Page 211 - ARM_19-1948_02

Գիտակս;Ա ասա՚ւիս– է* օժտուած է չափազանց տոկուն մկաններով, ո֊ ստիսլոէ-ի՚ւ հոսիչ Աէյսւեբուն վրայ, ատոր Հար–

րոնք դի շեր ու ցերեկ անընգՀատ կը գործեն եւ ցունքոաում՝^ կորսեն ։՜

արիւնը կր մղեն արեա՛ն անօթներուն՝ մէջ։ Սիրայէ կուզեիր եւ թարթիչներ ր տեսակ Տյէ վարագոյր"

իրր օգամուխ ջյրՀան մ՛եծ ուժ՝ կը սպառէ իր պաշ­ %-եյւ են որոնք աչքէՀ կր պաշտպանէն օգին մէք

ԱՐԵԱՆ ԱՆՕԹՆԵՐԸ Կը Ներկայացնեն այ– տօնին բեբումով, եւ այդ պատճառաւ ուրիշ գոր­ գանուած Փոշ1՚ի Հատ իկնե րոԼ՚ւ. ինչսլէս նաեւ, լո յ–

չաղան երեւոյթներ , աարրեր մեծութիւններ եւ. ծարաններէն աւելի ենթակայ է յոգնութեանդ իլֆ սին չավւազա՚Լցու-թեա՚ե գէս՛, քիւս կողմէ ա՛լ ոնց

ւո ա՛ր րե,1՛ ական Հիւս ո ւ֊ա ծն եր էս ալս վա կ ւ եր ուն ս եր - որ գդա՛լի է յառաջացած տարիքի մէջ : մասնաւոր պաշտօնն է արցունքները տարան ե \

քնակողմը : Այդ խողովակները իրենց ՝ կատարած աչքի մսէզերեսի՚ւ վյթ՚յ^ արգիլելու Համար անոր

որոշ էկաչա&ններուն Համաձայն՝ աարրեր ձեւեր եռ­ Աք^ՑՔԻՆ՚Բքէ յք»1ակ1 անգոյն ալքչսլական ձե - չորացումչւ ՚ :

անուններ կ^առնին ^ այսպէս շնչերակներ , Հերա–։ ղո՚ւկ մը, որուն տեսակարար՛ ծանրութիւնը հ.Ա ինչպէս կյլ տեսնուի , րեութիլնր մ արգկա յին

փողիկներ ել երսւկւ եր : Անօթներու. ան սա Հ մ ան Հալաստրի թուրթն տեսակարար ծանրութեան : մա՛րմինին ամենանուրբ ու կնճ ռոտ մեքենական ու–

ցանց մր կոլգայ մեծազանգուած բնաշնչե բակէն Օ րպէ աղփ արե ւին լուսեղէն ճառագայթները աչքին թեան ամենա յետին մ ան րամ ասնութիւննե րը Հրա–

(«աքէ©) մինչեւ, մանրագիաա կային Հ երափողիկն ե" մէջ թափանցեն , պէտք է որ աչքը միշտ ներկա» շտլիօրէն յօրինած ու կանոնաւորած է*

ՐՐ դ որոնց թանձրութիւնը մաղի մը մէկ Հինգեր– յա ցնէ ողորկ ու փայլուն մակերես մբ եւ ծած­ Հ. ՏկՐՈԱԿԻ

րորդ մասին՝ կյլ Հաւասարի \ Ուղեղին եւ թոքե­ կուած ըլլա յ թափանցիկ Հեղուկի նուրբ խաւով

րուն մէջ գանուած Հ երափոգիկն երր այնքան նուրբ մը, միւս կողմէ՝ ա՛չքին գունդը շարունակ շփում­

են, որ ա րեան գն գիկ մբ մեծ դմուա բո ւթեամ բ ներ կը կրէ* որոնք կոպերուն ետելի իր շարժում–՛

կնանցն ի անոնց մ էֆէն : Եթէ կարելի Ը1ԼաՀ* ա յԳ ներէն յառաջ կոլգան , ինչ որ անՀրաժեշտ կը ՄԱՅԻՍ 28/» ՀԱՆԴԷՍԸ ԱՌՆՈԻՎԻԼԻ ՄկՋ

՛նրբին էսողովակնեբը յա՚^ո ր էշ ա բա ր իրարու. Քո*ք դարձնէ իւղոտ Հեղուկի մը ներկայութիւնը :

°^այրր ծայրին դնել, 2500 քիլոմեթր եկա քսութիւն Աչքին լաւ գործ ունէ ո ւթեան Համ ար անՀրա­

Ոխն եցող հրանցք մբ պիաի կազմ է ին : Այդ մ ադա– ժեշտ Հ ե զո լկին քանակութիւնը բաւական շատ ը լ ­ Աղա տա գրութենէն ի վեր առաջին անգամն է

թել խողովակները, որոնք արեան անօթներուն, լալով, բնութիւնը այգ Հեղուկին Համար մասնա– ո բ կը տօնենք Հա յաստ ան ի՝ ան կա խ ո ւթ ե ան տար ե–

կարեւոր մասը կբ կա՛զմեն, արիւնը կը I տանին լուր գործարան մը տրամագրած է , աբաասոլա դարձը ։

մարմինի Հիւսուածներուն՛ ամենայետին անկիւն - կան գեղձը, որ պզտիկ կաղինի մը խոշորութիւնը •կալմ ան ի սրաՀ ը ա յսքան– Հա յ բազմութիւն

ներ ուն։ մէջ : ունի եւ զետեղուած ԸԱալով ակնախոռոչին մէջ չէր տեսած ե բ բե լիցէ , մին չեւ գուռը լեցուած

աչ\քի գունդին վեբնամասին վրայ, կը կատարէ է ր Հ սՀւ գ ի ս ակ աններս վ ։

Արեան շրջաբեր ութեան գործողութիւնը կա–՛ ա յ Գ պաչաօ՝Լը: Ուրեմն արցունքները բաւական ^ Արարատ » երգչախումբը ճիչդ ժամբ ձորա

նոնաւորոլած չէ միայն սրտի ջրՀանային ՚ Հար­ առատօրէն կ*ար տագր ուին , որպէսզի ֊աչքին տե­ սին բացաւ Հանդէսը, հԱաբսէյեէղ^ով եւ <լԲսւմ

ուածներով , իրաւ է թէ սիրտը իր զօրեղ կծկում­ սան ելի մասը միշտ անով թրջուի։ Աակայն ^թէ փորոտանիով, խլելով բուռն ծափեր :

ներով ար իւն րա յնպիսի աբագութեամբ յառաջ կը այդ արցունքները յաճախ ակի չվեբանորոդուէին, ՆախագաՀ ընկեր ք& * Ակրտիչեան Համառօտ,

մղէ շնչերակներուն մէջ, որ մէկուկէս վայրկեա­ պիաի թանձր ան ային , պիտի ապական՛ուէին եւ պատմակս/Լը ըրաւ այ՛ն կացո՛ւթեան , որուն մէջ

նն ը կբ բաւէ որ պէս զի արեա՛ն կարմ իր գնդիկ մը պիաի ստանային գրդո֊իչ յատկութիւն մը ։ կ՛՚ապրէր Հ այ ժողովուրդը, դարեր շարունակ ,

կատարէ իր ամբողջական շրջան՛ը, այսինքն մեկնի Հետեւա բար , պ է աք է որ այգ Հ եղուկը իր նախքան աւլատլպՀլ՛ ական շարժումը :

սրտէն՝ ( մեծ շրջառութեան շրջանը ընէ, նոր էն– պաշտօնը կատար ե լէ վերջ, մեկնի եւ իր տեղը քՒուե ց այն բոլոր, մարտնչումները ո լ պա յ–

անցնի սրտէն, իր Լ\Րլ\անր կատարէ թոքերուն մէջ տայ նոր Հեզուկի մր; Եթէ բնութիւն ը ատոր ճա– քա բներր ո ր ոն ք եկ ան Հ * քնդեցո ՚յտմ ակա

ու յետոյ վ եբագառնա յ իր մ եկն ակէտբ ։ Ա ա կա յն ա

ա յգ ջրաբաշխական ուժր , ինքնին՝ ում դին , զար– րը չտեսնէր., մեր երեսը շարունակ պիաի ողող­ մեձ֊ թուականին 28 Մայիս 1 9 1 8 ^ , երբ Հայտս–

մ անալի նրբութեամբ մ՛ը կանոնաւորած է բնոլ - ուէր անպէտ արցունքներով։ Աակայն երբ ուշա*– լնել Իք էնկախ պետականութիւնը :
Խօսքբ վերջացնելէ
թիւնբ ջղա յին մ ա սնաւ ո ր կեգր ոններու գործ ո - գրութեամբ քննենք քիթին մօտ կոպերուն եղեր–՛ առաջ, ի յարգանս բոլոորր Հե–

ղութեամբ , որուն Հետեւանքով արեան տ՛օ թնե - քի մասը, Հոն պիտի տեսնենք սեւ կէտ մրէ, որ ,սնե րու ու մանաւանդ նորաթագ մեծ կերտ ո ՜
ղէէն՝ Ա . ԱՀա՚րոնեանի
բուն մէջ գտնուած մկանները կը կծկուին կամ կր նեղ խողովակի մը մուտքը կը կազմէ եւ Հաղոր­ յիշատակին , Հրաւիրեց

թուլնան : դակցութեան մէջ է քիթ ի խոռոչին ներքնամասին ոտքի կանգն ի լ մէկ վայրկեան :

Հետ։ Այդ պԳտիկ խողովակին միջոցաւ Հին– ար­ Ա * բանախօսն էր ե ր իա ա ս ար գ ք&կեր Ժ* * ՛հա–

Աիրտը , որ արեան շրջաբերութեան կեդրոնն ցունքները դուրս էլելյեն աչքէն եւ կ՚երթան քըա տաւորեան , որ նախ Հայերէն , յետոյ ֆրանսերէն

թափողին մէջ, որուն խոնաւութիւնը վառ կը լեզու ով ներկայացուց այն բոլոր գէպքերր, որոնց

պաՀեն յ ինչ որ անՀրաժեշտ է Հոտառութեան շնորՀիւ Հայ յեղա՛փոխական եւ ընկեր վայրական՛

գոր՛ծարան ին լաւ պաշտօնավարութեան Համ ար ։ կազմակերպութիւն մր նոր գարաշրջան մը բացաւ

մ ան տարաւ ան մ ում տնակ * ա յն է լ ո* ւր * աք դ$՝իէի Այս եր եք պաշտ օնն ե րէն դատ արց ո ւնքները մեր և ո բագ ո յն պատ մ ո ւթեան մ էջ , իր Հետ ունե­

(Փարիզ) գերեզմ ան տա ան ը, ուր ամէն 5 տարին քիթի ծակեբուն միջոցաւ մեր ներշնչած օդը խ ո - նալով բո վան գա կ Հայ ժ ո զո վու բ գի մի աՀա մ ուռ

մէկ * եթէ նոր վճարումներ չկատարուին՝, մեռեա­ նա լցնելու յատկութիւնը ունին, այնպէս որ դուր– կամքն ու աջակցութիւնը ։ ինքնատիպ է ու եզակի

լի վերջին մասունքներ՛ը անգթօրէն Հանւում եւ մի սի շատ տաք օդը կրնայ ի Հարկին՛ թափանցել մեր պայքարը բովանդակ ա՛շխար Հի պատմութեան

անծանօթ Հասարակաց Հողակոյտի տակ ծած– խռչափողին ել թոքային ցնցուղներուն մէջ, ա– մէջ,նկատի առնելով այդ պայքարին բացառիկ

կլում են՝ ընգմ իշա մ ոռացո ւթեան դա 1*1 ապ ար­ ռանց գրգռելու զանոնք յ պարագաներն ու պայմանները յ

՛ա ուած X ԱրԴ 1 եթէ գրգռիչ պատճառ ի մը է յո՛ւղումի , Ան երբեք , ոչ ոքէ չստացաւ ՛Դ.իւթական, բա֊՝

Բայց զո կր է օտար Հողի անսրաութքԼ \;ւ * մեր իա շո չ/ ցաւի կամ վիշաի մը պատճառաւ ար տաս ա– վհոյա կան կամ զինական օ գն ո ւթ ի ւն , ոչ քաջալե -

անՀւմս*%՛ ՕՀանր չի պարւիակւում Ֆրանսայի ան - ուական գեոձր սաստկութեամբ գործէ , արցունք– բանք,ոչ օժանղակո ւթ իւն : Ա իսմինակ, կրթնե–

սիրտ Հողաշերտի տակ * Հ^ինքնաՀ աւան՝ ամփո– ն երը ա յնքան կբ շատնան որ ռնգային խ ո ղո վակը լով իր սեփական՛ն ուժին , ամրողջ Հայութեան Հա*–

փումներն աւելորդ են** ես անեզր եմ, անպա­ չի բաւեր ղանոնք իր մէջէն Հոսեցնելու Համար ։ բա զատ ու ան ձն ո լրաց քաջեր ու ս բ բազան արի ւնէն

րագիր*** Աւելի շատ, աւելի մեծ, աւելի Հին քան Այն ատեն արցունքները կը թափին այտերուն ստեղծեց իր ազատ ու անկախ Հայրենիքը »:

պատմութիւն ** • վրայ եւ այգ ձեւով կսլլանք * միեմհ ո յն ատեն կը Երկրորդ խօսողը եղաւ ընկերվարա՛կան՛ քա–

« Օ, ինձ Համար, ինքնաթարգման օրինա՛կ - ստ իպոլինք խնջել , ինչ որ ա սլա ց ո յց մըն է թէ ղաքապետ բ ե լ մեր բար ե կամ ր ք*. 1\^32Աք16ք * որ

ներ էըկան երբեք*** Տարեցն՛ եմ ես երկրի բո– նոյն՛ պաՀուն մեծ քանակութեամբ Հեղուկ կը Հո– անգամ մը ե ւս ծան բացաւ մ իջա զդա յին յւն կեր վա­

լոր տարեցներուն * * * Ես յզի եմ * * * Ե ս դեռ կ^եբկ– սի քիթին մէլ : րութեան Հետապնգած ու ձեռք առած միջոցնե­

Այն խողովակը որուն՛ միջո ցաւ արց ունքն եր ը րուն՛ ու Համերաշխ գործակցութեան վրայ ւ ո չ

նեմ, դեռ չեմ ծնած՝ իմ երկրի պէս, իմ եբկրլէ ըրաւ որպէսզի բոլոր ընկեր արութեան յարող

պէս» • • կր Հ ո ս ին քիթին՝ մ էջ , կրնայ զանազան պատճառ– ան գամն ե րր ք առան ց ազգի ու ց եղի խար ո ւթեան

«Ալիք» ՎԱՀԷ ԱԲՆՐՈԻՆԻ ներ ով դո ց ո ւի լ , այն ատեն արցունքները կի ուժ տան ու օժանդակեն անոր սլա շտ պանած նը–

պա տ ակներ ո ւն ի ր ա կան ա ց մ ան ։

Վյ>րջին իէօսոդը ինկեր Ա* քՒորռսեանն Էր որ

8ԱՌՍ.Ջ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (15) պո ւր ա կանի տէ բութի ւնը , կազմելով Ռշաունեաց յստակ կեր պ ո՛վ պատկե րացուց , բո ւ ո ր դէպքերն ,

եւ Անձեւացեաց անկախ իշխանութիւնները* ապա Հանգրուան առ Հ ան գրուան , մ՛եր մ արտնչումներն

ՀետզՀետէ Աիւնեաց , Բագրատունեաց , կէ*–$՝էհ.~ ու ձեռք բերած յաղթական յաջո զո ւթ ի ւնն երը ,

եան թագաւս ր.ո լթիւննե բը Լոռի ի մ էջ եւ բաղմ ա– բռնակալութիւնն ե բուն գէմ մ ղու ած պայքարնե -

թի՛– մանր մունբ ի շիւ ան ո ւթիններ , որոնցմէ ամէն բու ընթացքին յ

(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) մէկը կ^ուգէբ ան կախ ըլլալ եւ առանձին՛ թագա–՛ Ըն կեր $՝ոՀ ք;.ո ս եան ե կ աւ Հ աս ալ մ եծ օրուան ,

լոր ութիւն՝ կազմել ; այս անՀեբքելի , անվիճելի փառատօնին՛ ։

Ան մի ա բան ո ւ թ ե ան եւ խռո վո ւթեան ոգին կը Մէլ բնգ մէ9 Օր– Ա– ՚Բէօոէեանի երգը , Օր–

տիրապետէ ր Հայերուն մէջ։ Յոյները եւ Արաբնե­ Մ * Մարտիբոսեանի լ թ՚"կը ^ պատանի Վ* Տա­

րը ցանած էին արդէն ոբոմբ , որ առատ Հունձք րազ ճեան ի երգը, նոյնպէս Օր՛ Մ • Մկըաիչեանի

Բագրատունեաց տոՀմը, որ Հանդէս եկաւ կուտար ։ Բո լո բ նախարարները, նախարարական եւ ընկեբ կ * Օսմանճեանէէ արտասանութիւնները

սլար թեւ՛ն եբու օր ով եւ թագադիր ասպետութեան տուները որոգայթներ կը լաբէին՛ իբա\րու դէմ։ Հանդէսը Հ աճելէ։ կերպով Համ եմ եցին :

պաշտօնն ունէր , քիչ քիչ կոչուեցաւ առաջնա­ Բ ագր ատ ո ւնե աց աււա ջին թադաւո րը եղաւ Ա– Ղ՚եզեց իկ յա յտն ութիւն մը եղաւ , մ եր տարա­

կարգ գեր մը կա տ ար ե լո ւ Հա յո ց մ էջ : Հոտ Ա* , որուն մաՀույէնէն ետք թագաւորական բախտ ընկեր Գ * կառավարենցի աղջիկը, Օր* Ա* *

Բագբատո ւնինեբու մ էջէն գուբս եկան քաջ եւ գա՛Հ ր բարձրացաւ Ամ բատ։ Երեք որդի ունէր ան, Կ առ ա վ ար ե նց որ իր Հմայ ի չ ձայնով Հ ա/ն գ ի ս ա–

իմ աստուն զօր ավարներ , որոնք փառաւորեց ին ի՛­ կաննեբուն պատճառե ց գեղարուեսաական վայս՝լր

Աշոա , Ա՝ ո լ շեղ ել Արաս * իր գլխաւոր լ\անքՐ մը եւ խլեց բուռն ծափեր ։

րենց տոՀմին անունը։ իսկ *)րդ գարու Հ^՚Բ^ՐԲ եղաւ միացնել իրարու Հետ բոլոր մանր իշխան ո լ – *հեզարո ւեստական բաժն էն– վերջ , սկսան պա–

՛որդէն յաջողեց ան թադաւո րի տիտղոսը ստանալ թիլններր * բայց յաջողութիւն չգտաւ իր այդ ն՝ը–՝ \Րերբ , Հ ա ս ար ա կո լ թ ի Լն. բ էս ան դա վ աո ո ւ ած , ռազ­

(885 թ ՝) * Անմիջապէս որ ԲագրատոլԱիք ձեռք պատ ակը, ո րովՀետե չարանենգ Եո՚֊սուֆյ^, կաս­ մական ու լեղափոխական երդերով թնգացոլց սբ.

բերին թաղալո ըութիւնը , միւս նախարարներն կածելով անոր Հաւատարմութեան վրայ եւ վյսխ– րաՀը։ քՍբաէսճանքը տեւեց մինչեւ ուշ ատեն նո լն

ալ, մեծ թէ փոքր, սկսան գլուխ բարձրացնել եւ / ալով անոր ու ժեղացումէն , Հետամուտ եղաւ բռ­ ոգեւոբու թեամբ : Խթ֊Ա՚նւ

ան՛կախութեան ձգտիլ : նելու ղայն , բայց ՀանգիպեցաւԱ մ բատի եւ իր որ­

Ա^րծրունիք առաջինն եղան որ Գագիկ Արծրու– դիներու դիմագրութեան ։

՝նիի ջանքերով Վասպոլվւ ականի մէջ կազմեց ին Աշոտ եւ Ա*ուշեգ, երկու եղբայբներր, Նիգ ՍՏԱՑԱՆ*

անկախ տէրութիւն (908 թ *) ։ Այս թուականէն գաւառին մէջ ճակատամարտն եր մզեցին Ե ո ւս ո ւ– ԴԷՊԻ ԵՐԿԻՐ գրեց Ջ– Որրունի, Տպ– 1տթ.

վաթսուն տարի վերջ քա յքա յո ւեցաւ նաեւ Բագ­ ֆի բանակին գէմ, բայց յաղթուեցան՛ *Աուշեղ գե­ 1-3X65. 46 ատ Ուշհշւ-, Բտւոտ (9) : Դին Ֆբտնսա 200

րատունեաց պետութիւնը , որ կը գտնուէր Արա­ լ՛ ի ին կաւ եւ , տար ո ւե լուէ Ղ՝ուինձ ^ մ աՀա ցու դեղով ֆոա՝1ք) արաաոաՀ մա\ն 250 ֆրանք :

բա տեան երկրին մէջ, եւ Վանանդի մէջ կազմեցին սպանն ուեցաւ եւ ապա թաղուեցաւ Բ ադա ո ան ի ԱՐԱՄ ՄԱՆՈԻԿԵԱՆ, գրեց ՓՐոֆ. Թ– Պետ -

առանձին թագաւորութիւն կարս մայբաքաղա - բոսեան , տպարան «Մաչաոց» , 1 9 4 8 , Շ թ ո ւ թ կ ա բ տ :

քով ։. ՛էլ՝ ԶԱՐԹՕՆ՚Բ , երկշաբաթեայ գրական Հանդէս,

Այդ միջոցներուն քայքա յո ւեցաւ ևաել Վաս– ԲԱԳՐԱՏ ԱՑՎԱԶԵԱՆՏ թ ի ւ 15։ Տպ • ձՄաշտոց՝» , Շտուտկարտ , 1948։

Fonds A.R.A.M