Page 112 - ARM_19-1948_01
P. 112
ՄՕՍԿՈհՍԼՑՒ ՍԱՍՏԸ ե Ր ե Ւ Ա ն Ի » . Մ աԱկոէթեաճս... *ԱԱաշ»իԱ աոթիւ
(ՎԵՐԱԳԱՐՋ ԳԷՊԻ ՀԻՆ ՕՐԵՐԸ) Ս*աԹո.ւզ ^րէրօւՆԱ լ ո ւ ս ս ւ դ է ս ա ը յ լ « ւ ( 1 , իրաւ ալ շատ անուշ էր «Անուշ»ը եւ Հոգեկան
Բ– Վ ա յ ր կ ե ա ն լքր ե կ ո ՛ ւ ր , տես ր ֊ է ինչպէս, մեծ վայելք մր Հայ թատրոնն ու Հայ երգը յխ
օ ը ք ե զ շ ի ն ո ւ ա ծ ք ի դ քիւերւը վ ա ր դ գ է ս , րողներու\ն\ Համար X
Հովերէն իւաբ|աււլ՝ եի՚մա կը դողան,
քվօսքվլ Ե* Տէր Մէնասեա՚նփ գրչին պատկանող հ ւ ա մ պ ե ր դ ի զ ո ւ ա ծ ո ա կ ա տ ի ն վըրսւ1ն • • • : Մեծ թի^"վ Հայրենակիցներ լեցուցած էին
այն 56 է Հնոց գրքոյկի մ՛ասին է «Ոսկեգարի սրաՀը։ ինչու եկած չըլային , եւ ինչու պաաաՀէր
Հայ Գրականութիւնը» • որ 1947^5> էո յս տեսաւ Հակառակը , քանի որ բոլորիս պարտականութիւն
Երեւանի մէկ։ Ը ս պ ա լ լ ո լ մ ի ս մ է ջ ս ե մ ի ն վ ը ր ա յ լուո., նշն է աչ միայն նիւթապէս՝ այլեւ բար ո յա պէս
Իցի՜ւ ր ֊ է , յանկայրծ, երեւնայիր դու|ն՝
Ե -֊ էո յս տեսաւ , լլե դգծ" ւած տոգեր ող յիշա– Յ ո ւ ո թ ի մ ա զ ե բ ո լ դ ի ա դ ը զքուա,րթուն, քակալերել արուեստագէտ մը որ մերն է եւ քա
Խաոնած արեւուն շողերուն փըբփուր,
տակեհք Հոս , կարգագրութեամբը ՀայալալԼԱլւի. Ու ձ ա յ ն է դ յ ո ր դ է ր ա յ ս շէնքը թ ա փ ո լ ր կա լեր ել միանգամայն արուեստասէր այն եր ի տա֊֊,
ԳիւղսՆթ-եաւճց կ ս Ա Լ ա ւ փ ՚ Ն ա խ ս ւ գ ա ճ Ա Ն թ ե ս ւ Թ , իբրեւ սաբգութիլնը որ նուիրուած է երդին եւ ու
Կաճառի Գ ի ա ա կ ա ն Պ ւ ա պ ա ( յ ս ւ ( 1 դ ա յ ի Խ ո ր հ ո ւ ր դ ի •.• : Հայ բեմին :
Հերթական Հրատարակութիւներէն– մէկը։ Աւե– Պարթեւեան , սիրողներու իր խումբով մեծ
լին : Գրքո յկի սլա տա ս թա՛նա աոլ խմբագիրն էր յակողութեամբ եհ ր կա յա ցուց ՏովՀաննէս ԹոԼ–
Հայաստանի, այժ՜մու վարչապետը՝ Ա՛ կարապետ– Ողողէի քեզ գըրկ|իս մ է ջ աւլած , մ անեա\Լ ի ա յգ գործը է
կ ա ր օ տ ո վ ը խ ե ն դ եեկեկա1Զւք ն ե ր ո ւ ս ,
եա՚Լ - որ թէ Գիտութեանց կաճառի իսկականէ ան Անօր-՚ի ե ո դ ւ ո յ ո թ ո ի չ ք ր ա ն յ ո յ ս , Սիրողներու շարքէն իրաւամբ գուբս կը մր
Թ ե ւ ա ո ն է ր Տ ո ր է ն ծ ի ծ ա ղ է դ արծա^րծ,
գամ Է եւ թէ Գիտական Պբոպադանգայի 10որ֊–. Տմբան մէջ բողբոջ ծաղկի պ է ս յաքնկարծ նա յին Օրի՛որդ Վարժապեաեան (Անուշ), Գրիգոր
Հ ուր։գի նախագպՀ I ՄէՀթէրեաքհ (Աարօ) եւ Վաղինակ Ալթունեան
է հՅ ետ ագի մ ութեան» եւ. «ազգայնամոլութեան» •• : (Մօսի) ։ Երեքն ալ լաւագոյն՛ կերպով կատաբեց\թ1
գէմ այսքան ե րաշխիքներ ունենալով Հանդերձ • Հ իրենց գերը։
Գիտութեանց կաճառի ՚նախագաՀ ութիւն , Գիտա Մ ա յ թ ե ր ո ւ ն յ ա ռ ա ծ բիբեբլա ւաւբսց, « Սձնուշ»քի երգերը , Հակառակ որ ՛ունին բա
Գըտնայի|Զւ դ ա ր ձ ե ա լ իրենց ճ ե ո ա դ է տ
կան Պրոպագանդայի իյորՀուրգ ե լ պատասխանա Ցայտքը աստղէ աստղ, ո ւլոյսին յ լ ս ւ է տ ւական դժուարին անցքեր , շատ Հեշտ էին առ Հա֊֊,
տու խմբագիր յանձին երկրի վարչապետի • •• սար ակ բոլովէ գերակատարներուն շրթոմւ քին\ վը~
« Ոսկեդարի Հայ Գրականութեան» Հեղինակը, Ծ ա ր ա ւ ն ա յ ո ւ ա ծ ք ի ս վ ա ւ ր ա դ ո յ բ ը գ ո ց , րայ ու շատ ներդաշԱակ ։
այնոլամ են այն իլ , կր պատուՀասուի ա յո օր X ք ն ա ց ո ւ է ր զ ե ր դ բւէւ|րա|ն պ ե բ է ս ո ւ լ ա ւ ս ա գ օ ծ • • • : Հաճելի Էր Օր* ՚Լարժապետեան իր տաք ձայ
ՄիայԼ Ե՝ Տէր Մինասեանլլ չէ, ի Հարկէ, որ նով եւ մ աքուր ա ր տ ա ս ան ո ւթ ե ա մ բ եւ ար ո ւե ս տ ա -
բաղմ ա՛ծ է ամբաստանեա լի աթոռին վրա յ : Ու տ ե ս ի լ ք բ հ ի ն ձ հ ւ աո)ն1էր հ հ ո ո ւ ն , գիտուՀ՚իի իր ձիրքերով։
Երի՛զներուն մօտ ոսկի կյւազին՝ ,
« Հայկոմկոլսի Կեդր • կոմիտէի լիակատար Ո լ պահմը դադրէբ վազքը ալազին, Ուրախ ենք որ մենք ալ առիթը ունեցանք գը֊.
Սրուակէ սրուակ կեանքիս ժամերուն նաՀ ատելու
Նէ. ս տ ին մ ա սն ա կ ցո ղնե ր ր քև նա գա տա ծ՜ են ԽորՀ ր ֊ Ու զ ի ս մոոյնայի ք ե զ մ ո վ օ ր օ բ ո ւ ն • • • : եւ սրտանց Մ ար սի լա բնակ մեր Հա յր ենա կց ո լՀ ի\ն
դային Գրադէտներու Ա ի ու թիւնր , որ * • • ժամա– ծավւաՀարելու գինքը ։
Ա /ււ կին մ երկացուցած ե ւ գատավւետած չէ Հա յ աս֊֊, *,՝/11՚Գոո ԷՀ թէրեան աւելի յակող էր ա յս ան
տա նի Գիտութե անց կաճառի չարք մլչ Հիմնարկնե գամ իր երգերով եւ իր խագարկութեամ՛բ ։ Իր յա–
րու աշխատութեանց մէկ տեղ գտած քաղաքական կ ո ւ ր ծ ք ի ս տակ ծ ա ծ ո ւ կ ս ր խ ա ն ք ո վ ս ա|ահուն, կոգո ւթիւնր Հաւանաբար Հետեւանք է,ր այն իրո
ումներր »
սխալ նեռն ու աղդայնամ՚ո լ խեղաթիւ֊բ Լըսէի ձայՏըդ անապակ ու շէն, ղութեան որ իրեն օժանդակ ուձեէր Օր՛ լԼարժ ա-
տարինե
(« Պքավտա», 21 Աեպա . 1947) : ե լ Հար Ամէն մէկ կոզմէն ու ամէն իոբշէս , պետեանի առաւելութիւներով օժտուած մէկր ։
ժողովուրդնե
^այտնի է , որ պատերազմի աՀալոր Ա^ւձագանւգբ գ ա ր հ ի ն հ ի ն օրերուն , Վաղինակ Ալթուձնեան , մեր «Գէբ»ապատիւր ,
րուն իք. Ա ի ութեան՝ վարիչները ակամայ Ա(Տ)ուՏի՚դ կ ա ն չ ո վ այ/երը զեղուն1 : յակող էր իր Աօսիի գերով X
կադրաբար, կոչ ըրին երկրի բոլոր Անարդար ՛պիտի ըլլար մոռնալ Անուշվւ մայրր
րու Հայ ր են ա ս ի ր ա կան ղգա ց ո ւմն ե րո ւն –.իրենց Ո լ ա մ է ն կ ա ն չ է ն մ ա ր մ ն ա ն ա ր ւխւկպլն, Տիկին Աէտէֆճեան , գիւղապետ ծերունին Աուրէն
Հ ո գ ի ի ս շ(ուբջը ծ ը փ ա լ ո վ անդորր,
դաժան եւ Հզօր ախոյեանին՝ Գերմանի ո յ Հետ Դէմք մը մտերիմ ու հոգեհատոր, Տէմիրճիպաշեան եւ «անցորդ» նորաՀաս Մ ինաս֊
Ու մ հ ո ն ո զ օրւուան լ ո յ ս ե բ ո ւ ն հա|ն|գոյն,
չտփուիլ կարենալու Համ ար X Անունք գ ը բ կ է ի ն կ ե ա ն ք ի ս ի ր ի կ ո ւ ն ն • • • : եան որոնք իրենց գերերր կատարեց՛ին յակողոլ–
Այգ
օրե՛ր ու 1). անոնք ա յ դ ժողովուրդներու թեամբ ։
Հայեա-ցքը
անցեալբ՝ դա րձոլցփն դէպի Իրենւց պատմական Օրիորդներ Աստղիկ փէօսէեան եւ Անայիս Ա֊
տեսարանին
Հանկէ ոգեւորիչ գէմքեբ , դէպքեր ու գամեան Համբարձման մէկ յարմար
դրուագներ քաղելու ե լ անոնցմով կռուող բանակ֊֊, Սակայն կ ռ աւսկամ– մահը մ ի գսւցէ , բաժիններ ունէին :
\,ա|Նա1նձովբ ի ր ՝ լ ո յ ս ի ն ո ւ ա յ գ ո ւ | ն ,
ներր խա՚հգավառե լո լ Համար X Լարէ իր անգութ թակարդը թաքուն,
Ու ի բ բ ա ւ ի ղ ի ն մ է ջ ա ն ե լ ՝ ի ո ց է ,
Ն՛ույնը եղաւ նաեւ մեր Հայրենիքին՛ մէկ *ւվ> Դ է պ ի Քեզ ի ղ ձ ի ս թ ո ի չ ք բ բ ո ց է . . . : Հանդէսին գլխաւոը գերերը ստանձնող վերո–
նոր փա յլով իրենց գե բեղմ անն ե ր էն\ կրկին կետ սք՛ի յէշեալներուԽ իրենց գերերը ո ւս ո ւց ա՚Լտ ղ եւ եր
կոչուեցան՝ Հայութեան ճշմարիտ առակն։ որ գները, դերուն դժուարին մասերը յակողութեամբ ղեկա
մեր ալեկոծ պատմութեանն– քաղաքական ե լ Հոգե վարող Ա . Պարթեւեան , ապա Հո վարար ինյթւ– ալ
ւոր անմեռ գէմքերը Արա Գեղեցիկ, Ա՝եծն Տիգ֊ եուաղ գոՀ մնացած է երգչախումբէն , որ դժբախ
րտնտ , ^ապ թագաւոր , *Լարգան Ա՝ ա մի՜կոն ե ան , Բ ա յ ց դ ո ւ ն պիսւի գաս, գ ի տ ե ՛ մ աւնկասկած,, տաբար քանի մր ան\ուշա գր՛ութեամբ Հ\%Ր՝8ալ՝
ԱաՀակ եւ Ա՝ ես րոպ , Փաւստոս ք՝\իւզանգ , Ղ֊ազար Ու հ ռ ղ ր ս ա|Տ։շ|ռւք՝ յ ո ւ շ ե ր է դ զ ո ւ ա ր թ , ն եր դաշն՛ակ ընկերանալ նուագախումբթև՝ :
Փարպեցի , կորիւն ե լ Եղի չէ յ. Եզնիկ կողբացի , Պիտ|ի վերբստիւն դ ա ռ ն ա յ խ ի ր ո ւ վ ա ր դ , Երգչախումբին անգամները ալ Լ լի բարեխիղճ
Նար՛եկացի ՚դ Աբո վեան , Նալբաձդեան , Րաֆ\ֆի , Զ ի գա| ո ւ ն ն ե բ ո ւ յ ա ր ո ւ թ ե ա ն դ ի մ ա ց , վերաբերում պէտք է ունենան, գործին եւ իբենց
ՆԼար ոլմ սյն , անգամ Աիամանթօ֊ ԱՀ արոնեա՛ն, եւ– Մ ա հ բ ն է ՝ անզօրւ, յ ա լ է տ պ ա բ տ ո լ ս ւ ծ . . . ։ ղեկավարին Հանդէպ, ե լ շատ էբկօրէն Հեաեւին
յյլե ԶԱՐԵՀ ԳԱԶԱԶԵԱՆ տրուած ղասերս ւս՛, կրնան այգ բանը ը\նել մա
Պատերազմը
վերկացած ԱԼԷսՏԼու1^ &* Միութեան նաւանդ որ յաճախ եւ աւելի դժուար անցքերու
յաղթանակով, խոբՀրգային վարիչները այս ան՛ մէկ անթերի կերպով Հետեւեցան երաժշտութեան ։
մեռ գէմքերու կարիքը այլեւս չեն զգար , ուստի ԿԸ ԽՆԳՐՈՒԻ Հ – Ց– Գ– , Կ ապո յտ Խաչի եւ Ւ՞Հ՚ձ ^ ՚ Ր ն ա յ ընել ղեկավար մը որ ծսճհրաբեռ–
եւ կհուզեն զանոնք կրկին գերեզմ աԱ՝ գնել X զանազան՛ կազմ ակեր պո լթեան ց գաւառի կոմիտէ– նհւած երդերուն եւ ներկայացման կազմակերպու
Ընդարձակ գրադատականի մբ մէկ գնաՀա- 1 երէն եւ մ ա րմ իններէն ո ր ժողովն եր ո լ ե լ Հ ան֊ թեան գժուարթն, գործով, պարտաւոր է ֊ ի դին
տ ակա՛ն ր տալով խո բՀ րդաՀայ գրիչներէն \,աիրի գէսնե բու ազգե ր ը խմբագրատուն Հասցնեե՛ թո ւա– ամէն բանի, գործին նիւթական ու բարոյական
Զար եան ի գրական՛ վաստակին , ռուս գրական քն կանէն առնուագհ երեք օր առակ : յակոգոլթիլնն ալ ապաՀովելոլ յ
նէա գ ատներէւ Վ • կիրպոտին «Օքաեապըր» (Հոկ
տեմբերի ամսագրին մէկ կր նկատէ -
«Ն աի բ ի Զ ա Ր եան իր ստե զծագ որ ծ ու թե ան 11\ոլթեան » սարսափներ բ մեր շղթայակապ Հայրե \ն)երոԼն պատճառն ե րը , Երեւանէն կլ1 Հեռադրէր
սակայն
մէկ չավւազանց տարուած է պատմական ձիւթերէ , նիքին։ մէկ վեր սա ին տարածելու Համար • * • իր թերթին։ «Պբավտա»յի թղթակիցը.
էեեքը ^
սլա րա գայ մը , որ ըԼ գ Հ անրապէս բնո բոշ է Հ ա– (Հայց մենք չաւարտեցինք ; Հ ար կ չտեսաւ խոստո վա ն ել ու \իր իսկ ս խա
յա սա անտի Հ ամ ար ե լ որ՝ աոանձին ուժգնութեամբ 1ա ո ստացանք անդրադառնա լ պատժա\ր կումի («Պ,րավտա», 26 Սեսչտ. 1 9 4 7 ) ։
արտայայտուա՛ծ է մասնաւորաբար Հայ գրակա այն նոր ձեւին , որ ա յժմ կր գործադր ուի Համ այն– Ուրեմն ծանր սայթաքումներ ունեցած են
նութեան մէկ» («Օքաեապըր» , 1947, գիբք ֊Օրդ, * Միութեան է որ ըսել է՝ նաեւ Հայաստանի անգամ Աբութինովի աւմիչ ական գործակիցները,
էկ 1 6 1 ) ։ մէչ–. բուն ի"կ Կ • Կոմ իտէի քարտուղարները :
Կիրպոտին կր կրնէ այն , փնչ որ իրմէ առակ Եր կրի մ եծազգեցիկ իշխան ալո րը՝ Հայկոմ -
յանուն Համ ամ ի ո ւթ են ա կան Կոմկուսի կ . կոմի֊- կոլս ի առակին քա ր տ ո ւղա ր ր ՝ Գրիգոր Ար ո ւթ ին ո վ՝ Նոյն մ՛եղարգանքները նաեւ պեաականդծով–
սոքէի ըսած էր արդէն Պոլիտբիւրոյի անգամներէն կեգր . կոմիտէն լիակատար նիստի կը Հրալի րէ , ի ն ե րկա յութեսՀհ Հա յաստանի առա կին պե
էտանով, իր ծանօթ զեկուցման մէկ • ուր , երկրորգե լով Համ ամ իոլթենական կոմ կուս՛ի տական պաշտօնատարի՝ վարչապետ ԱաՀակ կա–
« Նա (կ . կոմիաէն « 3 . » ) մեզ առակա– կեգր * կոմ իտէի մ ե զար դանքն ե րը , իր Հերթին կը րապետեանի՝ կր յայտարարուի , որ խորՀրդային
գրում է վե՛րից վար վերաճ ա յել գո՛րծեր ը վկա յէ , որ, այո , Հա յաստանի կոմ կուսի կեգր • վարիչներու պատրաստութեան դործր ձգուած է
խոբՀրգաՀայ գրողներու երկրորդ Համագումա կոմ իտէն իր աշխատութեան մ էկ ունեցած է « ինքնաՀոսի » եւ այս «անփոլթոլթիւձնը » բերած
րին կր յա յ տ արարէ ր Գեր ենիկ Գեմ իր ճետն , եւ , ՀԼուրկ թերիներ» , «տկար գաստիարակած է կա- է այ1 բանին , որ. այգ վարիչներէն ոմանք, ՀՈ–
ենթար կ\ո ւելո վ առոդկ , սկզրունքային քննա դա ֊ սակցական աշխատաւորնե՛րը», կանխապէս « մի– րոնց կարգին նաել Հ սձնր ա պե տ ո ւթե ան որոշ նա–
տ ութեան վճռական տպէս վեր ազին ո ւե լ գբակա– կոցներ ձեռք առած չէ կուսակցական մեքենան խարարներ, ետ մնացած են ՛իրենց քաղաքական
% ութեան նոր վերելքին անցնելու Համար Հ Ո^րն է ամրացնելո լ պատրաստուած եւ քա զա քա կան ա֊֊. պատրաստութեան մէկ եւ ի վիճակի չեն ստանձ-
այ գ ^ "Րէ ՝• Նախ՝ դա բարձր, կոմունիստական ի– պէս Հասուն աշխատաւորներով », անգամ կեգբ . նւ ա ծ գոր ծը վարելո լ » է
գէականութ իւևն է, մարտնչող ՛ի գէ ական՛ս լ թ իլեր , Կոմ ՛էն որ՛ոշ թիլով վարիչներ «ետ մն՛ացած են Այո ապիկարութեաճՆ մէկ բռնուած է մասնա
ո՚էԲ՝Ը իմաստալո բոլմ է իր ական ո ւթիւնը լենթե եան իրենց քաղաքական պատ րա ս տ ո ւթ եան եւ մ շակոլ ւորաբար լուսաւորութեան նախարարը, որուն են
սաՊէսլինեան փիլիսոփայութեամբ , գա կեանքր թային զարգացման մէկ ե լ այլեւս չեն՝ ապաՀովեր թակայ Հաստատութիւններէն մէկուն՝ Գիաոլ֊֊.
պատմականօր էն ըմբռնելու, սոցիալիստական տրակեալ կուսակցական դեկավարոլթիւնը ,այլ կր թհանց կաճառին շուրկ կլլ դեգերի ծ * Տէր Մի՛
ռեալէ զմի մե թ ո աո վ լո ւս ա բան ե լո ւ եւ կեանքը փո– տա ր ուին գործամ ո լո ւթե ամբ , վար չա բարու - նասեան . »ա ղգայնւա մ ո լ» եւ «յետադէմ» Հեղի
խե լու տե՚֊գեցՆ է » (« Աո վետ ական Գրականու թեամբ եւ նենգափոխութեամբ խորՀրդային ել նակէ, «Ոսկեգարի Հա ք Գրականութիւնը » գրքոյ
թիւն՛ եւ Արուեստ» , Երեւան, 1946, գիրք 9– 10 , տնտեսական ՚ Հաստատութեանց մէկ» , եւայլն։ կի՛ որ յահգգնած Է ոսկեդար տեսնել Հայ
Է1 1 9 8 ) ։ «Պ ր ա վտ ա» յի տեղե կա ա՛ո լոլթենէն կը պար - ղովուրղի Հնագոյն անցեալին մէկ եւ իր այս
« ՚հարձէբ , կարոսսել , գա,րձրր , ես քո եյ։– զուի , որ այս մ եղագբս/Լ՚քն եր ը կրկնած է անգամ « կեղծ - գիտական աշխատ ո ւթ ի ւններ ո վ շփոթե–
ԳՐ ՚ԼաԳոլՅ ^՚^՝ Հ"^՛/» , պիտի ըսէբ բանաստեղծը : կո մ կուսի քա րտ ո լ զար նե րէն րնկեր Գ րի գո ր եան ։ ցԱել ընթերցողները եւ դժուարացնել Հայ ժողո–~
Հէն, մղձաւանջային օ\րեբշ կրկին կշ վերա֊ « Ընկեր Գրիգորեան մ ատնանշեց դա զա փա - վուրղի պատմութեան ճշգրիտ ուսումնասիրման
ղ ւյւււ / ււյ՛ե կարծես «կոմունիստական– իդէականու– ր ա բան ա կան ճակատի վրա յ տեղի ունեցած սխալ֊֊֊ գործը», եւայլն , եւայլն ; ^
Fonds A.R.A.M
(ՎԵՐԱԳԱՐՋ ԳԷՊԻ ՀԻՆ ՕՐԵՐԸ) Ս*աԹո.ւզ ^րէրօւՆԱ լ ո ւ ս ս ւ դ է ս ա ը յ լ « ւ ( 1 , իրաւ ալ շատ անուշ էր «Անուշ»ը եւ Հոգեկան
Բ– Վ ա յ ր կ ե ա ն լքր ե կ ո ՛ ւ ր , տես ր ֊ է ինչպէս, մեծ վայելք մր Հայ թատրոնն ու Հայ երգը յխ
օ ը ք ե զ շ ի ն ո ւ ա ծ ք ի դ քիւերւը վ ա ր դ գ է ս , րողներու\ն\ Համար X
Հովերէն իւաբ|աււլ՝ եի՚մա կը դողան,
քվօսքվլ Ե* Տէր Մէնասեա՚նփ գրչին պատկանող հ ւ ա մ պ ե ր դ ի զ ո ւ ա ծ ո ա կ ա տ ի ն վըրսւ1ն • • • : Մեծ թի^"վ Հայրենակիցներ լեցուցած էին
այն 56 է Հնոց գրքոյկի մ՛ասին է «Ոսկեգարի սրաՀը։ ինչու եկած չըլային , եւ ինչու պաաաՀէր
Հայ Գրականութիւնը» • որ 1947^5> էո յս տեսաւ Հակառակը , քանի որ բոլորիս պարտականութիւն
Երեւանի մէկ։ Ը ս պ ա լ լ ո լ մ ի ս մ է ջ ս ե մ ի ն վ ը ր ա յ լուո., նշն է աչ միայն նիւթապէս՝ այլեւ բար ո յա պէս
Իցի՜ւ ր ֊ է , յանկայրծ, երեւնայիր դու|ն՝
Ե -֊ էո յս տեսաւ , լլե դգծ" ւած տոգեր ող յիշա– Յ ո ւ ո թ ի մ ա զ ե բ ո լ դ ի ա դ ը զքուա,րթուն, քակալերել արուեստագէտ մը որ մերն է եւ քա
Խաոնած արեւուն շողերուն փըբփուր,
տակեհք Հոս , կարգագրութեամբը ՀայալալԼԱլւի. Ու ձ ա յ ն է դ յ ո ր դ է ր ա յ ս շէնքը թ ա փ ո լ ր կա լեր ել միանգամայն արուեստասէր այն եր ի տա֊֊,
ԳիւղսՆթ-եաւճց կ ս Ա Լ ա ւ փ ՚ Ն ա խ ս ւ գ ա ճ Ա Ն թ ե ս ւ Թ , իբրեւ սաբգութիլնը որ նուիրուած է երդին եւ ու
Կաճառի Գ ի ա ա կ ա ն Պ ւ ա պ ա ( յ ս ւ ( 1 դ ա յ ի Խ ո ր հ ո ւ ր դ ի •.• : Հայ բեմին :
Հերթական Հրատարակութիւներէն– մէկը։ Աւե– Պարթեւեան , սիրողներու իր խումբով մեծ
լին : Գրքո յկի սլա տա ս թա՛նա աոլ խմբագիրն էր յակողութեամբ եհ ր կա յա ցուց ՏովՀաննէս ԹոԼ–
Հայաստանի, այժ՜մու վարչապետը՝ Ա՛ կարապետ– Ողողէի քեզ գըրկ|իս մ է ջ աւլած , մ անեա\Լ ի ա յգ գործը է
կ ա ր օ տ ո վ ը խ ե ն դ եեկեկա1Զւք ն ե ր ո ւ ս ,
եա՚Լ - որ թէ Գիտութեանց կաճառի իսկականէ ան Անօր-՚ի ե ո դ ւ ո յ ո թ ո ի չ ք ր ա ն յ ո յ ս , Սիրողներու շարքէն իրաւամբ գուբս կը մր
Թ ե ւ ա ո ն է ր Տ ո ր է ն ծ ի ծ ա ղ է դ արծա^րծ,
գամ Է եւ թէ Գիտական Պբոպադանգայի 10որ֊–. Տմբան մէջ բողբոջ ծաղկի պ է ս յաքնկարծ նա յին Օրի՛որդ Վարժապեաեան (Անուշ), Գրիգոր
Հ ուր։գի նախագպՀ I ՄէՀթէրեաքհ (Աարօ) եւ Վաղինակ Ալթունեան
է հՅ ետ ագի մ ութեան» եւ. «ազգայնամոլութեան» •• : (Մօսի) ։ Երեքն ալ լաւագոյն՛ կերպով կատաբեց\թ1
գէմ այսքան ե րաշխիքներ ունենալով Հանդերձ • Հ իրենց գերը։
Գիտութեանց կաճառի ՚նախագաՀ ութիւն , Գիտա Մ ա յ թ ե ր ո ւ ն յ ա ռ ա ծ բիբեբլա ւաւբսց, « Սձնուշ»քի երգերը , Հակառակ որ ՛ունին բա
Գըտնայի|Զւ դ ա ր ձ ե ա լ իրենց ճ ե ո ա դ է տ
կան Պրոպագանդայի իյորՀուրգ ե լ պատասխանա Ցայտքը աստղէ աստղ, ո ւլոյսին յ լ ս ւ է տ ւական դժուարին անցքեր , շատ Հեշտ էին առ Հա֊֊,
տու խմբագիր յանձին երկրի վարչապետի • •• սար ակ բոլովէ գերակատարներուն շրթոմւ քին\ վը~
« Ոսկեդարի Հայ Գրականութեան» Հեղինակը, Ծ ա ր ա ւ ն ա յ ո ւ ա ծ ք ի ս վ ա ւ ր ա դ ո յ բ ը գ ո ց , րայ ու շատ ներդաշԱակ ։
այնոլամ են այն իլ , կր պատուՀասուի ա յո օր X ք ն ա ց ո ւ է ր զ ե ր դ բւէւ|րա|ն պ ե բ է ս ո ւ լ ա ւ ս ա գ օ ծ • • • : Հաճելի Էր Օր* ՚Լարժապետեան իր տաք ձայ
ՄիայԼ Ե՝ Տէր Մինասեանլլ չէ, ի Հարկէ, որ նով եւ մ աքուր ա ր տ ա ս ան ո ւթ ե ա մ բ եւ ար ո ւե ս տ ա -
բաղմ ա՛ծ է ամբաստանեա լի աթոռին վրա յ : Ու տ ե ս ի լ ք բ հ ի ն ձ հ ւ աո)ն1էր հ հ ո ո ւ ն , գիտուՀ՚իի իր ձիրքերով։
Երի՛զներուն մօտ ոսկի կյւազին՝ ,
« Հայկոմկոլսի Կեդր • կոմիտէի լիակատար Ո լ պահմը դադրէբ վազքը ալազին, Ուրախ ենք որ մենք ալ առիթը ունեցանք գը֊.
Սրուակէ սրուակ կեանքիս ժամերուն նաՀ ատելու
Նէ. ս տ ին մ ա սն ա կ ցո ղնե ր ր քև նա գա տա ծ՜ են ԽորՀ ր ֊ Ու զ ի ս մոոյնայի ք ե զ մ ո վ օ ր օ բ ո ւ ն • • • : եւ սրտանց Մ ար սի լա բնակ մեր Հա յր ենա կց ո լՀ ի\ն
դային Գրադէտներու Ա ի ու թիւնր , որ * • • ժամա– ծավւաՀարելու գինքը ։
Ա /ււ կին մ երկացուցած ե ւ գատավւետած չէ Հա յ աս֊֊, *,՝/11՚Գոո ԷՀ թէրեան աւելի յակող էր ա յս ան
տա նի Գիտութե անց կաճառի չարք մլչ Հիմնարկնե գամ իր երգերով եւ իր խագարկութեամ՛բ ։ Իր յա–
րու աշխատութեանց մէկ տեղ գտած քաղաքական կ ո ւ ր ծ ք ի ս տակ ծ ա ծ ո ւ կ ս ր խ ա ն ք ո վ ս ա|ահուն, կոգո ւթիւնր Հաւանաբար Հետեւանք է,ր այն իրո
ումներր »
սխալ նեռն ու աղդայնամ՚ո լ խեղաթիւ֊բ Լըսէի ձայՏըդ անապակ ու շէն, ղութեան որ իրեն օժանդակ ուձեէր Օր՛ լԼարժ ա-
տարինե
(« Պքավտա», 21 Աեպա . 1947) : ե լ Հար Ամէն մէկ կոզմէն ու ամէն իոբշէս , պետեանի առաւելութիւներով օժտուած մէկր ։
ժողովուրդնե
^այտնի է , որ պատերազմի աՀալոր Ա^ւձագանւգբ գ ա ր հ ի ն հ ի ն օրերուն , Վաղինակ Ալթուձնեան , մեր «Գէբ»ապատիւր ,
րուն իք. Ա ի ութեան՝ վարիչները ակամայ Ա(Տ)ուՏի՚դ կ ա ն չ ո վ այ/երը զեղուն1 : յակող էր իր Աօսիի գերով X
կադրաբար, կոչ ըրին երկրի բոլոր Անարդար ՛պիտի ըլլար մոռնալ Անուշվւ մայրր
րու Հայ ր են ա ս ի ր ա կան ղգա ց ո ւմն ե րո ւն –.իրենց Ո լ ա մ է ն կ ա ն չ է ն մ ա ր մ ն ա ն ա ր ւխւկպլն, Տիկին Աէտէֆճեան , գիւղապետ ծերունին Աուրէն
Հ ո գ ի ի ս շ(ուբջը ծ ը փ ա լ ո վ անդորր,
դաժան եւ Հզօր ախոյեանին՝ Գերմանի ո յ Հետ Դէմք մը մտերիմ ու հոգեհատոր, Տէմիրճիպաշեան եւ «անցորդ» նորաՀաս Մ ինաս֊
Ու մ հ ո ն ո զ օրւուան լ ո յ ս ե բ ո ւ ն հա|ն|գոյն,
չտփուիլ կարենալու Համ ար X Անունք գ ը բ կ է ի ն կ ե ա ն ք ի ս ի ր ի կ ո ւ ն ն • • • : եան որոնք իրենց գերերր կատարեց՛ին յակողոլ–
Այգ
օրե՛ր ու 1). անոնք ա յ դ ժողովուրդներու թեամբ ։
Հայեա-ցքը
անցեալբ՝ դա րձոլցփն դէպի Իրենւց պատմական Օրիորդներ Աստղիկ փէօսէեան եւ Անայիս Ա֊
տեսարանին
Հանկէ ոգեւորիչ գէմքեբ , դէպքեր ու գամեան Համբարձման մէկ յարմար
դրուագներ քաղելու ե լ անոնցմով կռուող բանակ֊֊, Սակայն կ ռ աւսկամ– մահը մ ի գսւցէ , բաժիններ ունէին :
\,ա|Նա1նձովբ ի ր ՝ լ ո յ ս ի ն ո ւ ա յ գ ո ւ | ն ,
ներր խա՚հգավառե լո լ Համար X Լարէ իր անգութ թակարդը թաքուն,
Ու ի բ բ ա ւ ի ղ ի ն մ է ջ ա ն ե լ ՝ ի ո ց է ,
Ն՛ույնը եղաւ նաեւ մեր Հայրենիքին՛ մէկ *ւվ> Դ է պ ի Քեզ ի ղ ձ ի ս թ ո ի չ ք բ բ ո ց է . . . : Հանդէսին գլխաւոը գերերը ստանձնող վերո–
նոր փա յլով իրենց գե բեղմ անն ե ր էն\ կրկին կետ սք՛ի յէշեալներուԽ իրենց գերերը ո ւս ո ւց ա՚Լտ ղ եւ եր
կոչուեցան՝ Հայութեան ճշմարիտ առակն։ որ գները, դերուն դժուարին մասերը յակողութեամբ ղեկա
մեր ալեկոծ պատմութեանն– քաղաքական ե լ Հոգե վարող Ա . Պարթեւեան , ապա Հո վարար ինյթւ– ալ
ւոր անմեռ գէմքերը Արա Գեղեցիկ, Ա՝եծն Տիգ֊ եուաղ գոՀ մնացած է երգչախումբէն , որ դժբախ
րտնտ , ^ապ թագաւոր , *Լարգան Ա՝ ա մի՜կոն ե ան , Բ ա յ ց դ ո ւ ն պիսւի գաս, գ ի տ ե ՛ մ աւնկասկած,, տաբար քանի մր ան\ուշա գր՛ութեամբ Հ\%Ր՝8ալ՝
ԱաՀակ եւ Ա՝ ես րոպ , Փաւստոս ք՝\իւզանգ , Ղ֊ազար Ու հ ռ ղ ր ս ա|Տ։շ|ռւք՝ յ ո ւ շ ե ր է դ զ ո ւ ա ր թ , ն եր դաշն՛ակ ընկերանալ նուագախումբթև՝ :
Փարպեցի , կորիւն ե լ Եղի չէ յ. Եզնիկ կողբացի , Պիտ|ի վերբստիւն դ ա ռ ն ա յ խ ի ր ո ւ վ ա ր դ , Երգչախումբին անգամները ալ Լ լի բարեխիղճ
Նար՛եկացի ՚դ Աբո վեան , Նալբաձդեան , Րաֆ\ֆի , Զ ի գա| ո ւ ն ն ե բ ո ւ յ ա ր ո ւ թ ե ա ն դ ի մ ա ց , վերաբերում պէտք է ունենան, գործին եւ իբենց
ՆԼար ոլմ սյն , անգամ Աիամանթօ֊ ԱՀ արոնեա՛ն, եւ– Մ ա հ բ ն է ՝ անզօրւ, յ ա լ է տ պ ա բ տ ո լ ս ւ ծ . . . ։ ղեկավարին Հանդէպ, ե լ շատ էբկօրէն Հեաեւին
յյլե ԶԱՐԵՀ ԳԱԶԱԶԵԱՆ տրուած ղասերս ւս՛, կրնան այգ բանը ը\նել մա
Պատերազմը
վերկացած ԱԼԷսՏԼու1^ &* Միութեան նաւանդ որ յաճախ եւ աւելի դժուար անցքերու
յաղթանակով, խոբՀրգային վարիչները այս ան՛ մէկ անթերի կերպով Հետեւեցան երաժշտութեան ։
մեռ գէմքերու կարիքը այլեւս չեն զգար , ուստի ԿԸ ԽՆԳՐՈՒԻ Հ – Ց– Գ– , Կ ապո յտ Խաչի եւ Ւ՞Հ՚ձ ^ ՚ Ր ն ա յ ընել ղեկավար մը որ ծսճհրաբեռ–
եւ կհուզեն զանոնք կրկին գերեզմ աԱ՝ գնել X զանազան՛ կազմ ակեր պո լթեան ց գաւառի կոմիտէ– նհւած երդերուն եւ ներկայացման կազմակերպու
Ընդարձակ գրադատականի մբ մէկ գնաՀա- 1 երէն եւ մ ա րմ իններէն ո ր ժողովն եր ո լ ե լ Հ ան֊ թեան գժուարթն, գործով, պարտաւոր է ֊ ի դին
տ ակա՛ն ր տալով խո բՀ րդաՀայ գրիչներէն \,աիրի գէսնե բու ազգե ր ը խմբագրատուն Հասցնեե՛ թո ւա– ամէն բանի, գործին նիւթական ու բարոյական
Զար եան ի գրական՛ վաստակին , ռուս գրական քն կանէն առնուագհ երեք օր առակ : յակոգոլթիլնն ալ ապաՀովելոլ յ
նէա գ ատներէւ Վ • կիրպոտին «Օքաեապըր» (Հոկ
տեմբերի ամսագրին մէկ կր նկատէ -
«Ն աի բ ի Զ ա Ր եան իր ստե զծագ որ ծ ու թե ան 11\ոլթեան » սարսափներ բ մեր շղթայակապ Հայրե \ն)երոԼն պատճառն ե րը , Երեւանէն կլ1 Հեռադրէր
սակայն
մէկ չավւազանց տարուած է պատմական ձիւթերէ , նիքին։ մէկ վեր սա ին տարածելու Համար • * • իր թերթին։ «Պբավտա»յի թղթակիցը.
էեեքը ^
սլա րա գայ մը , որ ըԼ գ Հ անրապէս բնո բոշ է Հ ա– (Հայց մենք չաւարտեցինք ; Հ ար կ չտեսաւ խոստո վա ն ել ու \իր իսկ ս խա
յա սա անտի Հ ամ ար ե լ որ՝ աոանձին ուժգնութեամբ 1ա ո ստացանք անդրադառնա լ պատժա\ր կումի («Պ,րավտա», 26 Սեսչտ. 1 9 4 7 ) ։
արտայայտուա՛ծ է մասնաւորաբար Հայ գրակա այն նոր ձեւին , որ ա յժմ կր գործադր ուի Համ այն– Ուրեմն ծանր սայթաքումներ ունեցած են
նութեան մէկ» («Օքաեապըր» , 1947, գիբք ֊Օրդ, * Միութեան է որ ըսել է՝ նաեւ Հայաստանի անգամ Աբութինովի աւմիչ ական գործակիցները,
էկ 1 6 1 ) ։ մէչ–. բուն ի"կ Կ • Կոմ իտէի քարտուղարները :
Կիրպոտին կր կրնէ այն , փնչ որ իրմէ առակ Եր կրի մ եծազգեցիկ իշխան ալո րը՝ Հայկոմ -
յանուն Համ ամ ի ո ւթ են ա կան Կոմկուսի կ . կոմի֊- կոլս ի առակին քա ր տ ո ւղա ր ր ՝ Գրիգոր Ար ո ւթ ին ո վ՝ Նոյն մ՛եղարգանքները նաեւ պեաականդծով–
սոքէի ըսած էր արդէն Պոլիտբիւրոյի անգամներէն կեգր . կոմիտէն լիակատար նիստի կը Հրալի րէ , ի ն ե րկա յութեսՀհ Հա յաստանի առա կին պե
էտանով, իր ծանօթ զեկուցման մէկ • ուր , երկրորգե լով Համ ամ իոլթենական կոմ կուս՛ի տական պաշտօնատարի՝ վարչապետ ԱաՀակ կա–
« Նա (կ . կոմիաէն « 3 . » ) մեզ առակա– կեգր * կոմ իտէի մ ե զար դանքն ե րը , իր Հերթին կը րապետեանի՝ կր յայտարարուի , որ խորՀրդային
գրում է վե՛րից վար վերաճ ա յել գո՛րծեր ը վկա յէ , որ, այո , Հա յաստանի կոմ կուսի կեգր • վարիչներու պատրաստութեան դործր ձգուած է
խոբՀրգաՀայ գրողներու երկրորդ Համագումա կոմ իտէն իր աշխատութեան մ էկ ունեցած է « ինքնաՀոսի » եւ այս «անփոլթոլթիւձնը » բերած
րին կր յա յ տ արարէ ր Գեր ենիկ Գեմ իր ճետն , եւ , ՀԼուրկ թերիներ» , «տկար գաստիարակած է կա- է այ1 բանին , որ. այգ վարիչներէն ոմանք, ՀՈ–
ենթար կ\ո ւելո վ առոդկ , սկզրունքային քննա դա ֊ սակցական աշխատաւորնե՛րը», կանխապէս « մի– րոնց կարգին նաել Հ սձնր ա պե տ ո ւթե ան որոշ նա–
տ ութեան վճռական տպէս վեր ազին ո ւե լ գբակա– կոցներ ձեռք առած չէ կուսակցական մեքենան խարարներ, ետ մնացած են ՛իրենց քաղաքական
% ութեան նոր վերելքին անցնելու Համար Հ Ո^րն է ամրացնելո լ պատրաստուած եւ քա զա քա կան ա֊֊. պատրաստութեան մէկ եւ ի վիճակի չեն ստանձ-
այ գ ^ "Րէ ՝• Նախ՝ դա բարձր, կոմունիստական ի– պէս Հասուն աշխատաւորներով », անգամ կեգբ . նւ ա ծ գոր ծը վարելո լ » է
գէականութ իւևն է, մարտնչող ՛ի գէ ական՛ս լ թ իլեր , Կոմ ՛էն որ՛ոշ թիլով վարիչներ «ետ մն՛ացած են Այո ապիկարութեաճՆ մէկ բռնուած է մասնա
ո՚էԲ՝Ը իմաստալո բոլմ է իր ական ո ւթիւնը լենթե եան իրենց քաղաքական պատ րա ս տ ո ւթ եան եւ մ շակոլ ւորաբար լուսաւորութեան նախարարը, որուն են
սաՊէսլինեան փիլիսոփայութեամբ , գա կեանքր թային զարգացման մէկ ե լ այլեւս չեն՝ ապաՀովեր թակայ Հաստատութիւններէն մէկուն՝ Գիաոլ֊֊.
պատմականօր էն ըմբռնելու, սոցիալիստական տրակեալ կուսակցական դեկավարոլթիւնը ,այլ կր թհանց կաճառին շուրկ կլլ դեգերի ծ * Տէր Մի՛
ռեալէ զմի մե թ ո աո վ լո ւս ա բան ե լո ւ եւ կեանքը փո– տա ր ուին գործամ ո լո ւթե ամբ , վար չա բարու - նասեան . »ա ղգայնւա մ ո լ» եւ «յետադէմ» Հեղի
խե լու տե՚֊գեցՆ է » (« Աո վետ ական Գրականու թեամբ եւ նենգափոխութեամբ խորՀրդային ել նակէ, «Ոսկեգարի Հա ք Գրականութիւնը » գրքոյ
թիւն՛ եւ Արուեստ» , Երեւան, 1946, գիրք 9– 10 , տնտեսական ՚ Հաստատութեանց մէկ» , եւայլն։ կի՛ որ յահգգնած Է ոսկեդար տեսնել Հայ
Է1 1 9 8 ) ։ «Պ ր ա վտ ա» յի տեղե կա ա՛ո լոլթենէն կը պար - ղովուրղի Հնագոյն անցեալին մէկ եւ իր այս
« ՚հարձէբ , կարոսսել , գա,րձրր , ես քո եյ։– զուի , որ այս մ եղագբս/Լ՚քն եր ը կրկնած է անգամ « կեղծ - գիտական աշխատ ո ւթ ի ւններ ո վ շփոթե–
ԳՐ ՚ԼաԳոլՅ ^՚^՝ Հ"^՛/» , պիտի ըսէբ բանաստեղծը : կո մ կուսի քա րտ ո լ զար նե րէն րնկեր Գ րի գո ր եան ։ ցԱել ընթերցողները եւ դժուարացնել Հայ ժողո–~
Հէն, մղձաւանջային օ\րեբշ կրկին կշ վերա֊ « Ընկեր Գրիգորեան մ ատնանշեց դա զա փա - վուրղի պատմութեան ճշգրիտ ուսումնասիրման
ղ ւյւււ / ււյ՛ե կարծես «կոմունիստական– իդէականու– ր ա բան ա կան ճակատի վրա յ տեղի ունեցած սխալ֊֊֊ գործը», եւայլն , եւայլն ; ^
Fonds A.R.A.M
