Page 287 - ARM_19-1948_03
P. 287
& ա ❁> ❁ հ
մութենէն ու Հայերէնի Հանդէպ զգացուած պաչ. ԳԻՏՆԱԿԱՆ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ ՄԸ ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ խտտանքը * եւ ի վերֆո ք օլալան նախադաՀը Ա՜՜
տանքէն :
կ ա գ եմ սլկան Պ • Մ արսէլ Օպէր գովեստով վեր ա֊
ԱմերիկաՀայ գպրոցներոլ ՛ներկայ անփառու ռաւ գիտ՝նակա% վարդապետին՝ պեղումներուն՝
նակ կացութիւներ, մատնանշել , ափսոսալ եւ ու Վ^եր^երս ֆրանսական կաճաոձի արձանագրու - պատմական եւ գեղարուեստական արդիւնքներուն
րիշները մեղադրել միայն , տեւեէ դրական ար^ թեաՀնց եւ Գեղեցիկ Գպրոլթե ա՝1 ց Ակադեմիային կարեւորութիւնը :
դիմԼքի չառաջնորդեր ; կ աըեւոբն այն՛ է որ ըմբռ~ Հրաւէրով , Հայր Յ՚ովՀաննէս Ա՚ըսըրեան , ԼՀայա– Անոե ալ Հինգշաբթի օր ա ՝ լ , Փար՛իզի ռատիօ֊
ֆեւն՚ք կացութիւնը ել մտքի (հոր կեցուածքով մը գիտութեան դասախօս Պէյրութի Աէն Ժ"զէֆ Հա– կայանը Շհծ1ՈՇ Ւ՝1ծէ10Ո8ւ16/՛ վրայ , անդրադարձաւ
դիմագրաւենք զայն է մալսարանին^ ^ զեկուցում մը կարդաց իր Այնտիո– •Նոյն զեկուցումին շաՀեկանութեան եւ Սիմհակեաց
Հայութեան գլխաւոր տուեալը սա է թէ քի չըֆանխւ մէ^ կատարած պեղումներուն վերջնա սուրբերու վրայ խօսելով, դրուատեց Հայր Մը՜
ներկայի* ամերիկահայ գարոսներ յաճախող փոք– կան արդիւնքն՛եր՛ուն մասինդ հանրանալով Դէխա– սըրեանի բերած֊ նպաստը ։
ՐԻՓ*ԲՀ մաաամք կը պատկանին Ամերիկա . ւորաաէա» Աոլրլւ Աիմէո^հ կրտսեր Աիւն՚ակեացի Ւբ պեղումներով ձեռք բերած զարդա\՝Լ՝կար -
Հայ գաղութի երրորդ սերունդին : Այս կը ն>շա\նա. կեանքին ու վանքին վրայ ւ Արդէն նոյն կաճառը չական արգիւնքներուՀն մասի% վարդապետը զե^
կէ թէ իրենջ անողները ոչ միայն կը խօսին անգ յանձձահ՜ էր իրե՛ն– եւ նպաստաւորած ***ձԳ պեղում կո լցումն եր տ՛ուաւ Լո՛ւսապատկերներով Փարիզի
լիերէն ^ այլեւ, կը կարդան՛ %ո յն՝ լեզուռվ։ Բձտակա^ ներ՛ը կատարելու առաքելութիւնը : եւ Պր իւքսէլԼի բիւղանգա գի տակտն՝ Համ ամո ղովն\Խ–
$ ԱՀըար ասոնց մօա Հայերէնը ՀեաղՀեաէ տեղի Մ եհ ա ղ ի ր յատակագիծին ե ր պաաերուն վր տ է բուն մէք^, խոյակներ , խճանկարներ Ա * Աիմէո–
կուաայ ^ ու. Հա՛յ մաՏևուկը ՝որ արդէն անգլիերէն՛ով կախուահ՜ Էիս եւ– լուսանկար Լ ր ձեո֊քէ ձեռք կը նի վանքէն , բա զամ աղան եւ գեղեցֆկ քան՚դակա^
կը Ատեանի շնոըՀիլ րէտիոյփ\ն<^ պ ատ կերա խաղին , փոխանցուէին– քնՆոլթեան՝ Համար՛. Ձ.եկ*1ւցո ւմէն զարդեր $՝ովմաս Առաքեալ կոչուած Հայ ^վրացա~–
ՓՈԳՈՑԷ՝^ « պատկերազարդ թերթերուկ ՝ու Հանրա վեր^ տեղի ունեցաւ գաղափարի փոխանակու– կան– եկեղեցիէն գ որ կը գտնտւի քՀէպէլ ֊ Ա՚՚ուսայի
յին դպրոց ին՝ յ կը դմ-ուարանայ խօսիլ իր ո*եծ Հօր թիւն։ Ակադեմականներ՝ Պ– Պ– Կապրիէլ Միյյէ Եօղուֆ Օլուգ գիւղին մօտ ։ Թ՚ԼԹԱԿԻՑ
կամ մեծ մ օր լեզուն՛: ^արմ անալի չէ որ կը դժ եւ (հրնէ Տ՚իւ֊սօ Հտրցումներ ուղղեցին եւ դրու֊ա–
կամակի յաճախել Հայ դպրոց^ ուր փ\րե$Հ պիտի տեցին՛ Հայր Աըսըրեանին, սա՛ր ահ մեթոտիկ աչ - ԿԱՐԱՒԱՆԸ ԿԸ ՝ԲԱԼԷ
թաքնան՝ սորմե ցնել իր քիչ ա$ գամ գո րծ ած ահ լե
զուին ընթերցումն ու դէ\ԲԷՀ* Ծերունիներու ըեր– ր ութ Լ ան փաստեր յայտնարերել , եւ չի կրնար ԼԻՐՆ , 1 7 Սեպտեմբեր* « Ազգ* ճակատէի
\նէ՝ն միայն լսած այգ լեզուն՛ ինչո*՝լ պարտաւոր ըլ յուսալ որ ՝1որ սերունդէն արիւն\ ու կորով ներար՝–՛ օրգան ի Ա եպտեմ բեր 1 ()ի թուխէ* մէ^ » վախկոտ
լար սոր՚Լիէ ւ կը մա ահ՜ է փոքրիկը * կուի իրեն գոՀ ընթերցողներու ոչ ալ աշխատա՝կից— մը « Մի քի է փո*էէ Համարդ խորագրով ՀայՀո–
Տարգելուէ Հանդերձ սակաւաթփւ բացառու– ներու տեսա՛կէտէն՛: յանք մը թխած էր յ քտ^ութիւձն չունենալով ան ո ւ -
թիւնները այն ձօնողն եր՝ ոճն՝, որո՛նք աԱգլիերէՀնի Եթէ պիտ ի չկա ր դա ց ո ւթե այս երկրին ՚^էք նըն ւիսկ տալու եւ ստոբագրելով^ ^Արձակազէն՝^ ։
Նան օթ ըլլս*՚լով Հանդերձ տան մէշՀայերէնխօսակ– Հայերէն գրքերն ո լ Հայերէն լրագիր^-երը^ ի^ն չ կը Ա յս զո ո րմ ելթէ՚եը ը չեն բաւականանար Ղ՛աշ֊.
ցութի ւ&ը ստի պո գա կ ան՛՛ դար ձո լցած են , պէտք է մնայ ատոնցմէ անգին : Կը մնա յ Հա յ Նէսըւ Հայ ն ա կց ո ւ,թ եաՀն ՀայՀո յեշով , այլ մ եոձեալնե ր ո լ միսն
ընդունիլ ո՛ր առ. Հասարակ կացութիւնը Հայ տու Հյ՚էսին ալ անո.ր գա՛ն՛ձարանը Հանդիսացող Հա յ էք^ անգամ կը ծ՜ամենք ինչպէս վեր ո յիշեալ թշուառա
մերու մէ^ աննպաստ է Հայերէնի տեւականաց - կեգեց ի ին՛ Համար է որ պիտի շարունակենք ^անալ կանը յ փսփսա լո վ թէ Դաշնակցութիւնը Հմի քի ք
ման։ Միշթ տարփք ^ունեցող կամ երիտասարդ ա– մեր կրտսերներուն Հայերէն սորվեցնել։ Հայերէ՛ն փոզ% Հա՛ւաքելու Համար է \որ շարժանկարի վեբա^
մերիկաՀա ւ ձնողներ ^ ԲԱ*1*՝՛*1 Գ"թ&՜փ պաՀան^ոլ^. այրուբենը գտնուեցաւ Հա յ կրօնաւո ր ի մը արք– ՛ծեր է ԱՀար՚ոնեանի կեան՛քը։
ս՝ով, ըլլան– կրթութեան Հետեւանքով, անգլիերէն նոլթեամր Տղուտ կրօնական մտաՀոդոլթեանցճամ-
\1ի գոըծածութիւնը որգեգրա՝^ են , ու քիչ առ քի ք Բով ՚ Նս յ՝ն՝ մ տ տ Հ ոգո լ թ ի լքնն է ր որ Հայու\Ն\ տո^լաւ Աենք Դաշնակցականներս , մեր կուսակցու
մէկ կողմ կըթոզոմև Հայերէնը^ ուզես կամ ոչ : իր առածին գիրքը՝ Հս/յԱս ա ո ւա՝Ն ա չո ւև չը % Ղ՝ա թ՝ ե~~ թեան Համար մեր ն ի լ թ ա կտնփն\ Հետ մեր կեանքէն՝
Այսու Հանդերձ , Հ ա ՝ յ դպրոցները կը չարու– ՐՈՎ Հա ք դրա կանո ւթիւճւ\ր եզաՆ *է կրօնական գրա–~ իսկ կուտաճ-՚ք) եթէ Հարկ ԷՀԷԼայ \ այնպէս որ մեր
հակեն պաՀել իրենց գոյութիւնը ։ Ուսումնական՝ կանխութիւն . մինչել. անգամ Հայ պատմիչները ե֊ կուսակցութեանս նիւթականը ապաՀովելու շատ
քՍորՀուրդ) Տիկնանց կրթասիրաց ղահ– են սքեմաւորներէ միջոցներ ունինքէ
Միութիւններ
, Ամերիկայի մէշ Հայ Եկեղեցին թիկունք կը Գուք էք միայն) որ իբրեւ իսկական խաչա -
դպրոցներ՚ռւ էսն\ամ ակալո լ թ ի ւմևեր , Հակառակ կանգնի Հա յերէն\ի ուս ո ւցմ ա՛ն– դժուա ր գո րհ՜ թե՝ I գո՛ղն ե ր , բռնութեամբ եւ այլ ստոր միիցներով
աչք ու սիրտ ծակող գէք-ուարութեանց , վճռակա– Ջ ի յա ւա կնի ր կրտ սերնե րը օժտել ա՝յսպ է ս է Հ ա յե– Հ արոտացաք , ազատագրութեան՝ առածին օրե
մութիւն ցոյց կուտան՝ ՀայերԷԱւը բաէք-ին դարձնեք րէ՚սով մը որ ան՛ոնք կարեն՝աճ.\ Աստուածաշունչիս րուն գՀպիտի տա՛ս , թէ ոչտ» • . *Գեռ չէ գրուած֊ այգ
մատաղ սերունդին տրուելիք մշակութային մ֊ա^ կամ Նարեկին՝ մօտենալ Հայերէնով։ Աակայքկ կը օրերու պատմութիւնը, միլիոններու կողոպուտով
ռանդութեան՚, ո Լ կռուելով միայն նա. ձգտի Հայերէնը մ ատոլ ցան Լ լ ան՝ոԱ՚ց իր ճ շմ արիա եւ եղբայրասպան ՝ոճիլ^1\եբով ։
Հանձել։ Հոսանքին Հակառակ թիավարելու այս պարագիծին մէթ^ որ է Հա ք Եկեղեցին։ Կը ձգտի Մենք Դաշնակցականներս է քաջալերելով Ա-
ոգին մեծապէս դնաՀատելի է : Կ՝ար<ք~է սակայն որ սորվեցնել անանց ա քնքան՝ Հա յե րէճ,^ որ՝ կարենան Հարոնեանի շարման՚կարին ցուցագբոլթիլԱ^ը ^ ոք
այս իսն՚քերոմււ նպատակները դրուին իրենց բոլն Հա յ պաշտամ ունքէն սնունդ ստանալ ։ Այ՛նքան՝ միա յն մ արդկա յթն պարտականութիւն մը կատէԱ–
պարագհ՜ին մէշ յ Հայերէն՝ որ անոնց կապը ազդին ^Հեա չկոտրի ր ահ կ* ըլլանք ^ ա յլեւ գոՀացում տուա\ծ՜ մեր Հայ*,
ի՞նչ են Ամերիկայի մէշ Հայերէնփ ուսուց րո՚լորովին՝ գ եւ կարենան մփ քանի պարդ խօսքեր՛ րեծ֊ակարօտ սիրտերուն յ Մ՛ենք անձկութեամբ
ման նպատակներու \,ախ անշուշտ ցնորական է ե՜ բանաձեւել։ Հայ Եկեղեցւոյ ձ իրէս դուրս , Հայե կ՚երթանք տեսնել կեանքը մեր իղձերուն՛ եւ վշտե–
րեւակայել որ նպատակներէն մին կրնայ ԼՀԱ*"Լ րէնի ուսուցում ր անիմ աստ է այս երկրթն մէ^՛ առ րւուն ար տա յայտփ չին , մեր մ ա բա ական փառքե–,
պատրաստել սերոլնդ մը որ մէկ կոդմէն Վայելէ առաւեէև ա կագեմ ական– իմ աստ մ ո կրնա յ ունե֊ ըուն\ եր գի չին , Ա եվրի դատագիրն՛ ստորագրող ա–
մեր դրական ժառանգութիւնը զայն կարդալովդ ոԼ \Լ^ալ, այ\Լ՝ ալ Համալսարաններու մէ^, մասնագէտ^ ռաքեալին , ո ր թ.Է եւ յաւէտ ր ամ՜՛ն ո լա՛ծ ֆ իզիքա*
միւս կողմէն դրական երկեր արտադրելով շարու– նե բո՛ւ Հ ամ ար տ պէս , բայց կ՝ ապրի մեր բո լորի սիրտերուն^ մէ^ ։
նակողր ՚ըլ/այ ամերիկաՀայ գր՛ագէտներու գոր֊ Ւ 1Ս՚ ոք/*յ՝ ՓԴ.Ոլ– ըլսոլ֊ած"ը գ որ՛ կերպըն\կալ ի– Մեզի Համար մեր ազգն ու Հայրենիքը ամէն\
&էն : Ասիկա բացարձակապէս անկարելի նպատակ րականութիւն մրն– է, ունի իր կեանքը , եզափո^ բա$.՝է վեր \են գ Հետեւաբար գիտակցօրէն՝. 1լ՚ողֆու—
մըն է : Ասոր ղուգաՀեռաբար , ցնորական։ է դարձ խութքւ\ւնը եւ մաՀը։ Լեզուն բսւիտենական\ ճշմար– նեւԼք ազղին– արժ-անալոր ղալաէլնեըը յ կ՚՛ողբանք
եալ երեւակայել որ ամերիկա՛Հայ դպրոցներ ու աութիւն մր չէ*, թէել ի կենդանութեան կրնաք անոնց կորուստը ;
պաՀպան՚ումոՎ կարելի է շարունակ քաւարար ծ առա յել իբր անդրուվար /ալի տեն՛ակսճ\ ճշմ ար– Ւսկ դուք, ստրաւկներ , շարուէհակեցէք ծ՜ափա ^
թուով ընթերցողներ Հայթայթել ամերիկաՀայ աո ւթեան՛ց ։ Ա յս ճշմ աբտութեանց ր ո ւձն եւ միակ Հարել զմ-ոզովրգի Հայր^^ ^Հայաստանի աստղֆ տ
մամուլին Համար։ Ներկայիս արդէն դմ-աւար՛ է ԱԴԲ՝1ՒԼՐԼՀ –^\Ր°^–՝ՔՍ է^ ո լ մեր պարագային՝, եթէ Հե « աշխաբՀ՚ի արեւ^ Առաջնորդները որոնք պարղա*–
Հանդիպի լ քառասուն՛ տարեկանէն վար Ամերիկա– տամուտ ենք գտնելու այդ աղբիլրը, միա յ\1\ Հա ք պէս կը ւծիծազին ձեր վբայ :
Հայու, որ Հայերէն թերթ կարդայ։ Ամեր\իկաՀայ եկեղեցիէն է \որ կրնաք զայն ստանալ : ՝$անի որ ԱՀարոնեաննւ ալ օգնութեան կը կանւ.
լրագրութիւնը այժմէն փսկ ոկսահ է տեղ տեղ Նե–
« ՏԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (110) կին՛, մանկուկ, ձ-եբ ու երիտասարդ Հաւաքուան՝ •սը% դաշտին՝ մէ^ կը լսուէթն\ Արարներու վայրենիի
էին ամրոցի եկեղեցիին մէշ ել արտասուաթոր՛ գոչիւնը եւ զէնքերու շաչիւնն՛ ու ՀՐ֊իսգէՀ* Ըստ
աչքերով կը լսէին՛ Մարտիրոս Հօր քարոզը։ կանգ եր եւո յ թին՝ճ անոնք կը պատ ր ասա ո լէ ին՝ նոր յար*–
ս ա ԵՐԿԱԹ նած բեմին վբայ, ձերունի վանաՀայրը կը խօսէր ձակում մը գոըծելոլ ամըոցին\ վըայ Հ
Հոգիի անմաՀոլթեան մասին եւ կը բացատրէր Իրիկուանւ դէմ էր եւ մութը ՀետզՀետէ կը
մաՀուան նշան՛ակութիւն՛ը ։ պատէր ամէն կողմ, երբ կատաղի գունդերը դրոՀ
(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) Անոր Հոգին կը գուշակէ ր կար՛ծես որ մատնի տուին դէպի պարիսպները , կարծ՜ես ուզելով շփո^,
չը իր գորձ֊ը պիտի կատարէ , ուստի կ՚աշխատէր թութեան մատնել քա^արի լէերգականՀւերըՀ Ո՚֊րիք
վառ ու կենդանի պաՀել յուսահատ ժողովուրդին գուքնգ մը Հ փոսակի առաջնորդսւթեամբ , գաղտնի
ԵՐԿՐՈՐԴ ՄԱՍ մէշ Հաւատքի ոգին ։ անոքէն բ ե ո գ կը մտնէր՝ :
Իէ. Այո , ես կը տեսնեմ գԱյն, կ՚ըսէր վանա - Հայ կտրիճները , այս ստոր դաւաճանութեան
Հայրը. Ա% է միայն քաւիտեճ՛՛ականը եւ անմաՀը, անգիտակդ կը կռուէին արիութեամբ ՛եւ յ ո յ ս օ լ
առաշ Բիլրականի մէշ էի ես • ամէն իսկ անկէ գոլրս ամէն ինչ անցաւոր է ու (ք-ամա - &>էիէՆ կրկին Հալածելու թշնամին, երբ ներսէն< Հ|#–=
բա\% տեսայ , ամէն տիրո—
2յ^ս տեղեկութիւն բան լսեըի , եւ փութացի էսահնհ^ նակալոր : Մեր կեանքն ալ անցաւոր է ։ ուձեո ալ չա րագո ւշակ աղաղակ մը ( որ վայրկեան
րուս մասին՛ է
տալ տեսահներ՚ուս ու « Թող չվախցնէ ձեզ Արարաց սուրը ։ Ամուր մը սառեոուո կռոլոզ քաքերուն արիէ$ե՝ը X
պաՀեցէք ձեր՝ Հաւատքն՛ ու կրօնքը ել ա րժ՜ սմւ՚ա ց է ք Ամրոց՛ին մէշ յ Հոն ո լր կը գան ո ւէր՝ ե կեղե^
Լալ ԷՀ չալ , յարեռ Նըսրր ուրախո ւթեամբ • սուրբ նաՀատակոլթեան՝ ։ Ջեմ ըսեր որ վիգերնիդ ցին գ կը I՛ շմարուէր սեւ դույնդ մը^ որ վայրենի ճի^
բայց րսէ նայիմ , ի^նչսլէս կրնանք մտն՛ել բեբգըէ երկարէք անՀալատներու սուրին, ոչ, քաւ լէ^է* շերով կ՚աշխատէր կոտրել եկեղեցիին գուռը յ ուր
• Րերդի Հիւսիսակողմը գաղտնի՛ անցք մբչ Աոլղ ւծախեցէք ձեր կեանքը , եւ քանի շոլնչերն\իդ ապաւինտծ էին կիներ ^ մանուկներ եւ անկար \ծե~՝
կայ, որ աղատ Է պահապաններէ . ՛ես պատրաստ վրանէիգ Է, մի ձգէք սուրը ձեռքէ եւ կռուեցէքձեր րունի՚ւեր է (^երգականները զգացին իրՏենց անյոյս
եմ ճ՚ոյնիսկ այս գիշեր Յ՚՚յց տալու այգ անցքը քոս թշնամին՛երուն– դէմ, որոնք կ՛ ո լզեն՛ Րէ^լ ձևը ու վտանգաւոր դըոլթիլնը * սոսկալի մռնչիւն՝ մը
զօրքերուդ X կրօնքն՝ ո լ ազգութիւնը : Վ^սեմ է այն։ նաՀատա՜ արձակելով* ձգեց ին պարիսպները, որոնց վրա յէն\
Շատ լալ, այս գիշեր իսկ մենք կը սկսինք կութիւնը) որ կը կատարուի յանուձն Հայրենիքի արդէն վեր կը բարձրանար թշնամին, եւ կատա^.
յարձա՛կումը։ Եթէ ՈԼԳԲԳ գոլրս գան՛ խօսքերգ , եւ կրօնքի: դո ւթեամբ ինկա\ն ներս ի թշևամ իներուն *լ\րայ է
;
գոլն կը ստանաս քու արմ անի վարձատրութիւնդ Մարտփրոս Հայրը էո֊եո եւ ծունկի եկաւ աղօ֊ ԲԱԳՐԱՏ ԱՕՎԱՋԵԱՆՈ
Թ"գ Ալլահը պահէ քեղ, տէր։ թելու Համար : ին չպէս մա ր մնա՛ո ա՛ծ՜ արձան յ քա~
ք*այց է^՚Ալ՝ է քու աՀւ՚ունգւ նի մը վայրկեան անշարժ– մն՛աս % ապա երիտասար
՝ք*ռսակ X դի նմսէն վեր թռաւ տեղէն եւ ի^աւ բեմէն՝ սած՝ է ԶԱԽԱԶ կո ԽՓեԱ
- Լաւ, այէք-մ գնա հանգստանալու։ Եըբ կան Ժողով ոկրգը կը Հեծկլտա ր եւ գառն արցունքներ
չեմ քեզ, րսէլ"/՛– կուգաս իմ մօտ ։ թափելով կ՝լ& գունէ ր սուրբ Հաղորդութիւնը, X
՝ք*ոսակ խոր գլուխ տուաւ եւ գոհ սրտով Հ՛ե Յետոյ՝ կիներն՛ ու մանուկները մէկ ^"Գ^ Տիկին Վ . Ա՝ուրատեան մէկ տարեկան զՏա֊
քաշուեռան\ երի*. ռաշ» կը նուիրէ իր եղբօրը
ռացաւ։ 9"՛» Էք մաանիէը ել կը մաաճէր թշնա տասարզԽեր Ծ լ մօտ երկու Հարիւր զինուած Գոլը*. Վահան ՕՀանեանի ,
մին՛եր՛ը քերգ մտցնելու մասիէ։։ Մինչ այգ ատեն դէպի պարփսպկԽըբ փոթացի^։ - Աքէ
Fonds A.R.A.M
մութենէն ու Հայերէնի Հանդէպ զգացուած պաչ. ԳԻՏՆԱԿԱՆ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ ՄԸ ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ խտտանքը * եւ ի վերֆո ք օլալան նախադաՀը Ա՜՜
տանքէն :
կ ա գ եմ սլկան Պ • Մ արսէլ Օպէր գովեստով վեր ա֊
ԱմերիկաՀայ գպրոցներոլ ՛ներկայ անփառու ռաւ գիտ՝նակա% վարդապետին՝ պեղումներուն՝
նակ կացութիւներ, մատնանշել , ափսոսալ եւ ու Վ^եր^երս ֆրանսական կաճաոձի արձանագրու - պատմական եւ գեղարուեստական արդիւնքներուն
րիշները մեղադրել միայն , տեւեէ դրական ար^ թեաՀնց եւ Գեղեցիկ Գպրոլթե ա՝1 ց Ակադեմիային կարեւորութիւնը :
դիմԼքի չառաջնորդեր ; կ աըեւոբն այն՛ է որ ըմբռ~ Հրաւէրով , Հայր Յ՚ովՀաննէս Ա՚ըսըրեան , ԼՀայա– Անոե ալ Հինգշաբթի օր ա ՝ լ , Փար՛իզի ռատիօ֊
ֆեւն՚ք կացութիւնը ել մտքի (հոր կեցուածքով մը գիտութեան դասախօս Պէյրութի Աէն Ժ"զէֆ Հա– կայանը Շհծ1ՈՇ Ւ՝1ծէ10Ո8ւ16/՛ վրայ , անդրադարձաւ
դիմագրաւենք զայն է մալսարանին^ ^ զեկուցում մը կարդաց իր Այնտիո– •Նոյն զեկուցումին շաՀեկանութեան եւ Սիմհակեաց
Հայութեան գլխաւոր տուեալը սա է թէ քի չըֆանխւ մէ^ կատարած պեղումներուն վերջնա սուրբերու վրայ խօսելով, դրուատեց Հայր Մը՜
ներկայի* ամերիկահայ գարոսներ յաճախող փոք– կան արդիւնքն՛եր՛ուն մասինդ հանրանալով Դէխա– սըրեանի բերած֊ նպաստը ։
ՐԻՓ*ԲՀ մաաամք կը պատկանին Ամերիկա . ւորաաէա» Աոլրլւ Աիմէո^հ կրտսեր Աիւն՚ակեացի Ւբ պեղումներով ձեռք բերած զարդա\՝Լ՝կար -
Հայ գաղութի երրորդ սերունդին : Այս կը ն>շա\նա. կեանքին ու վանքին վրայ ւ Արդէն նոյն կաճառը չական արգիւնքներուՀն մասի% վարդապետը զե^
կէ թէ իրենջ անողները ոչ միայն կը խօսին անգ յանձձահ՜ էր իրե՛ն– եւ նպաստաւորած ***ձԳ պեղում կո լցումն եր տ՛ուաւ Լո՛ւսապատկերներով Փարիզի
լիերէն ^ այլեւ, կը կարդան՛ %ո յն՝ լեզուռվ։ Բձտակա^ ներ՛ը կատարելու առաքելութիւնը : եւ Պր իւքսէլԼի բիւղանգա գի տակտն՝ Համ ամո ղովն\Խ–
$ ԱՀըար ասոնց մօա Հայերէնը ՀեաղՀեաէ տեղի Մ եհ ա ղ ի ր յատակագիծին ե ր պաաերուն վր տ է բուն մէք^, խոյակներ , խճանկարներ Ա * Աիմէո–
կուաայ ^ ու. Հա՛յ մաՏևուկը ՝որ արդէն անգլիերէն՛ով կախուահ՜ Էիս եւ– լուսանկար Լ ր ձեո֊քէ ձեռք կը նի վանքէն , բա զամ աղան եւ գեղեցֆկ քան՚դակա^
կը Ատեանի շնոըՀիլ րէտիոյփ\ն<^ պ ատ կերա խաղին , փոխանցուէին– քնՆոլթեան՝ Համար՛. Ձ.եկ*1ւցո ւմէն զարդեր $՝ովմաս Առաքեալ կոչուած Հայ ^վրացա~–
ՓՈԳՈՑԷ՝^ « պատկերազարդ թերթերուկ ՝ու Հանրա վեր^ տեղի ունեցաւ գաղափարի փոխանակու– կան– եկեղեցիէն գ որ կը գտնտւի քՀէպէլ ֊ Ա՚՚ուսայի
յին դպրոց ին՝ յ կը դմ-ուարանայ խօսիլ իր ո*եծ Հօր թիւն։ Ակադեմականներ՝ Պ– Պ– Կապրիէլ Միյյէ Եօղուֆ Օլուգ գիւղին մօտ ։ Թ՚ԼԹԱԿԻՑ
կամ մեծ մ օր լեզուն՛: ^արմ անալի չէ որ կը դժ եւ (հրնէ Տ՚իւ֊սօ Հտրցումներ ուղղեցին եւ դրու֊ա–
կամակի յաճախել Հայ դպրոց^ ուր փ\րե$Հ պիտի տեցին՛ Հայր Աըսըրեանին, սա՛ր ահ մեթոտիկ աչ - ԿԱՐԱՒԱՆԸ ԿԸ ՝ԲԱԼԷ
թաքնան՝ սորմե ցնել իր քիչ ա$ գամ գո րծ ած ահ լե
զուին ընթերցումն ու դէ\ԲԷՀ* Ծերունիներու ըեր– ր ութ Լ ան փաստեր յայտնարերել , եւ չի կրնար ԼԻՐՆ , 1 7 Սեպտեմբեր* « Ազգ* ճակատէի
\նէ՝ն միայն լսած այգ լեզուն՛ ինչո*՝լ պարտաւոր ըլ յուսալ որ ՝1որ սերունդէն արիւն\ ու կորով ներար՝–՛ օրգան ի Ա եպտեմ բեր 1 ()ի թուխէ* մէ^ » վախկոտ
լար սոր՚Լիէ ւ կը մա ահ՜ է փոքրիկը * կուի իրեն գոՀ ընթերցողներու ոչ ալ աշխատա՝կից— մը « Մի քի է փո*էէ Համարդ խորագրով ՀայՀո–
Տարգելուէ Հանդերձ սակաւաթփւ բացառու– ներու տեսա՛կէտէն՛: յանք մը թխած էր յ քտ^ութիւձն չունենալով ան ո ւ -
թիւնները այն ձօնողն եր՝ ոճն՝, որո՛նք աԱգլիերէՀնի Եթէ պիտ ի չկա ր դա ց ո ւթե այս երկրին ՚^էք նըն ւիսկ տալու եւ ստոբագրելով^ ^Արձակազէն՝^ ։
Նան օթ ըլլս*՚լով Հանդերձ տան մէշՀայերէնխօսակ– Հայերէն գրքերն ո լ Հայերէն լրագիր^-երը^ ի^ն չ կը Ա յս զո ո րմ ելթէ՚եը ը չեն բաւականանար Ղ՛աշ֊.
ցութի ւ&ը ստի պո գա կ ան՛՛ դար ձո լցած են , պէտք է մնայ ատոնցմէ անգին : Կը մնա յ Հա յ Նէսըւ Հայ ն ա կց ո ւ,թ եաՀն ՀայՀո յեշով , այլ մ եոձեալնե ր ո լ միսն
ընդունիլ ո՛ր առ. Հասարակ կացութիւնը Հայ տու Հյ՚էսին ալ անո.ր գա՛ն՛ձարանը Հանդիսացող Հա յ էք^ անգամ կը ծ՜ամենք ինչպէս վեր ո յիշեալ թշուառա
մերու մէ^ աննպաստ է Հայերէնի տեւականաց - կեգեց ի ին՛ Համար է որ պիտի շարունակենք ^անալ կանը յ փսփսա լո վ թէ Դաշնակցութիւնը Հմի քի ք
ման։ Միշթ տարփք ^ունեցող կամ երիտասարդ ա– մեր կրտսերներուն Հայերէն սորվեցնել։ Հայերէ՛ն փոզ% Հա՛ւաքելու Համար է \որ շարժանկարի վեբա^
մերիկաՀա ւ ձնողներ ^ ԲԱ*1*՝՛*1 Գ"թ&՜փ պաՀան^ոլ^. այրուբենը գտնուեցաւ Հա յ կրօնաւո ր ի մը արք– ՛ծեր է ԱՀար՚ոնեանի կեան՛քը։
ս՝ով, ըլլան– կրթութեան Հետեւանքով, անգլիերէն նոլթեամր Տղուտ կրօնական մտաՀոդոլթեանցճամ-
\1ի գոըծածութիւնը որգեգրա՝^ են , ու քիչ առ քի ք Բով ՚ Նս յ՝ն՝ մ տ տ Հ ոգո լ թ ի լքնն է ր որ Հայու\Ն\ տո^լաւ Աենք Դաշնակցականներս , մեր կուսակցու
մէկ կողմ կըթոզոմև Հայերէնը^ ուզես կամ ոչ : իր առածին գիրքը՝ Հս/յԱս ա ո ւա՝Ն ա չո ւև չը % Ղ՝ա թ՝ ե~~ թեան Համար մեր ն ի լ թ ա կտնփն\ Հետ մեր կեանքէն՝
Այսու Հանդերձ , Հ ա ՝ յ դպրոցները կը չարու– ՐՈՎ Հա ք դրա կանո ւթիւճւ\ր եզաՆ *է կրօնական գրա–~ իսկ կուտաճ-՚ք) եթէ Հարկ ԷՀԷԼայ \ այնպէս որ մեր
հակեն պաՀել իրենց գոյութիւնը ։ Ուսումնական՝ կանխութիւն . մինչել. անգամ Հայ պատմիչները ե֊ կուսակցութեանս նիւթականը ապաՀովելու շատ
քՍորՀուրդ) Տիկնանց կրթասիրաց ղահ– են սքեմաւորներէ միջոցներ ունինքէ
Միութիւններ
, Ամերիկայի մէշ Հայ Եկեղեցին թիկունք կը Գուք էք միայն) որ իբրեւ իսկական խաչա -
դպրոցներ՚ռւ էսն\ամ ակալո լ թ ի ւմևեր , Հակառակ կանգնի Հա յերէն\ի ուս ո ւցմ ա՛ն– դժուա ր գո րհ՜ թե՝ I գո՛ղն ե ր , բռնութեամբ եւ այլ ստոր միիցներով
աչք ու սիրտ ծակող գէք-ուարութեանց , վճռակա– Ջ ի յա ւա կնի ր կրտ սերնե րը օժտել ա՝յսպ է ս է Հ ա յե– Հ արոտացաք , ազատագրութեան՝ առածին օրե
մութիւն ցոյց կուտան՝ ՀայերԷԱւը բաէք-ին դարձնեք րէ՚սով մը որ ան՛ոնք կարեն՝աճ.\ Աստուածաշունչիս րուն գՀպիտի տա՛ս , թէ ոչտ» • . *Գեռ չէ գրուած֊ այգ
մատաղ սերունդին տրուելիք մշակութային մ֊ա^ կամ Նարեկին՝ մօտենալ Հայերէնով։ Աակայքկ կը օրերու պատմութիւնը, միլիոններու կողոպուտով
ռանդութեան՚, ո Լ կռուելով միայն նա. ձգտի Հայերէնը մ ատոլ ցան Լ լ ան՝ոԱ՚ց իր ճ շմ արիա եւ եղբայրասպան ՝ոճիլ^1\եբով ։
Հանձել։ Հոսանքին Հակառակ թիավարելու այս պարագիծին մէթ^ որ է Հա ք Եկեղեցին։ Կը ձգտի Մենք Դաշնակցականներս է քաջալերելով Ա-
ոգին մեծապէս դնաՀատելի է : Կ՝ար<ք~է սակայն որ սորվեցնել անանց ա քնքան՝ Հա յե րէճ,^ որ՝ կարենան Հարոնեանի շարման՚կարին ցուցագբոլթիլԱ^ը ^ ոք
այս իսն՚քերոմււ նպատակները դրուին իրենց բոլն Հա յ պաշտամ ունքէն սնունդ ստանալ ։ Այ՛նքան՝ միա յն մ արդկա յթն պարտականութիւն մը կատէԱ–
պարագհ՜ին մէշ յ Հայերէն՝ որ անոնց կապը ազդին ^Հեա չկոտրի ր ահ կ* ըլլանք ^ ա յլեւ գոՀացում տուա\ծ՜ մեր Հայ*,
ի՞նչ են Ամերիկայի մէշ Հայերէնփ ուսուց րո՚լորովին՝ գ եւ կարենան մփ քանի պարդ խօսքեր՛ րեծ֊ակարօտ սիրտերուն յ Մ՛ենք անձկութեամբ
ման նպատակներու \,ախ անշուշտ ցնորական է ե՜ բանաձեւել։ Հայ Եկեղեցւոյ ձ իրէս դուրս , Հայե կ՚երթանք տեսնել կեանքը մեր իղձերուն՛ եւ վշտե–
րեւակայել որ նպատակներէն մին կրնայ ԼՀԱ*"Լ րէնի ուսուցում ր անիմ աստ է այս երկրթն մէ^՛ առ րւուն ար տա յայտփ չին , մեր մ ա բա ական փառքե–,
պատրաստել սերոլնդ մը որ մէկ կոդմէն Վայելէ առաւեէև ա կագեմ ական– իմ աստ մ ո կրնա յ ունե֊ ըուն\ եր գի չին , Ա եվրի դատագիրն՛ ստորագրող ա–
մեր դրական ժառանգութիւնը զայն կարդալովդ ոԼ \Լ^ալ, այ\Լ՝ ալ Համալսարաններու մէ^, մասնագէտ^ ռաքեալին , ո ր թ.Է եւ յաւէտ ր ամ՜՛ն ո լա՛ծ ֆ իզիքա*
միւս կողմէն դրական երկեր արտադրելով շարու– նե բո՛ւ Հ ամ ար տ պէս , բայց կ՝ ապրի մեր բո լորի սիրտերուն^ մէ^ ։
նակողր ՚ըլ/այ ամերիկաՀայ գր՛ագէտներու գոր֊ Ւ 1Ս՚ ոք/*յ՝ ՓԴ.Ոլ– ըլսոլ֊ած"ը գ որ՛ կերպըն\կալ ի– Մեզի Համար մեր ազգն ու Հայրենիքը ամէն\
&էն : Ասիկա բացարձակապէս անկարելի նպատակ րականութիւն մրն– է, ունի իր կեանքը , եզափո^ բա$.՝է վեր \են գ Հետեւաբար գիտակցօրէն՝. 1լ՚ողֆու—
մըն է : Ասոր ղուգաՀեռաբար , ցնորական։ է դարձ խութքւ\ւնը եւ մաՀը։ Լեզուն բսւիտենական\ ճշմար– նեւԼք ազղին– արժ-անալոր ղալաէլնեըը յ կ՚՛ողբանք
եալ երեւակայել որ ամերիկա՛Հայ դպրոցներ ու աութիւն մր չէ*, թէել ի կենդանութեան կրնաք անոնց կորուստը ;
պաՀպան՚ումոՎ կարելի է շարունակ քաւարար ծ առա յել իբր անդրուվար /ալի տեն՛ակսճ\ ճշմ ար– Ւսկ դուք, ստրաւկներ , շարուէհակեցէք ծ՜ափա ^
թուով ընթերցողներ Հայթայթել ամերիկաՀայ աո ւթեան՛ց ։ Ա յս ճշմ աբտութեանց ր ո ւձն եւ միակ Հարել զմ-ոզովրգի Հայր^^ ^Հայաստանի աստղֆ տ
մամուլին Համար։ Ներկայիս արդէն դմ-աւար՛ է ԱԴԲ՝1ՒԼՐԼՀ –^\Ր°^–՝ՔՍ է^ ո լ մեր պարագային՝, եթէ Հե « աշխաբՀ՚ի արեւ^ Առաջնորդները որոնք պարղա*–
Հանդիպի լ քառասուն՛ տարեկանէն վար Ամերիկա– տամուտ ենք գտնելու այդ աղբիլրը, միա յ\1\ Հա ք պէս կը ւծիծազին ձեր վբայ :
Հայու, որ Հայերէն թերթ կարդայ։ Ամեր\իկաՀայ եկեղեցիէն է \որ կրնաք զայն ստանալ : ՝$անի որ ԱՀարոնեաննւ ալ օգնութեան կը կանւ.
լրագրութիւնը այժմէն փսկ ոկսահ է տեղ տեղ Նե–
« ՏԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (110) կին՛, մանկուկ, ձ-եբ ու երիտասարդ Հաւաքուան՝ •սը% դաշտին՝ մէ^ կը լսուէթն\ Արարներու վայրենիի
էին ամրոցի եկեղեցիին մէշ ել արտասուաթոր՛ գոչիւնը եւ զէնքերու շաչիւնն՛ ու ՀՐ֊իսգէՀ* Ըստ
աչքերով կը լսէին՛ Մարտիրոս Հօր քարոզը։ կանգ եր եւո յ թին՝ճ անոնք կը պատ ր ասա ո լէ ին՝ նոր յար*–
ս ա ԵՐԿԱԹ նած բեմին վբայ, ձերունի վանաՀայրը կը խօսէր ձակում մը գոըծելոլ ամըոցին\ վըայ Հ
Հոգիի անմաՀոլթեան մասին եւ կը բացատրէր Իրիկուանւ դէմ էր եւ մութը ՀետզՀետէ կը
մաՀուան նշան՛ակութիւն՛ը ։ պատէր ամէն կողմ, երբ կատաղի գունդերը դրոՀ
(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) Անոր Հոգին կը գուշակէ ր կար՛ծես որ մատնի տուին դէպի պարիսպները , կարծ՜ես ուզելով շփո^,
չը իր գորձ֊ը պիտի կատարէ , ուստի կ՚աշխատէր թութեան մատնել քա^արի լէերգականՀւերըՀ Ո՚֊րիք
վառ ու կենդանի պաՀել յուսահատ ժողովուրդին գուքնգ մը Հ փոսակի առաջնորդսւթեամբ , գաղտնի
ԵՐԿՐՈՐԴ ՄԱՍ մէշ Հաւատքի ոգին ։ անոքէն բ ե ո գ կը մտնէր՝ :
Իէ. Այո , ես կը տեսնեմ գԱյն, կ՚ըսէր վանա - Հայ կտրիճները , այս ստոր դաւաճանութեան
Հայրը. Ա% է միայն քաւիտեճ՛՛ականը եւ անմաՀը, անգիտակդ կը կռուէին արիութեամբ ՛եւ յ ո յ ս օ լ
առաշ Բիլրականի մէշ էի ես • ամէն իսկ անկէ գոլրս ամէն ինչ անցաւոր է ու (ք-ամա - &>էիէՆ կրկին Հալածելու թշնամին, երբ ներսէն< Հ|#–=
բա\% տեսայ , ամէն տիրո—
2յ^ս տեղեկութիւն բան լսեըի , եւ փութացի էսահնհ^ նակալոր : Մեր կեանքն ալ անցաւոր է ։ ուձեո ալ չա րագո ւշակ աղաղակ մը ( որ վայրկեան
րուս մասին՛ է
տալ տեսահներ՚ուս ու « Թող չվախցնէ ձեզ Արարաց սուրը ։ Ամուր մը սառեոուո կռոլոզ քաքերուն արիէ$ե՝ը X
պաՀեցէք ձեր՝ Հաւատքն՛ ու կրօնքը ել ա րժ՜ սմւ՚ա ց է ք Ամրոց՛ին մէշ յ Հոն ո լր կը գան ո ւէր՝ ե կեղե^
Լալ ԷՀ չալ , յարեռ Նըսրր ուրախո ւթեամբ • սուրբ նաՀատակոլթեան՝ ։ Ջեմ ըսեր որ վիգերնիդ ցին գ կը I՛ շմարուէր սեւ դույնդ մը^ որ վայրենի ճի^
բայց րսէ նայիմ , ի^նչսլէս կրնանք մտն՛ել բեբգըէ երկարէք անՀալատներու սուրին, ոչ, քաւ լէ^է* շերով կ՚աշխատէր կոտրել եկեղեցիին գուռը յ ուր
• Րերդի Հիւսիսակողմը գաղտնի՛ անցք մբչ Աոլղ ւծախեցէք ձեր կեանքը , եւ քանի շոլնչերն\իդ ապաւինտծ էին կիներ ^ մանուկներ եւ անկար \ծե~՝
կայ, որ աղատ Է պահապաններէ . ՛ես պատրաստ վրանէիգ Է, մի ձգէք սուրը ձեռքէ եւ կռուեցէքձեր րունի՚ւեր է (^երգականները զգացին իրՏենց անյոյս
եմ ճ՚ոյնիսկ այս գիշեր Յ՚՚յց տալու այգ անցքը քոս թշնամին՛երուն– դէմ, որոնք կ՛ ո լզեն՛ Րէ^լ ձևը ու վտանգաւոր դըոլթիլնը * սոսկալի մռնչիւն՝ մը
զօրքերուդ X կրօնքն՝ ո լ ազգութիւնը : Վ^սեմ է այն։ նաՀատա՜ արձակելով* ձգեց ին պարիսպները, որոնց վրա յէն\
Շատ լալ, այս գիշեր իսկ մենք կը սկսինք կութիւնը) որ կը կատարուի յանուձն Հայրենիքի արդէն վեր կը բարձրանար թշնամին, եւ կատա^.
յարձա՛կումը։ Եթէ ՈԼԳԲԳ գոլրս գան՛ խօսքերգ , եւ կրօնքի: դո ւթեամբ ինկա\ն ներս ի թշևամ իներուն *լ\րայ է
;
գոլն կը ստանաս քու արմ անի վարձատրութիւնդ Մարտփրոս Հայրը էո֊եո եւ ծունկի եկաւ աղօ֊ ԲԱԳՐԱՏ ԱՕՎԱՋԵԱՆՈ
Թ"գ Ալլահը պահէ քեղ, տէր։ թելու Համար : ին չպէս մա ր մնա՛ո ա՛ծ՜ արձան յ քա~
ք*այց է^՚Ալ՝ է քու աՀւ՚ունգւ նի մը վայրկեան անշարժ– մն՛աս % ապա երիտասար
՝ք*ռսակ X դի նմսէն վեր թռաւ տեղէն եւ ի^աւ բեմէն՝ սած՝ է ԶԱԽԱԶ կո ԽՓեԱ
- Լաւ, այէք-մ գնա հանգստանալու։ Եըբ կան Ժողով ոկրգը կը Հեծկլտա ր եւ գառն արցունքներ
չեմ քեզ, րսէլ"/՛– կուգաս իմ մօտ ։ թափելով կ՝լ& գունէ ր սուրբ Հաղորդութիւնը, X
՝ք*ոսակ խոր գլուխ տուաւ եւ գոհ սրտով Հ՛ե Յետոյ՝ կիներն՛ ու մանուկները մէկ ^"Գ^ Տիկին Վ . Ա՝ուրատեան մէկ տարեկան զՏա֊
քաշուեռան\ երի*. ռաշ» կը նուիրէ իր եղբօրը
ռացաւ։ 9"՛» Էք մաանիէը ել կը մաաճէր թշնա տասարզԽեր Ծ լ մօտ երկու Հարիւր զինուած Գոլը*. Վահան ՕՀանեանի ,
մին՛եր՛ը քերգ մտցնելու մասիէ։։ Մինչ այգ ատեն դէպի պարփսպկԽըբ փոթացի^։ - Աքէ
Fonds A.R.A.M