Page 100 - ARM_19-1948_01

րբ; ԼեՀաստանի, 1Իումանիոյ, Պուլկարիոյ, Եու֊

Հ . 8. ՛հայ Ա ս կ ցութխճը կոս լա լ ի ո յ ՛ել այլ երկիրներու ոչ Համայնավար

քաղաքական կաղմ ակեր պոլթիւններբ եւ վաբէչ–
գործեն
հւ ի ^ շ ղ ա պ ա տ ը նեբբ Հաչուեյարղարի ենթարկուեցան,

տաբրերբ գնղակաՀաբուեցան : Երկաթէ անթա­

փանց վարագոյր մբ քաչուեցաւ Արեւելեա՛ն Եւրո–

Ա. պայի առչ^եւ։ Բայց, փախստակա՛ն նախարարներ

Հիմ ա է լ անցքէի&ք ա յսպէս կո չուած բո լո ր - ե լ տարագիր թագաւորներ եկան վկայելու, թէ

Պ\ատմ ութեան ոն թաց քիս , Հայաստան թատե­ Եւր՚ոպայի՛ այգ մասին պատկանող երկիրներուն՝

ա իքեան ի իՏնգոէնէ Արանք է լ մ ի տեսակ կտալից րաբեմ դարձած Է քաղաքական ե լ ռազմական բա­ աստիճանաբար սովետական կարգեր կբ պարտա–

չեն գործուած : /»՝ռլո՛րտիքեանին պատկանոդնեբր խումներու՝ Արեւելքի ե լ Արեւմուտքի միէեւ։ ղրուին :

ամ իփիթատրի ձեւ՚ով բո լո բուած են Հ • Տ * ՛ւ՛ "՛բ­ Ա՝ օտ աւո րապէս 120 տար ի է ի վեր , , այդ կի–

նակցութեան շուրէը , զանազան Հ ե ռ ա ւո՝բ ութ ի ւն­ ռիւներր վերան ո բ՛ո գո լեց ան Հիւսիս ի եւ Հարաւի Գիտողի ղերին մէչ՝ չմնացին՛ նաեւ անգլեւա–

նե բի վրայ % Արանք մօտիկից կամ Հեռուից ուշի ում երո ւն՛ միէեւ % մերիկեան պետութիւններբ–՝ իրենց «գօտիէն երուն

ուշով Հետեւում են Հ. 3* Գ՛ դործունէութեանր , Հ այ քաղաքական միտ քբ՝ դէպքերս լ Հարկա­ մ է չ՝ : Անոնք յաջողեց ան իրանի , թ՚ոլրքիո յ , Տոլ–

ուրախանում , ոգեւորսում յաէող ԳոՐ՚^՜^րի Համար դրանքին տակ՝ յաճախ դիրք փո խած է : Եր բեմն նասաանի , իտալիոյ՚, ֆր ան սա յ ի եւայլ երկիր\1ե–

եւ տխր՛ում ֊ յուսաՀատւում, խստօրէն քննադա­ ալ յաէողած է բմբռնել կաց ութ իւնր , ղուշակե լ ՛բու մէչ՝ վեվ. ստին ձեռք բերել այն աղգեցութիլ

տում ան յ ա էո ղո ւթեան՛ սլար ագան եր ին եւ տե գա­ ԴաԼէՔԸ. գ1՚ ԲՔ^Ր՝Ո լ փ՚ոփո խութեամբ գիտցած է նբ , ՛լոր պաՀ մ ր կարծես ղիչՆււծ էին Ա՝ ովետ՚ևե -
ւիթէն
ւս ւ՝ութեան տենդով րոնւ՚ում ։ Բայց եւ այնպէս օէւտու է ա ։ո ա ՝Հ» աած Է նաեւ որ •»այ բուն :
ո ե կա վար տա բր\ր անակնկալի
բ ոլոր տ իքե տնրր ս նո ւն գ ե լ ոգի է տ ալի ս մ եր կա— եկած է , չուա՚րու— Գեմոկ ր ատ եր կ ի բնե\ր,բ չո ւն թե • կեսթափո յի եւ

սակցութեանր , ո րպէս ան ս պա ռ աղբիւր , յարա­ մ ի մատնուած եւ ոչ միայ՛ն չաՀ մբ չէ ապաՀոված Չեկայի դրդո֊իչ ու աղմկարար գ ո րծո ւն է՛ութիւն ր ։

տեւելու Հ ամ ար բո լոր տեսակի աշխատանքների իր Հարաղատ մողովո լրղին–, այլեւ նոյնիսկ ակա­ Բայց ասիկա չ ի նշանակեր ,թէ անոնք չեն գիտեր

մէէ Հ կալսա կցական՝, զանգ՛ուածի ց յետ՛ոյ, բոլոր– մայ վնասներ պատճառած է անոր* : պտտժել իրենց Հակառակորդ առգե բ ր ե լ կագմա–

տ՝ իքեան բ կանգնած Է երկրորդ կարգի վրա յ ։ Ա յս Ա՚ասնաւորասլէս փոքր մողովուրգնեբբ , ՚իԼ*. կերպութիւնն երր , երբ անոնք սկսին վնաս ե լ ի.

երկուսի միէեւ գոյութիւն ՛ունին բազմաթիւ Հա­ ՛րենց աղղային իտէաէճերու Հեաապնգման ճիգին րենբ :

ղորդակցութեան երեւելի ՛եւ աներեւոյթ միէոց^ մէչ՝, սսաիպուած են երբեմն յարմարիլ քաղաքա– Այլեւս եկած է մամանակբ, որ Սփիւռքի ե–
կեղեցական
ներ , ճամ բաներ , ՛որոնց շնորՀիւ տեղի են՛ ո լ)նե– կա՚ն նոր պայմաններու , խուսափելու Համար մեծ եւ քաղաքական՛ ւյչեկավարոլթիւնբ
վտանգներէ
նում ղան ա գան տեսա կի շփումն ե բ , կ ատատւուս անդրադառնա յ , թէ մեր ապրած երկիրներուն մէէ
կ ո ւս ա կց ա կան եւ ագգօ գ ուտ աշխատ անքն ՛եր X
Անցեալ պատերազմի երկրորդ շբէանին, 1941 վեր է գտ ած է Աո վե ան երո լն Հ ան դ է պ նախ կին
ուժերու
Մ եվւ՛ կուսակցական շարքե րից իրեեց կամքով Հեյ. Տ ունիս 2,2, , մ իէազգային նոր խմբաւձո՛– թ ո յ լ ատ ո ւ ողի ն ե լ թ է ան ոն ց Հ ամ ա ր սնոլց ո ւահ

ռաց՚ո գն՛եր ի մ եծ մաս բ մ ի ան ո ւմ Է րո լորտ իքեան - բում մր առաէ եկաւ : Առանցքին գէմ միացւսն Համակա՚անքբ կբ ն կատուի թշնամանք :
ան գլօ ս աքս ոննե բր եւ Ա ովետներ բ:
ներին։ Եւ րնգՀ ակառակր , բո լո՛ր՛տ իքե ան ի երկսեռ Ս՛ոփեստ ութ ի ւ ն է էանալ ապացուցանել . թէ

էլ ա ւ ւս կնե րն են՝ գլխաւորապէս , որ բոլորում են Հ • Այս նւո ր իո մբա ւո բտւմր ճշդեց նաեւ Հտ յ ու­ մեր կատարած կարգ մր ցո յցերբ Հ ա յր են ա ս ի ր ա -

Տ • Գ * ԴՐ°ձի ՀոլՐլ\բ * էանալո՛վ մնացածների եւ թեան քազաքական դի րքբ՝ իբրեւ Հետեւանք այն կ ան ա\ր ա\րքնե բ պէ աք է ն կատու։ ին :

Հեռացածների տեղե\Բը գրաւել ։ –Բնական՛աբար այս իք1 ո զո ւթե ան . որ Հա յա սա ան եւ Ա փիւռքի Հա յա— Պատերազմի տարիներուն զարմանքով կր

Հ ոս֊անքը աւելի կ՚ուժեղանայ , Հ էն ց որ մեր ազ­ թեան մ եծամ ասնւութ իւնր կր գտնուէին այո (1ւ ո ր տեսնէինք , որ շարժանկարի սրածներուն մէէ

գային քաղաքական երկնակամարից մթին՝ ամպե­ պ Ըոքի ազդեց ո ւթեան տակ : Անղլիսւցի ղինուորներր աւե՛լի շատ կր ծտվւաՀա–

մ՛/1 էքա^*ա^* ո ՛֊ ՚ * ՈԲԻՅ ա ա յ ծ ա ռ արեւ ի երե ս՛ր տես­ Աո վե տ ա կանւ ե ւ անգլեւս աքսոն գօւո ի ն ե ր ո ւ– մ Է Է րէիՏ, Սթալինչ, քա". Զրրչիլբ։ Մեգի ալ թ ո յ լ տբ–

նելու բախտին ւս րժտնտն անք ; Ա եր բոլոբտիքեա– տպբոզ Հայուիժիւնր արտակւսր գ զո Հ ո զութ իւ)՛, ներ \ո ւ ե ցաւ ոբ կաթողիկոսական բնւտբոլթիւն կտտա–

նբԱ է լ կբ սկսի աշխուժանալ ե լ աւելի մօտեն՛ալ րրաւ . կրկին գաւլնւալուէ «փոքր գաշԳւակիցր»՝ *նւս– յւենք կամ նոյեմբեր 29 փառաբանենք* որովՀետեւ

Հ* Տ * Գտշնակցութեանր ։ Բ՛ոլոր ա\1..էր պետնեբի սիզմի գէմ մղուած ար իլն ա լի պա յքա րին մէէ : "՛յգ ատեններր իհուսերր ղ թ ֊ ա^Լիո է ին X

խո՚Ր տսւկելո վ ՛յ Այ" նոր կացութեան մ էէ , երկու մբզ՛ոկից Ալսօր՝ նտիսկին զինս՛ կիցն ե՛րր զիրար կր Հա­
ոքժեբբ եւ
Հալածանքի սլա Հ ե րին նկատ ուած է որ, եր - որոշ չափով դիւրացուցին Հայաստանի լածեն իբր եւ թշնամի ե լ ամ էն էն աՀ ա ր կո լ զէն­

բեմն կ ո լ. ս ա կգակ ա՛հ րնկերնեբից աւելի , ան-կոլ- Ա վւիւււքի Հ ա յութեսճԼ. գոր ծ ա կց ո լ թ ի ւնր : քով Հիւլէակա\). ռումբով՝ իրարու կր սպառնան :

ւ կցական Համարուած Հտմեսւ մարդիկ , բո լոր. Աովետնեբր , պատերազմի՛ նաիսօբէին, իւղած Ոչ <ոք այլեւս կր խօսի իսաղաղութեան մասին :
է ին ի րենց կապ եր բ ա ր տաստՀմ անի Հ ետ . Հ աշուե–
վաանգներր ար Համ ար՚Հ ե լով . իրենց օժանգտկու– ՀամաշխտրՀային – " ֊ ր պատեիր ազմին թուականն է

թ իւնր կր բե ր ե ն այս կամ այն ն պա տ ա կին է ԱՀա– յա\ր գա բ ի ենթա րկելո վ Հ°կերր եւ մե բժելով ստա­ մ իայն , որ կբ մնայ ան ո բո շ X
նալ Ա՝ ե լքոնեան Հիմն։ ագրամր ,, Բարեգործական ի
ւասի կ աո ան ց որ ե լ Է տ իտ ղոսի եւ կո չ ո լ մ ի Հ ա֊ Այս պա յմ անԼ երուն մ էէ . Ափիւռքի՛ Հայու–
է \եւ
մե ււ ա անՀատներ-գ որոնք տնձնազոՀնե բ ին միայն ո լ այլ Հ աս տ ա ա ո ւթ ի ւննե րո ւ նուէ բներ\ր : Աակա յն թեան գիրքբ չա փա ղան ց փափուկ դա րձած
տեղտպաՀր կոչ ուղ­
լա աո ւկ պ աաա ս խանատոլ պարտականս ւթի ւնն եր 1941/՛ վերէերր, կէմիածինի Բանա­ կարե լի չէ մ ատ երո լ մ է էէն դիտել զայն X
օգնել կարմիր
կ ր կատար են : • ..՝ լ . ղեց ամ բոզէ Հայութեան՝ X

Արանց բոլորի Համոզումով , Հ* Տ * ՚իաշնակ– կին, եւ այսպիսով Հիմբ գրուեցաւ նոր քազաքա­

ց - ո ՚ ւ թ ի լ ն բ ֊ո՛ր պէս ազգային պայքար՛ի քաղաքակաա\ կան ո ւթ եան մր՛, Երեք էական Հարցերտլ մէէ Աովետներր յու­

կատարելագործուած խոշո՛ր մեքենա լ, ամէն գնով ՛Անգ լե ւս աքս ոծ–՛ներր ֊ անտարակոյս իրենց շա– սախաբ րրին Ա փիւռքի Հայոլթիւնր 5

ււլէտր է սլաՀել - պաշտպանել է Հեբէն թ ե լա գր ո ւած , կա րզ մր գի ւ րո ւթ ի ւ\ն նե ր Առա էիւն ՝ ե կեղե ց ակ ան կաղմ ա կե բպո ւթի ւն\ I
Ա ո յի ե՜ւո ա -
Բոլոր ժ ո գովո լր գն ե ր՛ի մեծամասնո ւթիւնր րեծալեցլ՚ն Ափիւռքր կապելու Համար Շ ատ ե բ\ր զարմ անքի մատնուձե ցան , եր բ 1քէմիածի–
անոնք
խտոն՚ո ւածքի բերումով , ոչ միայն րե ղա փո խ ա - կան Հայաստանին : \,ման գիւ\րութիւննեբ նի արտօնութիւն տ ր ո ւեցաւ մ եծ շուքո վ կա տար ե–

կան , քաղաքական եւ կամ ^կերային , այլեւ տուիԱ նաեւ բազմաթի ււյլ ազգերւ Նունհսե ՜ԼՈ1 Կաթ"ղԻԿ։ՈԱԻ ընտրութիւնը, վերաբանա.
լ շնորՀքր , Հնդկաստանի մէէ թ ո յ լ տրուեցաւ Համայնավար կրօնա­
պարղ որեւէ մ ի ո ւթ եան անգամ ակցելո ԳէոբգեաԼ՛ ճեմարանը եւ Հրատարակելու
գ
կարողութիւնք չունի : Այ" կարգի մարդիկ ղրաղ– կուսակցութեան կազմութիւներ ։ կան պարբերաթերթ մը I

ւում ե$յ մ իմիա լն իրենց անձնական գործերով եւ 3 ատ կան շա կան եւ պատմական պիտ ի մնա ք Այդ օրէն երեք տարի, անցած է արդէն, \եւ

Հ ազոլտղ իւտ սլա ր ա գ ա ն ե բ ին մ իտ յն կբբա\յ. եՀ աճին էէ մ ի ածինի կսֆթոգիկոյլ ակ տ\ն ի ն տ բութ ի լն\բ , Հո՛­ այժմ որոշապէս կը տեսնուի , թէ խորՀրգ» իշխա–
ներկայ
ւ ի Ւ Ա ՚ Ձ 1 որեւէ անվտանգ Հտւաքոյթի % րուն մ ասնակցող սլատգամ աւո րներէն շատեր բ նութիլնը ինչ գործի ձեռնարկեց եւ ինչ նպատակ–

Ա.սանք՛., րնղՀանր-ապէս Հ եռոլից Հեռ՛ու գիտռ. ՛իո խ ա գ ր ո լեց ան ամերիկեան/ կամ բրիտանական. ՚" եր կր Հետապնդէ X

ղ ի գ ե բ կ\բ կ ա տ ա ր են , օր ո ւա յ ի շիւ անաւո րն երի ե– օ գ ան աւերով ՚իէպքեբր ցո յց տուին ր( >ո կաթողիկոսի գոր–

րեսթհ կեղծ ժպիտներ արձակելով եւ Հարկբ պա– *կ ա՛ռ ե\ւ> աղմ ր վ եր էտ՝ն ա լէ ետք , Գերման իո յ եւ ծ ո ւն է ո ւթի ւնր սաՀմ անա փա կո լա ծ է բաց առա պէս

Հ անէած պարագաներին ճաշկերոյթների Հրաւի­ լՀափոնի պարտութեամ բ , մ իէազգա ք ի ն ուժերու ար տ ա ս տՀ մ անի մ էէ : Հա յաս ա ան ի սաՀմ աններուն

րելով, ինչպէս նաեւ իրենք նե\րկա յ լինելով օր֊ Հաւասա բակշո ո ւթիւնր Հ իմնովին փսխուեցաւ : եւ խորՀրգ* երկիրներուն, մէէ ապրող երկու մի»

՚ ո ւ ա յ իշխսփնաւորների սարքած Հանդէսներ ին, որ­ Պատեր՛ազմի շ րէանիւն լատուկ «եզբտ յ բ ա կց ո ւթ ի ւ— լիոն Հայութեան Համ ար կաթողիկոսը գոր՛ծ չու­

քան1 է լ իրենք Հո՛գով ս\րտով դէմ լինեն այդ Հան­ ^Ր^ ՎռIո ՝լ\ գաաւ ք$ . Ա իո ւթե ան ե ւ անգլե ւամ երիկ­ նի կատարելիք յ

դէսներ ի ն սարքողների քաղաքական դաւանանքին եան պետոլթ ի լյ՚֊՚նե ր ո ւն մ իէեւ ։ Օդ՛ը ցնդեցան Ջե ւապէս ազատութիւն կայ հքորՀրդային Ա՛ի–

եւ նրանց առաէադ\րած նպատակներին՛։ Օբուայ յետ պատե րազմ եան գ ո ր ծա կցո լթեան յոյԱերը X ութեան մ էէ եկեղեցի ունենալու , րա յ ց տնտեսա­

իշխանութիւնը տապալոլելու եւ մ անտ լան՝ գ Հա– Ա*օտ երեք տարի է , որ կը շաբոլնակուին քա­ պէս անՀէԼար է այգ , իսկ քաղաքականապէս ոք
բնոյթ
լուծուե լուն պէս , չէզոք կ ո չուած-եր ի մ եծամ աս– ղաքական մբցակցութիւններր , արիւնալի մէկ քմՀլաքացի նմ ան յ ի մ արութիւն մ ի պիաի
աքրա–
նութիլնբ անմիէապէս կբ փոխէ իբ գիբքի ^ ւ այս ստանալով կարգ մր երկի թ երու մէէ։ գօտինե– փորձ էր կասկ ածի \ ե լ Հ ա լա ծ անք ի մատնո ւելու

անգամ ն ո յ ն խեղկատակսւթիւններր կր կրկ– է ն\որ Ս.մՀ ն էն աո աէ I) ո վ եաներ ր սկսան «// զն ո վ Հ

յաղթականներ ի Հանդէպ ։ Հարկ եղած պարագա­ գործ ե լ» ի րենց ազդեց ութ եան ենթակա յ

ներին թունդ ազգասէր են, Համակիր այս կամ Ար տա սաՀ մ ան ի մէէ կր ս տա ց՛ոլի «էէմիածին՚ֆ

այն կուսակցութեանր, սակայն յուսալքումի եւ

վտանգի շ\քւէանից՝ ամէն տեղ յայտարարում են

որ ոչ մ ի կուսակցութեան չեն պատկանում , չէ­ կամ կանուխ սրանք պիտի իրար Հետ չտփուեն I
զոք են ;
Վասնզի Բո ԼԼս ՛՜է ^Օ՚^ԲՐ Հետապնդում են դաժան- շե ւիկն եր ի երկո լ աՀ արկս լ թշնամ ի Գե բմանն երբ

եւ ճափոնները ;

Կան նաեւ այնպիսիներր , Հասարակական րո օրէն մէկ Հիմնական նպատակ , այն է աշխարՀիյ Մնացին միայն տնգլեւսաքսոններբ , որոնց

լոր իւաւերին պատկանոզ , որոնք Կ տ ո ուած են բոլոր ժ ո դո Վո ւ ր գն եր ի ն իրենց Հպատակացն են՛ , յաղթելոլ պարագա յ ին\ 1 բո լշե լ ի կն երր անկասկած

Հայկական կեանքիս . Հազիւ մ ի քանի Հայր ենլ ղրկելով բո լո ր տեսակի ա զատ ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ի ց եւ կր դառնան աշխարՀիս տէրն ու տիրականի, ար­

կիցների Հետ միայն տեսնուել՛ով Հ Այ" ^"^ՐԳէ դարձնելով իրենց կատարեալ ստրուկները ։ . Բ՚՚ոլ֊ մ՛ աաա իւ ի։ չ անելով բոլոր ժողովուրդների մէէ գո­

մարգիկբ, ըստ իս դժբախտ եւ անպէտք ար լսված­ շեւ ի կն երի, Հետ ղործակց ի լ ր յա րտտեւօրէն ան­ յութիւն ունեցոգ քաղաքական կո ւս ա կց ո ւթիլննե–

ներ են ։ Արանց թիւր մեծ է դժբախտաբար , մա­ կարելի է ( էիսի պե տ ո լ թ ի ւննե ր ի , թէ քաղաքա­ րից սկսած մ ի>Լ չեւ ամենապարզ միութ իւններ ը եւ

նաւանդ օտար երկիրների խոշոր կենդրաններոլմ ։ կան կո ւս ա կց ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ի անկեղծ բաղձանքր ; ամ էն տեղ մ իմ իայն րոլշեւիկեան կազմ ակեր պու–

ի ն չ օգուտ մ ի թէ իրենց գիտական կարոզոլթիւն– Բ ո լշեւի կն եր ի նպատակն է Հալածել բոլոր ժողո­ թիւննեբ ստեղծելով։ Ներկայիս բոլշեւիկների ղե­
Հ ար սւոութիւններ ը մ ի–
\ներր եւ կամ նիւթական վուրդէ երի մէէ գոյութիւն ունեցող կուսակցո՛ւ­ կավարները այնքան ե՛ն աքլորացել, որ անգամ չեն

միայն իրենց է վեբապաՀ՚ոլած պէտք չզգալով թիւնն երի , ին չ որ ար ի ն (հուսաս տանում եւ Հ իմ ա վալ՚սեւ. ում մ ի նոր եւ աւելի աՀռելի պատերազմի
ազգային մէէ ուրախա–
Հաւաքական մթնոլորտի է լ ան՛ում են նոր գրաւած երկիրներում : Հետեւա քներից ։ Բայց պարզ է >որ եթէ մ ի պա­

գիւոե ք գ ո բծել պա յքարելոլ մի Մ ի խօսքով^ րո լշեւի կնե րը Հաւասար իրա­ տերազմ ծագի որքան պիտի ուզենայինք ՛որ Ա՝ե–
ապր՛ելու։ Աակայն ի–
խօսքով ա զգա լին կեանքով ւունք՝– ե բ՛ով որեւէ քազաքական անկախ պետու- հ երր այգ միէոցին չդիմէին սլարտուողներբ

րենց նեղ օրերին օգնութիւն են խնդրում ազգա­ թեան եւ կամ կուսակցութեան Հետ գործակցե­ չեն լիներ անգլեւս աքսոններնտ ու աբեւմ տեան

յին կաղմ ակեր պութ իւննե րից եւ նշանաւս բ ^ա,ք լուն սկզբունքով դէմ են : Այ սէ Հիմնական պատ­ մնացեալ պետութիլնները ։ Այգ պարագային ,

գէմքհբից ։ ճառը , որ գի տաւա րեալ կերպով չեն ուզում մ եծ չենք կարծում որ մարդկութիւնը արցունք թափի

՚Հյերկայիս մենք տեսնում ենք թէ ինչպէս բո­ պե տ ո ւթ ի ւննե ր ի Հետ Համ ա գործակցութեան՛ րոլշեւիկեան ոստիկանական վարչաձեւի աճիւնին

լոր պետութիւնէ, երր Հ ետզՀ ետ է Հ ամ ախմ բլ՛ում են րնդՀանուր լեզու գտնել X վրայ ։

երկու գլխաւոր մրցակիցների Հ"ւրէը ։ Ե*~ որ ո ւ յ Այս վեր էին պատերազմին յաղթուեցին բո լ– (3 եւ վերէ) ԲԵՆՕ

Fonds A.R.A.M