Page 46 - ARM_19-1948_03

& Ա0> Ա Հ

Հ. 3. Դ Ա Յ ն Ա Կ Տ Ո Ի Թ Ի հ ն Ը թ Ահ ԻԱ

(ԸՍՏ «ՄԵԾ ԽՈՐ ՀՈԳԱՅԻՆ ՀԱՆՐԱԳԻՏԱՐԱՆԴ) ԿՈՒՍԱԿՑԱԿԱՆ ՊԱՅ֊ԲԱՐԸ

Անցեալ յօդուա՛ծ՜ովս կ՝բսէի թէ % գրական ան­

Ա. դաստանին մլք եղեր են այնպիսի ձեռնարկներ , Թուըքիրյ մ ԷԼ կուսակցական պայքարը կը շա֊

Որոնք ասուպի մլլ պէ եըեւցեը եւ անհետացեր են յ ըուՍակւ/ւի յարաճուխ սասաԱոլթխամը. ; Հրոյցի

\92եին .քւոլշե լիկն եըը ձեռնարկեցին Հվատա– Եղեբ են– ուրիՀնեը ալ * ոբ քաքսէրաըկուըծ՝քտալով մը >ամաճայի գՀ՚սչքձ կոհի^վՏ-Ւ^^Ճ. ՚՝.աԲիՒՐ

ր աւլուիք եան ո «Ա եծ խրբՀ բղային Հան ր աւլէ տա– ալքէն– փոթորիկի * ^էՐՁ^Ր ե-ն քալեըեամա\~ակի\ն՚Հետ <,աղար ոսկի իրբտացա* է անկախ ղխԱււկրատ,եե֊

բաւ՜ւ»ի, ոբ պիաի բաղզակֆսբ 30 գունաաիա Հա֊ ղոլդըեթաց տ//ւ֊ իբրեւ Հ ա՛մ՝ա պա տաբ ի*ֆս*ն օրինակ րուձև .֊ւրպէսօՀ։ չոէբոբղ կուսակցութըէ-ն մը կազ­

ո որ՛սեր Է Հիւրաքախչիւբ Հսւտով.ը Հու.րչ՝ 5ՍՕ մեծա– այս վեըքինին , յիշեբ Էի <ձՀայ–Բռյժ»ը, Հեայի– մեն, սաղմիս մէչ խեւլգելու Համար ս արա չալս.ւ.

դիբէէ\կ"Վ)1 ըի»ն եւ ՀԱկօսֆը , որոնք րրեաց ազգօգուտ աշխա­ ԱաքԱաքր կուսակցութիւնը, ոը մօտերս գործի

Բոլշեւիկն եբու թ ավւթ փած ութիւնը երեւան ե– տանքներ ովը ավւգէ\ն. կրցեր ե՛ն Լակ իլ լայն ժողո­ պիտի Լծուի տ

կաւ. նաեւ այս գործ՜ին մէք։ վրդականութիւն Հ իես ովրաւուերու օըկաւը, Հ՚իուէոըԷթՀ աւ,ս՝ի՝էա–

« Հա ւրագիաակ»ի Հ րատ ար ա կո ւթ եան ր ձեո ~ ԱՀա չորրորդ մը, «Հայրենիք» Ամսա՛գիր , ա– պէս Հեըքեց այգ ղլոյցԸէ ղըպարտոլթիմս կոչելով

նարկելով պավ՚զուեցաւ, որ կարելի էէ նիւթը 30 լելի Հին եւ վաստակաւոր , որ աաիւափան կը Հրա­ ղայև :
Կուսակցական
Հաաո ըլե բու մէչ ս սլա ոե լ, Հարկադրանքի աակ տարակուի քառորդ ղաըէ ի վեվ– ; <ձՀայբենիք»ի պայքարներուն մասին Հ Ա օն

Հատորներու թի*֊ԲԷ աստիճան առ աստիճան, աւել­ ծոցին մէք՝ %ոսթըև ; Օթէ մ արդ ժամանակ ու\հե– Թէլէկբս՚Փ »կը գբէ •—

ցաւ , ի վեր քոյ Հաս՛ն՛ելու Համար • • • 70^ : նար. աէքէ անցընելու անոր քսան եւ Հինգ տարի–

Ա յոօր գ՚՜՚րծր ամբո դիացած է արդէն եւ 70 %ե բուն լեցբւձն շարքը , պիտի տեսնէր որ ամսագի­ « 1*)՝ուրքիոյ մէչ անուաձւապէս 15 կուսակցու–

Հաաորնոց «Հանրագիտարան» ը կը գտնուի վԼԱ–՝ րը եզակի գեր մը կա տ ավ՛ա ծ է մե ր յեղափոիւ ա՛­ թիւններ կա՛ն։ իայց երկուքը միայն քաղաքային

թեբցող Հասարակութեան տրամ՛ ադր ո ւթ եանտա կ ։ կան պատմութեանը մէք է գործունեութեան լծուած են , «Հալք» եւ »՚ինմոկ–

Անցողակի յ ի շատ ա կեն ք , որ ձեռնարկին մ էք Առաք ին օրէն սկսեալ, Ամսագիր իբ գուռը րատ» ; ՚՝ԼերշԴ՚ն լուրերու Համաձայն , մօտերս Հր–

սյե լիացած Հ Համայնավար կուսակցութեան բացաւ բոլչոր անոնց առքեւ, ոբո՚հց սրտին Ի*ՈՍԼՀ. րա պարուկ պիտի ի$նէ ՛նաեւ մարաջախտ Աաքմ՚ա–
փոթորկալից
կեանքը , մ ասն ա լով՛ արա՛բ 92եէ՚ե Հայրենիքի եւ մշակոյթի պուտ մը կայծ կը վա­ քի կուսակցութիւեը եւ անկախ ղեմոկըատներ ա–

ասդին; ռէր՛ կարելի չէ թուս լ անուններ՝. Ա հե՜ է քանակը նունով կուսակցութիւն մը կազմելու կ՚աշխատին։

Համ այ ն ավա ր վա րի քներ էն ըոլո ը ա՛ն ւ ա յն մ աքի մ շակնեվւ ու՛ն , ո բ՛ո՛ռք իըե ց սուր գբ՝իչ^~ գէքգոՀ գեմոկրատւերը : Լյորակա՚ղմ այս երղ՚ոլ

ւլխարին , Թրոցքի , Ռիքով , ՚՝ոլխաչելսքի , ներ ով նկ ար ագբեցի.. Օե ղր ն ե բ ա զն երն ու տա ռա– կո ւս ակց՛ո ւթե անց վարիչները նախապէս ղեմոկ -

ար ա ուա ւ Այլն , եւայչւ՛ որոնք կանխապէս , պաէնքերը , փառքեը ու յ ա ղիՒա\^ ա կհ ե ը ը ; րաա կուսակցութեա՛ն կը պատկաեէիե ։ Կը ն՚չանա–
բամՀԼ՚ուած է
պաա ո ւ.ով ու վլառքով, աեղ գրաւած էին «Հա՚նրա– Անցեալի պատկան՛ող որեւէ մէկ գէպք լուսա­ ՚կէ թէ երեք տարբեր Հատուած՛ներու
կ՛ուսակցու­
դիտակ»ի Կաս ապա տաւս թան ըներու բան ելու Համար անՀբաժեշտ է պրպտել այս Ամ— ՚ճէլալ Պա յար ի Հիմ՛նած ՚իեմոկրատ է գե մ՚ո կր տա­
ետքէն, մէք ըռնուելով
ներքին պայքարներու ու // աղի րին Հ աւաքած ոնե\է ը : ՚իուք ՀհոԱ՛ պիտի գտնէք թիւնը՛. ՝վաո–ա՝ղտում ը ծայր տուած

սրած^՚ոլելով , « Հա\Լրադի տ ա կ»էն Հանուած՝ եւ ձեր ուզած՜ը , ճ՛ոթ եւ Հաբազատ դոյն՚եբոլէ ; ներ ու ճակատին ւէըայ : Անոնք որ կոլսա՚կցութե -

՛նետ ուած՝ են մէկգի : Ոլբիշ առաւելութիւն մը, ա՛յս պաբըեբա - նէն վտար՛ուեցան , անկախ գեմոկրատ ա՚եսւձնով

8. ւ ո ւ աօ ա բոաւրա ու Հսկայական ՛ծախ­ կան ր միշտ քա\նաց քաշալերել մեր երիտասարդ սկսա՛ծ ե՛ս գ՛ո՛րծ ել : Անոնք որ գէպքերու բե՛րում՛ով

քեր կատարելով, իշվսան ո ւթիւննե ը ը «Հանրագի– գրողները : Անիւտիվւ տեղ տուաւ իր էքեըուն մէք : ստիպ՚ուեցան գեմ ո կրատ՚նե ր էն Հեռանալ խմբուա՛ծ

տարանիի Հին Հատորները շր քա՛ւ առ՛ու թեն է Հանած Սիրեց եւ , երբեմն ալ սաստեց առանց սա՛կայն, ե– ե՚Լ, մաըաչկսխտ Զաքմաքի շ՚՚ւրգլխաւսրութետմբ

եւ. անոնց տեղ նորերը Հրատարակած են՛, այս ան­ ըե ս դարձնելս լ : Ա էրը Համակեց ամանքն՝ ալ : Ել ՚րէնաՆ էօնէվ՚ի , Հիքմէթ ՚վայաըի ել զօր՛ Ալտս–

դամ կամ ըն աւ շտ ա լո վ Արածուա՛ծներու անունդ– այսօր արդէն, մեծ. ուժ՝ մը\ե Խւ , ՛ու պատրաստ ծա­ ղանի : ՚իեմ՚ոկրատ կուսա՛կցութիւնը 1 կձՀձին միաց–

նեբը եւ կամ քա յ֊ ի մը անարգական տ՛ողերու մէք ռայելու մեր Հայրենիքի՛^ շաՀերուն : ե "՛Լ ճակատ՛ով ՛ներկայացած է՛ր ՀաԼք կուսակցու–

ղանոնք Հաշիւ ար Հ ա՚կա լո ւթե ան շո ւն »եբ Հ ռէա կ ե– Այս եվ՛ իտասար գ զբող՛– ե ր ու մ եծ՝ մ ասը կը թեան գէմ : Այս կացութիւնը .նպաստաւոր է երկ–

ւոՎ– ճան չնամ : Բախտի ե լ ճակատագրի ըն կերն ե բ Բ ին Համար, որովՀետեւ ա յլալլսլ՚Լ կուսակցու–

Ս ակա յէ մեր նիւթը « Հանը ագի տ ար ան »ը ենք ։ Ա իասին ապրած՜ , միասին ըմպած՜ ենք մեր թիմւներ ՛ու գոյութիւնը պատճառ, պիտի յւ ա այ ոը

շէ , ինքնին չափազանց Հետաքրքրական Հարց մը, կապո յտ երկինքին օգն ու աբեւը ։ Ա իասին եղտ\ծ էւրաքա՚ն չիւր ՛Հայրենակից իր աղատ կամքով յարի

արմանի թոր եւ էՈէ֊ըք ուս՛ումնասիրութեան : ենք նաեւ եմաչին ամ բ՛ուն վյրաև \ Տեսած՜ ու լսած՝ այս կամ այն կո ւս ակց՛ութեա՛ն՚; Ա ինչղեռ ասկէ ա–

Այսօր քանի մը խօսք մ իա յն՝ մասնակի խնդրի ենք մեր բաղմաՀազաը սիրելիներուն ճիչերն՝ ու ս աչ՛ գժ-գոՀները կը միա\նայի\և\ ընգդիմագիրն՚ե -

մը առիթով % լացերը . . . Ալ Հիմա երբ կը տեսնեմ այդ Ապբէէ՜ բուհ՛ առանց իւրացնելու անո՛նց տեսակէտ՛ն եըը ;

« Հ ան ը ագի տար ան »ի Յրգ Հատոր ին մ Էք , ո ր եան սերունդը , որ իր ձա՛յ՛նը կը բարձրացնէ թէ Ս արաչ՚ախտ ձՀաքմաքի նոր կուսակց՛ութիւ՛նը,

լոյս տեսա՛ծ Է 1926/՛՛^* մեր երկրին ՛ու մեր ժո/լո– « Հայրենիք »ներու , թէ Հ<է$առաք»ի եւ թէ Հայկ՛ Համայնավարութեան. , ՛ւ. ա ց էտ ղա նո ւթե ա՛հ գէմ է

վուըդին յատկացուած Է 37 Էք (406 443) , Հե­ ՛ի սւ սւ ի պաշտպան բոլոր թերթեը՚ոլ էքերէն., սիրտս եւ ազգայնական պիտի ըլլայ ՝•

տեւեալ գլուխներոլ տակ ^փակագիծեր՛ո՛ւ մէք պի­ Հ պարտութեամբ կը լեցուի ;՝ Ալ շէթնեբս ակամայ Ոլ1՚իչ թուրքերէն, թերթ մը, «Վաթան» կ՛ազ–

տի յ ի շատ ա կեն ք դրութեան ց Հեղինակներու ա– բալլ մը կը փսփսա՛ն , ապրիք • • գարաըէ

նունները ) • Բայց \նեբոզութիւն , նիւթէս շեղեցայ : «Շատ մեծ վտանգի մէչ՝ ենք, որովՀետեւ ա–

Ա • Հայերը ԼԱ Մաքսիմով) • Ուրեմն «Հայրենիք» ամ սագի րը 25 տարի ն իմ աստ կերպով խախտած է մեր ՛ներքին խա՛ղա–

Բ* Հայ Գրական ութ իլն ը (Լ՛ Ա՝ ըսեր եան ց ) . ան՚ընդՀ ատ քրքրեր , Կ աւաքեր եւ ա\րաագբեր\ է ; ղութիլ՚ևը ել ղտԱաղան կուսակցոլթեանց վաբիձ~

9** Հ ՛ " յ Երաժշտութիւնը ՀՕ • Տէր–<հբիէէոր– Անոբ ամԷ\Լ. մէկ թի՚֊ը Հայ ժ՚ողովուըղի Հաըազատ ՚"~7՛ ԻրաՀ""– Ք"Վ ԳաԼով ղտրմանի մը մասին չե՛ն

եան) . պատկեըն է Հ (յիշատակարան մը եթէ 1լ ոլղէք *ուը մտա՛ծեր : Աել կատու անցած է ան ո՛ե ց միչԴւ,

Գ * Հա յ կա կան ե) որ Հ ըգա յին (\ւ՝ կեր վար Հան­ պաՀ դրուած՜ են մ եվւ. բո լո բ ս բ բո ւթ ի ւնն եըը : Ան մ ինչղեռ տագնապալի շրԼան մը կը բոլորէ Հա–

րապետ՛ութիւն ը Լվեց ենթագլոլխներսվ , \թ » քնա­ ա յ ցելեր՛ է Ա իացեալ ՚ՀյաՀ անդնեըոլ մ եր բո լո ր մաշխաըՀայիլ կացութիւնը ;

րան սկի յ) . Հայր՛ենա՛՛կիցն եր ո ւն, եւ , ան վե բապաՀօրէն Հ բա– « Արտաքին վտանգը ամէն ատեն է աւելի ըս֊

ի. Հայ եկեղեցին (Հեղինակի անունը չկայէ Հրեր է անոՀհց սրտին մավ–մրող կայծըՀ պառնա՚կան Հանգամանք ստացած է ։Ա՚ եր աս տեսա­

աղբիւբներու մէք յի շա տ ա կո լ ա & է Օրմա&եանի Մեծ է - ԼՀսԻ » «Հայըենիք»՚ներու կատարած կա՛ն գործերը անտէր մ՚ւացած ՛են : ՚իեմոկրատ

« Հայ եկեղեցին») , ազգօգուտ գե րը տ .ճէշգ ա յս աո֊աքագբու թե ամբ

Զ* Հայկական Հարցը (Վ * Գո՚ւրկոյ - Կըր– ա՛լ , անցեալ տարի ամ ե ը ի կա Հայ ժողովուըդր՝

ե՚աժթն) . լայնօըէն վարձաալեց զայն ւ Տուաւ, ոբպէսզի այս որ այս շյրչա՚հը ըլլայ առա չ՛ին էն ՛քաւելի բեղուն՛ :

է, Հայ Լեզուն ( Լ * Աըսեըեանց) • Հաստատութիւնը դեռ երկար ապրի, գործէ եւ թող անգագար Հաւաքէ ու պաՀԷ իր էէերոմն մէԼ

Ը • Հ ա յ Արուեստը (\ք * Բր՚ունով) • տարածէ ամէն ի ն չ որ Հայկական է, ու կրնայ ծ՜ա­ ամէն ինչ որ կը կրէ Հայկական գրոշմ տ Մ անա–

•Այս ըամնին մէք տրուած են նաեւ Հայաստա­ ռայել մեր ազդին շաՀեր՛ուն՝ յ ւաւնգ այն խօսռւձն՛ պատկ՛երները, զոր կը կոչե՛նք

նի բազմ ագո յն քադտէսը ( զատ էքի վբայ ) , Անի ի գրակա՛նութիւն ;

եւ Ազթամ արի ե կեղի ցիներն ու կտոր մը Ազթա– «Հայր՛ե՛ն՛իք » Ամսագիր այսօր կը գտնուի իր
երկրորդ քսան Հինգամեակի
մարի արտաքին պատէն : սեմին; կը մաղթեմ ԾԱՏՈՒՐ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ

2.0ըդ Հատորին մէք, որ լոյս տեսած է 1930–

ին, «ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ» խորագրին աաէլ գր

խօսուի ուղղակի մեր մասին՛.

Գրութիւնը կը բանէ վեց ԷՀ, 526—531 կը Երէկ իսկգ 1944/^'ք լո յս ընծայելով Հանգուց­ մեղ խն՛այելով ա՛ն՛ո՛ր Հեղինակն՛եր՛ը ճիգ ըր՛ած՝
են քիչ մը աւելի «լուրի, ըլլալ :
նկատ ո ւի երկս իւնա կ է քեր էն իլրաքան չիւբ սի*– ~~ եալ ակադեմականի՝ Ատ * Ա ալխաս ե ա ն ի կեանքի

նակը) • դրութեա՛ն Հեղինակն է ի. Վ. Լմե զի ան– գոր&ը * ան ո ը չո րս Հ ատ ՛ո ինո ց «Հ այ Բաց ատ լ, ա կ ան իրականին մէչ՝ Գա տնակցութեան նուիրուած է

ծ ան օթ ) : Բառարանը»՝ այդ «Բառաըաւ–՛»ի Ա՛ Հատորի մէք, ՛ոչ թէ մէկ, այլ երկու յօգուած որովՀետեւ նաեւ.

Գրութեան Հիմ ծառայած են \ \ աղբիւբն՚եր, ո– անոր քաղաքական խմ բագի բնե բ ը չն՛չինն ԳԷ— «Հայկակա՛ն .Հարց»ին նուի ր ո՛ւած ընգարձակ

բոն ց մէք \1 տեւ ^ աքս/ զն ո ւն ի ի ծան օթ ղբքո յկը որԳ Աբով եւ Սիմակ Ս՝աՀակեան •— Հակառակ Հե­ գրութեանր մէ^ (434 440) կը խօսուի աո աւե լա–

(ձԳաշնակցութիւնը անելիք չունի այլեւս») եւ ղինակի կամքին , Հետեւեալ բացատր՛ութիւնը կը բար Գա տնակցութեան մասին ւ

Ո որ եան ի ե րկՀատո ր գործը ( <(.Աբմ են իա՛» ) Հ դն՛էին՝ «Գաշնակցու թիւն» բառին իմաստը տալու Անցողակի նկատենք, որ փոքրիկ յօգուած

ին չպէս ըսինք , 2,0ըդ Հ ատոր ը լո յս տեսած՜ է Համ ար խոգՀ րգաՀա յ ըն թ ե ր ց ո զն ե բ ո ւն * մըն ալ մ է կո լկէս սիւնակ ստորագրոլթեանը

\930ին–,– երբ Բորեա\ն՝ ոչ միայն՝ գն դա կա՚Հ ա բո ւած « Հա ւ Հակառեւոլուցիռն պարտիա , ոբ սկիզ– տակ Ս • Կասեանի , ՛նո լիր ո լած է Հ՚նչակեան կու­

չէր ւ այլեւ ի պատուի էբ : Եթէ այգ Հատորը այ­ բըն առաւ անցեալ դա բ ի իննսնական թ ո ւակասՀնե– սակցութեան (\7՚էգ Հ– , Է1 323—324)։

սօր տպուէբ, Բորեանի անունը, ի Հարկէ , պիտի Րին եւ ծառայում էբ բուրժուազիայի շաՀերին ել էճչմարտութիւնը , ի Հարկէ, տեղ չունի մեղ

չյիշաւոակուէբ ; \,աել բուն Ի"ՔԱ գրութիւնը ի բ ազգ այն ա կ ան շո վի– ի սա ական քա ղա քա կան՛ո լ – ՚նոլիրուա՚ծ գր՚ութիննեբու՛ն մէչ՝։

տագրեր բովան դակո թ ի ւն պիտի ոլն՚են.՚ար , եթէ թեամբ աշխատում էր աղդամիքեա՚ն կռիւներ ըս– Տօգուած գբելով բոլշեւիզմը քաղաքականու­

երբեք կամ այսօր գրուէր ՛ել կամ Հաաով֊ը այսօր տեղծել Հայ եւ Հարեւան ժոզովուբղմեերի միքեւ % թիւն կը խաղայ եւ չ թէ ճշմարտութեա՛ն լոյս ին՝

լո յս տեսնէր * Այդ քաղաքական ո ւթեամբ նա առաքադբեց տզզա­ տակ պատմութիւն կը գբէ ՚

ւ ատաՀօ ըէն մ եր անունը «Գաշնակց ո լթիլն» մ՛իք եան արիւնաՀեղ պատերղմներ ու կռիւն՛եր եւ Այն փաստն իսկ, "V « Հայկական Հարց»ին

ըլլալով ( եւ այբ, ւբենի սկզբնական գիքերէն պատճառ դարձաւ Հա ք ժողովրդի զղա լի մասին՛ նուիրուած գրութիւնր լոյս տեսածէ \92(*ին,մինք

« Գ » " վ ո կ ս՛ո լ ել ո մ) աւե լի վազ թուական ի լո յս ընաքնքման : Բոլշելիկեան պարտիայի ղեկավա­ էուղզակի Գաչնակցութեաձ նուիրուա՛ծ գր ութիւ -

տեսած Է այն Հաւ * ո ււա ա ծ ենռ նւ րութեամբ Հայ ժողովուրդբ 1920 թուին^վեբքն\ա– նը՝ \930ին , այս երկու թուականները իրարմէ

մենք : պէս թօ թափեց նվ։ա զզո ւ ե լի լո ւծը ե ւ վո^լ ՚տեց» րաէենող Հ՚նգամեայ շրջա՛նն իսկ իր անդրադարձը

Լոկ այս դի պո ւած՜ ին պիտի վ եվ։ ագբե լ ա յն (ՍՏ– ՄԱԼԽԱՍԵԱՆ - « Հայ Բացատրական Բա - ունեցած Է այ՛՛՛..՛ գնաՀատանքին վրայ, որ կա;

լիաստը , ո ր զրո լ թիւնը ծ այ րա յեգօբէն թչնա– ււարան» , Հ • Ա. ,1944, Երեւան, էշ 487)։ Գաշւակցութեան մասին մէկ թէ միւս գրութեանը

մական եւ աչառ՛ու չունի, ա յնուամենա յն իլ , մէչ =
տ յս Փ՛որձենք
այն փողոցային թ ոյթբ ՝ ԻսՀ ՈԲ ունին աւելի ու* Աբովներու եւ Սիմակներու այս պիղծ ոգին գրութեանց քանի մը սեղմ տողելու մէչ տաք
թո ւ՛ա կ անն ե բոլ
՝ ո յնաւոիպ Հ ա կա դա շնակց ա կան այս չափով տեղ գտած չէ «Հանրագիտակ»ի մէչ՝* Համառօտ բովանդակութիւնը։

գրութիւն՛ երգ ւ լոկ ձեռնարկի վարկը նկատի առնելով ՛ել ոչ թէ. (խմբագրական «8ՈՒՍԱԲԵՐ»ի)

Fonds A.R.A.M