Page 123 - ARM_19-1945_03

տ

ՊՈԻՏ՚Մ ԾԻԾԱՂ նակիցներու կոզմէ եղբօր պէս հիւրասիրոլելա.» նուիրել աշխատանքի, մինչեւ անգամ կ՝ըսէ թէ
բաւական
պարագան • • • նիշեր եւ նախադիծեր ունի ամբող^է

Արդեօ՞ք չեն Հարցուցած՝ այգ «նախկին Հայ– կեանքի մը Համար : Ամէն օր նոր գաղափարներ
կուղ ան , նոր գոյներ իր երանգապնակին վրայ :
Ի()Սք> Աքի Տ Ա Ճ Ի Կ Ս րենակից»ներուն թէ՝ ինչո՛ւ իրենց ծննդավայրը
Զինուած՝ վրձինով մը ոբ անփոյթ կԴբելայ յ վառ
լքած են և Հոն օտար երկիրներու մէչՆււնորկարօտը գոյնեբով կը նկարէ էակներ զոր կր լքէ Հեգնու -

Հայոց Հողերուն թուրք վարձակալներր կր քաշեն : Եւ կամ , իրենք ալ փոխադարձաբար թեամր ել քաղցըութեա՚մբ :
կըր– Հրաւիրա՞ծ
կին իրար անց ահ են , Հայկական են այդ Հայրենակիցները, գալ իրենց
Հարցին աււ թիւ: երկրին շնոըՀները Աարոյեան մեծ Համակրանք ցոյց կուտայ այն
ճաշակելու • ••
Օաար թերթեր վարձելով, իրենց երեւակա­ մարդոց Համար ղո ր կեանքր չարչրկած ել անժա­
Թուրք լրագրողները , «սբտցաւօրէն» կը յիչեն
յական «քաղաքակրթութեան» նմոյշնեբով զար - նոյնպէս, ռանգ ձգած է– խորապէս կը Հետաքրքրուի ամէն
Ա . ֆրանչիսկոյի մէչ «երեւելի կարգ մր
դարել կուտան զանոնք։ Թուրք մաբղկուՀիներու Հայերու ծայր ասաիսսա ագդուած ըլլալը՝ հայ բանով որ մարդկային ղգացոլմ է ։ Իր բոլոր գոր­

նկւ ւրն-երն լ զանց չեն առներ այգ առթիւ «քոմիթէնի»ներոլ ապհրաիյլռ ձեոնարկէն : Նոյն­ ծէ/րը լեցուն են խորշանքով՝ իր դիտած տմարդի

Մենք Հայերս, այգ բոլոր միջոցներ֊ .հորձե­ պէս ուրիշ Հայ ծանօթ ֆիրմայի մը խոստովանու­ Հակաղղեցութեանց Հանդէպ : Ան կը գերազանցէ

ցինք ժամանակին , երբ տակաւին Օսմանցիները թիւնը, «Հայերու յանցաւորութեան մասին» մանուկներու կեն դան ա ղի րնե ր գծած ատեն • ան

իրենց աղջիկներ ր կնարգե լանոց ե րու մէչ պաՀդնե– Կ՝ երե լայ այղ «ծանօթ ֆիրման» , չուա՛ւ։ ի կամ ես1– այղ պատկերները կ՝աբտաղրէ թարմոլթեամբ եւ

լով իրենց մանչերն ու երիտասարդներն ալ նա­ թազանի վաճառական մըն է անպայման*»* վառվռուն կեանքով : Ա՛նաց որ , իբ գրուածքներու
«նուիրակա՛ն»
մազի կամ կեսւվոլր Հալածելու– Վերջապէս , մարդիկը Պոլսէն դուրս րնակելէ մեծ մաւին մէչ, կարծես խօսքը էլ ուղղէ մանուկ–

գործին լծած Էին*** ղաա , ամէն ազատութիւն տուած են մեզի Թուր - ներու Հասարակութեան մը որուն պատկերներ կը

Հայ սկաւոտներն եւ սկաուտուՀիները , Պոլ֊ քիոյ մէչ... Թէեւ երբեմն, ձիւն֊ձմեռ օրով, ցուցնէ։ ինքն իրեն Հանդէպ գոռոզ է, եւ միչա
Հաճոյք իբ
սոյ մայթերը թնդացուցին՝ ծափեր եւ «Հուբրա՚ի– պ՚ոոյտի կը ղրկեն Հայերը, դէպի Հեռաւոր գա­ կը զգայ անողորմաբար նկարագրելով

ներ խլելով եւ շքանշաններ շաՀելով, Պոլսոյ մի­ ւառներ, գոյքէ եւ Հարստութենէ թ հ թե լցնելով թերութիւնները.

ջազգային գրալման րանակնեբու Բարձր Գոմի - զանոնք * * * • կ՝իմանանք թէ մէկ, նոյնիսկ քանի մը վէպեր

սէրներէն : Կր յիշէ0ք * Թաքսիմի մարզարանին Մ ի– Հապա ի՛նչ կ1ըսէք կաթողիկոսական ընտրու­ գրած է պատերազմին սկիզբէն ի վեր որոնք մեզի
չեն Հասած տակաւին
^ազգային Ա կաուտական Հանդէսը , ուր Հա յերր թեան առթիւ պատգամաւորներու տրուած արտօ֊ : Հետաքրքրական պիտի ըլ­

քանակով եւ որակով աոա^նութիւնր շաՀեցան բո­ նոլթեան ։ Կրնային եւ չարտօնել։ &նորՀակալու - լար տեսնել թէ ի՛նչ կրնայ ընել Աարոյեան , երբ

լորին վրայ։ թի՛ւն իրենց ել ռուսական Հիւպատոսարանին .» . զ՝ որո չէ յաղթել իբ անփութութեան ել նուիբուիլ

Հիմ այ––, մեր թուրք «Հ այ րենա կիցինեբ ր նոյն Ուրիշ աւելի զօրաւոր փաստ մըն ալ թուրք աշխատանքի , երկաբա շուն չ աշխատանքի մը։

միամիտ ձելեբբ կր փորձեն։ Եթէ այգ միջոցնե­ կառավարութեան ազատամտութեան այն է ոբ

րով գաա շաՀիլր կարելի ԸԼԷաԸ՝> մենք Հայերս , թ ո յ լ կուտան , Պոլսոյ փողոցներուն մէչ «պոռալ» Խ– ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆԸ

կայսրութիւն մր Հիմնած կէՐԷԼայինք անպայման . . Հայ լրագիրներուն անունները, • «Աարմարա՛», ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ԸՆԹԱՑ է– ԻՆ

Այս օրերս Պ"/"ոյ թուրք ւլսպէթաճ\ւներր չեն « Նոր Լո՛ւր», «ժամանա՛կ» .. . Ըսէք, ո՛վ Հայեր, Երեւանի «Գրական Թերթ»ին մէչ Հրատարակ­

գիտեր շոյեին թէ պարսաւեն իրենց Հայ «եղբայր­ կրնա՞ք այս մեծ շնորՀին ալ կո թ մր յարմարցնել... ուած «ելոյթ»ով մը (զեկուցում) , Եղ՛ Թոփչեան

ներ րի ... Գիտեմ, առաչ պիտի ք՚էք թէ՝ Համիտի եւ շաՀե կան տեղեկութիւններ կր Հաղորդէ Հետեւեալ

Ա արէն-ձոբէն տղա յա կան֊ փաստեր կր Հ աւա­ ԻթթիՀ ատի օրով, Պոլսոյ վաղոցներոլն մէչ, նոյն խորագրին տակ . «Սովետական Հայաստանի

քեն թէ՝ Հա յ կական Հւ էրց մր ղո յութիւն չունի իսկ Եըլաըզի պատեբուն տակ, կը պոռայինք Գրականութիւնը Հայրենական պատերազմի չըբ–

թէ Հա յերբ խիստ ղ ո Հ են թուրք «Հանրապետա­ «Հայրենի՛ք» , «Մասի՛ս», «Ազատամա՛րտ» .. . չանում » :

կան աղատամ ի ա» կառավարութենէն , թէ՝ անոնք բախտութթ՛ւն է րբածնիդ, Հայրենակիցներ *. — « Պատերազմում դարրնուեց մեր ժողո­
վուրդը– է՛լ աւելի խորացաւ համամարդկայինի
ազատ են Թուբքիո յ մէջ ։ Այնքան ազատ , որ Հայ Աղա Թուրքեր , վերցուցէք սա «քոմիթէճիի գիտակցութիւնը սովետական ժողովրդի մէջ : Նա
հասու եղաւ ատելոլր-եան գիտութեանը եւ կհնսա–
վարժարաններու ո ւս ուց ի չնե բն իսկ ..կառավա բու­ լ%սռր , որ շաա մ*աշած Է ։ Համիտ կր Հոտի այգ հաւաստման(7) սիրոյն, եւ մեր գրականութիւնր
դարձաւ մարդկային ամենավեհ արժանիքների
յթի ւեր ինք կր Հայթայթէ ։ Այգ վարժարաններուն բա որ , մանաւանդ ոբ ձ ե բ՝Բ Է մ ա լա կան ՀԷւթ՜Էն ե բն ալ մարմնացումը» :

Համ ար Հա յ ծնողքներէն Հաւաքուած գրամնեբբ , պէշ տեսակէն չընդօրինակելով զայն , ձեր այսօր - — « . . . Հայրենիքի թեման միշտ էլ առաջա­
տար է հղել հայ գրականութեան մէջ : Հնագոյն
ամ բոզ^էութեամ բ լեցնելով , անուն ր Հազիւ գրելու ուան գիրքր ապաՀ ովեցին ձեզի : ժամանակներից հայ գրականութիւնը ոգհշըն–
չուել է հայրենիքի եւ ազատութեան գաղափարնե­
կար ող Հաճի Հիւսէ յիննե բու կամ ԱպտուլլաՀ է- Ղ՝ուք որ «վարպետ գիւանագէ տի ի անուն Հա­ րով • բայց պատերազմի օրերին այդ թեման
(նիւթ) դարձաւ, գերիշխող։ Հ ա յ գրողներն իրենց
Հի էն տ ին ե ր ո լ գրպաններ ր , 7 բոնք իրր «վարժա­ նած էք, աւելորդ յոգնութիւն չէ® , օտար թերթե– մարտական բանասաեղծութիւննեբում, ակնարկ -
պետի կամ «Հսկիչի կր պաշտօնավարեն Հայ դրպ– ներում եւ յօդուածնեբում արտացոլեցին հայ ժռ.
րու մ էջ ձեր պատկեբա գա բդ իրարանցում ր՝. Այդ զովրդի անսահման հայրհնասիրոլթիւնր եւ նրա
րոցներու մէջ•*. թհժ (վառ) ատելութիւնը ֆաշիզմի նկատմամբ»։
աճպարաբութ իւննե բր , դիւանագէտներու խուցե­
Ապերախտ ՀՐԷէա՚նք, մարգիկբ «^են կասկսս
րէն ներս չեն կրնար թափանցէ լ * * .
ծիր Թուրքիոյ իրենց հայ <<եւլբ այրիներուն վրայ,
Խնայեցէք այս մասին ձեր վատնելիք գրամն
որովՀետեւ Հայ դո յո ւթիւն չունի թուբքիո յ մէջ՝՛
ալ, որովՀետեւ , ասկէ ետքը դժուար է ձրի դրամ
–Պոլսէն զատ : Չեն ուրանար , Ամերիկայի մէ9 ^
ձեռք անցընել, քանի որ, ոչ ջարդելիք կեավուբ
«Ամաոիացի եւ Ակնցի, իրենց նախկին հայ հայրե–
մնաց ձեր երկրին մէջ ել ոչ ալ «Հարստութեան

Պայուսակս լեցուն վե բ ա գա բ ձա յ : տուրքի ի անունով կոգոպտելիք Հայ - վաճառա -
Ա աբսի - կան։ կ. ՊԵՏՈՒՇ
Մ եր ֆրանսացի դրացիներուն եւ Զեկուցանողը այս առթիւ մասնաւորապէս կը
եկաւ
վ-իայէն երեք Հայ երիտասաբղնեբու եւս բաժին գնաՀատէ Ա– Իսահակհանշ , որ «Հանդէս

Հանեցի պաշարէս ։ ՄԻՏԲ Եհ ԱՐՈՒԵՍՏ ֆաշիստական խաւարապաշտութեան ել ռասայա­

25 Ց ո ՛ ՛ ւ լ ի ս ՛ – — ՝ Բ ա ղ ց ր նորէն կր պրկէ մեր կան (ցեղային) բանդիտիզմի դէմ (ալտզակութ.) ;

մկաններբ։ Ատամոքսս քացախով եւ կամ քիմիա­ — « իսահակեանն իր յօդուածներով նորից
կենդանացրեց մեր յիշողութեան մէջ հայկական)
կան թթուով լեցուն է կար հես : արգի– ՈՒԻԼԵԸՄ ՍԱՐՈ6ԵԱՆԻ ՄԱՍԻՆ ահաւոր կոտորածները Թոլրքիայում, որոնց ոգհ–
խիստ շընչոզը արիւնարբու Վիլհելմ Բ –ը ու իբ արբան­
Գ՛երման տեղակալը բացարձակապէս (1<1\՚1Օ0հէ գրական շաբաթաթերթը իր վերչին եակներն էին» :
մէչ՝ «սի–
չ ահ– է ղու ր՛՛ի Հետ շփում ունենալ; Շատ թիլին մէչ քրոնիկ մը յատկացուցած է ամերիկա–

են պաՀակները : իբրեւ թէ ծրարներուն Հայ երիտասարդ գրագէտին, «՝^ւ11ա1Ո Տ«»1՚0>՚8էՈ , 1շ

վիլ» Հագուստ եւ զէնք ան ցուց ահ՜ են գերիներուն : ք1ձո6սո>, (30 Օգոստ .) : Զեկուցանողը յետոյ կր խօսի միւս գրագէտ­

26 Ցոնլիս Նոր Հրաման : Գերիներուն ար - Յօդուածագիրը, յսճւէհ ՐձԽ^ » որ երեւի լաւ ներուն եւ բանաստեղծներուն վբայ, Հին թէ նոբ։

տօնուած– է այսօր՝ մուտքի ղրան մօտ պաՀակնե– սերտած է Սարոյեանի գրականութիւնը եւ յաճախ Կր փառաբանէ «բոցաշունչ եւ Հմայիչ Նաիրի

բո ն եւ ընդՀ թաբգմ անին առջեւ՝ Հայր , մա յր թարգմանած , ճշգրիտ գիծերով կը նկարագրէ ա– Զարեանի ստեղծագործական ձիրքերը» :

ել զաւակներու Հետ Հինգ վայրկեան տեսնուիլ : նոր գրելու եղանակը։ (Զը՚՚եր թէ Հայ է. չգիտ­ ՝— « Այս իսկական տրիբուն բանաստեղծի ա–

Անոնց բերած ծրարներ բ տեգին վրա յ կը խուզար­ նալո՞վ, թէ՛», տպաւորութիւն գործել ո լ Հ ամար , մէն մի նոբ գործը րոցալիաւհց հազարաւոր սրտեր

կուին : մինչդեռ Աարոյեան երրեք չէ ծածկած իր Հայկա­ թէ Մոլգոբեկի ու Ս՚ոզդոկի , Կերչի ոլ ՚Աովորո–

27 Ցուլիս* Խմբապետր ձեռքին թուղթին կան ծաղ ումը ) : սիյսկի հեոաւոր խրամատներում, թ է Ղ ա փ ա Թ ի

կտոր մը շարժելով՝ ուրախութեամբ գէպի ինծի —- « Ամերիկացի գրագէտ Ատրոյեանի նորա­ հանքահորհբում եւ Աբարատհան դաշտի կոլտնտե–

կր վազէ : վէպերը նոր արուեստ մը կը յայտնեն, • միաժա­ սոլթիլններում: Նրա ամէն մի նոր գոբծր աւերող
Վազէ՛, վազէ, բախտաւոր
տղայ, կինդ ե– մանակ ճարտար եւ անկշռելի ստուերագիծեր , ուր մեծ ոումբի նման էր պայթում եւ իր բեկորներով

կած է քեզ տեսնելու Համար; զուգընթաց կ՚երթան անփութութիւնը եւ սրու­ պւաաաւմ մեր երդուեալ թշնամոլ բարոյական

կիԴս*.. իմ կթնս*** մինչեւ Հոս... թիւնը, անոնք գրի առնուած են լեզուով մր որ քստմնելի դէմքր , նրա ստոր մտադրոլթիւննհբր ,

Բ ա ո ա կո ւս ի թզթիկը ձեռքս է արդէն : ,Զեռա– շատ քիչ անգամ սերտուած է, բայց գրեթէ միշտ հբէշաւոբ գործերը: Հայկական Թամանեան -
ք՝երլինհան հրաձիգ դիվիզիայի (զօրաբաժին) հե­
գէրը անծանօթ է ինծի * • • : Բայց ճիշդ են դրր - ճոխ եւ խրոխտ։ իր ոճին ինքնատպութեամ ր , Աա– րոսական գնգերր Թհրեքից մինչեւ թերլին գնացին
Զաբհանի բոցաշունչ ու ոգեշնչող խօսքը շուրթ­
ուած անունս , մականունս եւ Հասցէս : րոյեան ուշադրութիւնը գրաւած է ամերիկեան ներին » :

Գրասենեակ։ Աեռքի թուղթս կբ քննեն, ի՞՛նչ Հանրութեան որ կը Հրապուրուի գրական որ եւ է

քննեցին . . . : — Եա՛ : եղանակէ զուրկ դրոլածքնե րով։ Աարոյեան ինք­

ՀՀինուոր մր կլրնկեբանայ ինծի , Կի՞նս . * * կբ նաբեր թափն իսկ է ։ Առանց Հոգն ընելու ընթեր­ Երկրորդ երիտասարդ բանաստեղծ մ՛ը, Գե­
»
դողամ * * * ։ Մարդկութենէ դուրս եմ ելած ։ Ներ­ ցողներուն ճաշակը, ան կը գրէ միշտ պարզապէս ղաւք Սարեան, իր «լիրիքական բալլադներում

կայանալի վիճակ ունի®մ : Շաբաթներով չեմ կրր– Հեաեւելով իր գրչին; «Ես գրել սկսայ ին ր տա­ (քնարական գեղօններ) նկարաղրած է սովետա­

ցած ածիլուիլ , լուացուի լ։ Ջուրբ խմելու Համար րեկանին» , կ՝ը"է , «ատով լ՛սել չեմ ուղեր թէ կան ժողովուրդին Հերոսութիւնը եւ անձնազոՀու–

մի այն՝ դեղ է եւ դարման * * * : (համերով աււ չ կբ խորՀեցսւյ այդ Հարցի մասին։ Պարզապէս սկբ– թիւնր , սովետական մարդու անսաՀման սէբր եւ

բռնենք շիշ մր ջուր ս տ ան ա լո ւ Հ ամ ար Հորէ մը , սայ»։ Եւ միեւնոյն պարզութեամբ շարունակած Հաւատարմութիւնր Հայրենիքի ել ժողովուրդի

որ պար պո ւած՝ ոբդե րով լեցուն պզտոբ բան մբ եւ արտադրած է աւելի քան 300 նորավէպեր (ԽՄԲ. Հանդէպ»;

միա յն 1լ արտաքսէ գուբս : Ամերիկացիները կ՝ըսեն «կարճ պատմութիւն - Երրորդ մը, Գոլրգէն Բորեան, իբրեւ զինուո­
շատ
սն առջեւ խումբ մր պաՀակներւ , խ՜ո Ժ ոռ ներ») նոր սեռով մը, կտորներ որոնք աւելի քան րական թղթակից «բանաստեղծօրէն լուսաբանած

խուզարկիչներու մօտ կր ճան շնամ • • Տիկին կը նմանին «Օրագիր»ի մը քաղուածքներուն է սովետական ռազմիկի ծանր, բայց Հեբոսու–

ւ^Շ\\\Հ\\\1\ն՝ որ թեւերը բացած՝ թաց աչքերով կը առանձին րանուած գո բծեր ու : թեամբ լեցուն ուղին» : յ

մօտենայ ինծի . * • ։ Աարոյեան էէ ւս ա է ճիգո : Իր ՝ ամենամեծ Հա - Չորրորդ մը, Յովհ– Շիրադ՛, որմէ ՛աճա եւ

կ ը Համբուբուինք ... «կնկանսի Հետ : ք\ւ~ ճոյքն է թարթափիլ - շրչիլ կեանքի մէչէն։ «Ե" արտատպումներ կր կարդաք «Յառաիւի մէչ,

յանկաբծ մեր .քովէն երկու գեղեցիկ աղջիկներ , Ժամանակիս մեծ մասը կ՝ անցընեմ ովկիանոսին "՛ուած է «մի շարք յա իւղ , ժողովրդական ստեղ­

մէկը խարտեաշ, միւսր թուխ, կր մօտենան ինծի ափր քալելով։ էթատ քիչ անգամ կր կարդամ : Այգ ծագործութեան ողով դրուած ղոբծեբ» : Նշանա -

: ու կր Համբուրեն զիս զ ս պո լած արցունքով* *. : բոլոր պատմ ո ւթ իւննե րը կը• ձանձրացնեն զիս : Կր կեէի գործեր տուած են նաեւ Ս • Տարոնցի , Ս .

— 8օոյ<ՈՄ , թծթծ \ սիրեմ գրաւ րռնել արշաւներու մէչ, խմել, ւիո՚քէր վահունի , Ս արմէն , Վ • Գգփգորեան :

Մէկը աղջիկս է , միյւսը՝ Հարսս։ Երկուքին խաղալ; Ոչինչէն ոչինչ դիտեմ , եւ մանաւանդ, բան Պատերազմի ընթացքին երեւան եկած են
ֆրան–
*սլ ամուսիններէն լ"*–ր չունինք ,կբ փսփսայ չեմ գիտեր գրականութենէն »: . խումբ մը նոր բանաստեղծներ ,—- Ա . կապուտիկ՛

սուՀի բաբեբարուՀին , թաշկինակը աչքերուն մօ­ Հակառակ այս կենդանագբբն ուր .Հեղինակբ եան, Համօ ԱաՀեան, Հր. ՅովՀաննիսեան , Գհ

տեցնելով .«է : Հաճոյք կր զգայ ինքզինքը անփոյթ եւ ծոյլ ցու - ե՚քին ել Մ • Մարղարեան ;

ցնելով, Ա արոյեան կր յաչողի օրը քանի մր ժամ Յաչորգով՝ արձակագիրներու մասին է

Fonds A.R.A.M