Page 128 - ARM_19-1945_03
P. 128
§ « ւ– & ճ
Եբկու խօսք ԶկթոնԱի մասիԱ Երկու տարի վերշ^ Աղիղ ւիաշա եկաւ շատ աւելի •ԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈղՈՎ
0 իյոշոր բանակով մը եւ. աւելի մեծ պարտութիւն մր
կրեց : Սուլթան Ազիզ վճռեց ջնչեչ ՏԼԷյթունը ի գին ԼՈՋԱՆԷՆ կը .գոհն մեգի֊.– ԳերմանիայէնՀոս
Հայկ» ՛հատ ի Յանձնախումբի վերաբերեալ ամէն զոՀսղութեան , եւ երբ նոր բանակ մբ.կ.աղ– եկած ՜են քանի մը պոլսաՀայ ուսանողներ , թըշ -
տեղեկութեանց մէջ , կաբղացի խօսք մբ , « Զ ^ յ - մ ակեբպելու վրա յ էբ , ՓարիզաՀա յ սեղանաւոր ուառ վիճակի մէջ՛. (Ւէեւ ունեւորի աղաք, չեն
կրնար գրամ
թունի ապստամբութիւն՝» ։ ՝^ԷՀ * ՜^Ղ^՚ԻՍՅԻ ՕովՀաննէս Աալօեան, որ Պոլիս կը ստանալ Պ՚՚լսէն ((^ուբքիա աովիզ/ք
Թոյլ տուէք ըսել թէ , այս բացատ բո ւթիւն բ գտնուէր այգ ատեն եւ կբ տեսնէր թէ ին չ կ՛անցնի Հ բամ ան չի տար Զուիցեբ իո յ Համ աբ ) ; Ունեւոր
ճիշդ չէ , թուականի տեսակէտով աչ տարտամ ; կբ դառնայ, Զէյթու֊նցի Դբիգոբ վարդապետի ներ չեն պակսիր գաղութին մէջ, բայց անտարբեր
Զէէյթունցինեբու սլատե բաղմնե բ բ չբէ\ակայ ա շի ՜ ծախքերը Հոգաց , ո րպէ սղի Փարիզ գայ եւ \§ափօ– են։ Հազիւ 1600 ֆրանք կրցանք Հ աւաքել , գումար
բէթնեբուն եւ թուրք կառավարութեան զօրքերուն լէօն Գ՛ի միջամտութիւնը խնգրէ : Այգ միջամտու մը որ շուտ .սպառեցաւ եւ տզաքբ բացը մնացին :
գէմ, կ՚ընդգրկեն գրեթէ մէկուկէս գարու մի$ոց թիւնը տեղի ունեցաւ եւ Զ է յ թ ո լ – ն առժամապէս Մէկը՛, որ այս աշնան պիտի լրացնէր բժշկական
մը , բոլորն ալ ին±՛նապաշապանոլթեան կռիւներ , փրկուեցաւ նոբէն % Համալսարանը , ճա ր աՀ ատ Պոլիս վերադարձաւ
որոնց չի յարմարիր ապստամբութիւն բառը։ Այս (հուսեւթուբք պատերազմի օրերուն ալ, նոբա– խումբ մը թուրք ուսանողներու Հետ։
վերջինը կբ նշանակէ , սովորական իմաստով , Հաստատ թուրք կառավարութիւնն էբ Զէյթոլ–նի ՊՈԻԼԿԱՐԻՈ8 ընգգիմագիրներր դահլիճին
Հ ամ աբ
ԷԸԷԼ Րկանխաւ ծրագրուած յլինեալ շարժում մը ։ Մարդ մէջ յառաջ եկած խռովութեանց բուն պատճառը : Հ ր տժա բում ը պա Հ ան ջե ց ին , թօթափելու
ա երբ իր կեանքն ու ինչքը կբՂ>ա յմ ադամ ը ղիշերա յին անլուր չաբ չա բ անքն ե բ ո լ
ա ոչ սա ամբած Համ ա յն ա վա ր ա կան ազդեցութիւնը ։ Վ^աը չապետը
պաշտպանէ արտաքին յարձակումի մբ գէմ ։ Զէ յ՜ մէջ ս պանն ած էր Հայ պա շտ օն եա յ մը։ Զէ յթուն– , յայտարարեց թէ ընտրական օբէնքբ պիտի բաբե–
թ ո ւնց ինեբու բոլոր կռիւներն ալ այս նկարագիրն ցինեբը ուզեց ին լինչել Լբգկաել) ոճրագործը վրայ վախուի , որպէսզի բոլոր Հոսանքներն աբ կարենան
ունին։ բայց Հայ վարդապետի մը աղաչանքներուն մասնակցիլ ։
Զէյթունցիները , գաբերէ ի վեր թխմուած թ ո յ լ ա ո լին– ո բ Մ աբ ա շ ՜մեկնի ան եւ Հոն պատժուի
լեռնային երկրի մ բ մ էջ , անբեր ՝ քաղաքակըբ - կառավարութեան ձեռքով։ Այգ պատիժը սակայն ԼԻԲԱՆԱՆԻ ազդ. խռբՀոլրդին մէջ, վա ր չա -
թ ո ւած կառավարութեան մբ չղ ո յո ւթեան պատ - չտբուեցաւ , որով Զէյթոլնցինեբը ստորադաս պետ ը եւ ա րտա քին նախարար բ տեղեկութիւնն եր
ճառով, մասնաւոր բանակցութ իւննե բով իրենց պաշտօնեանեբն ալ վոնտելով երեք տաբի անկախ Հաղ ո ոգեցին օտար զին ո ւո բն ե բ ո ւ Հ եռաց մ ան եւ
աղքատութեան Համաձայն տուրքի սակ մը ձեռք ապրեցան վերստին , Պապիկ վ/աշայի ղեկավարու ՛Պաղեստինի մասին ։ Ֆրանսա միշտ կրկնած է թէ
բերած էին , կա յս . Հ ր ո վա րա ակներ ո վ կնքուած , թեան տակ ։ 0 ե ա ո յ Զէ յթունց ինեբու ըե՚թաց,քը իր զօրքերբ պիտի քաշէ Անգլիացիներուն Հետ
սկսեալ Աուլթան Աուլէյմանի օրերէն , մանաւանդ . ա բ գ ա բա ցաւ Պոլս էն եկած փաշաներ ու յ անձն աժ ո- միաժամանակ : Արդ , Լիբանանի կառավարութիլ–
Ա ուր ատ Դ * ի ^ Ա ուլթան ԱաՀմ ուտի եւ Ա ուլթան զովի մ ը առջեւ ։ \,ո յնիսկ 1 895^ մ եծ փոթորիկը նը խնդրած է Անգլիացիներէն ճշդել թէ –եբբ պիտի
Ա է ճիտ ի ս տ ո ր աղ ր ո ւթ ի ւննե ր ո վ վաւերացուած ՛ու կաբելի չէ ապստամբութիւն կոչել բառին բոլն ի– պարպեն իրենց զօրքբ : Կ առա վա բ ո ւթ իւն բ մ օտերս
վե բ ան ո բ ո գո ւած ։ք*ա յց կա ռա վա բ ո ւթ ի ւե բ ինքն էբ մ աստով , քանի ո բ Զէ յթու–նց իներ բ նախա յարձակ օրինագիծ մ ը– պիտի ներկա յացնէ , ճշդելու Համար
ոբ չէր յարգեր իբ ստորագրութիւնը, եւ բանակ եզան միա յն քաղաքին Լ\ուըջը կազմ ուած բանա կի թէ ինչ պայմաններով կաբելի է Հ ող ծախ ել Ա իո–
ներ կը զրկէր Զէ յ թ Ո է ՜ ն ի վ բա յ , ո բ ո շո լածէն տաս մբ գէմ , մինչ անգին ընգՀանուբ Հայութիւնը ար նականներոլն , որոնք միեւնոյն ատեն մեծ դու -
նապատիկ աւելի աո ՛լ՛ք պաՀանջելռվ եւ մ ո զո եան մէջ կբ լողար , Աասդւնի կոտորածէն "^էկ մ ա բն եր կբ տ եղաւռբեն Լիբանանի մէջ ։
ւիս ւրգր բնաջինջ ընելու սպառնալով : Այս էր տարի վերջը ։ Այս բոլոր կէտեբբ պարզուած են ,ՃԱՓ ՈՆԻ ան ձնատբո ւթ ե ան ստորագրութենէն
այգ պատերազմներուն արտաքին պ ատ ճառը ,բայց Զէ յիժունի պատմ ա գի բն ե բ ո ւն ԳՐ է չ\ովը է ԻսՀ."1էս կէս Ժամ վերջբ 42 նաւեր խարիսխ նետեց ին ք^՝ո–
Հատ որբ
կառավարութեան թաքուն նպատակն էր տ կաբա - եւ մէկ աշխատութեամբս որուն ։ առաջին քիոյի առջեւ , եւ \ 3.000 զինուորնեբ ցամաք ելան ։
ցնել , քայքայել ու ցբուել այգ լեռնեբոլ տոկուն լ՛՛ յ ՛՛ւ տեսած ֊է ա յ յ-մ : Արդէն իսկ 35.000 ամե ր ի կետն զին ո ւո րն ե ր ցամ աք
Հ այ ո ւթ ի ւն ը ոբ զօրանալու միտում ցո յց կո ւա ա ր ։ Առանց երկարելու բսեմ ո բ լաւագոյն պիտի ելած են, իսկ բուն , բանակը սպարապետին Հբա–
Օիչեմ քանի մբ օրինակներ -— 1860/՛ ամ աո բ չըլ/ա՞բ Հ.ԶԷ յ թ ո լ – ն ի ինքնապաշտ պան ո ւթե ան կռիւ֊ մ աննե բուն կը սպասէ : թափոնի կա յսրբ եւ կա յս–
եկան ե -
էք ուր շիտ փաշա եկաւ Զէյթունի վրա յ ստուար բա ները թրքական բռնութեանց գէմ՝^ բացատրութիւ բուՀ ին ա ւան գո ւթ ե ան Համ աձա յն ծունկի
նախա֊
նակով մը եւ մեծ գումար մը պաՀանջեց իբրեւ 12 նը , փոխանակ « ա պ ս ա ա մ բութիւն^ բառը գոբծա - բեք խորաններու առջեւ , անձամբ իրենց պատե
տարուան տուրք , իբ ըմբռնած սակովբ։ Զէ յթուն– ծելոլ , ինչ ոբ պիտի նշանակէբ թէ Հայերն էին որ Հա յրերու Հ ո գիներո ւն Հաղորդելու Համար թեբթեբբ
,ապա–
ցիները ցո յց տուին կայս . Հրովարտակը որ 30 երկրին տնգո ր բ ութ իւն բ խանգա՛րեցին , ա ւղբս - րազմ ին վախճանը : ճափոնական բոլոր
սկըզ՜
Հագար .ղուրուշ տուրք կբ ճանչնար Զէյթո*~նի Հա տտմբութեան դիմելով : •կը յորդորեն Համակերպիլ նոր կացութեան
, մի–
մար, կէսբ Այա Աոֆիա մզկիթին եւ կէսը Զէյթու– Մասնաւորելով խօսքս նորէն Զէյթու֊նցինե - Հ ո վե լո լ. Համար նոր քաղաքականութեան
րու վրայ, յիէեմ Աղաս ի ի բառեըբ
նի եկեղեցիներուն յատկացնելու պայմանով : Փա իժ եան վերջը * հԶԷ յթունց ին սով իր պա-տմու - րունքն֊եբը , • խաղաղութիւն , ազատութիւն
շան ,բո րբոքեցալ , <ւՊէն ֆէրման թանըմամ» ըսե– ո րա րա ր աշխա ջաղդային արդարութիւն *
լո վ , էսԿ Զէ յթոլ՜նցինեբբ պա տ տ ս խ ան ե ց ին իր տասէր է եւ Հ ոդւով բաբի : Երբ արդարութեամբ ՍԵՊՏ • 4Ի ՏԱՐԵԳԱՐԶԸ տօնուեցաւ երէկ ,
պատգամաւորին՝ <հԱ՚ատէմ քէնտ իս ի իւչ փատիշա– կառավարուի , Հաւատար իմ քաղաքաց ի մ՛ է եւ ՝ պատշաճ Հանգիսաւո֊բոլթեամբ։ Զ°ր՛ տՐ^®Լ
Հըն ֆէբմանբ քէնտիսինի ճառ մբ խօսեցաւ ի ր իկուան գէմ ,
թանըմա յըզ1> ։ թանըմայօբ , պի-գտէ գիտէ օրէնքին Հնաղանղիլ։ ք^այց երբ իր կետնքին ձայնասփիւռ Հանրապետութեան քները. ։
ո կղբուն
ո ւսլատհւո յն կբ֊ սպառնան ,՚ան կը ղոՀ է ամէն ինչ փառաբանելով
ինքզինքը պաշտպանելս լ Համարէ : ՍՈՎԸ ԵՒ ՀԱՄԱՃԱՐԱԿՆԵՐԸ անիսուսափելի
Կռիւն սկսաւ ել ե) ուր շիտ փաշա պարտ ո լելով Ել այս է ճշմարտութիւնը կբ Համ ա րո ւ ին Դեբմանիո յ անգլիական շրջանին
. . ինք ԹսւպԱ1շ1|1պա -մէջ ։ Հունձքեբր խոնաւու
վւախալ , թնդրելով Զէյթունցինեբէն ոբ չնորՀք կէս առ կէս փտած են
ընեն էՀալածելու զէ՛նքը իր փախուստին ատեն ։ Րաւթփւն եւ ոչ թէ ապստամբութիւն ; թենէն : կացութ՜իւնը ըագդաաաբաբ լաւ է ռուսա
Գ. ՏԷՕՎԼԷԹ կան եւ ամ ե ր ի կետն շրջաններուն մէջ :
բազմաթիւ . Ֆրանսացիներ եւ օտարականներ ։ Ա– ՍՊԱՐԱՊԵՏ ՍԹԱԼԻՆ Աեպտ. Յին պաշտօնա .
Զօ)\ տը Կօւ եւ Ջախեդ պէս Հ ադռբրլ եց ճավանական պատերազմ ին ւ վախ -
բաբողոլթենէն վերջ Ա ոսկուա յի մետ րոպո լիտր ճանը : Այս առթիւ յիշելով ռո ւս ե ւճա փ ոնա կան
֊ ս րտա շարժ քարող մ բ խօսեցաւ , իսկ տա բա գ ի րն ե - 0՚ յտ բաբե բութ իւննեբ բ \ 904^5/ ի վեր , Հաստատեց
բուն կողմէ պատուիրակ մը խնդրեց եպիսկոպոսէն ձախակողմեան Հոսս/նքնեբբ որոշեր էին պատ թէ Աախալին կղզիին Հարաւային մասը եւ ՛Բու -
Փարիզի բոլոր խուսերուն ողջոյնը տանիլ Մ"" ՝- ուիրակութիւն մբ զրկել դօբ • տր կօլի , նախագա– բիլեան կզզ/՚ներ ր քք) . Մ իութեան պիտի վե բադար–
կուա ; Հոլթեամ՚բ Աշխատանքի ՛իա շնա կց ո ւթեան ընգՀ * ձուին :
•Աէևւհ\նաԱխԱդխԱեդ ե ւ Ա Ա գ փ ա քարտուղարին , Պ • Ժ՚ուՀոյի , կարգ մը առաջարկ ՏԱԼԱՏԻԷԻ ԳԷՄ բուռն գրութիւն մը Հրատա
ամբաստանելով
ներ ներկայացնելու Համար , յ ա ռա ջի կա յ բնտ լ՛ ո ւ– րակեց Մ ոսկուա յի փՓրավաա^ն ,
թեանց առթիւ ։ Պ * ԺուՀօ նամակով մը ժամա– թէ Հ ո ո լ տ կը իւօսի^եւ կը խեղաթիւրէ պատմական
Անգլիո յ արտաքին նախարարը , Պ * Պէվին , պրուիմ իւն խնդրած ըլ լա լով , ղօրավարբ ղ րաւ ո րա՜ դէպքեր ԼՄիւնիխ, Չեխոսլովաքիա եւն*^ :
լա յն խոբՀ բ գա կց ո ւթ ե ան մ բ Հ բաւի բե ց Մ ի^ին եւ պէս մեբժեց բնդունիլ պատուիրակութիւնը , ո՛ ՆՈՐ ՋԵՐԲԱԿԱԼՈՒ ԹԻ ԻՆՆԵՐ կատարուեցան
րուն պիտի մասնակցէին արմատական, ընկեբվա–
Ա օտաւոբ Արեւելքի գե ս պանն ե ր բ եւ իա։ մբ մբ ոսկիի առեւտուրի Հ ամ աբ : Անգլ . ո ստի կան ութի լ–
մ ասն աղէտներ , քննելու Համ ա բ քաղաքական ե ւ րական եւ Համ ա յն ա վ ա ր կուսակցութեանց եւ նբ ձերբակալեց վեց ֆրանսացի օդա չուներ ; Փա
անտեսական խնդիրներ։ Օրակարգին *լ՝Րայ կր Մ արդու իրաւունքներու Դաշնակցութեան ներ րիզի կալանաւորներուն թիւը Հ)0ը անցած է ։ Մէկը
գտնուին Ա ո ւբ ի ա-Լի բան ան ի , Պաղեստ ինի Հրէա կայացուցիչները : 2,2. տարեկան ազ^իկ մ բն է, ոբ ծրար մը &ոյլ ոսկի
կան պետութեան , Միջին Արեւելքի քարիւղի Հան ա.։Առժամեայ կառավարութեան .նախագաՀր իբ եւ ոսկեդրամ կր փոխադրէր օդանաւով :
քերու , իրանի եւն . խնդի բներ բ % Լոնտոն Հրաւ իր՜ ժխտական սլա տա սիս անին մէջ կ՚ըսէ թէ Աշխա ՈՍՏԻԿՍՆՈՒԹԵԱՆ պա շտօնեաներոլն մ ԷՀ
ուած են Ա ուր իո յ , Պ աղե ս տ ին ի , Եգիպտոսի , ի բա տանքի Դաշնակցութիւնը ա բՀե ստակցական կազ– գժդոՀ ութիւն կբ տ իրէ թո շակներու ան բա ւա կ-ա -
քի անգլ* ներկայացուցիչները։ մ ա կերպո ւ թիւն մ բն է եւ ոչ թէ քա ղա քա կան կու նութեան մ ա ս ին : կ ր Հ եբքուի թէ գործադուլ պի
Պատերազմէն ի վեր առաջին անգամ է ոբ այս սակցութիւն * Հետեւաբար չի կրնար անոր Հետ տի Հռչակեն :
քան լայն *եոգով մը կը գումարուի , արեւելեան Հարցերու
Հակամարտ ու. - խօսիլ քաղաքական մասին ։ Այս առթիւ
երկի բնե րո ւ մասին , ուր շաՀեբու
կբ յէշեցնէ կազմակերպութեան իրաւական Հան–
թիւնբ կրնայ վտանգաւոր կացութեան մբ յանգի լ։ ՋԱՑՆ ՄԸ ՌՈՄԱՆԷՆ
. գամանքը , ոբ ճշզ ուած է 1 884/» օրէնքով ։ «Պ ա շ–
Ա յսպէս , Լի բանան ի եւ Ա ուր իո յ (սնգիր բ սերտ Օ–
. տօնական խօ ս ակ ցութ ի ւն մ բ ա յս տ ես ա կ նի ւթի
կապ ունի անդլեւֆրան սա կան յարա բե բոլթեանց ՌՈՄԱՆ֊ Սիրելի «8առաջ» , շատոնց է ոբ
մ բ մասին ձեր եւ կա ռա վ ա ր ո ւթե ան նախագաՀ ին
Հետ։ (ֆեաոյ, Պաղեստինի Հրէական Տան Հարցը կ՚ուզէի լուրեր տալ քեղի։ (՝այց թ°նչ լուր։ Որով–
մ իջեւ՝ չի Համապատասխաներ Աշխատանքի Դաշ
խոբապէս յուղած է արաբական աշխարՀբ։ կայ Հ ետեւ ամէն ինչ գրեթէ լռութեան դա տ ա պա բ -
նակցութեան Հանգամանքին , այնպէս ինչպէս
նաեւ իրանի խնդիր մբ ։ ԱՀնդլիա , (հուս իա եւ Ա– տ ո ւած է ։
ճշդուած է օրէնքով» ։ (Այս օրէնքին Դ* յօդուա
մեբիկա որոշեր էին իբենց ղինուոբնեբբ քաշել այդ ,(հոմ անի զաղութ ր որ ժամ ան ակին (պատե -
ծին տրամադբութեամբ , Աշխաաանքի Դաշնակ
եր կրէն , պատե բաղմ ի դադարում էն էթա° ամիս րաղմէն առաջ) քեղի կբ Հրճուեցնէբ փր բաբի լու
ցութիւն բ կրնայ զբաղիլ միայն տնտեսական ,
վերջբ։ Երբ գերմանական պատեբաղմբ վերջա րեր՜ով , այսօբ կր յօրանջէ ։ Դրել գիտցողները պա
ճարտաբաւէոբծական , առեւտրական եւ Հողագոր
ցա ւ , Պաբսիկնեբբ պաՀանջեցին որ ղո բծ աղբ ուի կաս չեն : Ոչ ալ գործելու կարողութիւնն է որ կը
ծական շաՀեբու պաշտպանութեամբն :
ա յս յանձնառութիլնբ հ Բայց կարելի չեղաւ ճշդել պակսի, սակայն գերութենէ վերադարձէս ի վեր
Հետեւեալ կէտբ , վեց ամիս(՛ գերմանակա՞ն Ա յս պա տ ա ա խ ան ին վրա յ , անմիջապէս ժողո– կբ տեսնեմ ոբ բոլորն ալ թմբած են : ինչո^ւ : Պա–
ճափոնական։– կբ
պատերազմէն պիտի Հաշուէին թէ լԼՒ ** բաւիր ուեցան Աշխատանքի Դաշնակցութեան րագանե՞րը նպաստաւոր չեն։ Բայց իԲնչպէս
Ամերիկացինեբբ սկսան քաշել իբենց զօրքը, բայց եւ ձախակողմեան կուսակցութեանց ներկայացու զործեն միւս դաղութներբ ։ Ազգ՛ Միութիւ՛՜ն մ ըն
(հուսերը եւ Անգլիացիները կբ ձգձգեն : Աւելի ցիչները : Այս առթիւ իբենց թերթեր բ դիտել կու ալ չեն կրնար կազմել։՛ Սո1֊րէն
ճիշդ , մէկը կը սպտսէ ոբ միւսբ առնէ առաջին տան թէ Հա յս ժխտական պա տ ա ս խ ան բ անշուշտ
քայլբ ։ Փ ոցտամ ի մէջ գոյացած Համաձայնու մ տաՀ ոգո ւթեան պիտի մատնկ Աշխատանքի Գաշ–
թեամբ, երկուքն ալ պիտի պաբպէին քՒէՀբանը, նակցութեան Հինգ միլիոն անգամները, ամրոգ՚է ՊԱՆԵԷՕ - ԲԱՇԱՆի Հայկական դպրոցը կը
իբրեւ միջին ճամբայ։ բանուոր դասակարգը եւ րոլոր Հանրապետական բաց ո ւի Աեպտեմբեբ եին , Հինգշաբթի ։ Կը Հրա
ները» : ւիրուին բոլոր աշակերտները ։
80 ՄԻԼԻՈՆ ԹՈՆ ՄԾՈԻե պէտք է այս ձմեո, Մինչ այս մինչ այն, ընտրական պայքարը
–Եվրոպայի ազատագրեալ երկիրներուն, մասնալո– ՀետգՀետկ կը սաստկանայ։ ՄԱՐՍԷՏԼ.— Հ. 8. –Բրի ;ւ ա ա ։ի ո ր են թա կոմի*
րապէս Ֆրանսա յի , Հո լան ա սւ յի , Նո րվե կիո յ , 5ա– աէի ընդՀ . ձողովը՝ 8 Սեպտեմբեր , շաբաթ երե
նըմարքայի , Պեըեիոյ , Տունասաանի եւ իտալիո յ 1արոատոտ 0&&–ձճՕ1՚1ձՒ1, 17 , &Ա6 0&ա«ա« - 13 կոյ ժամը 7ին, ընկեր վար ականներուն սրահին
հպմար : Այս երկիրները տարեկան 135 միլիոն թոն մ էշ, ք յ ^ յ ա յ , 2 Օօսհ Լ.3սեա<1 յ
կբ ս՝սլա ո կին սյաաեբազմկն աոաԼ % ձ
Fonds A.R.A.M
Եբկու խօսք ԶկթոնԱի մասիԱ Երկու տարի վերշ^ Աղիղ ւիաշա եկաւ շատ աւելի •ԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈղՈՎ
0 իյոշոր բանակով մը եւ. աւելի մեծ պարտութիւն մր
կրեց : Սուլթան Ազիզ վճռեց ջնչեչ ՏԼԷյթունը ի գին ԼՈՋԱՆԷՆ կը .գոհն մեգի֊.– ԳերմանիայէնՀոս
Հայկ» ՛հատ ի Յանձնախումբի վերաբերեալ ամէն զոՀսղութեան , եւ երբ նոր բանակ մբ.կ.աղ– եկած ՜են քանի մը պոլսաՀայ ուսանողներ , թըշ -
տեղեկութեանց մէջ , կաբղացի խօսք մբ , « Զ ^ յ - մ ակեբպելու վրա յ էբ , ՓարիզաՀա յ սեղանաւոր ուառ վիճակի մէջ՛. (Ւէեւ ունեւորի աղաք, չեն
կրնար գրամ
թունի ապստամբութիւն՝» ։ ՝^ԷՀ * ՜^Ղ^՚ԻՍՅԻ ՕովՀաննէս Աալօեան, որ Պոլիս կը ստանալ Պ՚՚լսէն ((^ուբքիա աովիզ/ք
Թոյլ տուէք ըսել թէ , այս բացատ բո ւթիւն բ գտնուէր այգ ատեն եւ կբ տեսնէր թէ ին չ կ՛անցնի Հ բամ ան չի տար Զուիցեբ իո յ Համ աբ ) ; Ունեւոր
ճիշդ չէ , թուականի տեսակէտով աչ տարտամ ; կբ դառնայ, Զէյթու֊նցի Դբիգոբ վարդապետի ներ չեն պակսիր գաղութին մէջ, բայց անտարբեր
Զէէյթունցինեբու սլատե բաղմնե բ բ չբէ\ակայ ա շի ՜ ծախքերը Հոգաց , ո րպէ սղի Փարիզ գայ եւ \§ափօ– են։ Հազիւ 1600 ֆրանք կրցանք Հ աւաքել , գումար
բէթնեբուն եւ թուրք կառավարութեան զօրքերուն լէօն Գ՛ի միջամտութիւնը խնգրէ : Այգ միջամտու մը որ շուտ .սպառեցաւ եւ տզաքբ բացը մնացին :
գէմ, կ՚ընդգրկեն գրեթէ մէկուկէս գարու մի$ոց թիւնը տեղի ունեցաւ եւ Զ է յ թ ո լ – ն առժամապէս Մէկը՛, որ այս աշնան պիտի լրացնէր բժշկական
մը , բոլորն ալ ին±՛նապաշապանոլթեան կռիւներ , փրկուեցաւ նոբէն % Համալսարանը , ճա ր աՀ ատ Պոլիս վերադարձաւ
որոնց չի յարմարիր ապստամբութիւն բառը։ Այս (հուսեւթուբք պատերազմի օրերուն ալ, նոբա– խումբ մը թուրք ուսանողներու Հետ։
վերջինը կբ նշանակէ , սովորական իմաստով , Հաստատ թուրք կառավարութիւնն էբ Զէյթոլ–նի ՊՈԻԼԿԱՐԻՈ8 ընգգիմագիրներր դահլիճին
Հ ամ աբ
ԷԸԷԼ Րկանխաւ ծրագրուած յլինեալ շարժում մը ։ Մարդ մէջ յառաջ եկած խռովութեանց բուն պատճառը : Հ ր տժա բում ը պա Հ ան ջե ց ին , թօթափելու
ա երբ իր կեանքն ու ինչքը կբՂ>ա յմ ադամ ը ղիշերա յին անլուր չաբ չա բ անքն ե բ ո լ
ա ոչ սա ամբած Համ ա յն ա վա ր ա կան ազդեցութիւնը ։ Վ^աը չապետը
պաշտպանէ արտաքին յարձակումի մբ գէմ ։ Զէ յ՜ մէջ ս պանն ած էր Հայ պա շտ օն եա յ մը։ Զէ յթուն– , յայտարարեց թէ ընտրական օբէնքբ պիտի բաբե–
թ ո ւնց ինեբու բոլոր կռիւներն ալ այս նկարագիրն ցինեբը ուզեց ին լինչել Լբգկաել) ոճրագործը վրայ վախուի , որպէսզի բոլոր Հոսանքներն աբ կարենան
ունին։ բայց Հայ վարդապետի մը աղաչանքներուն մասնակցիլ ։
Զէյթունցիները , գաբերէ ի վեր թխմուած թ ո յ լ ա ո լին– ո բ Մ աբ ա շ ՜մեկնի ան եւ Հոն պատժուի
լեռնային երկրի մ բ մ էջ , անբեր ՝ քաղաքակըբ - կառավարութեան ձեռքով։ Այգ պատիժը սակայն ԼԻԲԱՆԱՆԻ ազդ. խռբՀոլրդին մէջ, վա ր չա -
թ ո ւած կառավարութեան մբ չղ ո յո ւթեան պատ - չտբուեցաւ , որով Զէյթոլնցինեբը ստորադաս պետ ը եւ ա րտա քին նախարար բ տեղեկութիւնն եր
ճառով, մասնաւոր բանակցութ իւննե բով իրենց պաշտօնեանեբն ալ վոնտելով երեք տաբի անկախ Հաղ ո ոգեցին օտար զին ո ւո բն ե բ ո ւ Հ եռաց մ ան եւ
աղքատութեան Համաձայն տուրքի սակ մը ձեռք ապրեցան վերստին , Պապիկ վ/աշայի ղեկավարու ՛Պաղեստինի մասին ։ Ֆրանսա միշտ կրկնած է թէ
բերած էին , կա յս . Հ ր ո վա րա ակներ ո վ կնքուած , թեան տակ ։ 0 ե ա ո յ Զէ յթունց ինեբու ըե՚թաց,քը իր զօրքերբ պիտի քաշէ Անգլիացիներուն Հետ
սկսեալ Աուլթան Աուլէյմանի օրերէն , մանաւանդ . ա բ գ ա բա ցաւ Պոլս էն եկած փաշաներ ու յ անձն աժ ո- միաժամանակ : Արդ , Լիբանանի կառավարութիլ–
Ա ուր ատ Դ * ի ^ Ա ուլթան ԱաՀմ ուտի եւ Ա ուլթան զովի մ ը առջեւ ։ \,ո յնիսկ 1 895^ մ եծ փոթորիկը նը խնդրած է Անգլիացիներէն ճշդել թէ –եբբ պիտի
Ա է ճիտ ի ս տ ո ր աղ ր ո ւթ ի ւննե ր ո վ վաւերացուած ՛ու կաբելի չէ ապստամբութիւն կոչել բառին բոլն ի– պարպեն իրենց զօրքբ : Կ առա վա բ ո ւթ իւն բ մ օտերս
վե բ ան ո բ ո գո ւած ։ք*ա յց կա ռա վա բ ո ւթ ի ւե բ ինքն էբ մ աստով , քանի ո բ Զէ յթու–նց իներ բ նախա յարձակ օրինագիծ մ ը– պիտի ներկա յացնէ , ճշդելու Համար
ոբ չէր յարգեր իբ ստորագրութիւնը, եւ բանակ եզան միա յն քաղաքին Լ\ուըջը կազմ ուած բանա կի թէ ինչ պայմաններով կաբելի է Հ ող ծախ ել Ա իո–
ներ կը զրկէր Զէ յ թ Ո է ՜ ն ի վ բա յ , ո բ ո շո լածէն տաս մբ գէմ , մինչ անգին ընգՀանուբ Հայութիւնը ար նականներոլն , որոնք միեւնոյն ատեն մեծ դու -
նապատիկ աւելի աո ՛լ՛ք պաՀանջելռվ եւ մ ո զո եան մէջ կբ լողար , Աասդւնի կոտորածէն "^էկ մ ա բն եր կբ տ եղաւռբեն Լիբանանի մէջ ։
ւիս ւրգր բնաջինջ ընելու սպառնալով : Այս էր տարի վերջը ։ Այս բոլոր կէտեբբ պարզուած են ,ՃԱՓ ՈՆԻ ան ձնատբո ւթ ե ան ստորագրութենէն
այգ պատերազմներուն արտաքին պ ատ ճառը ,բայց Զէ յիժունի պատմ ա գի բն ե բ ո ւն ԳՐ է չ\ովը է ԻսՀ."1էս կէս Ժամ վերջբ 42 նաւեր խարիսխ նետեց ին ք^՝ո–
Հատ որբ
կառավարութեան թաքուն նպատակն էր տ կաբա - եւ մէկ աշխատութեամբս որուն ։ առաջին քիոյի առջեւ , եւ \ 3.000 զինուորնեբ ցամաք ելան ։
ցնել , քայքայել ու ցբուել այգ լեռնեբոլ տոկուն լ՛՛ յ ՛՛ւ տեսած ֊է ա յ յ-մ : Արդէն իսկ 35.000 ամե ր ի կետն զին ո ւո րն ե ր ցամ աք
Հ այ ո ւթ ի ւն ը ոբ զօրանալու միտում ցո յց կո ւա ա ր ։ Առանց երկարելու բսեմ ո բ լաւագոյն պիտի ելած են, իսկ բուն , բանակը սպարապետին Հբա–
Օիչեմ քանի մբ օրինակներ -— 1860/՛ ամ աո բ չըլ/ա՞բ Հ.ԶԷ յ թ ո լ – ն ի ինքնապաշտ պան ո ւթե ան կռիւ֊ մ աննե բուն կը սպասէ : թափոնի կա յսրբ եւ կա յս–
եկան ե -
էք ուր շիտ փաշա եկաւ Զէյթունի վրա յ ստուար բա ները թրքական բռնութեանց գէմ՝^ բացատրութիւ բուՀ ին ա ւան գո ւթ ե ան Համ աձա յն ծունկի
նախա֊
նակով մը եւ մեծ գումար մը պաՀանջեց իբրեւ 12 նը , փոխանակ « ա պ ս ա ա մ բութիւն^ բառը գոբծա - բեք խորաններու առջեւ , անձամբ իրենց պատե
տարուան տուրք , իբ ըմբռնած սակովբ։ Զէ յթուն– ծելոլ , ինչ ոբ պիտի նշանակէբ թէ Հայերն էին որ Հա յրերու Հ ո գիներո ւն Հաղորդելու Համար թեբթեբբ
,ապա–
ցիները ցո յց տուին կայս . Հրովարտակը որ 30 երկրին տնգո ր բ ութ իւն բ խանգա՛րեցին , ա ւղբս - րազմ ին վախճանը : ճափոնական բոլոր
սկըզ՜
Հագար .ղուրուշ տուրք կբ ճանչնար Զէյթո*~նի Հա տտմբութեան դիմելով : •կը յորդորեն Համակերպիլ նոր կացութեան
, մի–
մար, կէսբ Այա Աոֆիա մզկիթին եւ կէսը Զէյթու– Մասնաւորելով խօսքս նորէն Զէյթու֊նցինե - Հ ո վե լո լ. Համար նոր քաղաքականութեան
րու վրայ, յիէեմ Աղաս ի ի բառեըբ
նի եկեղեցիներուն յատկացնելու պայմանով : Փա իժ եան վերջը * հԶԷ յթունց ին սով իր պա-տմու - րունքն֊եբը , • խաղաղութիւն , ազատութիւն
շան ,բո րբոքեցալ , <ւՊէն ֆէրման թանըմամ» ըսե– ո րա րա ր աշխա ջաղդային արդարութիւն *
լո վ , էսԿ Զէ յթոլ՜նցինեբբ պա տ տ ս խ ան ե ց ին իր տասէր է եւ Հ ոդւով բաբի : Երբ արդարութեամբ ՍԵՊՏ • 4Ի ՏԱՐԵԳԱՐԶԸ տօնուեցաւ երէկ ,
պատգամաւորին՝ <հԱ՚ատէմ քէնտ իս ի իւչ փատիշա– կառավարուի , Հաւատար իմ քաղաքաց ի մ՛ է եւ ՝ պատշաճ Հանգիսաւո֊բոլթեամբ։ Զ°ր՛ տՐ^®Լ
Հըն ֆէբմանբ քէնտիսինի ճառ մբ խօսեցաւ ի ր իկուան գէմ ,
թանըմա յըզ1> ։ թանըմայօբ , պի-գտէ գիտէ օրէնքին Հնաղանղիլ։ ք^այց երբ իր կետնքին ձայնասփիւռ Հանրապետութեան քները. ։
ո կղբուն
ո ւսլատհւո յն կբ֊ սպառնան ,՚ան կը ղոՀ է ամէն ինչ փառաբանելով
ինքզինքը պաշտպանելս լ Համարէ : ՍՈՎԸ ԵՒ ՀԱՄԱՃԱՐԱԿՆԵՐԸ անիսուսափելի
Կռիւն սկսաւ ել ե) ուր շիտ փաշա պարտ ո լելով Ել այս է ճշմարտութիւնը կբ Համ ա րո ւ ին Դեբմանիո յ անգլիական շրջանին
. . ինք ԹսւպԱ1շ1|1պա -մէջ ։ Հունձքեբր խոնաւու
վւախալ , թնդրելով Զէյթունցինեբէն ոբ չնորՀք կէս առ կէս փտած են
ընեն էՀալածելու զէ՛նքը իր փախուստին ատեն ։ Րաւթփւն եւ ոչ թէ ապստամբութիւն ; թենէն : կացութ՜իւնը ըագդաաաբաբ լաւ է ռուսա
Գ. ՏԷՕՎԼԷԹ կան եւ ամ ե ր ի կետն շրջաններուն մէջ :
բազմաթիւ . Ֆրանսացիներ եւ օտարականներ ։ Ա– ՍՊԱՐԱՊԵՏ ՍԹԱԼԻՆ Աեպտ. Յին պաշտօնա .
Զօ)\ տը Կօւ եւ Ջախեդ պէս Հ ադռբրլ եց ճավանական պատերազմ ին ւ վախ -
բաբողոլթենէն վերջ Ա ոսկուա յի մետ րոպո լիտր ճանը : Այս առթիւ յիշելով ռո ւս ե ւճա փ ոնա կան
֊ ս րտա շարժ քարող մ բ խօսեցաւ , իսկ տա բա գ ի րն ե - 0՚ յտ բաբե բութ իւննեբ բ \ 904^5/ ի վեր , Հաստատեց
բուն կողմէ պատուիրակ մը խնդրեց եպիսկոպոսէն ձախակողմեան Հոսս/նքնեբբ որոշեր էին պատ թէ Աախալին կղզիին Հարաւային մասը եւ ՛Բու -
Փարիզի բոլոր խուսերուն ողջոյնը տանիլ Մ"" ՝- ուիրակութիւն մբ զրկել դօբ • տր կօլի , նախագա– բիլեան կզզ/՚ներ ր քք) . Մ իութեան պիտի վե բադար–
կուա ; Հոլթեամ՚բ Աշխատանքի ՛իա շնա կց ո ւթեան ընգՀ * ձուին :
•Աէևւհ\նաԱխԱդխԱեդ ե ւ Ա Ա գ փ ա քարտուղարին , Պ • Ժ՚ուՀոյի , կարգ մը առաջարկ ՏԱԼԱՏԻԷԻ ԳԷՄ բուռն գրութիւն մը Հրատա
ամբաստանելով
ներ ներկայացնելու Համար , յ ա ռա ջի կա յ բնտ լ՛ ո ւ– րակեց Մ ոսկուա յի փՓրավաա^ն ,
թեանց առթիւ ։ Պ * ԺուՀօ նամակով մը ժամա– թէ Հ ո ո լ տ կը իւօսի^եւ կը խեղաթիւրէ պատմական
Անգլիո յ արտաքին նախարարը , Պ * Պէվին , պրուիմ իւն խնդրած ըլ լա լով , ղօրավարբ ղ րաւ ո րա՜ դէպքեր ԼՄիւնիխ, Չեխոսլովաքիա եւն*^ :
լա յն խոբՀ բ գա կց ո ւթ ե ան մ բ Հ բաւի բե ց Մ ի^ին եւ պէս մեբժեց բնդունիլ պատուիրակութիւնը , ո՛ ՆՈՐ ՋԵՐԲԱԿԱԼՈՒ ԹԻ ԻՆՆԵՐ կատարուեցան
րուն պիտի մասնակցէին արմատական, ընկեբվա–
Ա օտաւոբ Արեւելքի գե ս պանն ե ր բ եւ իա։ մբ մբ ոսկիի առեւտուրի Հ ամ աբ : Անգլ . ո ստի կան ութի լ–
մ ասն աղէտներ , քննելու Համ ա բ քաղաքական ե ւ րական եւ Համ ա յն ա վ ա ր կուսակցութեանց եւ նբ ձերբակալեց վեց ֆրանսացի օդա չուներ ; Փա
անտեսական խնդիրներ։ Օրակարգին *լ՝Րայ կր Մ արդու իրաւունքներու Դաշնակցութեան ներ րիզի կալանաւորներուն թիւը Հ)0ը անցած է ։ Մէկը
գտնուին Ա ո ւբ ի ա-Լի բան ան ի , Պաղեստ ինի Հրէա կայացուցիչները : 2,2. տարեկան ազ^իկ մ բն է, ոբ ծրար մը &ոյլ ոսկի
կան պետութեան , Միջին Արեւելքի քարիւղի Հան ա.։Առժամեայ կառավարութեան .նախագաՀր իբ եւ ոսկեդրամ կր փոխադրէր օդանաւով :
քերու , իրանի եւն . խնդի բներ բ % Լոնտոն Հրաւ իր՜ ժխտական սլա տա սիս անին մէջ կ՚ըսէ թէ Աշխա ՈՍՏԻԿՍՆՈՒԹԵԱՆ պա շտօնեաներոլն մ ԷՀ
ուած են Ա ուր իո յ , Պ աղե ս տ ին ի , Եգիպտոսի , ի բա տանքի Դաշնակցութիւնը ա բՀե ստակցական կազ– գժդոՀ ութիւն կբ տ իրէ թո շակներու ան բա ւա կ-ա -
քի անգլ* ներկայացուցիչները։ մ ա կերպո ւ թիւն մ բն է եւ ոչ թէ քա ղա քա կան կու նութեան մ ա ս ին : կ ր Հ եբքուի թէ գործադուլ պի
Պատերազմէն ի վեր առաջին անգամ է ոբ այս սակցութիւն * Հետեւաբար չի կրնար անոր Հետ տի Հռչակեն :
քան լայն *եոգով մը կը գումարուի , արեւելեան Հարցերու
Հակամարտ ու. - խօսիլ քաղաքական մասին ։ Այս առթիւ
երկի բնե րո ւ մասին , ուր շաՀեբու
կբ յէշեցնէ կազմակերպութեան իրաւական Հան–
թիւնբ կրնայ վտանգաւոր կացութեան մբ յանգի լ։ ՋԱՑՆ ՄԸ ՌՈՄԱՆԷՆ
. գամանքը , ոբ ճշզ ուած է 1 884/» օրէնքով ։ «Պ ա շ–
Ա յսպէս , Լի բանան ի եւ Ա ուր իո յ (սնգիր բ սերտ Օ–
. տօնական խօ ս ակ ցութ ի ւն մ բ ա յս տ ես ա կ նի ւթի
կապ ունի անդլեւֆրան սա կան յարա բե բոլթեանց ՌՈՄԱՆ֊ Սիրելի «8առաջ» , շատոնց է ոբ
մ բ մասին ձեր եւ կա ռա վ ա ր ո ւթե ան նախագաՀ ին
Հետ։ (ֆեաոյ, Պաղեստինի Հրէական Տան Հարցը կ՚ուզէի լուրեր տալ քեղի։ (՝այց թ°նչ լուր։ Որով–
մ իջեւ՝ չի Համապատասխաներ Աշխատանքի Դաշ
խոբապէս յուղած է արաբական աշխարՀբ։ կայ Հ ետեւ ամէն ինչ գրեթէ լռութեան դա տ ա պա բ -
նակցութեան Հանգամանքին , այնպէս ինչպէս
նաեւ իրանի խնդիր մբ ։ ԱՀնդլիա , (հուս իա եւ Ա– տ ո ւած է ։
ճշդուած է օրէնքով» ։ (Այս օրէնքին Դ* յօդուա
մեբիկա որոշեր էին իբենց ղինուոբնեբբ քաշել այդ ,(հոմ անի զաղութ ր որ ժամ ան ակին (պատե -
ծին տրամադբութեամբ , Աշխաաանքի Դաշնակ
եր կրէն , պատե բաղմ ի դադարում էն էթա° ամիս րաղմէն առաջ) քեղի կբ Հրճուեցնէբ փր բաբի լու
ցութիւն բ կրնայ զբաղիլ միայն տնտեսական ,
վերջբ։ Երբ գերմանական պատեբաղմբ վերջա րեր՜ով , այսօբ կր յօրանջէ ։ Դրել գիտցողները պա
ճարտաբաւէոբծական , առեւտրական եւ Հողագոր
ցա ւ , Պաբսիկնեբբ պաՀանջեցին որ ղո բծ աղբ ուի կաս չեն : Ոչ ալ գործելու կարողութիւնն է որ կը
ծական շաՀեբու պաշտպանութեամբն :
ա յս յանձնառութիլնբ հ Բայց կարելի չեղաւ ճշդել պակսի, սակայն գերութենէ վերադարձէս ի վեր
Հետեւեալ կէտբ , վեց ամիս(՛ գերմանակա՞ն Ա յս պա տ ա ա խ ան ին վրա յ , անմիջապէս ժողո– կբ տեսնեմ ոբ բոլորն ալ թմբած են : ինչո^ւ : Պա–
ճափոնական։– կբ
պատերազմէն պիտի Հաշուէին թէ լԼՒ ** բաւիր ուեցան Աշխատանքի Դաշնակցութեան րագանե՞րը նպաստաւոր չեն։ Բայց իԲնչպէս
Ամերիկացինեբբ սկսան քաշել իբենց զօրքը, բայց եւ ձախակողմեան կուսակցութեանց ներկայացու զործեն միւս դաղութներբ ։ Ազգ՛ Միութիւ՛՜ն մ ըն
(հուսերը եւ Անգլիացիները կբ ձգձգեն : Աւելի ցիչները : Այս առթիւ իբենց թերթեր բ դիտել կու ալ չեն կրնար կազմել։՛ Սո1֊րէն
ճիշդ , մէկը կը սպտսէ ոբ միւսբ առնէ առաջին տան թէ Հա յս ժխտական պա տ ա ս խ ան բ անշուշտ
քայլբ ։ Փ ոցտամ ի մէջ գոյացած Համաձայնու մ տաՀ ոգո ւթեան պիտի մատնկ Աշխատանքի Գաշ–
թեամբ, երկուքն ալ պիտի պաբպէին քՒէՀբանը, նակցութեան Հինգ միլիոն անգամները, ամրոգ՚է ՊԱՆԵԷՕ - ԲԱՇԱՆի Հայկական դպրոցը կը
իբրեւ միջին ճամբայ։ բանուոր դասակարգը եւ րոլոր Հանրապետական բաց ո ւի Աեպտեմբեբ եին , Հինգշաբթի ։ Կը Հրա
ները» : ւիրուին բոլոր աշակերտները ։
80 ՄԻԼԻՈՆ ԹՈՆ ՄԾՈԻե պէտք է այս ձմեո, Մինչ այս մինչ այն, ընտրական պայքարը
–Եվրոպայի ազատագրեալ երկիրներուն, մասնալո– ՀետգՀետկ կը սաստկանայ։ ՄԱՐՍԷՏԼ.— Հ. 8. –Բրի ;ւ ա ա ։ի ո ր են թա կոմի*
րապէս Ֆրանսա յի , Հո լան ա սւ յի , Նո րվե կիո յ , 5ա– աէի ընդՀ . ձողովը՝ 8 Սեպտեմբեր , շաբաթ երե
նըմարքայի , Պեըեիոյ , Տունասաանի եւ իտալիո յ 1արոատոտ 0&&–ձճՕ1՚1ձՒ1, 17 , &Ա6 0&ա«ա« - 13 կոյ ժամը 7ին, ընկեր վար ականներուն սրահին
հպմար : Այս երկիրները տարեկան 135 միլիոն թոն մ էշ, ք յ ^ յ ա յ , 2 Օօսհ Լ.3սեա<1 յ
կբ ս՝սլա ո կին սյաաեբազմկն աոաԼ % ձ
Fonds A.R.A.M
