Page 30 - ARM_19-1948_02

լորին , որոնց կարգին– արուեստագէտներու եւ Մեք Զատիկը
տ
աՏ Ա Ր Ո Ւ ե Ս Տ Ա Գ ե Տ Ն Ե Ո խստադատ քննադատներու

ԻՏՍ.ԼԻՈՅ Ս է * Այս մանուկն է որ այժմ պատանի դարձած , իր
արուես­
2 ո ւթ ա կա Հ ա ր Հօր Հոգածութեան եւայլ . Ստռորթ Ալպեաննեքոլ. վձքլդն֊փէշերուն վլ^.

տագէտներու գուրգուրանքին առարկայ , եկա՛ծ է ր ս ֊ յ ւո արած ու ած՝ հանգաք ա գիւղաքաղաք մրՆ է

֊ճակատագիրը այնպէս ուզեց , որ ընգՀաաեմ $ենովա , իր արուեստը մշակելու չեխոսլովաք Հռ­ «ՕւջՈՇ» , Պաս Ալփ նահանգի կուսակալական կ1,ղ–

Տամչլաս , մնամ իաալէա Հ չակաւոր վարպետ՝ Վ^աղա ՓրեՀոտայի մօտ , որ րո՜ւաաեղին, ար ունի 15.000 րձակիչ բարեկիրթ ,

Միջեր կր ականը գէշ կաաակ մր ըրաւ , որ կր Եգիպտոսի մէջ լսելով Ժիրայրի նուագը, ապշա­ համեստ ել ագնիլ :

շար ունակս ւ ի գ ե ռ ։ կեանքը տարօրինակ խաղեր հար , յօժարած է իր խնամքին տակ առնել զա յն , Զօ՛՛րան եղանակին տխուր կ քաղաքբ շրջա­

ունի, անրացատ րե լէ յաճախ մեղի Համար ք՛ա լալի ո յ մէջ : որ մէկէ անգամներ պատուած ձիւնապատ լեո֊նեբէ եւ բլոպմսերէ ֊
, բայց ,
Ժ՜իրայրը, աւելի Հ^վաք–
երբեմն , էբեւռ չոբութեանը մէջ իսկ բարեշն\ոըՀ : իսկ ամառր իր գեղաղարղ բնութեամբ կշ ներկա­
բիկ ջութակաՀարը՚ֆ կո չուած է Եգիպաոսի - Հայ
կարծուածէն աւելի է գերը դիպուածին ; որ
սււ օտար մամուլին կողմէ , մտաՀոգտութիւն պատ– յացնէ հաճելի զբօսավայր մբ :
անգամ
երբեմն աշխարհներ կը կործանէ , ուրիշ ճառած էր շատերու, իր ա պ ա գ ա յ ի մասին ւ Ջէ՚° Հակառակ առեւտրական՛ փոքր կեղրոԼ ւ)՝բ՝

մը վերակերտելու Համար ՚ երբեմն կեանքեր կը որ նման ^^՝րաշք - մանուկ^ները , յաճախ $ ասու­ ըլլալուն՝ աննշան թիլով Հայեր հաստատուած
էեոնելով զա­
խորտակէ , ոլ\րիշ անգամ մը լո յ ո ով պի մը փս*յլը ունեցած են ՛ու մարած • չէ® որ վա­ են այստեղ– թերեւս ցրտաշունչ ձմեռը չէ հր... ~

նոնք : զա հ աս ծաղկումներ ը կրնան յանգիլ նաեւ վա - պուլ, ած մեր հայրենակիցները։ Զի՛" ա գա գա ր էս ի

Առանց այս դիպուածին , թէեւ գամ ան ինձ գահ աս խամ ր ո ւմնեբո լ; վեր օդավախութեան եկող Հայերու զգալի։ հո -

Համ ար , ի(Ե՝ե՝չպէս պիտի կրնա յի տեսնել ք*տա - Ժիրայրի պարագան այգսվէս չէ սակայն : սանք մը կը նշմարուի սակայն Հ

լիան, անոր քանի մը քաղաքները, Հանճարի , Զգոյշ –ոլ ապահով Հոգածութեան տակ, Ժիր այրը Այստեղ հաստատուած ենք միայն 3 ընտանիք

գեղեցկութեան, Հ ի ն ու նոր ստեղծագործութեան ու կը յառաջդիմԷ իր արուեստին մէջ ել 4 ամուրի երիտասարդներ : Բոլորս ալ կ՝ապ - ֊
էլ աճի
ա յ ս շքեղ մնաց՛որդ։֊֊ եր ը , ֊պրոնց մէջ յաւիաենա - րինք համերաշխ՝ ազգային ոզիով խանդավառ I, ւ
սախօս ջութակաՀարը , որուն Հանդիպելու առի—
կանո ւթիւն ը կը ցո լց լա յ եւ որոնցմով կը թուի թէ
թը ունեցա ւ ք*ավւալլոյի իր պարզ այլ ծովաՀայ - եղբայրական գիտակցութեամ բ:
մ արգիկ կը դագրին մ աՀ կանաց ու ըէէաէէ 1 կը մ օ–
եաց ու գեղեցիկ տան՝ մէջ, խոր Հաւատքով լեց - Մեր փոքր գա գութ էն կ՛արժէ յի չատակել ՛կ .
աենան Աս աո լածներուն , մինչ Աստուածները կը
ուած է եւ Հպարտ է իր աշակերտով, զոր՛ կը կարապետեանը, որ 4եէն ի վեր տեղւոյս աշխա ֊֊
մերկանան– յաւիտենականութեան՛ իրենց մենա - փայփա
յէ , իբր Հա յ ու Հազուագիւտ տաղանդմը ; տանքի նախարարութեան գրասենեակին նահան­
շնոբՀներէն;
Ւնչ որ Հաճելի է եւ յուսագր իչ միանգամայնդ գային տնօրէնն է : էիայրր Ֆրանսուհի , իսկ հայ­

Քայց ատեն ը չէ գ ե ռ այս բոլորի մասին պատ– ան է՝ որ (Ւիբայրբ խոնարՀ է, Հազուադէպ՝ իր՝ րը Հայ , զով՛ գժ բա խտաբար կորսն ցուցած է մա­

մելուՀ Տորգ, ^խորունկ, բազմազան տպաւորու­ պարզ ու քազոր խառնուածքով եւ ամբոզ^ովին՝ նուկ հասակին : Մեր երիտասարդ հայրենակիցը

թիւներու մէջ ընկղմած, կարելի՛ չէ մէկէն յան" նուիրուած իր աշխատանքին, առանց շատ Հ ե տա– օժտուած է բարձրագոյն կրթութեամբ։ Հպարտ է

ԳԳ՝Լիլ քանի մը գիծ իսկ բռնել, քանի մը գոյն ի– քրքրուելու թէ ինչ կ՚ըսեն իր մասին։ Արդէն ,^ե– Հայ ըլլալուն Հ թէեւ ցաւալի պա\րագա՝֊երոլ մէ^

րաբու քով բերել, տալու Համար Հաոմը, Ֆիրէն– % ո վայի եբա ժշտ ական շր ջան ա կն ե ր ո ւ մէջ դն ա - առիթ չէ ունեցած հայերէն սորվելու, մեծ յար­

ցէն , Ա իէասԲ 1 Վենետիկը , ճ են ո վան * • * 1ա աղա - Հատուած է եւ Հրաւէր ալ ստացած է ն՝ուագա - գանք եւ բացառիկ գուրգուրանք մը ունի իր մայ­

ղոլթեան պէտք ունիմ, այգ բոլորը փորձելու խում բե բ՛ու մ էջ նուագե լու ; ք*ա յց կը մ երժկ ան րերի լեզուին եւ տառապած ցեղին հաԼդէոլ

Համար հ Հրապարակ գալ , իր ուսուցչին իսո\րՀ՝ու րգովն ^Իբակի է. զատկի առաւօտ ֊ երկինքը պայ -

Առայժմ, քանի մը Հանդիպումներ միայն , ո– իսկ , մէկ անդամ էն հ րապարակա յին\ նուտգա - ծ ա ռ ել օդը մեղմ։ Արշալոյսին՝ զանգակները կը

րոն՚ք ուրախութիւն կբ պա աճառեն ՚ ո րոնք կը խօ­ Հանդէս ՛մը կազմակերպելու Համար, տարի մը սկսին հնչել : Տեղացիք ուրախ եւ երջանիկ եկե–

սին Հայ Հանճա\րէն , որմէ ոոլքեբ ինկած են՝ " ի– . ետքը՛. ՎստաՀ՝ <որ մեծ պիտի րլլայ իր յաջողու­ Ղ֊^ՑԷ ՂԸ. վազեն : ՚ Բ ի չ յետոյ գարնանային՛ արեւ
տաէէ"յ կապոյտ՛ տակ, Հոս Հոն
*երկնքին ցրուած հ թիւնը, հաւ ան սքբավ՛ Ա՝իլանոյի մէջ իսկ, ան կր ՛Կը սկսի ժպտի լ Յարութեան տօնին։ Արձանի մր

շարունակէ իր զարգացումը, որ ղգալիօրէն լայն^ կոզքին կանգնած քանի մը Հայերս. նախանձոտ

Աո-իթյՀ ունեցայ Հանդիպելու եւ ճանչնալու ի– ցած էI ն՛այուածքով կբ հետեւինք ջերմեռանդ հաւատաց֊

բեն ց աշխատանքին՝ մ էջ եւ գ ո րծերուն Հե տ1 մէկ Անցեալ տարի լսած էի զինք, ԳաՀ իրէ ի Ամ՝ ե– եալներու : Մսւ\րդկային հոգին կ՛ըմբոստանա /

քանի Հայ արուեստագէտներ , որոնցմէ երեքը րիկեան Համալսարանի մեծ սրահին մէջ, Հոծ ու այս տօնական օրերուն երբ զրկուած է իր երկրին

մասնաւորաբար արժանի են ուշադրութեան : միջազգ– բազմութեան մը ներկայութեան՛. 0 աղ­ եւ իր եկեղեցիին յատուկ սղր ա բո ղո ւթ ի լե՛ն երէն :

Ասոնցմէ առաջինը՝ Ժիրայր ՝ք՝անթա րճեանն իէ ան ա կ մը եղաւ ա յն ատեն իր նուագահանդէսը : Բոլորս ալ կարօտ ենք հայ եկեղեցիի հոգեզմայլ

է, հ գի պտ աՀա յութեան՝. տաղանդաւոր զաւակը, Այ ս տարի անա կն կալ առիթն ՚ունեց այ կ ր կին երգեցողութեանց : Աաբսէյլ երթալ՝ ամէն ան -

պատանի դեռ, Հազիւ 16 տարեկան, ջութակահար լսելու զիսքը , Նոր Տարուա՚Լ գէէերը, արուեստա­

մը, որ ,լՀենովա եկած է իր ծնողաց Հետ, իր ար­ գէտ Հայ բժիշկի մը ՝ ք՝ժ ՚ Աս լան եան ի Հ իւրրնկա լ

ուեստը կատա՛րելագործելու, ջութակի Համա շ - բնակարանին մէջ, ի ներկայութեան չՀենովայի Հայութեան փայլուն՛ ու արժանաւոր զաւակներէն

խարՀային վարպետներու մօտ : ամբողջ « Հայ գաղութ 1>ին , <ու Եռիպտոսէն եւ մէկը պիտի ը լ Լ ա յ . եթէ հոգածութիւնը շա՛ր ո ւ -

Ժիր՚էսյրը անծսձնօթ մը չէ : Եգիպտոսի Հայու– շրջա կան եր էն եկած Հ իւրերու , ընդամէնը 14 նակոլի իր հաԼգէպ եւ միջոցներ արուին իրեն՝

թի՚^եքէ առէթ֊Ր ունեցած Է ունկնդրելու այս Հրաշք Հոգի ... / կարճ ատեն մըն ալ– մինչեւ որ աւարտէ իր ՛ու­

մաեուկը , մէկէ աւելի անգամներ , Հինգ տարե­ հԻիրայրը կը նուագէ ն ո յ ն թավավ ու լբ$ու– սումը եւ բեմ բարձրանայ . իր՛ ու իր ցեղին շն՛որհ–

կանէն սկսած–, մեծ սրահներու մէջ, լեփ-լեցուն թե ամ բ , ին՚չպէս պիտի ն՝ո լա գէր բաղմ աՀ ա ր իւր \նե րը լո յս ին սփռելու :

միջազգա յին բազմո ւթ ե ամբ : Բազմ ութիւն մը Հ ասաբակութեան մը ներկա յո ւթեան : Ու ան նբ - Մանուկ մըն է դ ե ռ ան . որուն երազն՛ է այս

որ ո գեւոը ո ւած է եւ ծափո ղ^ունած պատան ի ջո ւ– ուտգեց Զայքոքովսքիի Գո)1\\^ռ.ճէ^֊^–Այ\ձ\, Ժոզէֆ օրերուս՝ Փականիւիի պատմական թութակին վյլ–
Աքրոնի դ֊ժ՜ուա -
թակահաբը,ոչ իբր փոքրիկ եւ ընդունակ արուես­ Էպրօ Մելռսւիյք եւ Փականինիէն բայ ն՛ուագե լ ֊ մ ասն աւո րնե՚րո ւ յատ՛ուկ շը -

տագէտ , այլ իբրեւ վարպետ ջձւթակաՀար , իբր հ՝ ին կտոր մը, զարմացնելով ներկաները եւ յուզե­ նորՀ մը– եւ յետոյ թութակ մը ունե՛նալ, ար եթէ

վիր/թ-իՆէ՜օզ յ \որ մ անուկ դեռ, գանգուր մ աղե րով լով ղան\ոնք իր թեյՀնիքով, ի՚Լչպէս յուղումի իր էէէլայ Փակա՛նինիինը , գէթ արուեստի գործիք մը

ու թուխ գեղեցկութեամբ , կը յանդգ՚Լէր Հյու - տարերքով , որ քլ աւելնա յ իր տարիներուն Հետ , Ըլլայ– իր հոգիին հետ խօսող– անտ բ հաւատարիմ

պերթ , Հիվալաի , Պէրիօ , Նովաչէք նուագե լ , աւելի գ ո յն , աւելի խորութիւն ու գեղեցկութիւն թարգմանը :

քանի մը տարի ետք աւելի բարդ Հեղինակներու տալով իր ա < ուեստին , ինչպէս Հայու իր սեւ ու Հթա՛տ են այս երազները պատա՛նիի մը հա -

ձեռք զարնելս լ Համար : կը նաւագէր առանց վախի • խո բահ այ եաց աչքե՛ր ո ւն ; մար , որ քիչերէն մէկն է– Հ այու Հազուադէպ ծը–

ու խռովքի , Հրեղէն խաղի մը նման , զարմանք, Կը Հաւատամ որ պատան ի ջութակաՀար ը ոք •նունդներէն ;
Հ իացում եւ ի վերջո . բո­ (0
յ յուղում պատճառելով մ իայն ե գի պտ ա Հ ա յ ո ւթ եան , ա յ լ ե ւ բո վան գա կ 9–. ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ

ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ էր Տիգրան Մեծին, ու այս պատճառաւ պատմու­ իրական փայչով է

ԱեԾս թեան չՀ ե տ ե ւո գԼ՚եր, չեն՝ կրցա՛ծ Տի դրան ը տեսնել Ստորեւ պիտի թուեմ Պլուտարքոսի տա ւած

իր իրական արժէքով ՛ու փայլով։ Տիգրանի մասին քանի մը Հակ ասականս՛ տ եղե կո ւթի ւ^նե րը •

ՏԻԳՐԱՆ գրուող թերի , անկատար ու Հակաս՝ող ու երբեմ՝ն ԱււաջիւՕյ Տիգրանակերտին անկումէն վերջ ,

գիտո ւս՝ նաւո բ կ եր պո վ գր ո ւած տ խո ւր գր՝ո ւթի ւն– Լ()9թո ւա կան ին, ^Հոկտեմբեր) ու անոր յաջռբգող

ները կասկածի ենթարկած են այս մեծաեուե Հա­ Ար տա շատ ի պատերազմները (68 թուականին ,

Հեռաւոր դարերու մ էջէն արեգակի նման կր յոլն արժէքը ու ազգաշէն եզակի արդիւնաւոր ոլ - Աեպտեմբերիւ վերջերը) ճշգրիտ կերպով ներկա­

ՓայԼէ Տիեզերքիս մեծագոյն Հայուն՝ ^Արքայիս թիլն՚ն երը ։ յացուած չեն Պլուտարքռսին կողմէ, որ Լուկուլ­

Արքայէ Տիդրաէե– Գ՛ Արտաշունի կայսե\ր աւձը, ո– կողմնակալ պա ամ ի չեն րուն գլխաւորներն են , լոսը միշտ յաղթական կը փորձէ ցոյց տալ։ Ա՝ էն է ֊

րուն օրով Հա յը ե ղալ Մ ե ր ձաւոր՝ Արեւելքի՝ ամ ե– Պ լուտար քոս ՝ Հե լլե՚նա ց ի՚Լ ու կի կհրոն՝ Հռո՛մ այ ե— գ ե ռ Ար տա շատ ի առջեւ ակնեբեւօբէն պարտ ո սող

նա զօր ա ւո ր ազգը , իսկ Հա յա ս տ ան դարձաւ Արե­ ց 1՚ն ; Երկուքն ալ շատ կարող \ու տաղանդաւոր Հռոմ էացրին , քանի մը Հար՛իւր մղոններ Հարաւ

ւելքի ամ էն էն ուժեղ ու ամ էն էն կա՛ր ե ւտ ր , ամ է– մ ա տ ե ե ա գ ի ր նե ր , բա յ ց մ իեւեո յն ժամ աեակ շատ նաՀա\ւջելով Հազիւ կարողացած էր մեծ գժուա–

•Լէն քաղաքակիրթ ու ամէնէս ալժէքաւոբ կայս - կո ղմնա կալ գրողներ գէթ եր բ Արեւելեան պատ ե– րոլթիլսներով՝ փոխան Արտաշատին , ւլրաւել մի­

բոէ֊թիւնը ; բաղմ նե ր ը կբ բացատրեն : այն Հեռաւոր Մծ՜բինը՛) այն ալ ժամանակաւոր

^) լուտար քոս , Հռոմ ը ՛ու անոր նշանաւոր զօ - կերպով; Մէկ տարուան ընթացքին թէ Մծրէեը

ք* պատասխան Հււոմայեցի ՚ոլ քքոյն Հռով - ես թէ Տ իգրանակե րտը Հայոց կողմէ վերագրաւ–

մէասէր կարգ մը պատմագիրնեբու սխալ տեզե - ր ավարն երէն մէկը ՛ն կա տուող Լո ւկո ւլլո սը փառա– ուեցան ու, այսպէս, Պլուտարքոսի ներկայացու­

կոլթիլններուն , . կը տեսնենք որ անգլիական մեծ սոր ե լո ւ Համ ար , իր պատմ ո ւթ ի լեն ե ր ո ւն մ էջ ցած «.յաղթականդ Հռոմայեցին Հռոմ կանչոսեցաւ

Համայնագիտարանը , բացորոշապէս կը բացատ­ տեղ տուած է քանի մը ծիծաղելի չափազանցու — իր աեղը տալով աւելի կարեւոր <ձիմբերաթօր՝^ զօ­

րէ որ, Տիգրան Մեծի մասին երբեմնի ա՛ննպաստ թիւննեբոլ ու ակներեւ Հակասութիւնէ երու : Հայ րավարի մը յանձին Պոմպէ՚ոսին *. . ;

աես՚ութ իլ>ւ ները արգի ուս ո ւմնաս իր ո ւթեան ց Հ ռոմ է ա կան պատ եր՚ա ղմն ե ր ո ւ ն կար աղբ ո ւթեան

շնորՀիւ սկսած են Չբարեփոխուիլդ ու Մեծն Տիգ­ ատեն , Պ լո ւա ար քոս միշտ կը ջանայ Լուկուլլոսը Երկր<։1|յ1դ ^ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ն առջեւ մղուա՛ծ

րանի ու Հռոմի միջել մղուած պատերազմներուն իբր ռազմական Հանճա\ր , իսկ Տիգբանը երկչոտ մ եծ ճակատ ամ արտին՝ կորուստներուն մ աս ին խօ­

ընթացքին գրի առն\ուած , ոլ Հաոմէական յաղթա­ վ։ա էսս աա կա՛ւ մը ցո յց տալ ; Ա յն աստիճան ծիծա­ սելով, Պ լո ւ ա ար քո ս 1լըսէ որ Հայերը ունեցան ա–

նակներուն \ւ ու ի ր ո լ ած քիչ մը չափազանց գովա - ղելի են Պ լո ւտա ր քո սին տ-ո լած քան ի մը տեղեկո լ– ւելիքա՚ւ. Հարիւր Հազար Հետեւակ ղին ո ւորներու

սանքները^ բաւական նուազած ու սաՀմանափակ– թիւննեբը ո ը շատ յերիւ րածո յ ն կ ատ ուած են ն ո– կորուստ մր , (այն ալ սպաննուած Հայկական

ուած են Հիմա՝. րագոյն ներՀ ո ւն բանասէրներուն կողմէ ՝. բադմաՀազար այրուձի բանակէն զատ) ,իսկ Հռո–

Անկողմնակալ ու արժէքաւոր Հ ի ն բանասէր ԸնիԺեր ցողներուն լալ բացատրութիւննե ր տա­ մ էացիներ էն մեռան , կ՝ըսէ ն՛ո յն Պ լուտա րքոս

պատմագէտներ , ( Տ ո վ ս է րււ ս , կասիոս Ղ՚իոն եւն^ լու Համար , պիտի չփորձեմ կողմնակալ պատմա­ <ձմիայն Հի^գ Հոգի » • • • :

բ ա ղ դ ա տ ա ր ա ր փայլուն տոզերավ կը ներկա յա - գիրներ ո լ շատ Հ ասա լակ պատմագրութիւն բ Հը– Էյլլրւլրդ • Պլուտա\րքոս մ ոռնալով Տ ի դրանին

ցնեն Տիգրանը ; րապարակելու, այլ պիտի ձգտիմ բանասէր ի ունեցած Հա Հագին կո բ՛ուստներ ը՚ֆ ու Լուկուլլոբին

Գժբախտաբար ընդՀանուր պատմութեան քա­ փաստացի ց՚ուցմունքներոլ *1չՐայ յենուելով , տարած շատ գի*֊ըիո ու ՀըաշաԼէ յագթանակը

նի մը՝ մասնաւո՛ր դի՛ր՛քեր՝ ո՛լ մէջ, քիչ ա ե ղ տրուած Տ իգրանը ներկայացնել իր իս՛կական արժէքով ու երբ 100.000^ աւելի Հայեր մեռած էին փոխան 5

Fonds A.R.A.M