Page 29 - ARM_19-1945_02
P. 29
տաա 17, &Ա6 Օտասյտաօ - ւտ ո տ ա ա Չ ս օ ա ա ^ ռատ՚տ. ՊԱՏԵՐԱԶՄ
ք՚օոճ6 6Ո 1 9 2 5
Տ.Օ.Տ. 376.286
՜ 0»«շէ6սւ–Բոյբո6Ա»6 : ՏՇ9. տ Տ Տ ձ ա Ի յ ՊԵՐՌՆ ՊԱ€ԱՐՈՒԱԾ
(136)
1Ճ. : Շ 0 8 . 15-70 - Շ. Շ. Ր. Ր&ոտ 1 6 7 8 - 6 3 ԱէիւԱ կը Խսի թափ թագ
ձշսձւ 2 6 ձ ™ 1 1 9 4 5 Հ ի Տ գ շ ա բ թ ի 2 6 Ա պ ր Ի ւ գհտ(փԱ տակ, տաԱիքԱեաւ վրա)
Ռ օ ւ ւ ս ե յ ւ ը ց յ ւ ա Ն ե յ յ ի ն Փ ^ ց տ ս ւ մ ը — Գեբմանիոյ
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 166 ձ ո ո & Ո ° 4 3 8 7 – ՚ ն ո ր շրյան. թ ե ւ 16 Խմրսպիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱէւ Գբն՝ 3Ֆր– Վյերսա յԱԼ եւ խ ո բ Հ ր գան շան ր փր ո լսի ական զինա»
պա շտո ւթեան։ կայսերական այս ոստանը, որ
մայրաքազաքէն իբր 18 մղոն Հեռու է, գէպի Հա
Մաոհշսղ ՓհթհԱ Յո՚աԱսա կոպայ Մհ* Ազգային, ՛հատը րաւ - արեւմուտք, լեղի դեզաՀատ մր եզաւ Գեր–
դատոմւ\ՈՆ &աՎա^
մաններուն Համար, աւելի ծանր քան քիուսերուն
մուտքր Պերլին :
Հինդ տարիներու լռութենէ մր վերջ Յ ա ռ ա ջ է Գերման սպարապետութեան զեկոյց ր առջի օր
վերելում ր բարեբախտ ազդանշան մր կր նկատեմ , առաջին անգամ ըլլալով խո ստ ո վանեց աւ թէ խոր–
Փախստական մառէշալյլ առջի օր Գերմանիա– ինչպէս <^Ազատամարտ»է շարունակութիւնր <ձ–լՀա» Հրգայէն ղօրքր մտած՜ է Պեբլինի արեւելեան շըր"
յէն ՏՀուէցերէո յ սաՀ մ տնագլուխը Հասնելով էր կատամարտ»ով իր ժամանակին նկատած՜ ենք։ Եր ջանր։ Զեկոյցը կ^Ըսէր՝ Մայրաքաղաքի ճակա
Հետեւորդներուն Հետ , արտօնութիւն խնդրեց ներս կուքն ալ իրենց բախտը կապած՜ Հ ամաշխարՀա յ՜ին տամարտին մէջ, Սովետները , Հակառակ մեր ղօր~
մ անելու , այն յա յտարարութեամր թէ ֆրանսա մեծ– պատերազմներու , եղան խաղաղութեան շՐք՛ քին ե լ ժողովրդական բանակին կատաղի գիմա»
պիտի երթայ գատուելու: Աուիցերիական կառա* ջանի թերթեր , բայց ոչ մարդկային սպանդի : գրութեան , յառաջացան մին չեւ Պ ր ան տ էն սլո ւր»
վարութիւնր արաօնեց , այս պայմանով։ Մ՛առէշա* . քաղաքակիրթ ա յս աշխարՀամ ասր նոր չէ որ կի Հարաւային - արեւելեան չրջանր, Փոցտամէ
լր առժամապէս կր մնայ Աէնթ Աարկարէթէն , պատերազմ կր տեսնէ։ Ազգեր դէմ դիմաց եղած՜ Հարաւակոգմր , քաղաքին արեւելեան եւ արեւմտ»
սպասելով ֆրանսական կառավարութեան որոշու– են , իրար ջարդած՜ , յօշոտած՜ , բա յց պատերազմ» եան մասեբուն մէջ%
մին։ կ՚ըսուի թէ ուրբաթ օր Փտրիզ պիտի րլլայ ։ ներէն դուրս անոնք մնացած՛ են մ եծ ու յաւիտե վերջին լուրերու Համաձայն , Մեծն Պեբլինի
Արդէն պատրաստ ութ իւններ տեսնուած– էին նական , յաղթական ու պա ր տե ա լ զօրավա րնե րուե երկու ե րրորդր խստօրէն պա շարուած– է խորՀ ր–
Մայիս 1 7ին ի բացակայութեան դատելու մառէ»
ԼաԼԸ.ք "V տարեկան է ։ Այժմ կացութիւնր փոխ" յա՚ջոբդած են Վ * Հիւկօներ , Շիլլէրներ ու Պայ– դա յին ամ ուր օղակով մր, էսկ Գ°ՐՔԸ բուն էսկ
բրններ : Կէսակիրթ ազգերն են որ յազթութենէ մայրաքաղաքին կեդրոնր մտած՜ է է՚որ թափան»
ուած՜ Ըլլալով , Հաւանական է որ գա ար յեաա ձՀրգ– մր կամ պարտութենէ մր վերջ կր լճանան։ ՝$ա» ցումնե րով :. ք& ոբՀրդա յէն Հր ասա յլերր եւ թնգա**
ուի ։ Ուրիշ է՚նդիր մր մառէշալր պիաի ստանձ» զաքակիրթ ազգեր ր , մ ան ա լան գ ներկա յ գարու նօթնեբր վեց - վեց քովէ Քո՛Լ շարուած՜ յառաջ կր
նէ իր կա ռա վա ր ո ւթ ե ան պատ աս խանատւութիւն ր մէջ , ոչ կր գոռոզանան , ո1 չ ալ կր նուաստանան խաղա յին , Հետեւելով Պեբլինի Հ ան րակառքեր ու
1940 յունիսէն մինչեւ երկրին ազատագրումր֊, թէ Հրամանատարի մր վւա յյ ո ղ կամ մարող աստղին Հռչակաւոր գիծ ե ր ո ւն : (կուսական փոթորիկ ԼՀար–
պիտի պաՀանջէ որ իր նախարարներն ալ գա ա ո լին առջեւ ։ ա ածա յին) վաշտ երր կր սուրան Հ իւսիսէն եւ Հա»
իրեն Հեա։ Եթէ երկրորդ պարագան րնդունուի , ԱՀեմիջապէս որ թնգանօթր լռէ , տրամ աբանոս* բաւէն, փակելու Հ ամ ար վերջին քանի մ ր ճեղքեա
թ իւնր լեզու կ՚առնէ ։
մեր գարու ամէնէն շռնդա լից գատերէն մէկր պ ի– րր, որպէսզի ղեբման բանա կր չկարենա յ փախ չի լ Հ
գեսնենյ Տակաւին ժամ անա կր պիտի գայ, երբ ի վի ԳԺՈԽԱ8ԻՆ ՏԵՍԱՐԱՆՆԵՐ
Փէթէն Հազիւ ՏԼուիցերիա մտած՜ էր , երբ նոյն ճակի պիտի ըլլանք չափելու պատերազմէն ծագած *1)երլ|ւսի սակսւաաւքարւոը կ ը շ ա ր ո լ ( հ ս կ ո ւ ի չ ո ր ս
արտօնութիւնր խնդրեցին նախկին վարչապետ աղէտին տա րած՜ո ւթ իւն ր , այսինքն Հասկնալու բո մ ա կ ա ր դ ա կ ի վ ր ա յ ,— ° գ Ի Ա մ է ջ ՝ ք ա ղ ա ք ի ն , վ ե ր ե ս ,
Լավալր Լոր մեբժուած՜ էր Լիխթէնշթայնի փոքր լոր այն փոփոխութիւններր որ պիտի կատարուին տ ա ն ի ք ներո.1. վ ր ա յ , գ ե տ ն ի Թ ե ր ե ս ը ե ւ գ ե տ ն ի ն 1
իշխանապետութենէն) , Աարսէլ Տէա եւ ժան Լիւ– ոչ մ իա յն Եւրոպա յի , ա յլեւ ամբողջ մ արգկութեան ա ա կ յ ուր Գերմաններր կր ջանան օգտագոբծ՜ել
շէռ , երկու ծ՜անօթ Հ րապարա կագի բներ ր ; քՀուի™ Համար։ ԱպաՀովաբար նոր ու մեծ՜ Հանգրուաննե մ առաննեբր եւ խորունկ պա տ ս պա ր անն ե ր ր , գերա»
ցերիա մեբժեց։ րու Հանդիսատես պիտի րլլանք: \,ախորգ պաաե» գոյն դիմադրութեան Համար ; Պերլէնէ պաշարու»
*** Մառէշալր իր կնռ^ Հետ ՏԼուիցերիա մտած՜ բազմին յաջոբդող խաղաղութեան օրերուն , երբ մՀո գրեթէ վե ր ջա ց ած՜ է ։ Աննկարագրելի , քաոսա–
աւոեն իրեն յատկացուած բնա կավ ա յրր գնաց ութ <Հ.ճա կատամա րտ»ր ունեցանք, պատերազմի մաս» յէն վիճակ մր ստացած են փողոցային ՛կռիւներ ր Հ
կառքերով։ Այս առթիւ պնդեց թէ Գերմանիա նա կցող երկիրներր յոգնած՝ էին եւ տաժանելի վիա (հա սա կան թնդանօթներր կր ռմբակոծեն Պեբլինի
գնաց Հակառակ իր կամքին եւ թէ Հիթլէրի գերին ճակի մէջ կր գտնուէին։ Մաած՜եցինք նոյնիսկ թէ արեւմ տեան ճամ բաներ ր եւ ան չւն գՀ ա տ կրակ կր
էր ։ Փարիզի մ էջ , Գերագո յն Աաեանր պաշտօնա՛ Եւրոպան պիտի կքի , քանի որ ամէն ինչ կր պակ տեղան քաղաքին կեդրոնր՛. Գերմանական լուրի մը
կան լուր ստացած ԷԸԱալով Փէթէնի Աուիցերիա սէր անոր։ Ո՛չ միայն միլիոնաւոր ղոՀեբ տուած՛ Համաձայն , քհուսերր կր ռմբակոծ՜են Լայփցիկըր–
գտնուելու մ ասին , դատական ձեւակերպութիւն՛՛ էր , այլեւ անչափ Հաբստութիւններ , ու դժուար ձթրասէն եւ Հէրմտն կէօրինկշյթրասէն ,ուր կր գտ
ներր շ ա ր ո ւն ա կո ւեց ան ։ Պաշտօնեայ մր գնաց անոր էր Հաւատալ թէ քսան տարի վերջ Հարստանալով նուէին վար չապ ետ ութ իւնր , քարոզութեանց եւ օ»
բնակարանր, էսկ ոստիկանական քննիչ մլլե ալ ու սպ առա զինուելով՝ նոր ու աւելի աՀաւոբ դանաւա յին ն ա խ ա ր ա ր ո ւթ– ի ւն ր , մ ինչեւ անգլեւա–
՝ԼԻԺ զրկուեցաւ ։ պատերազմի մր մէջ պիտի նետուէր ։ մերիկեան օդարշաւներր։ Գերմանական անթելը
Իր առա ջին յայտարարութեան մէջ* մառէշալր \,ախորդ պատերազմներ թ ջնջած՝ են աւատա– առջի օր նորէն կր պնդէր թէ Հէթլէր տակաւին
ըսաւ թէ յէս»1*սներն էին որ բռնի Պէլֆոռ տարին պետութիւննեբ , բոնա կա լութ ի ւնն եր ու կայսրու– ^^ՐւՒ*" հ.Ա գանուի։ Իրազեկներու կարծ՜իքով, եթէ
զինքր, եւ. փորձեցին նոր կառավարութիւն մր թիւններ ։ Ա յս պատերազմ ր ա պա Հ ո վ ա բա ր պիտի ճիշգ է , արդէն ռուսական ծ՜ուղակն ինկած՛ է ։
կազմել տալ : Տետո յ Գերմ անիո յ խորերր փոխա ջնջէ դիկտատուրաները։ Այսպէս ժողովուբդնեբր քհէւթէրէ քքգք^ակիցր նկարագրելով Պեբլինի
դրուեցաւ։ Վերջին ամիսներս կր գտնուէր Սէկ՛ արիւն թափելով , տնտեսապէս քա յքա յ ո ւե լո վ կր կռիւն երր , 1լ րսէ թէ խռբՀբգա յին ռում րերր կր
մարինկէնի մ-օտ , ուր խիստ Հսկոզութեան տակ էին քալեն գէպի ժողովրդապետութիւն։ Մարդկային ճարճատին Նթէթինրբի կարեւո ր կա յաբանին վբա
եւ չէին կրնար քայլ մր իսկ առնել առանց Կէսթա» ա ր գա ր ագատ ո ւթեան կչիո֊ը իրենց ձ եռքերուն մ էջ բա յ եւ մ ի լիոնաւո ր խորանարդ մ եթր բոցավառ
։ի ո յին ա ր տօն ո ւթ ե ան ; Աւե լցուց թէ չ ի գիտեր ո1 վ դո րծ՜ածող մ եծ՜երր յարմ ա ր ո ւթ ի ւնն ե ր չունեցան կագեր կր Հոսին մ ա յրաքաղաքի կազի գլխաւո ր
արա օն ած՜ է որ Հեռանայ Գերմանիա յէն հ րոլո ր խնդիրն երր արմ ատապէս լուծելու , բա յց գործարաններէն , Հ իւսիսա յին»արեւելեան Լրջանին
*** թեբթերր այժմէն վճիռներ կ՛արձակեն ինչ որ ըրէն՝ անցեալի վրա յ յառաջգիմ ո ւթ իւե մ րն մ էջ ՚ քաղաքի կեդրոն ին մ օտ , կռիւներ ր երթալով
ամբա ս տ ան ե ա լին Համ ար ; զիւմանիթէֆ մ իշտ Փէ՛ էր I Անոնք ջանա ցին ամէն ազգ անկախ դարձնել , կր սաստկանան ։ Երբ ամբութիւն մր կր փլի , Գեր"
թէն՚Պազէն կր կոչէ մառէշալր եւ մ աՀապատէժ այսինքն Համախմբել մարդիկ որ կհուզեն ազատ մ աններ ր կր տ ա պա լեն Հ անրակառքերր եւ կր
պաՀ անջել ո վ , կր զարմ անա յ որ քԼուիցերիո յ կա» ապրիլ իրենց Հոդին վրայ, միեւնոյն բարքերով, վերսկսին կռիւդ ։ Երբ ուժ եղա պէս պա շա պան ո ւած՛
ռավ ա բութիւն բ իր Հոգին վրայ րնդունած՜ է <^ֆըա միեւնոյն օրէնքներով կառավարուիլ ։ շէնքի մր կր Հ ան դի պին , ամրաշէն զինուորներր
րանսացի թէ՛– մէկ պատերազմ ի ոձրագործր , ա– ճիշգ է որ Մ եծ՜երր չյաջողեց ան կարգ մր կէ» ամբողջ շէնքր կր պայթեցնեն զօրաւոր պայթու
ռանց ֆրանս * կառավարութեան Հ ամ աձա յն ո ւ՛ տերու մէջ։ ՛Շարք մր փոքբամասնութեանց խնդի» ցիկներով, պաշտպաններուն Հետ միասին։։ Հա»
թե ան : Փէթէն-Պազէն Պօ շ մր դարձած՜ է ։ Ան պա րր անլուծ՜ելի մնաց ։ Անոնք կամ վերջապէս ւան ական չէ որ զան գո ւած՜ ա յին անձն ա տ ր ո ւ թ ի ւն*
տերազմի Հիթլէրական ոճրագործ՝ մ րն է : Ան պէտք պէտք է կլանուին մեծ՜երու կողմէ եւ կամ իրենց ներ րլլան : Գե րմաննեբ ր աւելի կա տ ա զո ւթ ե ա մբ
է գերի բռիուէր պ°չ ոճրագործներուն Հետ, նացի մայր Հողերու վրայ պէտք է Հաւաքուին ։(իամանա– կր կռուին քան տեսնուած՜ էր որ եւ է ատեն, ռուս*
Գեբմանիոյ մէջ, մեր յաղթական զօրքին կողմէ»։ կր ինքր պիտի ցուցնէ այս կարեւոր խնդրին ճշմա եւգերման պատերազմին ատեն, Մ ո ս կո ւա յ ի մէջ
Ընկերվարական պաշտօնաթերթը , ՓովւիւլԷւ>– րիտ լուծումր։ Վերջացող պատերազմներդ բերած կքէ շեշտեն թէ ոչ մէկ նա էս րն թաց ճակատամարտի
եւս խարանելով Փէթէնր, որուն սուտերդ այնքան էն մեզ այն եզրակացութեան , թէ ժողովուրդներու մէջ այնքան քիչ գերի բռնուած՜ չէր ։ ՑմաՀ կըռ*
չարիք պատճառեցին 3)րանսայի» , դիտել կուտայ ճնշումր աղիտաբեր է ,թէ կարելի չէ ազգ մր ոչրն» ուելոլ տեսարան մ րն է որ կո պար զո լի , երկու
թէ փոխանակ ութ»ինր կամքերով Աուիցերիա ա՛ չացնել ։ Ազատութիւնը մւսրգկային տարրական կողմէն ալՀ փաղաքացիներր կր փախչին դէպի
ռաջնո բդելու, զայն։ Հ<կր բաւէր պարզ բան տա» իրաւունք մ րն է ։ խորՀ բղային գիծե ր ո , ա պա ս տ ան մը գտնելու
կառք մըՓւ Տետոյ արձանագրելով լուր մր որան քՒրքաՀայ Հարսը Լոզ ան ի մ՜ողովով մնաց ան» Համ ար ճակատամ արտի դժոխքէն ։ Անգլիական օ–
Համ աձա յն Փէթէն ձե ր բա կա լո ւե լէ վերջ պիտի լուծ՜ելի ։ Համաձայն ք*ոպրրթ Ա էս ի լի , Ազգերու գանաւեր անխնա յ ռմբակոծեցին շարք մր կաբա*
բռնադատուի որոշ տեղ մ ո բնակիլ, կր Հարցնէ թէ Գ ա շնա կց ութ իւնր չի կրնար ժողովուրդներու բա ւաններ որ գէպի արեւմուտք կ՚երթային, Պեբլինի
^այլեւս տեղ չէ՛* մնացած՜ բանտերուն մէջ»։ Զբոր րոյականի նախանձախնդիր դառնալ, եթէ մի– պաՀակազօրքին օգնելու Համ ար ։ Օդաչու մ ը կը
ցի մր Համաձայն, Հէթլէր էնք արտօնած՜ է Փէթէ* Փոսն եր ձեռք չառնէ Հայկական նոր մարտիրոսա պատմէ թէ Պեբլինի ամբոզ^ արեւելեան կէսր բո»
նէ մեկնումը, յուսալով թէ անոր դատավարու– գրութեան վ\եր^ տալու Հ Պ * Մօթա իր կարգին կթ ցերու մէջ է եւ ծ՜ուխեր ր երկինք կ՚ելլեն Հարիւ
թիւնբ իրար պիտի ձգէ բանսաց ինե ր ր ; յայտարարէր • «Հայկական Հարց ո չլուծել առանց րաւոր մեթր բարձրութեամբ։ *
*** իտաքիոյ րնդՀ • դատախաղր յայտարարեց չափազանցութեան ամօթ ու նախատինք պիտի
թէ Մուսոլինի անձնասպան պիտի չըլլայ, ձֆէղէ– մնայ քաղաքակիրթ մարդկութեան ճակատին»։ ՀԱՐԱՒԱՅԻՆ ՃԱԿԱՏԻՆ ՎՐԱ8
քապէս վախկոտ մր ըլլալով»։ Գա տա խաղին յայ Հարցը մնաց անլուՆելի ու գաղթական Հայ Մէկ օրէն միւսը կր սպաս ուի խորՀրդային ել
տարարութեան Համաձայն , պիտի գա ա ո լի Գերա՛ մողովուրգը՝ ՀՀայմ աթլոս չ> ու ցանուցրիւ։ Թէ ամ երիկեան րանակներոլ միացման, կեդրոնական
գոյն Ատեանի մր առջեւ հ զքհէեւ պատերազմի մ իա ի՛նչ ձեւուէ, ե՛րր ել որո՛ւ կողմէ ան Հրապարակ Գեբմանիոյ մէ^% Ամերիկեան Գ– բանակը յառա^
ջա զգա յին ոճրագործ֊ մ՛րն է, բայց Հերանսայէ եւ պիտի գայ, մօտիկ ապագան այդ պիտի ցուցնէ; կը խաղայ Պավաբիոյ անտառներուն մէ^, ել շատ
Պուլկարիս յ նոյն կարգի դաւաճաններ ր դատուե– Պարզ է որ մենք մեր արդար իրաւունքներէն պիտի Հեռու չէ Աւստրիոյ սաՀմանադլուխէն : Տառաչք"
ցան իրենց իսկ երկիրներուն մէջ»։ չՀրամարինք : Հ– Տ՛ խաղա ցո ւթիւն ը տեղի կ՚ունենայ երեք թեւերողՀ։
Ֆրանսացիները գրաւեցին ք)ւլմյլ։ V – զէնքերու
ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ ՊԱՏՐԱՍՏՈՒԹԻՒՆԸ պարտա՛ մեհ– զ ո րհ՜արան մը երեւան Հանուեցալ ՛Ե թո ւթ–
լոր ոչ պիտի րլլայ ա յսոլՀետեւ, Համաձայն նա ԼԻԲԱՆԱՆԻ ազգ. յ֊ողովր նիստ գումարելով կարտի շրջակաները։ Ուրիշ ֆրանսական զօրամա
խարարական խորՀուրղի որոշման հ ՚հրօշի տա՛ղ Անթիլիասի կաթողիկոսարանին մէ^, միաձայնոլ. սեր գիրք բռնած են ֆրանքեւզուիցերիական սաՀ*
Հբաւի բուհ լկ առաքէ, երիտասարդները երեք ամիս թեամր եօթը աշխարհական պատգամաւորներ մանին վրայ եւ նաւարկութիւնը գագրաՆ– է
պիտի մարզուին, ղեկավարութեամբ պատերազ ընտրած է, էչ^միա&նի եկեղեցական Համագումա ՝$ոնսթանցայի լիճին վրայ։
մական եւ կրթական նախարարութեանս : Անոնք որ րին Համար։ Պատգամաւորներն են Պ • Պ– Տա՛ *** Պատերազմիկներուն միֆեւ Համաձայնու
կր մերժևն կատարել այս պարտականութիւնը, օ֊ ճատ Սրապեան , Գրիգոր Ազիրեան , Գէորգ Պա թիւն գոյացաւ որ գերիները իրենց գտնուած֊ ար՛
րինական <է ամանա՛կկն աւելի սլիսէի մնան ԳՐ՜օչ՚ի պո յեան, Արչակ Գալէմքեարեան, Միսաք ՎեՀու* գելարաններուն մէչ՝ մնան , ճակ ատի գիծ^երուե
տ՛ակ : նէ, կփրեմ կԱէղեան եւ Ծկր-՚ժիչ ՄշւէքԼակ•,
Fonds A.R.A.M
ք՚օոճ6 6Ո 1 9 2 5
Տ.Օ.Տ. 376.286
՜ 0»«շէ6սւ–Բոյբո6Ա»6 : ՏՇ9. տ Տ Տ ձ ա Ի յ ՊԵՐՌՆ ՊԱ€ԱՐՈՒԱԾ
(136)
1Ճ. : Շ 0 8 . 15-70 - Շ. Շ. Ր. Ր&ոտ 1 6 7 8 - 6 3 ԱէիւԱ կը Խսի թափ թագ
ձշսձւ 2 6 ձ ™ 1 1 9 4 5 Հ ի Տ գ շ ա բ թ ի 2 6 Ա պ ր Ի ւ գհտ(փԱ տակ, տաԱիքԱեաւ վրա)
Ռ օ ւ ւ ս ե յ ւ ը ց յ ւ ա Ն ե յ յ ի ն Փ ^ ց տ ս ւ մ ը — Գեբմանիոյ
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 166 ձ ո ո & Ո ° 4 3 8 7 – ՚ ն ո ր շրյան. թ ե ւ 16 Խմրսպիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱէւ Գբն՝ 3Ֆր– Վյերսա յԱԼ եւ խ ո բ Հ ր գան շան ր փր ո լսի ական զինա»
պա շտո ւթեան։ կայսերական այս ոստանը, որ
մայրաքազաքէն իբր 18 մղոն Հեռու է, գէպի Հա
Մաոհշսղ ՓհթհԱ Յո՚աԱսա կոպայ Մհ* Ազգային, ՛հատը րաւ - արեւմուտք, լեղի դեզաՀատ մր եզաւ Գեր–
դատոմւ\ՈՆ &աՎա^
մաններուն Համար, աւելի ծանր քան քիուսերուն
մուտքր Պերլին :
Հինդ տարիներու լռութենէ մր վերջ Յ ա ռ ա ջ է Գերման սպարապետութեան զեկոյց ր առջի օր
վերելում ր բարեբախտ ազդանշան մր կր նկատեմ , առաջին անգամ ըլլալով խո ստ ո վանեց աւ թէ խոր–
Փախստական մառէշալյլ առջի օր Գերմանիա– ինչպէս <^Ազատամարտ»է շարունակութիւնր <ձ–լՀա» Հրգայէն ղօրքր մտած՜ է Պեբլինի արեւելեան շըր"
յէն ՏՀուէցերէո յ սաՀ մ տնագլուխը Հասնելով էր կատամարտ»ով իր ժամանակին նկատած՜ ենք։ Եր ջանր։ Զեկոյցը կ^Ըսէր՝ Մայրաքաղաքի ճակա
Հետեւորդներուն Հետ , արտօնութիւն խնդրեց ներս կուքն ալ իրենց բախտը կապած՜ Հ ամաշխարՀա յ՜ին տամարտին մէջ, Սովետները , Հակառակ մեր ղօր~
մ անելու , այն յա յտարարութեամր թէ ֆրանսա մեծ– պատերազմներու , եղան խաղաղութեան շՐք՛ քին ե լ ժողովրդական բանակին կատաղի գիմա»
պիտի երթայ գատուելու: Աուիցերիական կառա* ջանի թերթեր , բայց ոչ մարդկային սպանդի : գրութեան , յառաջացան մին չեւ Պ ր ան տ էն սլո ւր»
վարութիւնր արաօնեց , այս պայմանով։ Մ՛առէշա* . քաղաքակիրթ ա յս աշխարՀամ ասր նոր չէ որ կի Հարաւային - արեւելեան չրջանր, Փոցտամէ
լր առժամապէս կր մնայ Աէնթ Աարկարէթէն , պատերազմ կր տեսնէ։ Ազգեր դէմ դիմաց եղած՜ Հարաւակոգմր , քաղաքին արեւելեան եւ արեւմտ»
սպասելով ֆրանսական կառավարութեան որոշու– են , իրար ջարդած՜ , յօշոտած՜ , բա յց պատերազմ» եան մասեբուն մէջ%
մին։ կ՚ըսուի թէ ուրբաթ օր Փտրիզ պիտի րլլայ ։ ներէն դուրս անոնք մնացած՛ են մ եծ ու յաւիտե վերջին լուրերու Համաձայն , Մեծն Պեբլինի
Արդէն պատրաստ ութ իւններ տեսնուած– էին նական , յաղթական ու պա ր տե ա լ զօրավա րնե րուե երկու ե րրորդր խստօրէն պա շարուած– է խորՀ ր–
Մայիս 1 7ին ի բացակայութեան դատելու մառէ»
ԼաԼԸ.ք "V տարեկան է ։ Այժմ կացութիւնր փոխ" յա՚ջոբդած են Վ * Հիւկօներ , Շիլլէրներ ու Պայ– դա յին ամ ուր օղակով մր, էսկ Գ°ՐՔԸ բուն էսկ
բրններ : Կէսակիրթ ազգերն են որ յազթութենէ մայրաքաղաքին կեդրոնր մտած՜ է է՚որ թափան»
ուած՜ Ըլլալով , Հաւանական է որ գա ար յեաա ձՀրգ– մր կամ պարտութենէ մր վերջ կր լճանան։ ՝$ա» ցումնե րով :. ք& ոբՀրդա յէն Հր ասա յլերր եւ թնգա**
ուի ։ Ուրիշ է՚նդիր մր մառէշալր պիաի ստանձ» զաքակիրթ ազգեր ր , մ ան ա լան գ ներկա յ գարու նօթնեբր վեց - վեց քովէ Քո՛Լ շարուած՜ յառաջ կր
նէ իր կա ռա վա ր ո ւթ ե ան պատ աս խանատւութիւն ր մէջ , ոչ կր գոռոզանան , ո1 չ ալ կր նուաստանան խաղա յին , Հետեւելով Պեբլինի Հ ան րակառքեր ու
1940 յունիսէն մինչեւ երկրին ազատագրումր֊, թէ Հրամանատարի մր վւա յյ ո ղ կամ մարող աստղին Հռչակաւոր գիծ ե ր ո ւն : (կուսական փոթորիկ ԼՀար–
պիտի պաՀանջէ որ իր նախարարներն ալ գա ա ո լին առջեւ ։ ա ածա յին) վաշտ երր կր սուրան Հ իւսիսէն եւ Հա»
իրեն Հեա։ Եթէ երկրորդ պարագան րնդունուի , ԱՀեմիջապէս որ թնգանօթր լռէ , տրամ աբանոս* բաւէն, փակելու Հ ամ ար վերջին քանի մ ր ճեղքեա
թ իւնր լեզու կ՚առնէ ։
մեր գարու ամէնէն շռնդա լից գատերէն մէկր պ ի– րր, որպէսզի ղեբման բանա կր չկարենա յ փախ չի լ Հ
գեսնենյ Տակաւին ժամ անա կր պիտի գայ, երբ ի վի ԳԺՈԽԱ8ԻՆ ՏԵՍԱՐԱՆՆԵՐ
Փէթէն Հազիւ ՏԼուիցերիա մտած՜ էր , երբ նոյն ճակի պիտի ըլլանք չափելու պատերազմէն ծագած *1)երլ|ւսի սակսւաաւքարւոը կ ը շ ա ր ո լ ( հ ս կ ո ւ ի չ ո ր ս
արտօնութիւնր խնդրեցին նախկին վարչապետ աղէտին տա րած՜ո ւթ իւն ր , այսինքն Հասկնալու բո մ ա կ ա ր դ ա կ ի վ ր ա յ ,— ° գ Ի Ա մ է ջ ՝ ք ա ղ ա ք ի ն , վ ե ր ե ս ,
Լավալր Լոր մեբժուած՜ էր Լիխթէնշթայնի փոքր լոր այն փոփոխութիւններր որ պիտի կատարուին տ ա ն ի ք ներո.1. վ ր ա յ , գ ե տ ն ի Թ ե ր ե ս ը ե ւ գ ե տ ն ի ն 1
իշխանապետութենէն) , Աարսէլ Տէա եւ ժան Լիւ– ոչ մ իա յն Եւրոպա յի , ա յլեւ ամբողջ մ արգկութեան ա ա կ յ ուր Գերմաններր կր ջանան օգտագոբծ՜ել
շէռ , երկու ծ՜անօթ Հ րապարա կագի բներ ր ; քՀուի™ Համար։ ԱպաՀովաբար նոր ու մեծ՜ Հանգրուաննե մ առաննեբր եւ խորունկ պա տ ս պա ր անն ե ր ր , գերա»
ցերիա մեբժեց։ րու Հանդիսատես պիտի րլլանք: \,ախորգ պաաե» գոյն դիմադրութեան Համար ; Պերլէնէ պաշարու»
*** Մառէշալր իր կնռ^ Հետ ՏԼուիցերիա մտած՜ բազմին յաջոբդող խաղաղութեան օրերուն , երբ մՀո գրեթէ վե ր ջա ց ած՜ է ։ Աննկարագրելի , քաոսա–
աւոեն իրեն յատկացուած բնա կավ ա յրր գնաց ութ <Հ.ճա կատամա րտ»ր ունեցանք, պատերազմի մաս» յէն վիճակ մր ստացած են փողոցային ՛կռիւներ ր Հ
կառքերով։ Այս առթիւ պնդեց թէ Գերմանիա նա կցող երկիրներր յոգնած՝ էին եւ տաժանելի վիա (հա սա կան թնդանօթներր կր ռմբակոծեն Պեբլինի
գնաց Հակառակ իր կամքին եւ թէ Հիթլէրի գերին ճակի մէջ կր գտնուէին։ Մաած՜եցինք նոյնիսկ թէ արեւմ տեան ճամ բաներ ր եւ ան չւն գՀ ա տ կրակ կր
էր ։ Փարիզի մ էջ , Գերագո յն Աաեանր պաշտօնա՛ Եւրոպան պիտի կքի , քանի որ ամէն ինչ կր պակ տեղան քաղաքին կեդրոնր՛. Գերմանական լուրի մը
կան լուր ստացած ԷԸԱալով Փէթէնի Աուիցերիա սէր անոր։ Ո՛չ միայն միլիոնաւոր ղոՀեբ տուած՛ Համաձայն , քհուսերր կր ռմբակոծ՜են Լայփցիկըր–
գտնուելու մ ասին , դատական ձեւակերպութիւն՛՛ էր , այլեւ անչափ Հաբստութիւններ , ու դժուար ձթրասէն եւ Հէրմտն կէօրինկշյթրասէն ,ուր կր գտ
ներր շ ա ր ո ւն ա կո ւեց ան ։ Պաշտօնեայ մր գնաց անոր էր Հաւատալ թէ քսան տարի վերջ Հարստանալով նուէին վար չապ ետ ութ իւնր , քարոզութեանց եւ օ»
բնակարանր, էսկ ոստիկանական քննիչ մլլե ալ ու սպ առա զինուելով՝ նոր ու աւելի աՀաւոբ դանաւա յին ն ա խ ա ր ա ր ո ւթ– ի ւն ր , մ ինչեւ անգլեւա–
՝ԼԻԺ զրկուեցաւ ։ պատերազմի մր մէջ պիտի նետուէր ։ մերիկեան օդարշաւներր։ Գերմանական անթելը
Իր առա ջին յայտարարութեան մէջ* մառէշալր \,ախորդ պատերազմներ թ ջնջած՝ են աւատա– առջի օր նորէն կր պնդէր թէ Հէթլէր տակաւին
ըսաւ թէ յէս»1*սներն էին որ բռնի Պէլֆոռ տարին պետութիւննեբ , բոնա կա լութ ի ւնն եր ու կայսրու– ^^ՐւՒ*" հ.Ա գանուի։ Իրազեկներու կարծ՜իքով, եթէ
զինքր, եւ. փորձեցին նոր կառավարութիւն մր թիւններ ։ Ա յս պատերազմ ր ա պա Հ ո վ ա բա ր պիտի ճիշգ է , արդէն ռուսական ծ՜ուղակն ինկած՛ է ։
կազմել տալ : Տետո յ Գերմ անիո յ խորերր փոխա ջնջէ դիկտատուրաները։ Այսպէս ժողովուբդնեբր քհէւթէրէ քքգք^ակիցր նկարագրելով Պեբլինի
դրուեցաւ։ Վերջին ամիսներս կր գտնուէր Սէկ՛ արիւն թափելով , տնտեսապէս քա յքա յ ո ւե լո վ կր կռիւն երր , 1լ րսէ թէ խռբՀբգա յին ռում րերր կր
մարինկէնի մ-օտ , ուր խիստ Հսկոզութեան տակ էին քալեն գէպի ժողովրդապետութիւն։ Մարդկային ճարճատին Նթէթինրբի կարեւո ր կա յաբանին վբա
եւ չէին կրնար քայլ մր իսկ առնել առանց Կէսթա» ա ր գա ր ագատ ո ւթեան կչիո֊ը իրենց ձ եռքերուն մ էջ բա յ եւ մ ի լիոնաւո ր խորանարդ մ եթր բոցավառ
։ի ո յին ա ր տօն ո ւթ ե ան ; Աւե լցուց թէ չ ի գիտեր ո1 վ դո րծ՜ածող մ եծ՜երր յարմ ա ր ո ւթ ի ւնն ե ր չունեցան կագեր կր Հոսին մ ա յրաքաղաքի կազի գլխաւո ր
արա օն ած՜ է որ Հեռանայ Գերմանիա յէն հ րոլո ր խնդիրն երր արմ ատապէս լուծելու , բա յց գործարաններէն , Հ իւսիսա յին»արեւելեան Լրջանին
*** թեբթերր այժմէն վճիռներ կ՛արձակեն ինչ որ ըրէն՝ անցեալի վրա յ յառաջգիմ ո ւթ իւե մ րն մ էջ ՚ քաղաքի կեդրոն ին մ օտ , կռիւներ ր երթալով
ամբա ս տ ան ե ա լին Համ ար ; զիւմանիթէֆ մ իշտ Փէ՛ էր I Անոնք ջանա ցին ամէն ազգ անկախ դարձնել , կր սաստկանան ։ Երբ ամբութիւն մր կր փլի , Գեր"
թէն՚Պազէն կր կոչէ մառէշալր եւ մ աՀապատէժ այսինքն Համախմբել մարդիկ որ կհուզեն ազատ մ աններ ր կր տ ա պա լեն Հ անրակառքերր եւ կր
պաՀ անջել ո վ , կր զարմ անա յ որ քԼուիցերիո յ կա» ապրիլ իրենց Հոդին վրայ, միեւնոյն բարքերով, վերսկսին կռիւդ ։ Երբ ուժ եղա պէս պա շա պան ո ւած՛
ռավ ա բութիւն բ իր Հոգին վրայ րնդունած՜ է <^ֆըա միեւնոյն օրէնքներով կառավարուիլ ։ շէնքի մր կր Հ ան դի պին , ամրաշէն զինուորներր
րանսացի թէ՛– մէկ պատերազմ ի ոձրագործր , ա– ճիշգ է որ Մ եծ՜երր չյաջողեց ան կարգ մր կէ» ամբողջ շէնքր կր պայթեցնեն զօրաւոր պայթու
ռանց ֆրանս * կառավարութեան Հ ամ աձա յն ո ւ՛ տերու մէջ։ ՛Շարք մր փոքբամասնութեանց խնդի» ցիկներով, պաշտպաններուն Հետ միասին։։ Հա»
թե ան : Փէթէն-Պազէն Պօ շ մր դարձած՜ է ։ Ան պա րր անլուծ՜ելի մնաց ։ Անոնք կամ վերջապէս ւան ական չէ որ զան գո ւած՜ ա յին անձն ա տ ր ո ւ թ ի ւն*
տերազմի Հիթլէրական ոճրագործ՝ մ րն է : Ան պէտք պէտք է կլանուին մեծ՜երու կողմէ եւ կամ իրենց ներ րլլան : Գե րմաննեբ ր աւելի կա տ ա զո ւթ ե ա մբ
է գերի բռիուէր պ°չ ոճրագործներուն Հետ, նացի մայր Հողերու վրայ պէտք է Հաւաքուին ։(իամանա– կր կռուին քան տեսնուած՜ էր որ եւ է ատեն, ռուս*
Գեբմանիոյ մէջ, մեր յաղթական զօրքին կողմէ»։ կր ինքր պիտի ցուցնէ այս կարեւոր խնդրին ճշմա եւգերման պատերազմին ատեն, Մ ո ս կո ւա յ ի մէջ
Ընկերվարական պաշտօնաթերթը , ՓովւիւլԷւ>– րիտ լուծումր։ Վերջացող պատերազմներդ բերած կքէ շեշտեն թէ ոչ մէկ նա էս րն թաց ճակատամարտի
եւս խարանելով Փէթէնր, որուն սուտերդ այնքան էն մեզ այն եզրակացութեան , թէ ժողովուրդներու մէջ այնքան քիչ գերի բռնուած՜ չէր ։ ՑմաՀ կըռ*
չարիք պատճառեցին 3)րանսայի» , դիտել կուտայ ճնշումր աղիտաբեր է ,թէ կարելի չէ ազգ մր ոչրն» ուելոլ տեսարան մ րն է որ կո պար զո լի , երկու
թէ փոխանակ ութ»ինր կամքերով Աուիցերիա ա՛ չացնել ։ Ազատութիւնը մւսրգկային տարրական կողմէն ալՀ փաղաքացիներր կր փախչին դէպի
ռաջնո բդելու, զայն։ Հ<կր բաւէր պարզ բան տա» իրաւունք մ րն է ։ խորՀ բղային գիծե ր ո , ա պա ս տ ան մը գտնելու
կառք մըՓւ Տետոյ արձանագրելով լուր մր որան քՒրքաՀայ Հարսը Լոզ ան ի մ՜ողովով մնաց ան» Համ ար ճակատամ արտի դժոխքէն ։ Անգլիական օ–
Համ աձա յն Փէթէն ձե ր բա կա լո ւե լէ վերջ պիտի լուծ՜ելի ։ Համաձայն ք*ոպրրթ Ա էս ի լի , Ազգերու գանաւեր անխնա յ ռմբակոծեցին շարք մր կաբա*
բռնադատուի որոշ տեղ մ ո բնակիլ, կր Հարցնէ թէ Գ ա շնա կց ութ իւնր չի կրնար ժողովուրդներու բա ւաններ որ գէպի արեւմուտք կ՚երթային, Պեբլինի
^այլեւս տեղ չէ՛* մնացած՜ բանտերուն մէջ»։ Զբոր րոյականի նախանձախնդիր դառնալ, եթէ մի– պաՀակազօրքին օգնելու Համ ար ։ Օդաչու մ ը կը
ցի մր Համաձայն, Հէթլէր էնք արտօնած՜ է Փէթէ* Փոսն եր ձեռք չառնէ Հայկական նոր մարտիրոսա պատմէ թէ Պեբլինի ամբոզ^ արեւելեան կէսր բո»
նէ մեկնումը, յուսալով թէ անոր դատավարու– գրութեան վ\եր^ տալու Հ Պ * Մօթա իր կարգին կթ ցերու մէջ է եւ ծ՜ուխեր ր երկինք կ՚ելլեն Հարիւ
թիւնբ իրար պիտի ձգէ բանսաց ինե ր ր ; յայտարարէր • «Հայկական Հարց ո չլուծել առանց րաւոր մեթր բարձրութեամբ։ *
*** իտաքիոյ րնդՀ • դատախաղր յայտարարեց չափազանցութեան ամօթ ու նախատինք պիտի
թէ Մուսոլինի անձնասպան պիտի չըլլայ, ձֆէղէ– մնայ քաղաքակիրթ մարդկութեան ճակատին»։ ՀԱՐԱՒԱՅԻՆ ՃԱԿԱՏԻՆ ՎՐԱ8
քապէս վախկոտ մր ըլլալով»։ Գա տա խաղին յայ Հարցը մնաց անլուՆելի ու գաղթական Հայ Մէկ օրէն միւսը կր սպաս ուի խորՀրդային ել
տարարութեան Համաձայն , պիտի գա ա ո լի Գերա՛ մողովուրգը՝ ՀՀայմ աթլոս չ> ու ցանուցրիւ։ Թէ ամ երիկեան րանակներոլ միացման, կեդրոնական
գոյն Ատեանի մր առջեւ հ զքհէեւ պատերազմի մ իա ի՛նչ ձեւուէ, ե՛րր ել որո՛ւ կողմէ ան Հրապարակ Գեբմանիոյ մէ^% Ամերիկեան Գ– բանակը յառա^
ջա զգա յին ոճրագործ֊ մ՛րն է, բայց Հերանսայէ եւ պիտի գայ, մօտիկ ապագան այդ պիտի ցուցնէ; կը խաղայ Պավաբիոյ անտառներուն մէ^, ել շատ
Պուլկարիս յ նոյն կարգի դաւաճաններ ր դատուե– Պարզ է որ մենք մեր արդար իրաւունքներէն պիտի Հեռու չէ Աւստրիոյ սաՀմանադլուխէն : Տառաչք"
ցան իրենց իսկ երկիրներուն մէջ»։ չՀրամարինք : Հ– Տ՛ խաղա ցո ւթիւն ը տեղի կ՚ունենայ երեք թեւերողՀ։
Ֆրանսացիները գրաւեցին ք)ւլմյլ։ V – զէնքերու
ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ ՊԱՏՐԱՍՏՈՒԹԻՒՆԸ պարտա՛ մեհ– զ ո րհ՜արան մը երեւան Հանուեցալ ՛Ե թո ւթ–
լոր ոչ պիտի րլլայ ա յսոլՀետեւ, Համաձայն նա ԼԻԲԱՆԱՆԻ ազգ. յ֊ողովր նիստ գումարելով կարտի շրջակաները։ Ուրիշ ֆրանսական զօրամա
խարարական խորՀուրղի որոշման հ ՚հրօշի տա՛ղ Անթիլիասի կաթողիկոսարանին մէ^, միաձայնոլ. սեր գիրք բռնած են ֆրանքեւզուիցերիական սաՀ*
Հբաւի բուհ լկ առաքէ, երիտասարդները երեք ամիս թեամր եօթը աշխարհական պատգամաւորներ մանին վրայ եւ նաւարկութիւնը գագրաՆ– է
պիտի մարզուին, ղեկավարութեամբ պատերազ ընտրած է, էչ^միա&նի եկեղեցական Համագումա ՝$ոնսթանցայի լիճին վրայ։
մական եւ կրթական նախարարութեանս : Անոնք որ րին Համար։ Պատգամաւորներն են Պ • Պ– Տա՛ *** Պատերազմիկներուն միֆեւ Համաձայնու
կր մերժևն կատարել այս պարտականութիւնը, օ֊ ճատ Սրապեան , Գրիգոր Ազիրեան , Գէորգ Պա թիւն գոյացաւ որ գերիները իրենց գտնուած֊ ար՛
րինական <է ամանա՛կկն աւելի սլիսէի մնան ԳՐ՜օչ՚ի պո յեան, Արչակ Գալէմքեարեան, Միսաք ՎեՀու* գելարաններուն մէչ՝ մնան , ճակ ատի գիծ^երուե
տ՛ակ : նէ, կփրեմ կԱէղեան եւ Ծկր-՚ժիչ ՄշւէքԼակ•,
Fonds A.R.A.M
