Page 10 - ARM_19-1948_04
P. 10
աՍեՍ ԱՐ*– ՍաՏթ11ն%11ն յած էր Գ Ր ա լ ֊ ռ Լ Հայկականն եկեղեցիներու եւ դըպ– ԱՎոսԱ ճամրաԱեբ
ր ո ցնեբու բոլոր շաբմո՚ւն՛ ել ա՛ն շար մ կա լո ւածնե–
(1866 - 1948) ՐԲ : Այս բռնապետական Հրամանագիրը ինդՀա–
(նուբ զայրոյթ յառաջ բերած էբ ամբող^է Կ ո վկա ս ի
մէջ եւ Հա ք (հեղափոխական՝ Ղ՝աշնակցութիւն\բ մո– Ամպ՛երը կըկի1՛ ՚ԼաԲագոյր կապած են աբեւին
զո վու ր ղի կողքին՝ կանգնած՝ կր պ աշտ պա\ւէ ր ա– դէմ • Ամրան այս օրեր ո ւն՝ աԱՀ ա՝1 գուբմ ելի բան
Ութսուն ե՜՛րեք երկարաձիգ ու բեղուն տարի նոր իր աւո ւՌ՝էլն եբը Ն ի կո լա ք* * ի կամ այականու– է այգ, մանաւանդ՝ մեզ\ի նման՛ մար՛գոց Համար ,
ներու բեռան՝ տա/լ կքա՛ծ , Հաստաբուն կաղն՛իի մր թեանց գէմ : \,երսէս վարդապետ՝ իբրեւ առաջ որ տարին՛, տասնըՀինդօրեայ արձակուրդի «պար
պէս կբ տա սլա լէ Ատ բ սլա տակառի Հայոց թեմական նորդ* փոխանորդ քաջաբար պայքարեցալ, իր գեւ» մը ունինք . . .
առաջնորդ Ներսէս Արք* Մ ելիք-քՒանգեան - մա ժողովուրդին գլուխն՛ անցածէ Արդիւնքն այն , ե֊, Առտուն կաֆուխ՝ բռնած են՛ք ժընեւ տանող
կան ո լա և Լ ա լե «խալիֆա» , 63 տարի ա՝Լ րխգՀաա զախ֊ * թր ի վերք Ոյ վե\րագարձուեցան՝ բռնագբալ– ճամբան Հ կրկոլ, ինքն ա չար մեը թաւալ կուզ ան ՛ո՛ւ
ծառայելէ վելք^ իր ազգին * ուած կալուածները : մե&ք, անոնց պատուՀաննեըէն։ կը գիտենք կա–
& ատ քէէ եկեղեցականներ ի կենդանութեան ՛իր եռանդուն՛ դոր\ծ ուֆ Է ո ւթիւնը սիրելի դար– նանչութիՀսնւերը մարզերան , բլրակներուն , ծա–
իրենց «շուք»ով, մանաւանդ իրենց անձնուէր՝ ու ձուցա՚ծ՝ Էբ ոին՚քը ամենայն Հայոց կաթյւղ\իկոս ո֊երուն՛ ՛ու թռչուննեըո ւն ։ կ՝եըթսճք երկիր՛ մ՛ը ուր
անշաՀթսինդիբ գործս ւնէոէ֊թեամր Համամ՚բ րովր՛ - Խբիմեսձն Հ^յրիկթ* .որ՛ 1906^5/ Էջմիածին Հրաւի մ արդը խաղաղ է րւ կեանքը՝ անարիւն , ել պատե
րազմի
գա կան եր ա ի տ ա գի տ ո ւթե ան՛ տ է մա՝ ա ցած են ; րեց զինքր Հայրապետական՛ դիւանապետի պաշ դա ցա՛ծ սարսափները լսա՛ծ ե$ւ միքս յն , կամ կար
Հոգելոյս Մելիք - քՒտնգեան արք* իբ պատ տօն ով : Երկար չմնաց Էջմիա՛ծին։ (Հարական կ ։ս ֊ ։
աո վու ը ո ւթ եա՛ն աչքին։ զաս զածելի եելլ վտա\վնտանգաւոր
կառելի ա1 Լ՛՛ուան եւ անձ\ին շուրջ ստեղծած էր այն Ընկերոչ1 մը շճոըՀիլ է որ , իբ ինքնաշարժով,
պիսի Հմա յք մբ, Ատրպատ ա կանի նեղ սաՀմ աննե– տարը Էբ՛ Ներսէս վարդապետ , աբ 1907^5՛, Հայրի այս ճամբորդս ւթիւնը կը վայելեմ ։ էն՛ ն՛ահանգի
րէձձ անգին., Հայրենիքի եւ սփիւռքի մէ^լ^ \որ զէն կի մ աՀ ո լա՛ն տար իւ՛՛, աքսորուեցաւ քօբ՝.իմի Ա . 1ս ա Հ մէչՀ ենք, ՛ու, մեր ճամբան՛ կը սկսի երկննալ լեռ.
քը ^Լաբելի էր դասել $Աբիմեան\նեբոլ , իզմիրլիան\– վանքը, ուր ւՐւ.աո մինչեւ 1909, երբ իզմիրլեան՛ ներա լ մէ^էն : Եթէ ամրան գեղեցկոլթիւն՚նեբը
նե բու , ու նաեւ Ատեփաննոս Ց՝ովակիմեաններու նո՛րընտիր կաթողիկոսին շնորՀիլ աքսորէն՛ կ՝աղա պիտի դիտես՝ պէտք է որ .ունենաս ին՚քնաշաբմ-մը,
շարքին՛: տի ել կբ նշանակուի էթիածնի «վանական կա,լա. տեսնելոԿւ լո Համար բնոլթե ւն գեղս ծիծաղ լանշերը ,
տա՛կէն
\92.եին ան\որ քառասնամեայ գործուն էութեան վար՛ութեան՛ » նաիագաՀ % Այս պաշտօնը կը վարէ առուա կներ՚ու գէգէոցը ու կամուրջն եբոլ կողերէն
յորե լեանր (1886—1926) կատարելով իրանէն մին. մին՛չեւ 1912/ք ամառը, մեծ ձեռն Հասո ւթե ամբ վժվժացող թուր՛երու երանգը; Լեռն\ե՚ըոլ
չեւ ւիբան սա ու Ամերիկա, Հայ մողովուրդը ամէն 1 9 1 2 ^ Հանրային գոբծոլնէութեա՛՛ն, II ււ ոլորտ ճամբաները կը ձգենք մեր ետին, ՛ու մեր
կողմ արմանավա յե լ կերպով իբ ե բա խտագիտա– պաըէզ մը կը բացուի իր առչ\եւ ։՝ Վանքի (ն՛եղ շը\ր^– ա չքեըը լա յն բացա՛ծ կը դիտենք նո՛ր՛ տեսարան–
կան պարտքր Հատոյց Հանդէպ մեծ՝ եկեղեցակա շապատէն՛ դուր՛ս կ՝ելլէ բոլորովին– ու այնուհետեւ ՛ներ՛, ն՛որ հովիտներ , գոր՛գերու պէս փռուա՛ծ ն՛որ՝,
նին : շարուն՛ակ շփման՛ մէչ^ ղ ՝ յ լ Ա ա յ մոզովուրգին Հետ։ մար՛գերու Համայնապատկեր ։ կը Հասն ինք *(,աև–
Ինչպէս
իր մականունն ալ ցոյց կուտայ , Նկրսէս Գէորգ Ե՛ կաթողիկոսի կոնդակով իբրեւ քն– թիսայի լճափը։ Ընկեր, կամաց։ -— ինչո^ւ։
արք. շառաւիղն Էր ազնուական ըն՛տանիքը մը . ի կ% չը զրկուի Ատրպատական , թեմի գործերը կանգ առ : = Ո>–չ չմնաք; - Ոչ, բարեկամ, ես
Իբ (նախնիքները ա՚իէս Գաղթելով
Հաստատուա՛ծ կարգադրելու պաշտօնով կյուղեմ զ\իտել այս լիճ\ը՚, իր շրջապատը։
էին. նախ ՇաՀրիար գիւղը , Արադածի ստորոտը , Իր առաքելութիւնը լրացն՛ելէ վերջ, ատրպա Երկու ճամբարներու անկիւնադաբձի մը վյ֊այ
ուսկից ժամանակի ընթացքին՛ փոխագրուա՛ծ են տական ի Հա յոց թեմ ական՝ պատգամ ա՚ւո րա կան ինքնաշարժը ճռնդալով կանգ կ՚առնէ ։ Ընկ՛երոջս
Գարալադեազ ել Հուսկ յետոյ՝ ՏԼանղեզուրի Բըռ՛– մոգովը առաջ^ ՚որգ կորն՛ար է զինք նոյն թո լա կա– եղբայրր , Վ^աՀրա՛մբ , որ իբ Հզուլու»ով կը Հ՚ետե
նակոթ դի֊ղը * ն՚թ (1912)։ ւէր մեզի , ան՝ ա՛լ կը կանգնեցնէ ու վար կ իջնէ
Այս ղի՚-ղը նչս/ւ՚աւոր դեր՛ կատարած է Ղարա. իր կառքէն ։
բաղի Ա՛ելիք\՚.\եբոլ պատմո՛ւթեան մէ^ եւ Հայ՚ոլ– Ներսէս Վրգ* մեծ բաբե կար գո ւթիւններ կը Օթօն աւրուեցա^ւ, կբ Հարցնէ ։
թեա\ն տուած է ականաւոր գէմքեը, ռը՚ոնցմէ յի– մ տցնէ Պարսկաստա՛նի այգ Հա յա շատ թեմ ի կբօ^ Ոչ, այս լիճը դիտելու Համար է ոբ կանգ
շենք յայտն՛ի պատմագէտ \֊իկողայոս Ադոնցը, նա կան , կրթական եւ մշակութային՛ Հ իմնարկո ւ– առ\ինք :
ղո՚ը կորսնցո՛ւցինք վերջին պատերազմի թոՀուբո–֊ թեան ց մ էջ , բոլորի յարգանքին ու Համ ակրանքինւ Գիէ֊զ մը կայ լճին՝ արեւելեան՝ ափին վրայ,
ՀիԱ մէջ ։ արման՛ան ա լո՛վ : ի վարձատրութիւնէ իր եռանդուն . ցոլցատախտս. կն)ե բ՝ պանդոկներու եւ ճա շա
Նոյն այս Բռնակոթ գիւղին մէջ ծնած էր նաեւ գործ ուն էութեան՛ , 191 Հին Պատգամա ւ ո բ ա կան մ՝ ո - սններու Հ ամ ա չ՛ : Արձակուրդի Հրաշալի վայբ
16 Մարտ 1866^ք Պետրոս Բէկ Մ՝ելիք–թ՝անգեանի զովը եպիսկոպոսական վկայական՛ կուտայ իրեն\ մը։ Երկու ՛կողմը՝ ամեՀի լեռներ, գագաթները՝
որդին) Ն ի կողա յոսը , որ ետքէն ա յնքան Համրաւ ու եւ էջմիա՚ծին\ զրկուելուվ եպիսկոպոս կը ձեո֊ն՚ա– լերկ մա՚յռեբ , անտառներ ու ՛ծառաստաններ ։ Կ՛բ
լ՛՛ ր եկեղեցական՛ մը պիտի դառնար է դրուի ^Իէոբգ Ե • կաթողիկոսէն^ ։ մ՛օտենամ լճափին , ձեռքս կր կոխեմ ջոլրին՝ մէջ
իբ նախնական ուսումը ծննդավայրի խալի Հյատ չա՛ն ցա՛՛ծ կը պա յ թ ի առաջին՝ Համ աշխար– զգալու Համար իր զովութիւնը։ Լեռնեբու բար
ֆայական, դպրոցին "^էլ\ ստանալէ ետք, պատանի Հային պատեբաղմր։ Բ՝ ր քա Հա յաստ ա՛ն է ն գաղթա ձրութեան ւիրա յ , այս պդտիկ էԻ^ԷՀ » տ պա լո րո լ –
Նիկոզայոս 11 տաբեկանին\ կր մտնէ էջմիածինի կաններ կր խո լմեն զէպի Կ ո վկաս ու Պարսկաս թի ւնը կուտայ մեր Ծովքին։ Սեւանը չեմ տեսած՜ 4
Գէորգեան՝ ճեմարանը (1877) եւ կանոնաւորաբար տան ։ Հայ գագթականնեբուն կբ միանան՛ նաեւ ա– Րայ&* յԻւեՑԻ Գ ա յ ն . յԻւԿԻ Հայաստանդ բոլոր
կը Հետեւ՚ի անոր տաս՛նամեայ դասընթացքին ,միջ֊~ սորի գաղթակա\.–ներ ատրպատական Աալմաստ լիճերը, եւ, Հոգեկան խռովքով բամն՚ուեցայ
նակարգէնւ յաջողութեամբ անցնելով լսաբանականէ շրջանին– մէջ։ Ներսէս եպիսկ* նախախնամական, Նան թեն այի լճէն , սիբեցի զայն , մեր. Հայրենի լի
բամ ինը , զոր կՀ՛աւարտէ \ ՏՏեին : գեր կը կատարէ անոնց տեղա լոր մա՛հ՛ եւ խնամա ճերը մ տաբե բելով :
՝Բսան տարեկանը Հա՛զիւ լրացուցած , Մ ՛ե լիքի՜ տարութեան գործեր ուն մ էջ , չնոբՀ իւ Պարսից Ղ*ա ւ ամառ Հոս օգափ՚ո իա ւթեան՛ գալու է ,
քհանդեանւ կը նետս ւի Հ ա ն ր ա յ ի ն գործուն էութեան ՀյաՀ ԱՀ մ ատ Ղ^աճարի Հետ իբ անձն ական բարե կ*ըոէ ընկերս ։
աս պարէ որ ՝ իբր ել ո լսուց ի չ պ ա շտօնա վ ա բ ե լո վ ՛կամութեան եւ տեղական պարսիկ պաշտօնատար Այո* բայց, այս տաբուանտ երթալիք տեզլՀ
երկու տա՛րի (1886 -— 88) իր ծննդավայր Բ բռ ներու վրա ք իբ ունեցած բացառիկ աղդեցոլթետնէ չմոռն աս ո * • •
նակոթ ի դպրոցը : Տետոյ \ $&$ին կ՝՛անցնի ուշի , իբրեւ Հա յոց «.քՕալիֆա» Պարսիկ1 երբ մեծ յա\Ր՝^՝ Լիճտո կբ մնայ մեր ետին, ճամբան՝ օձի նրւ֊
իբրեւ ուսո լցիչ Ղ^ա ր ա բաղի Հա յոց քծ՝եմ ական՝ դպ գանք ու պատկառանք ուֆւէին իրեն՝ Հանդէպ ։ ման կներկարի հ առերու մէջէն ;
րոցին % \9\7ին երբ Վւսն՛ գրաւուած էր քիուսերոլ Անմել : 5 = ինչ ա ։ Երգ մ ը եբգէ , աղ
կողմէ , Ներսէս եպիսկ . կը նշան՛ակուի նաեւ ա– ուորս :
ռաջն որդ Հայոց
Երի տաս արդ ուսո լցիչը մեծ անձն ՚աղոՀ ութիւն Վ^ա ս պո ւրա կսՀն ի ՚. Իր այդ Հան– \յ(իօոը ծԱկփՏ ծլւլոլմ Էր, ծի՛ւ ծի՛ւ ծիւ - - •
ցոյց կուտայ իբրեւ կրթական՛ մշակ իր պաշտոնա֊, գամանքով կ՚այցելէ ՆԼան , տեղական՝ գործերը Սիլս քոյրը , նախանձէն՝, սկսաւ երգել* ֊ «Ա–
վարութեան շրջան ին : կբ ՀասցնԷ բազմ աթիլ ա– կարգի կր գնէ եւ էջմիածին\ երթալով տեզեկա - ս ո ւմ են ուռին»* *•
շակեբտներ , ո\րոնց կր նե բ շն չէ ազգային , Հայրե գի բ կը Զներկայա ցնէ կաթս զիկո ս ին՛; Նոյն թուա Մ ենք՝ Հայեր , մեր երգը Հայերէն , իսկ սա
նասիրական ոգի։ կր մասնակցի աղատագրական՛ կան ին՝ կբ դա՛ռնայ արքեպիսկոպոս , Ատրպատ ար լեռնեբ՚ր , սա ցորենի արտեր ը , անտառներն ու Հոս
շաբմումնե բուն ել Հանրային գո րծ ունէ ո՛ւթ եան կ ը կանի պատգմ * մողովին խնդրանքով ։ ու Հ ,ոն\ վ/ռո ւա՛ծ գիւղերը Հ ո գե կան ի՚^նչ կապ ու֊,
նուիրուի ամբողջովին։ \9\2էն մինչեւ իր մաՀը, ամբողջ 36 տարի նին մեզի Հետ ։ ինչու չմ տածել, որ. մենք ալ ու
1894^3> պաշտօնւի կ ը կոչուի Բ ագո ւի Հայոց Պ ար ս կաստան ի Հ այո ց Հ այ ր\է կնւ է ե զա ծ , իբ մո նէինք ն՛ման լիճեր, նման՛ լեռներ , լայն՝ ու ան ծա յ –
մէֆ^ եւ
Մաբգասիբական Ըւ՚կեբութեա\ն դպրոցին* կառավա– զս վուրգին իսկական Առա՛ջնորդը ։ րածբի դաշտեր , շէն ու օրՀնուած գիւղեր, գիւղա~
Հոն կը մն՛ա՛յ մինչեւ 1896 *երբ ցարական գըպ՜ Ի) ա ռն ո լտ՝ծ քո վ յ եղափո խական ու թունդ Հայ ցիներ՝ Աստուծոյ նման բաբի , Հեզ , Հողասէր ։
\րութիւն\ը փա՛կել կո լա ա յ կ ո վկաս ի Հայոց եր բեք չէ. բամն՝ուած իր թեմ^ն՝, ու Ո^վ գրկեց մեզ մեր ա յգ իրաւունքներէն է
ե–
րոցներր : բենասէր
մանաւանդ դժմ՜բբ՛ախտ ու գէշ օրերուն–, Գ°րա՝վիգ Ալին ու Օսմա%բ, Հա սանն ՛ու Եուսուֆը •.•
Այզ շրջանին Բագոլի Հայերը, խմբուած Մար զաւծ է ի ր մ ո զո վո լ բ գին. ։ Աւ֊ըմաս։ Ֆրանս - ղո ւի դե ր ի ական սաՀմանա֊
դասիրական էբն կերութեան շուրջ, նիւթական զո֊. ՚էյնորՀիւ իբ Հեռատես ո ւ Հաշտարար քաղա գլուխ։ Պատերազմ ի ընթացքին՝ անցեր Էի այս քա
Հ սղութիւնն եր կ՚ընէին, տաղանդաւոր Հայ երի քական ո ւթ ե ան , ք ա ջ ո ղսյ՚ծ է միշտ Համերաշխ միո ՛լա րԷ՛ , բայց, ՛ութ տաբի Վերջը՝ մարդկային
տասարդներուն Համ ալս ար ան ական կրթութիւն՝ նոլորտի մէջ պաՀել քր ի ս տ ոնե անե բն՛ ու իսլամ— կեանքը վախուած գտայ։ Հոս են բոլոր մաքսա
տալու Համար։ Ինչպէս Պ* Աստուա՛ծատուր Վաէ֊ \ներ\ը։ ԱՀ մատ Շ աՀ Ղ^աճար 1919^՛ իրեն տուած էր նենգները։ Ոսկիի ու թանկագին՛ ՝ն\ի ւթեբու փոխա
եանց աջակցա՛ծ էր Աւետիս ԱՀ ար ոնեանի՝ զա յն Ե իր Խորշիտի ԼԱռիւծ եւ Արեւ) զոյգ պատուա գրութիւնը կազմակերպող «վարպետ»նեբբ ,
՚ Եւ\րոպա որկելու Համար , այնպէս ալ ուրիշ բարե նշանները ։ «աչքբաց»ներն ու նոր օբերոլ Հ խելացի »ներր
րար մ\ը ՓարիզաՀայերուն ՛ծանօթ Հան գուցեալ ք^իղա՝ ՚էյաՀ ՓէՀլէվիի օրով տարբեր Հով մը կէսօբուան մօտ, ճաշարանի մբ առջեւ կանգ
մր կուտանք
Համբարձում Աեչիքեան՝ իր ^ծախքերով իբրեւ փչեց Իրանի վրայ։ Մուսթաֆա՝ ՝Բէմալի օրին՛ակին՝ կ՛՛առնենք։ էիոնէն՛ գրուած– թուղթ
սան Պետերս բուրգ ղրկեց 30 տարեկան Նիկոզա Հ ե տեւելու մ արմաջէն բռն ո ւա՛ծ , նոր՛ ինքնակալը ճաշարանատիրոջ յ
յոս Մ ե լի ք—իէ՝ան՚գե ան բ իբա լաբանտ լթ իլն՝ ուսա սեղմ ումնեբոլ են՛թարկէ ց ինչպէս ուրիշ փոքբա– Ապսպրուա՛ծ յաճախորդներ էթնք , « բարեկա
նելու : մասնութեանց , նոյնպէս Հայոց գպրոցնորբ, ամ֊֊ մական» ձեռքերու միջամտոլթեամբ : Մարգը ու
1900^ իբրեւ իրաւաբան վկայուելէ վերջ, Աե– բողջ Պարսկաստանբ ֆարսացնելոլ ն պա տ ւ կով։ նէր գանգուր ո Լ դասական դերասաններու նմ ան
լիքթաՏւգեան՝ կբ վեբագառԼայ կ ո վկաս եւ լաւա Մ ելիքթանղեան* արք • այս կա ր գա գրութեանց գէմ երկար մ աղեր :
գոյնս ծառայելու Համար իբ մողովոլրդին , կ՛՝ո– ալ փորձեց իր կարելին, առանց մեծ՝ յաջողու Ակնոցներ ու բարակ թեւեր՛։ Կը խօսի կա
1րոշէ րնգգրկել եկեղեցակա՛ն՝ ասպարէզը։ Իբմէ ա– թեան՛, միեչեւ ՛որ երկրորդ ՀամաշխաբՀային\ պա մաց, բայց, իր աչքերոլ շաբմոլմւեբէն կարելի է
ռաջ եւ իրմէ վերջ ուրիշ շաւ ենւ է սէր տերազմը որոշ բարեփոխումներ բերաւ ։ գուշակել թէ ինչ աստիճանի մարգ է : $այտնի է
գաղափարապաշտ ե բ ի տ ա ս ար գներ սքեմ Հ ւ լան՝ Նե րոէս արք • ուն ի \ն աեւկաբգմբ Հ ր ա տար ակո լ – ոբ , «գո րծ\ը» գի տ ց ո զն եր էն՝ է * * * խո ստացաւ նաեւ
նո յն նպատակով ։
թիւններ ։ Հյուշիի մէջ Հբատարակա՚ծէ^աշխաբՀա– երեկոյեան մեզի սենեակներ տբամագբել, գիշերե
Մ ե լի քթ անգեան \900ին էջմիածնի մէջ կը բարի քերականութիւներ, յետոյ՝ «Մշակ» ել «Նոր լու Համար։ .Լ^աշի ենք։ կարմիր երեսներով, տա
ստանայ սարկաւագութեան աստիճան ել 1900/՛^ Գաբ», կո ւս ա կց ո ւ թինն՛ եր եւ մի քան՛ի է^դէր՜ րիքը առած, ճերմակ մաղերով կին՛ մքԼ ուրախ
կը ձեռնադրուի վարդապետ՝ Ներսէս անունով։ իր ներ»։ Բայց իբ ամէնէն կարեւոր եւ մնայուն գոր տրամադրութեամբ կբ սպասարկէ, իր աէքը՝ ԳՐ~
առաջին գործը կ ՚ Ր Լ է ա յ բարեկարգել Տաթե ւի ՛ծն է «Հայոց եկեղեցական իրաւունքը» երկՀատոր բան առջեւ կեցող մեր երկու ինլՀնաշաբմեբուն
վանքը։ փուտով կը նշանակուի Ա՚իլնեաց թեմի գիրքը յ ՈՐ գրեթէ սՀԼգտանելի է։ վբայ ձգած։ Մ եզ միլիոնատէր՝ կբ կար^ծէանշուշտ ,
առաջնո րգական վա խան որդ , վայելելով իր մողո– իբ մաՀբ անդարմանելի կորուստ մբն է Հայ մո թէ եւ , մեր Հ ազուս ան եր էն կարե լ\ի էր զատել որ
վոլրգի մփաՀամոլռ Համակրանքը ղովոլրդին Համար : 15 օր արեւ ՛ծեծելու կարողութիւն ունէինք միացն՛է
1903^5՛ ո ա բ ա կ ա ն կտռասԼարոլ^-էւնԱ Հր ամ ս ՀՐԱՆՏ - ՍԱՄՈՒԷԼ Զաթալ, լոլիկ կեր, ոբ երբ Տէսին երթաս՝՛
Fonds A.R.A.M
ր ո ցնեբու բոլոր շաբմո՚ւն՛ ել ա՛ն շար մ կա լո ւածնե–
(1866 - 1948) ՐԲ : Այս բռնապետական Հրամանագիրը ինդՀա–
(նուբ զայրոյթ յառաջ բերած էբ ամբող^է Կ ո վկա ս ի
մէջ եւ Հա ք (հեղափոխական՝ Ղ՝աշնակցութիւն\բ մո– Ամպ՛երը կըկի1՛ ՚ԼաԲագոյր կապած են աբեւին
զո վու ր ղի կողքին՝ կանգնած՝ կր պ աշտ պա\ւէ ր ա– դէմ • Ամրան այս օրեր ո ւն՝ աԱՀ ա՝1 գուբմ ելի բան
Ութսուն ե՜՛րեք երկարաձիգ ու բեղուն տարի նոր իր աւո ւՌ՝էլն եբը Ն ի կո լա ք* * ի կամ այականու– է այգ, մանաւանդ՝ մեզ\ի նման՛ մար՛գոց Համար ,
ներու բեռան՝ տա/լ կքա՛ծ , Հաստաբուն կաղն՛իի մր թեանց գէմ : \,երսէս վարդապետ՝ իբրեւ առաջ որ տարին՛, տասնըՀինդօրեայ արձակուրդի «պար
պէս կբ տա սլա լէ Ատ բ սլա տակառի Հայոց թեմական նորդ* փոխանորդ քաջաբար պայքարեցալ, իր գեւ» մը ունինք . . .
առաջնորդ Ներսէս Արք* Մ ելիք-քՒանգեան - մա ժողովուրդին գլուխն՛ անցածէ Արդիւնքն այն , ե֊, Առտուն կաֆուխ՝ բռնած են՛ք ժընեւ տանող
կան ո լա և Լ ա լե «խալիֆա» , 63 տարի ա՝Լ րխգՀաա զախ֊ * թր ի վերք Ոյ վե\րագարձուեցան՝ բռնագբալ– ճամբան Հ կրկոլ, ինքն ա չար մեը թաւալ կուզ ան ՛ո՛ւ
ծառայելէ վելք^ իր ազգին * ուած կալուածները : մե&ք, անոնց պատուՀաննեըէն։ կը գիտենք կա–
& ատ քէէ եկեղեցականներ ի կենդանութեան ՛իր եռանդուն՛ դոր\ծ ուֆ Է ո ւթիւնը սիրելի դար– նանչութիՀսնւերը մարզերան , բլրակներուն , ծա–
իրենց «շուք»ով, մանաւանդ իրենց անձնուէր՝ ու ձուցա՚ծ՝ Էբ ոին՚քը ամենայն Հայոց կաթյւղ\իկոս ո֊երուն՛ ՛ու թռչուննեըո ւն ։ կ՝եըթսճք երկիր՛ մ՛ը ուր
անշաՀթսինդիբ գործս ւնէոէ֊թեամր Համամ՚բ րովր՛ - Խբիմեսձն Հ^յրիկթ* .որ՛ 1906^5/ Էջմիածին Հրաւի մ արդը խաղաղ է րւ կեանքը՝ անարիւն , ել պատե
րազմի
գա կան եր ա ի տ ա գի տ ո ւթե ան՛ տ է մա՝ ա ցած են ; րեց զինքր Հայրապետական՛ դիւանապետի պաշ դա ցա՛ծ սարսափները լսա՛ծ ե$ւ միքս յն , կամ կար
Հոգելոյս Մելիք - քՒտնգեան արք* իբ պատ տօն ով : Երկար չմնաց Էջմիա՛ծին։ (Հարական կ ։ս ֊ ։
աո վու ը ո ւթ եա՛ն աչքին։ զաս զածելի եելլ վտա\վնտանգաւոր
կառելի ա1 Լ՛՛ուան եւ անձ\ին շուրջ ստեղծած էր այն Ընկերոչ1 մը շճոըՀիլ է որ , իբ ինքնաշարժով,
պիսի Հմա յք մբ, Ատրպատ ա կանի նեղ սաՀմ աննե– տարը Էբ՛ Ներսէս վարդապետ , աբ 1907^5՛, Հայրի այս ճամբորդս ւթիւնը կը վայելեմ ։ էն՛ ն՛ահանգի
րէձձ անգին., Հայրենիքի եւ սփիւռքի մէ^լ^ \որ զէն կի մ աՀ ո լա՛ն տար իւ՛՛, աքսորուեցաւ քօբ՝.իմի Ա . 1ս ա Հ մէչՀ ենք, ՛ու, մեր ճամբան՛ կը սկսի երկննալ լեռ.
քը ^Լաբելի էր դասել $Աբիմեան\նեբոլ , իզմիրլիան\– վանքը, ուր ւՐւ.աո մինչեւ 1909, երբ իզմիրլեան՛ ներա լ մէ^էն : Եթէ ամրան գեղեցկոլթիւն՚նեբը
նե բու , ու նաեւ Ատեփաննոս Ց՝ովակիմեաններու նո՛րընտիր կաթողիկոսին շնորՀիլ աքսորէն՛ կ՝աղա պիտի դիտես՝ պէտք է որ .ունենաս ին՚քնաշաբմ-մը,
շարքին՛: տի ել կբ նշանակուի էթիածնի «վանական կա,լա. տեսնելոԿւ լո Համար բնոլթե ւն գեղս ծիծաղ լանշերը ,
տա՛կէն
\92.եին ան\որ քառասնամեայ գործուն էութեան վար՛ութեան՛ » նաիագաՀ % Այս պաշտօնը կը վարէ առուա կներ՚ու գէգէոցը ու կամուրջն եբոլ կողերէն
յորե լեանր (1886—1926) կատարելով իրանէն մին. մին՛չեւ 1912/ք ամառը, մեծ ձեռն Հասո ւթե ամբ վժվժացող թուր՛երու երանգը; Լեռն\ե՚ըոլ
չեւ ւիբան սա ու Ամերիկա, Հայ մողովուրդը ամէն 1 9 1 2 ^ Հանրային գոբծոլնէութեա՛՛ն, II ււ ոլորտ ճամբաները կը ձգենք մեր ետին, ՛ու մեր
կողմ արմանավա յե լ կերպով իբ ե բա խտագիտա– պաըէզ մը կը բացուի իր առչ\եւ ։՝ Վանքի (ն՛եղ շը\ր^– ա չքեըը լա յն բացա՛ծ կը դիտենք նո՛ր՛ տեսարան–
կան պարտքր Հատոյց Հանդէպ մեծ՝ եկեղեցակա շապատէն՛ դուր՛ս կ՝ելլէ բոլորովին– ու այնուհետեւ ՛ներ՛, ն՛որ հովիտներ , գոր՛գերու պէս փռուա՛ծ ն՛որ՝,
նին : շարուն՛ակ շփման՛ մէչ^ ղ ՝ յ լ Ա ա յ մոզովուրգին Հետ։ մար՛գերու Համայնապատկեր ։ կը Հասն ինք *(,աև–
Ինչպէս
իր մականունն ալ ցոյց կուտայ , Նկրսէս Գէորգ Ե՛ կաթողիկոսի կոնդակով իբրեւ քն– թիսայի լճափը։ Ընկեր, կամաց։ -— ինչո^ւ։
արք. շառաւիղն Էր ազնուական ըն՛տանիքը մը . ի կ% չը զրկուի Ատրպատական , թեմի գործերը կանգ առ : = Ո>–չ չմնաք; - Ոչ, բարեկամ, ես
Իբ (նախնիքները ա՚իէս Գաղթելով
Հաստատուա՛ծ կարգադրելու պաշտօնով կյուղեմ զ\իտել այս լիճ\ը՚, իր շրջապատը։
էին. նախ ՇաՀրիար գիւղը , Արադածի ստորոտը , Իր առաքելութիւնը լրացն՛ելէ վերջ, ատրպա Երկու ճամբարներու անկիւնադաբձի մը վյ֊այ
ուսկից ժամանակի ընթացքին՛ փոխագրուա՛ծ են տական ի Հա յոց թեմ ական՝ պատգամ ա՚ւո րա կան ինքնաշարժը ճռնդալով կանգ կ՚առնէ ։ Ընկ՛երոջս
Գարալադեազ ել Հուսկ յետոյ՝ ՏԼանղեզուրի Բըռ՛– մոգովը առաջ^ ՚որգ կորն՛ար է զինք նոյն թո լա կա– եղբայրր , Վ^աՀրա՛մբ , որ իբ Հզուլու»ով կը Հ՚ետե
նակոթ դի֊ղը * ն՚թ (1912)։ ւէր մեզի , ան՝ ա՛լ կը կանգնեցնէ ու վար կ իջնէ
Այս ղի՚-ղը նչս/ւ՚աւոր դեր՛ կատարած է Ղարա. իր կառքէն ։
բաղի Ա՛ելիք\՚.\եբոլ պատմո՛ւթեան մէ^ եւ Հայ՚ոլ– Ներսէս Վրգ* մեծ բաբե կար գո ւթիւններ կը Օթօն աւրուեցա^ւ, կբ Հարցնէ ։
թեա\ն տուած է ականաւոր գէմքեը, ռը՚ոնցմէ յի– մ տցնէ Պարսկաստա՛նի այգ Հա յա շատ թեմ ի կբօ^ Ոչ, այս լիճը դիտելու Համար է ոբ կանգ
շենք յայտն՛ի պատմագէտ \֊իկողայոս Ադոնցը, նա կան , կրթական եւ մշակութային՛ Հ իմնարկո ւ– առ\ինք :
ղո՚ը կորսնցո՛ւցինք վերջին պատերազմի թոՀուբո–֊ թեան ց մ էջ , բոլորի յարգանքին ու Համ ակրանքինւ Գիէ֊զ մը կայ լճին՝ արեւելեան՝ ափին վրայ,
ՀիԱ մէջ ։ արման՛ան ա լո՛վ : ի վարձատրութիւնէ իր եռանդուն . ցոլցատախտս. կն)ե բ՝ պանդոկներու եւ ճա շա
Նոյն այս Բռնակոթ գիւղին մէջ ծնած էր նաեւ գործ ուն էութեան՛ , 191 Հին Պատգամա ւ ո բ ա կան մ՝ ո - սններու Հ ամ ա չ՛ : Արձակուրդի Հրաշալի վայբ
16 Մարտ 1866^ք Պետրոս Բէկ Մ՝ելիք–թ՝անգեանի զովը եպիսկոպոսական վկայական՛ կուտայ իրեն\ մը։ Երկու ՛կողմը՝ ամեՀի լեռներ, գագաթները՝
որդին) Ն ի կողա յոսը , որ ետքէն ա յնքան Համրաւ ու եւ էջմիա՚ծին\ զրկուելուվ եպիսկոպոս կը ձեո֊ն՚ա– լերկ մա՚յռեբ , անտառներ ու ՛ծառաստաններ ։ Կ՛բ
լ՛՛ ր եկեղեցական՛ մը պիտի դառնար է դրուի ^Իէոբգ Ե • կաթողիկոսէն^ ։ մ՛օտենամ լճափին , ձեռքս կր կոխեմ ջոլրին՝ մէջ
իբ նախնական ուսումը ծննդավայրի խալի Հյատ չա՛ն ցա՛՛ծ կը պա յ թ ի առաջին՝ Համ աշխար– զգալու Համար իր զովութիւնը։ Լեռնեբու բար
ֆայական, դպրոցին "^էլ\ ստանալէ ետք, պատանի Հային պատեբաղմր։ Բ՝ ր քա Հա յաստ ա՛ն է ն գաղթա ձրութեան ւիրա յ , այս պդտիկ էԻ^ԷՀ » տ պա լո րո լ –
Նիկոզայոս 11 տաբեկանին\ կր մտնէ էջմիածինի կաններ կր խո լմեն զէպի Կ ո վկաս ու Պարսկաս թի ւնը կուտայ մեր Ծովքին։ Սեւանը չեմ տեսած՜ 4
Գէորգեան՝ ճեմարանը (1877) եւ կանոնաւորաբար տան ։ Հայ գագթականնեբուն կբ միանան՛ նաեւ ա– Րայ&* յԻւեՑԻ Գ ա յ ն . յԻւԿԻ Հայաստանդ բոլոր
կը Հետեւ՚ի անոր տաս՛նամեայ դասընթացքին ,միջ֊~ սորի գաղթակա\.–ներ ատրպատական Աալմաստ լիճերը, եւ, Հոգեկան խռովքով բամն՚ուեցայ
նակարգէնւ յաջողութեամբ անցնելով լսաբանականէ շրջանին– մէջ։ Ներսէս եպիսկ* նախախնամական, Նան թեն այի լճէն , սիբեցի զայն , մեր. Հայրենի լի
բամ ինը , զոր կՀ՛աւարտէ \ ՏՏեին : գեր կը կատարէ անոնց տեղա լոր մա՛հ՛ եւ խնամա ճերը մ տաբե բելով :
՝Բսան տարեկանը Հա՛զիւ լրացուցած , Մ ՛ե լիքի՜ տարութեան գործեր ուն մ էջ , չնոբՀ իւ Պարսից Ղ*ա ւ ամառ Հոս օգափ՚ո իա ւթեան՛ գալու է ,
քհանդեանւ կը նետս ւի Հ ա ն ր ա յ ի ն գործուն էութեան ՀյաՀ ԱՀ մ ատ Ղ^աճարի Հետ իբ անձն ական բարե կ*ըոէ ընկերս ։
աս պարէ որ ՝ իբր ել ո լսուց ի չ պ ա շտօնա վ ա բ ե լո վ ՛կամութեան եւ տեղական պարսիկ պաշտօնատար Այո* բայց, այս տաբուանտ երթալիք տեզլՀ
երկու տա՛րի (1886 -— 88) իր ծննդավայր Բ բռ ներու վրա ք իբ ունեցած բացառիկ աղդեցոլթետնէ չմոռն աս ո * • •
նակոթ ի դպրոցը : Տետոյ \ $&$ին կ՝՛անցնի ուշի , իբրեւ Հա յոց «.քՕալիֆա» Պարսիկ1 երբ մեծ յա\Ր՝^՝ Լիճտո կբ մնայ մեր ետին, ճամբան՝ օձի նրւ֊
իբրեւ ուսո լցիչ Ղ^ա ր ա բաղի Հա յոց քծ՝եմ ական՝ դպ գանք ու պատկառանք ուֆւէին իրեն՝ Հանդէպ ։ ման կներկարի հ առերու մէջէն ;
րոցին % \9\7ին երբ Վւսն՛ գրաւուած էր քիուսերոլ Անմել : 5 = ինչ ա ։ Երգ մ ը եբգէ , աղ
կողմէ , Ներսէս եպիսկ . կը նշան՛ակուի նաեւ ա– ուորս :
ռաջն որդ Հայոց
Երի տաս արդ ուսո լցիչը մեծ անձն ՚աղոՀ ութիւն Վ^ա ս պո ւրա կսՀն ի ՚. Իր այդ Հան– \յ(իօոը ծԱկփՏ ծլւլոլմ Էր, ծի՛ւ ծի՛ւ ծիւ - - •
ցոյց կուտայ իբրեւ կրթական՛ մշակ իր պաշտոնա֊, գամանքով կ՚այցելէ ՆԼան , տեղական՝ գործերը Սիլս քոյրը , նախանձէն՝, սկսաւ երգել* ֊ «Ա–
վարութեան շրջան ին : կբ ՀասցնԷ բազմ աթիլ ա– կարգի կր գնէ եւ էջմիածին\ երթալով տեզեկա - ս ո ւմ են ուռին»* *•
շակեբտներ , ո\րոնց կր նե բ շն չէ ազգային , Հայրե գի բ կը Զներկայա ցնէ կաթս զիկո ս ին՛; Նոյն թուա Մ ենք՝ Հայեր , մեր երգը Հայերէն , իսկ սա
նասիրական ոգի։ կր մասնակցի աղատագրական՛ կան ին՝ կբ դա՛ռնայ արքեպիսկոպոս , Ատրպատ ար լեռնեբ՚ր , սա ցորենի արտեր ը , անտառներն ու Հոս
շաբմումնե բուն ել Հանրային գո րծ ունէ ո՛ւթ եան կ ը կանի պատգմ * մողովին խնդրանքով ։ ու Հ ,ոն\ վ/ռո ւա՛ծ գիւղերը Հ ո գե կան ի՚^նչ կապ ու֊,
նուիրուի ամբողջովին։ \9\2էն մինչեւ իր մաՀը, ամբողջ 36 տարի նին մեզի Հետ ։ ինչու չմ տածել, որ. մենք ալ ու
1894^3> պաշտօնւի կ ը կոչուի Բ ագո ւի Հայոց Պ ար ս կաստան ի Հ այո ց Հ այ ր\է կնւ է ե զա ծ , իբ մո նէինք ն՛ման լիճեր, նման՛ լեռներ , լայն՝ ու ան ծա յ –
մէֆ^ եւ
Մաբգասիբական Ըւ՚կեբութեա\ն դպրոցին* կառավա– զս վուրգին իսկական Առա՛ջնորդը ։ րածբի դաշտեր , շէն ու օրՀնուած գիւղեր, գիւղա~
Հոն կը մն՛ա՛յ մինչեւ 1896 *երբ ցարական գըպ՜ Ի) ա ռն ո լտ՝ծ քո վ յ եղափո խական ու թունդ Հայ ցիներ՝ Աստուծոյ նման բաբի , Հեզ , Հողասէր ։
\րութիւն\ը փա՛կել կո լա ա յ կ ո վկաս ի Հայոց եր բեք չէ. բամն՝ուած իր թեմ^ն՝, ու Ո^վ գրկեց մեզ մեր ա յգ իրաւունքներէն է
ե–
րոցներր : բենասէր
մանաւանդ դժմ՜բբ՛ախտ ու գէշ օրերուն–, Գ°րա՝վիգ Ալին ու Օսմա%բ, Հա սանն ՛ու Եուսուֆը •.•
Այզ շրջանին Բագոլի Հայերը, խմբուած Մար զաւծ է ի ր մ ո զո վո լ բ գին. ։ Աւ֊ըմաս։ Ֆրանս - ղո ւի դե ր ի ական սաՀմանա֊
դասիրական էբն կերութեան շուրջ, նիւթական զո֊. ՚էյնորՀիւ իբ Հեռատես ո ւ Հաշտարար քաղա գլուխ։ Պատերազմ ի ընթացքին՝ անցեր Էի այս քա
Հ սղութիւնն եր կ՚ընէին, տաղանդաւոր Հայ երի քական ո ւթ ե ան , ք ա ջ ո ղսյ՚ծ է միշտ Համերաշխ միո ՛լա րԷ՛ , բայց, ՛ութ տաբի Վերջը՝ մարդկային
տասարդներուն Համ ալս ար ան ական կրթութիւն՝ նոլորտի մէջ պաՀել քր ի ս տ ոնե անե բն՛ ու իսլամ— կեանքը վախուած գտայ։ Հոս են բոլոր մաքսա
տալու Համար։ Ինչպէս Պ* Աստուա՛ծատուր Վաէ֊ \ներ\ը։ ԱՀ մատ Շ աՀ Ղ^աճար 1919^՛ իրեն տուած էր նենգները։ Ոսկիի ու թանկագին՛ ՝ն\ի ւթեբու փոխա
եանց աջակցա՛ծ էր Աւետիս ԱՀ ար ոնեանի՝ զա յն Ե իր Խորշիտի ԼԱռիւծ եւ Արեւ) զոյգ պատուա գրութիւնը կազմակերպող «վարպետ»նեբբ ,
՚ Եւ\րոպա որկելու Համար , այնպէս ալ ուրիշ բարե նշանները ։ «աչքբաց»ներն ու նոր օբերոլ Հ խելացի »ներր
րար մ\ը ՓարիզաՀայերուն ՛ծանօթ Հան գուցեալ ք^իղա՝ ՚էյաՀ ՓէՀլէվիի օրով տարբեր Հով մը կէսօբուան մօտ, ճաշարանի մբ առջեւ կանգ
մր կուտանք
Համբարձում Աեչիքեան՝ իր ^ծախքերով իբրեւ փչեց Իրանի վրայ։ Մուսթաֆա՝ ՝Բէմալի օրին՛ակին՝ կ՛՛առնենք։ էիոնէն՛ գրուած– թուղթ
սան Պետերս բուրգ ղրկեց 30 տարեկան Նիկոզա Հ ե տեւելու մ արմաջէն բռն ո ւա՛ծ , նոր՛ ինքնակալը ճաշարանատիրոջ յ
յոս Մ ե լի ք—իէ՝ան՚գե ան բ իբա լաբանտ լթ իլն՝ ուսա սեղմ ումնեբոլ են՛թարկէ ց ինչպէս ուրիշ փոքբա– Ապսպրուա՛ծ յաճախորդներ էթնք , « բարեկա
նելու : մասնութեանց , նոյնպէս Հայոց գպրոցնորբ, ամ֊֊ մական» ձեռքերու միջամտոլթեամբ : Մարգը ու
1900^ իբրեւ իրաւաբան վկայուելէ վերջ, Աե– բողջ Պարսկաստանբ ֆարսացնելոլ ն պա տ ւ կով։ նէր գանգուր ո Լ դասական դերասաններու նմ ան
լիքթաՏւգեան՝ կբ վեբագառԼայ կ ո վկաս եւ լաւա Մ ելիքթանղեան* արք • այս կա ր գա գրութեանց գէմ երկար մ աղեր :
գոյնս ծառայելու Համար իբ մողովոլրդին , կ՛՝ո– ալ փորձեց իր կարելին, առանց մեծ՝ յաջողու Ակնոցներ ու բարակ թեւեր՛։ Կը խօսի կա
1րոշէ րնգգրկել եկեղեցակա՛ն՝ ասպարէզը։ Իբմէ ա– թեան՛, միեչեւ ՛որ երկրորդ ՀամաշխաբՀային\ պա մաց, բայց, իր աչքերոլ շաբմոլմւեբէն կարելի է
ռաջ եւ իրմէ վերջ ուրիշ շաւ ենւ է սէր տերազմը որոշ բարեփոխումներ բերաւ ։ գուշակել թէ ինչ աստիճանի մարգ է : $այտնի է
գաղափարապաշտ ե բ ի տ ա ս ար գներ սքեմ Հ ւ լան՝ Նե րոէս արք • ուն ի \ն աեւկաբգմբ Հ ր ա տար ակո լ – ոբ , «գո րծ\ը» գի տ ց ո զն եր էն՝ է * * * խո ստացաւ նաեւ
նո յն նպատակով ։
թիւններ ։ Հյուշիի մէջ Հբատարակա՚ծէ^աշխաբՀա– երեկոյեան մեզի սենեակներ տբամագբել, գիշերե
Մ ե լի քթ անգեան \900ին էջմիածնի մէջ կը բարի քերականութիւներ, յետոյ՝ «Մշակ» ել «Նոր լու Համար։ .Լ^աշի ենք։ կարմիր երեսներով, տա
ստանայ սարկաւագութեան աստիճան ել 1900/՛^ Գաբ», կո ւս ա կց ո ւ թինն՛ եր եւ մի քան՛ի է^դէր՜ րիքը առած, ճերմակ մաղերով կին՛ մքԼ ուրախ
կը ձեռնադրուի վարդապետ՝ Ներսէս անունով։ իր ներ»։ Բայց իբ ամէնէն կարեւոր եւ մնայուն գոր տրամադրութեամբ կբ սպասարկէ, իր աէքը՝ ԳՐ~
առաջին գործը կ ՚ Ր Լ է ա յ բարեկարգել Տաթե ւի ՛ծն է «Հայոց եկեղեցական իրաւունքը» երկՀատոր բան առջեւ կեցող մեր երկու ինլՀնաշաբմեբուն
վանքը։ փուտով կը նշանակուի Ա՚իլնեաց թեմի գիրքը յ ՈՐ գրեթէ սՀԼգտանելի է։ վբայ ձգած։ Մ եզ միլիոնատէր՝ կբ կար^ծէանշուշտ ,
առաջնո րգական վա խան որդ , վայելելով իր մողո– իբ մաՀբ անդարմանելի կորուստ մբն է Հայ մո թէ եւ , մեր Հ ազուս ան եր էն կարե լ\ի էր զատել որ
վոլրգի մփաՀամոլռ Համակրանքը ղովոլրդին Համար : 15 օր արեւ ՛ծեծելու կարողութիւն ունէինք միացն՛է
1903^5՛ ո ա բ ա կ ա ն կտռասԼարոլ^-էւնԱ Հր ամ ս ՀՐԱՆՏ - ՍԱՄՈՒԷԼ Զաթալ, լոլիկ կեր, ոբ երբ Տէսին երթաս՝՛
Fonds A.R.A.M
