Page 202 - ARM_19-1947_04
P. 202
ՄԾԾԱՐԱՆ՚Բ աԲԱՀՕԱՀԷՊոԻՆ ՛եօթ ո ւթի ւ&նե ը ո ւ մ ատ ո լց ում ով յ յետո յ ա ղ գ ա յփն Հա^ակաԱ ա;/ւ
Համ ալս արան ի մը պաշտօնը՝ գիտական , պատմա
կան , փիլի ս ո փա յա կան ալ գրական աշիատան՚քն՚ե՚–
րսւ. հ՜աեօթա ց ում՛ ով : Այսպէս $ Հ Ի Ո Հ Հ Է * – <ք*ապմա–. Կեանքիս դտչքարք-Հ ու խունձաբբլր մշսէքսբալր.
ՏԼամենայ՚Լ. լէ՚Լոլ. զՀաճոյս՝ վէ պֆի խմբա գրութեան եւ իբ ա շիա քսակի ց ^ԼաԲ "՝
Որ զպիտանին խաո՛ս է (ՀԼդ " ՚ ն ո յ Լ : գապետներունյ այսօր ուձնինք գասագիրքեր ձա~ Գոլնեզ ՓնԱկ, մ,թթկ
տուկ բարձրագոյն՝ >վարքհարաե\ս\երոլ եւ Համալսա ՛Բո եգեմոմ չկս՚լ՛ սամում , վսեմ ուսմունք
ՈՐԱՏԻՈՍ , ԱբյւԱյստ. ^երթալակաԹ 342 րաններու : Ի ռ ն չ փոյթ թէ այ<եմէութիմն չունին , Գեր ու քաղցրիկ )
Մե& ֊ Հօրս այգիներուն ^է^1 ^կուզեն ի Iե - ներկա յ ի ս յ ա յ դ աշիատա Լաւերէն շատ Լ ր 1 գի - ՛Բո ճոխ գրկում ուէնէին գութ ցին ու խլուրդ ,
բուն շուքին տակ , Հ՝ոն\ ուր մարգագետինը Գոք՚Լ տութիւ1ը կը յառաքդձիմէ արն քան արագ , ար մէկ Ծղրիթ, Հալքեր ,
վատ ո ւ ի մը կռնակին՛ գ ռ յն\ը կյՀ ստանար Օգոստո օրէն՝ մ իւսը 1լ արժե ղրկուին եւրոպական Համ ալսա– Տաւոլշ գ ե տ ի ժիր , խչրտոսն ձեների լուրթ
սի ./սրեւէն^ կ%եր կննայւի , տակաւիւ՝ ո Է Է" ^ աատա– ը անն ե ր ո ւ դասագիրքեբԼ անգամ : Կը բաւէ արձա Իքաղն էր անթեր X
Ջրաղացիգ ալրափոշին
նի , ու Վ^արոսՒան կրլ կարգածի : նագրել , որ Հայրենազուրկ բազմութեան մ ը Հա Աղմկալից
^հչիէուս վերել իաղչողԸ յ կո վ/՛ ստինքն՛երու մար՝ մեր Մխիթարեա՚ն՛ վարդապետները մտած՜եր Օծել է ի ն ձ ,
նման՝ ողկոյղ առ .ոոկոյգ ^ կ՚աճէր , կր լեցուէր ու են\ ն՛ախ Լ^ԳՈէ~ մը տալ^ յետոյ ՀամալսարանակաԱւ Այն օրուաևից շպար ու ճիչ կոշել եմ միշտ
կը ՀասուԼԱար : իմ իւեչքս աչ, անոնց Հետ եւ ա– Հմտութիւնդ ո րպէ սղի Հ ա յ (եողովուըդը ապրի , կեանքի սեւ բիծ :
նոնց կողքին Հ կը լեցուէր ու կը Հասուննար Հ 1Ս՛՛՛ Հոգ չէ թէ օտարութեան մէք^Հայըենիք ունեցողի 0՜ , քո թթի, այգեկութի, քաղցր Հիւթի
՛Լ՛1 ՛ԱԼ՝ ԱսաոլՀիՈյ արեւոՎ , իւք իյեչքս՝ *Լար ո ւժա նի պատրանքով : ՚ ԱկունքՀ.1 անցաւ
ասոյթի
Ի մ Հաճոյքի պերճ յաւերժաթիռ
Հայրս կ՚առնէր կը բերէր դ՛պրեվանքէն : ք(/ոստովանեցէք , որ պետական՛ գորհ՜ է այս I Երկինքն է ծաւ :
Որքանն կը զայրանայի ես ինօ՜ի յ երր կը Հան– Ազգ ստեղհ՜ել Լեգո լ մը տալով ^ ե լ ոգեկա\ն\ Հայ ՝Բո լ ո յ ս օրով սիրագորով վաղք ու կորով
գիսվէի րա ււ,1, լա լ՝ ի եհ՜ ի ան&անօթ։ Կը նշանակեի րենիք ստեղհ՜ել Համալսարաններ Հիմնելովդ ու ի ւ ձ խնդացին .
^Ղ^հհ-Է ^Ր ՎՏ""յ » անանց ն Լանակո ւթիւնրէ փնտռել րեմն մ շակութա յին կեանքի ամէն պայմ ա՚ն< Ըն Անբիծ յ ո յղող^ ոնց սիւքը գբ։\վ ես ան՛խռով
\1 ո րգո ախ ու գաւեր
չոլ Համար գպրո ց ին՛ մեծ֊ բառարանին մէ^ (Երից ձեռելով յ ծ՚լք ծաղեցի ,
վարգասլեաաց) ; Սիւգէն՝ Հսչգտիկ բսձեաստեգհ-ը » ր ա ս ա յր ։1 ո լէ բ գա րձար՝
թէել^ որ Հ շատ բառ գիտէր »^ յանգ կաղմեէու Եւ Է0^Լ է ^այՐ^փքԸ,1 ՚ ^ " ^ Դ , միայն՛* )\)ափ ֊ Ես չզգացի ,
գի ւր\էն խագէ մը աւելի բան էէ ի գի "՛եր տ ա կա լ ի ն շիկն՝ ալ ունի այգ Հողը՛, Հայրենիքը պատմութիւն՝ /• րախա աւէտ գի/։կգ յաւէտ՝ շատ մերոնց Հեա
բան ա ս տ ե դհ ո ւթ ե ա\1\ մասին : է՝ այց եւ այնպէս կը է ֆիզիքական ե լ իմ ա ցական կե սոնքով : Եկայ այցի ...
սակայն լաց ու կական
կարգային նա իւա ս ի րա բա ր , է է ՈՍ Գ\Րոլաօ~ էք "– «Ուր լ ե զ " * ֊ ) անդ Հայրենիք» , կր գբէ <ձԲազ– Այսօր օտարական
տա՚Խաւոր՛. Կը կայ՚գայի առանց ձանձրանա յ ո լ ^ Ա1– մավէպ» ( 1925 Տ<ուձն\ոլար) , արձագանգ տալու ՛Սիրտս են լափում *
ռանց . . . Հ ա ս կնա լո լ ^ երբ նո յնիսկ յ օր մր , Հայրս Համար տարազի մը ո ր ամբողջական– չէ , ոչ աք Այ՚էէ՛ լԿայ1 կկո՛ւ չկայ, որբ եմ ա՛նկար՝
բերաւ հյհղճ ու ան բուն
Ս՝շս1կակԱ1էւքր ։ «կարգալիք բաձ» կ՝ոլղէ\ի կատա՛րեալ յ բ ա յ * ք ե լ այնպէս գեղեցիկ վարդա ֊ ... •
շարունա՛կ ^ ի®ն՝չւգէս Հա՚սնկբ իւեղճ Հայրս ; Ու կբ պետութիւն մըն՝ է մողովուրդի մլէ Համար մանա
ւանդ ) որուն կէսը կ՝ապվ.վ. իր երկրին մէ^^ միւս Մ– ԳՈԻՐԳԷՆ
բերէր ինէ ՝"ր ^ ա ր է բ ) Է^Լ "Ր տայի\՚ն\ վարգաոլետ– կէսը իր եր կրէն գուբս յ ա շխարՀ ի •վյ,ա/ Համաս–
ն ՚ ե ր ը գ ն\ոյնիսկ ... կոնգա կն եր : ՚ք՝այց\ ես 1Լ ոլղէի փիւռ : էքւ Ափիւռքը կ^իւրացՀԼ է այդ գաղափարը
միայն՛ ոտանաւոր եւ յան՛գաւոր*. Օր մըն\ ալ բերաւ ա յնքա՚ն՛ ժամանակ* ո ր կ՚ապրի իր ե բ կբ էն գոլրս ք ՍտեփաԱԱոս ՚հաշհհւթւ
. •-.« ք^աղլքավէ՜պ ^ կարգացփ՝ հ՛ախ ոտանաւորնեբը ։ Հար կա գրաբար :
Այգ ընթերցումներէս կը յիչեմ, տակաւին\ , րա– Ափի ւռքր՛ հ՜ափեր ով կը ղձե աՀ ատէ ր նաեւ «/«ս"Լ–
նա ստեղէն ի մը ած֊ա ւձն՚ր ^ <Հ՝ք*ազմ ավէպ^ի ճերմ ակ մավէպ^ի կատարած՜ աշխատանքը^ որ կը հ՜ագի
Հացի պէս կակուղ եւ աղն ի ւ թո լգթ ին վր ա յ ^ իբ իսկ անուն էն , խօսիլ Համ ա Հնդական նիւթե բու
Եղիա Մէլէքեան ; մասին՝ յ որոնք կը լրացնեն՝ ազգային– մշակոյթի Ա՝ ի ի ա գարե ա՛ս մեր Հարուստ մատենագրոլ .
Երբեք պիտի չկա րեն այ ի սակա յն՛ միտքէս անւ֊ Հ ի ն ու նոր արժէքներուն հ֊անօթոլթիւնը մարդկա թիւնր շատ աղքատ է Հանելուկն՛երով։ Մեղ յայտ–
ցըՆել որ \ յետագայի՚Լ՝ յ ^ք^ագմավէսլ՚ֆի Հաւատա յին մտքին բոլոր նո լաճ ո ւմներ ո ւ1ն– գիտութեամբը՚. լ ի են միայն մ ի քանի Հեղինակների կաղմած Հա
Տ՚ովՀաննէս Եր–
րիմ ընթերցող ղաբձահ՜ , ո լրեմ\Լ< այլեւս զայն Այսպէս , (^ագՆքավէ՜պ Համայնագիտարանի մը նելուկները՝ Ներսէս ՇնորՀալոլ,
Հասկնալու ե լ գնաՀատեյոլ ի վիճակի յ օրին մէկը գեր ը կա ա ա ը ահ՜ է նիւթեր տալով պատմ ութեՏԱէն , ղնկացոլ ե լ ոմ՛ն իգնատիոսի։ Վերքին երկու Հե
յօգո ւահ՜ պիտփ գրէի մ՛եր պարբերաթերթերուն վւիլիսա փա յ ո ւ թ ե ՚ ն էն գ գիտութեանց րււ /ո ր ճիւղե– ղինակների Հանելուկները՛ դեռ չե՛ն Հրատարակ -
"՛յէ* ՚ՀյաՀապետին մասինդ իբրեւ գնաՀատական– ^ բէն յ մին չեւ բուսաբանութիւն տ տարրաբանութիւնդ ուած Լ՝ն՚րա\նք յայտնի են ՀՍՍՌ Մատենադարանի
Էրրել մ եհ՛ ար անք : Հ ա\1քա բան ո լ թ ի լն. ^ կենդանաբանութիւն՝՝ ; է$ լ այս ձեռագիր ընդօրինակութիւնէ երից) , իսկ առաքինի
ձեռնարկին– Համար կերաաօ՜ է բառեր , տրոնց մե Հանելուկներ՛է, մեծ մասը կրօնական բովանդակու
ծագոյն մասվԼչ րնդՀանրացահ՜ է այլեւս ու նաւիբա֊ թիւնն՛ ուն՛ի X
ք^սւկմավէպ Հարի՛՛ւր տարեկան*. գորհ՜ուաձ՜ : Այդ բառակեըտ\ոլթճիլնը կատարուտհ՜ ՀաԱւելոլկներ անցեալոլմ , անկասկած , եղեւ
՚ աստակաւո է •Կ. մ ւ ա տ ա լա ս ՝ո րոլ Ղւա ւ է յաճախ պեղելով մեր լեզուին գանձարաԱը , մերթ ե՛՝. X Կան տուեալներ որ ՛նրանք շատ սիրուած են ե–
տիտաննե
Իւահ՜քին մ Է^ կը փորձո ւ\էք տեսնել մ եր Հետեւելով ժողովրդական լեզուին՝ կամ առ ի չգո ղ ե լ միքնադարեսձն Հայաստան՛ում , սակայն չեն՛
րէ՛ Ը $՝ԼէՀ."՛՚^՚1 ք՝ագրատ\ուեի ^ Հիւրմիւղ։ Վ^ասՀե՚ղի յէ յ°րիԱելով ըստ գրողին Հայեցողութեան՝ : պաՀուել, որովՀետել մեր գրիչներն ա յդ կարգի
Ոմանք
փր ամէն մէկ թիսին մէ^ պիտի դտ\Լէք մասունք մը քննա դատ ահ՜ են Բազմավէպը.՝ մեղա մատենագրական երկերի փրայ նայել են որպէս
Հայկական, Ողիմպոսէն * դրելով որ յառաքապաՀ չէ՛, Տ* ՝ճ * Ա իըունի ար թեթեւ գործերի ե լ չեն ընդօրինակել։ Սակայն՛,
ձ ա գ ա ն գ 1լ ո ւ ա այ այգ մեղադրա՛՛նքին՝ ^ երբ կը խօսի ա յե՚ուամենայԼ՚-իլ , մէկ մէկ, առանձին ձեռադրե. -
/՚ր բոլոր յատկանիշներէն առա^ , ե լ բաղ - դասական՝ գպրո ց\ին ալշացաօ՜ վեր ս տ ե ղհ՜մ ան մ ա ֊
մաթիլ են ատոնք ^ ղորս մեր Գ՝րակւ ք.թեո սիկ գրականութեան մէք^ ըայց կը պաշտպա բում, գլխաւորապէս գրակա՛ն , գիտական բովան՛ -
Պատմութիւնը պիտի շնորՀԷ իրեն ^ պէտք է խոս– նէ անմիքապէս* ՀՀԻամ՝անա՛կադրէ^պ . ի նչ փոյթ* դակոլթիլն՛ ՛ունե՛ցող մ-՚ո ղովածո ւձհ՚ե ր ո լ մ , կան չու
յ վանվւ լ եւ բա ր ձլ •Կ թէ Հայ ժողովուրդը երբեք ալ գարերուն Հեա\ը> քալահ՜ սումնասիրուած Հա՛նելուկներ՝ մեծ մասամբ ան–
աղգակերտոլթեան՛
գպրոց մ՛ը եղաւ չէ , միշտ քայլ մը ետ* միշտ Հեռուէն» (իազւքա^ Հ եղին ակ ւ
ՊաՀ մը խփեցէք ձե ր աչքերը՝ երեւակայելու վէպ , 1936 , թիւ 8—12, ^ ^ 3 1 1 ) ։ Պէաք է աւելցնել Ա տեփանոս Գաշտեցին՛ մեր մատենագրութեան
մէք յայտնի
Համ ար խաւար ը , ուր թաղուած՜ էր Հայ՝" ց քք՜ողո– թէ ուրիՀԼ է Րազլքավէպ^ կամ Մխիթարեան մտա անձնաւորութիւն՝, է ։ Նրա վրայ կանգ
վոլ^րղը (հէ գարուն վերքերԱւ Վանքերն ի"կ » ւս ըականոլթեան առաքելս լթիւձԼը ;Ա խիթարեան են առել Մ • Ջամչեա՚ն՚ր (Պատմութիւն Հայոց, 3
մարահ՜ էին ^^միա– միայն ուձնեցաօ՜ Հատոր, (Այրարատ ,
ճ ր ա գ կոէրւաօ֊ այլաբանօրէե^ Ուխտին ա յս բեմը մ էկ նպատակ Վենետիկ 1876), Վ– Ալիշանր
հնէն մինչել Հյ ր ո ւս աղէ մ : Հա յկաղեան *յեղչ1 Հետ– է* ՍտեզՀիել ազգ) գա՛րերու թմբիրէն արթնցնեւ Վենետիկ 1890) , Տաշեանբ (Ցուցակ Հայ ձեռա -
զՀետէ կբ մոխրա՚Լար սեւ ՀբգեՀի՚ն մէ^^ կր էք՛"– Հ ի ն եւ արիմԼաքամ ժողովուրդ մը^ զայն՛ Հագոլե– գբաց մատենադարանի ի Վիէն 1895) ե լ ուրփշ -
1 ա ր , կը կո ըսուէր անՀեա։ Ս՝եհ՜ն Ա՛ խիթար տուաւ ցնել իր փառքերուն՛ շոգերով եւ նոր ժամ տնակնե ներ։ Նյա մասին մատենագրութիւն ունէի մեծա -
առածէն՛ նշանը ^ նախ փրկել ձեռագիրները սեւ րու պաՀանԱւերով։ Ան տ՝ուահ՜ է Հիմնականը մի– նուն գիտնական Հ . Աճառեան&ւ իբ Ան ՚ձն ա՛նոճ՛ն երփ
ՀվէգեՀ էն : Այսի՝՝՝֊ քքն ^ կոր՛ուստէն աղատել մեր այ՝Լ։ Հ արմատը, ոբ,ոլ վրա ք պիտի բոլսնէփն ո՛ւ բաո.արան՝»ում (դեռ չՀր՚ատարա 1րոլած) :
Iատս մ ոոււթիւն ը , ի ՞ ն չ պիտի ՐԱայինք^ Աս միշտ բուսեր են՛ երիտասարդ քքվչեբ* յառաքապաՀ Ստեվւանոս Գաշտեցին. \7րդի վերքում եւ \ՏրԳ
ուա՚Ն իմ Տ եթէ կորսուահ– րԱա յին մեր պատմ ա– .՛ե ւ լաւիտենսւկան : դարի սկղբներում ապրած Հեղինակ Է : Աֆէոբ ղոր՝–
կան ձեռագիրն եըը ։ Ի՚ն-օ^ի մի՛ յիշեցնէք , խնդրեմ , ք*ր գրակաԱւ քաղաքակաեութի՚֊նր ^ Հ 1 1 ^ ա ՝ ^ Ք բա ծերէն մեղ յայտնի է արժէքաւոր «Համառօտ վ^ն–
էք մ իաօ՜՝ ի գեր ը ,—- Ս իմ էոն կաթողիկոս կ*աշխա– ձեո ու մ՚հ վիճաբանութեան յքնդդէմ Հերձուածս -
աէքւ Հետեւողութեամբ ԱեՀքն Ա՝խիթարի ՚ նաձեւել Ո ը ա ա ի ո ււ ի խօսքեըով։ Ուսուցանել, տայ զ՛՛՛ո աղդի։ Հայոց » . սա բաղկացած է երեք գրբ–
քքւ սկսաւ ձեռագրի ո ր ս ո ր գ ո լ թ ի լն մ ը Հա ք ֊ իմաստութիւն^անո ր խառնելով մ իաժամ ահ ակ Հա ՔԽ I ոՐո՝։Յէց առաք ինը կոչլում է «Մաղախ Փրչ–
կական բա՝րձ ր ա լանգա կէ.ն վր՛" յ ո ւ ^իէէկի" ք մ ամ– ճելին, ինչ որ կրնայ Հմայել ^ոդի՝լերՀը եւ յուղեք րանտց» , երկրորդը՝ «կոչնակ ճշմարտութեան»
ռապաա վանքերուն մէք ։ սիբտերրԼ՛. Վ^ասՏւդի զվճիռ Հաճութեան առնու որ իսկ երրորդը՝ «Խնդիր ուղղոլթես/հ՚ք, : Մատենա -
ղօգուտն ընդ Հեշտութեան՝ խաոՏևէ ի քեըթուահ֊ս&՝ դարանի ընդօրի՚նակոլթիւն՚ն՚երում յայտնի են՛
Ա ր. ո ւ Հ ետ եւ գարձան\ Ա* խի թարե ան տպա րա - իւրում , ՚ ՚ * ե լ Հռչակաւոր մատենագիրին երկա
հ-ին ւսԼիւ՝1 եըը ^ ք(ք,որենացիին խօսքը տարաօ՜ելու րայաւէտ կեանս յաւելու՝ կենդանի պաՀելով ել Ատեփանոս Գաշտեցոլ այլ աշխատութիւսնեբրէ եւ"
Համար մ եր բ աշխարՀ ի ն մ էք ու մին չեւ Հ եռաւոր յետ մաՀոլ զՀամբաւ եւ ւլԱևՏ ՝ուձն՝ նորա յաղգս յա «Համառօտ պատմութիւն եւ ա՚ն՚ո^ւքեք որդոց թագա
ՀԼգկաստան ։ Արգի ձայկասփիւռին նախօրինա ֊ ւիտենից »: ւորաց Օսմանցոց» որին կց՛ուած Է Հնդկաց պատ
էլովը Փա՜ռք 9՛ ԱւզւՐսւվէսլ^/ վաստակին : Ու նո բանտ ր մութիւն յշ) , եւայրն;
Մխիթաբեանսւերր գ 7 րոնք պաշտամունքն՛ ու– ւաղթանակներ : Ս՚տեփա՝ոս Գաշտեցոլ մեղ թողած երկերից
,
1 ի–., մեր ս ա ո բ լեղուին ^ չվախցան սակայն Շ. ՆԱՐԳՈՒՆԻ երեւում Է , որ նա իր. ժամանակի աչքաբաց , լեզու
ի՛՛ չք ճկո • ն հն ա\՚.ոնք , գորօ՜աօ՚ելէ ռամկօըէ– ներ գիտցող Էլ բ ա ւ ա կ ա ն ա չ ա փ ղարգացած անձ -
՚ն՜ը, ս <՚ւ լեզոէ՝,– ղոը կլՀ խօսէր կորստեան գուռները քտՄք՝ • Այ" Գ ք ՚ ֊ թ է ՚ Յ ՚ Ր քաղուա՚հ– է զԳ-եղոլ.– նաորոլթիձւներից մէկն է եղել։ Երեւում է , որ ՛նա
Հ ա սււ V մեր ոովոլըգլէՀ ԱշխաըՀաբար չէր ա յգ , ՝լի–շ>է<ն՚Հ պաակ^եբաղարգ ե լ գեղատիպ Հրատարա - եղել է վաճառական ; իբ «Հակաճառութեա՛՛ն» մէ9
ա յ լ թրքաբա ր մը , այլանգակ ^ օտար , խորթ լե ղոլթենէ(հ, որ փբյւեւ բացառիկ թիւ լ ո յ ս տեսաւ, («Խդիր ճշմարտութեան» մասում) նա իդԿաԼա–
զու մ ո : Այգ լեզուն էբ^ սակա ք ^ որ կը Հասկնար վերջերս, Ս • ՚Լազարու, վանքին տպարանէն, կանացնում է այն։ քաղաքականութիւնը, ՛որը վա
առթիւ,
յ-ողովուրղը : Եւ Մ խիթար եան՝1՝ե ր ր խօսեցան– այգ Բազւքսւվէպ^ Հարիւրամեակին իբրեւ մե րում է Տոսքա՚ն՛ Գոլքս ը Լիվորնիա ՚նալաՀանգրս -
լեղուով , բայց ՀետզՀետէ մաքըելով , ստըկելով, ծարանք , Սփիւռքի Հայ գրողներուն աչիյա - տում հրաւիրելով այդտեղ պանաղան աղդի վաճա
ղտել՛է մ ու յղկելով։ Աբգի աշխարՀաբարին առա - ռականների : Այղ կապակցութեամբ ՝հա արդարա
քի ն ո լ՛/ ո լց ի <ն ե բ\ Լ • են Ա՝ խիթաըե անն ե ՛ր ւ ռ՛ : տակցոլթեամբ : ցնում է Արշակթ՝ Ար շ ակ աւան կառուցելու Հա
ք^ւ՚՜-ւ՜ւ .քա՚ւ^է-լլյ; ,Որ ազզա կեր տ ո լ թ եան այս քաղա ՀԱՆԴԷՍՆԵՐՈՒ եւ Ժողով1երոլ ազգերդ խրմ- մար, որը, իբր թէ , Ար լակի Համար ծառայելու էր
կք ՛՛ա ս, թիւ՝ ր (ր նոլիըազտորօ՜Էը իր խմբագրու– բտգրոլթեան Հասցնել որոշուած թուականէն առ– որպէս վաճառակա՛՛նական կենդրոն) :
Հ ՛՛մ բ չ զ ։ւՀ աո ալ միտ քն ան ցեա քիւ՛– ոգեկոչում աւք նուաղն երեք օր առաչ^, ո\ր՚ովՀետեւ ելեկտրակա՛ն։ ՀՍՍՌ Մատենադարս/հի թ ի լ 1786 ձեռագիրՐ
պ՛ա 1 մ ա կան ա • ժ՜էք^ւե րո լ վերակենդանացուր Հյւսանքի ընգՀատումձ երուն պատճառաւ ստիպ - պարունակում է ն ո յ ն Հեղինակի «ծիծաղերյ Վար
Ա : ք ւ ՚ ֊ զ ե ո կատարել նախ ժողովրդական լսարա ուած– ՛ենք կանխել կամ ուշացնել թերթին։ տպա սաղ Ատեփաննոսի Գաշտեցուն չափած՛ո յ մ ի գ"Ր՜
ն՛ի մը գերը՝ Հետաքրքրական՝ ե լ գորհ^ական հ ա - գրութիւնը^ յ *71՛ "ՐԱ երգիծա՛նք է իր ձիու վրայ՝ գրուած Հա–
Fonds A.R.A.M
Համ ալս արան ի մը պաշտօնը՝ գիտական , պատմա
կան , փիլի ս ո փա յա կան ալ գրական աշիատան՚քն՚ե՚–
րսւ. հ՜աեօթա ց ում՛ ով : Այսպէս $ Հ Ի Ո Հ Հ Է * – <ք*ապմա–. Կեանքիս դտչքարք-Հ ու խունձաբբլր մշսէքսբալր.
ՏԼամենայ՚Լ. լէ՚Լոլ. զՀաճոյս՝ վէ պֆի խմբա գրութեան եւ իբ ա շիա քսակի ց ^ԼաԲ "՝
Որ զպիտանին խաո՛ս է (ՀԼդ " ՚ ն ո յ Լ : գապետներունյ այսօր ուձնինք գասագիրքեր ձա~ Գոլնեզ ՓնԱկ, մ,թթկ
տուկ բարձրագոյն՝ >վարքհարաե\ս\երոլ եւ Համալսա ՛Բո եգեմոմ չկս՚լ՛ սամում , վսեմ ուսմունք
ՈՐԱՏԻՈՍ , ԱբյւԱյստ. ^երթալակաԹ 342 րաններու : Ի ռ ն չ փոյթ թէ այ<եմէութիմն չունին , Գեր ու քաղցրիկ )
Մե& ֊ Հօրս այգիներուն ^է^1 ^կուզեն ի Iե - ներկա յ ի ս յ ա յ դ աշիատա Լաւերէն շատ Լ ր 1 գի - ՛Բո ճոխ գրկում ուէնէին գութ ցին ու խլուրդ ,
բուն շուքին տակ , Հ՝ոն\ ուր մարգագետինը Գոք՚Լ տութիւ1ը կը յառաքդձիմէ արն քան արագ , ար մէկ Ծղրիթ, Հալքեր ,
վատ ո ւ ի մը կռնակին՛ գ ռ յն\ը կյՀ ստանար Օգոստո օրէն՝ մ իւսը 1լ արժե ղրկուին եւրոպական Համ ալսա– Տաւոլշ գ ե տ ի ժիր , խչրտոսն ձեների լուրթ
սի ./սրեւէն^ կ%եր կննայւի , տակաւիւ՝ ո Է Է" ^ աատա– ը անն ե ր ո ւ դասագիրքեբԼ անգամ : Կը բաւէ արձա Իքաղն էր անթեր X
Ջրաղացիգ ալրափոշին
նի , ու Վ^արոսՒան կրլ կարգածի : նագրել , որ Հայրենազուրկ բազմութեան մ ը Հա Աղմկալից
^հչիէուս վերել իաղչողԸ յ կո վ/՛ ստինքն՛երու մար՝ մեր Մխիթարեա՚ն՛ վարդապետները մտած՜եր Օծել է ի ն ձ ,
նման՝ ողկոյղ առ .ոոկոյգ ^ կ՚աճէր , կր լեցուէր ու են\ ն՛ախ Լ^ԳՈէ~ մը տալ^ յետոյ ՀամալսարանակաԱւ Այն օրուաևից շպար ու ճիչ կոշել եմ միշտ
կը ՀասուԼԱար : իմ իւեչքս աչ, անոնց Հետ եւ ա– Հմտութիւնդ ո րպէ սղի Հ ա յ (եողովուըդը ապրի , կեանքի սեւ բիծ :
նոնց կողքին Հ կը լեցուէր ու կը Հասուննար Հ 1Ս՛՛՛ Հոգ չէ թէ օտարութեան մէք^Հայըենիք ունեցողի 0՜ , քո թթի, այգեկութի, քաղցր Հիւթի
՛Լ՛1 ՛ԱԼ՝ ԱսաոլՀիՈյ արեւոՎ , իւք իյեչքս՝ *Լար ո ւժա նի պատրանքով : ՚ ԱկունքՀ.1 անցաւ
ասոյթի
Ի մ Հաճոյքի պերճ յաւերժաթիռ
Հայրս կ՚առնէր կը բերէր դ՛պրեվանքէն : ք(/ոստովանեցէք , որ պետական՛ գորհ՜ է այս I Երկինքն է ծաւ :
Որքանն կը զայրանայի ես ինօ՜ի յ երր կը Հան– Ազգ ստեղհ՜ել Լեգո լ մը տալով ^ ե լ ոգեկա\ն\ Հայ ՝Բո լ ո յ ս օրով սիրագորով վաղք ու կորով
գիսվէի րա ււ,1, լա լ՝ ի եհ՜ ի ան&անօթ։ Կը նշանակեի րենիք ստեղհ՜ել Համալսարաններ Հիմնելովդ ու ի ւ ձ խնդացին .
^Ղ^հհ-Է ^Ր ՎՏ""յ » անանց ն Լանակո ւթիւնրէ փնտռել րեմն մ շակութա յին կեանքի ամէն պայմ ա՚ն< Ըն Անբիծ յ ո յղող^ ոնց սիւքը գբ։\վ ես ան՛խռով
\1 ո րգո ախ ու գաւեր
չոլ Համար գպրո ց ին՛ մեծ֊ բառարանին մէ^ (Երից ձեռելով յ ծ՚լք ծաղեցի ,
վարգասլեաաց) ; Սիւգէն՝ Հսչգտիկ բսձեաստեգհ-ը » ր ա ս ա յր ։1 ո լէ բ գա րձար՝
թէել^ որ Հ շատ բառ գիտէր »^ յանգ կաղմեէու Եւ Է0^Լ է ^այՐ^փքԸ,1 ՚ ^ " ^ Դ , միայն՛* )\)ափ ֊ Ես չզգացի ,
գի ւր\էն խագէ մը աւելի բան էէ ի գի "՛եր տ ա կա լ ի ն շիկն՝ ալ ունի այգ Հողը՛, Հայրենիքը պատմութիւն՝ /• րախա աւէտ գի/։կգ յաւէտ՝ շատ մերոնց Հեա
բան ա ս տ ե դհ ո ւթ ե ա\1\ մասին : է՝ այց եւ այնպէս կը է ֆիզիքական ե լ իմ ա ցական կե սոնքով : Եկայ այցի ...
սակայն լաց ու կական
կարգային նա իւա ս ի րա բա ր , է է ՈՍ Գ\Րոլաօ~ էք "– «Ուր լ ե զ " * ֊ ) անդ Հայրենիք» , կր գբէ <ձԲազ– Այսօր օտարական
տա՚Խաւոր՛. Կը կայ՚գայի առանց ձանձրանա յ ո լ ^ Ա1– մավէպ» ( 1925 Տ<ուձն\ոլար) , արձագանգ տալու ՛Սիրտս են լափում *
ռանց . . . Հ ա ս կնա լո լ ^ երբ նո յնիսկ յ օր մր , Հայրս Համար տարազի մը ո ր ամբողջական– չէ , ոչ աք Այ՚էէ՛ լԿայ1 կկո՛ւ չկայ, որբ եմ ա՛նկար՝
բերաւ հյհղճ ու ան բուն
Ս՝շս1կակԱ1էւքր ։ «կարգալիք բաձ» կ՝ոլղէ\ի կատա՛րեալ յ բ ա յ * ք ե լ այնպէս գեղեցիկ վարդա ֊ ... •
շարունա՛կ ^ ի®ն՝չւգէս Հա՚սնկբ իւեղճ Հայրս ; Ու կբ պետութիւն մըն՝ է մողովուրդի մլէ Համար մանա
ւանդ ) որուն կէսը կ՝ապվ.վ. իր երկրին մէ^^ միւս Մ– ԳՈԻՐԳԷՆ
բերէր ինէ ՝"ր ^ ա ր է բ ) Է^Լ "Ր տայի\՚ն\ վարգաոլետ– կէսը իր եր կրէն գուբս յ ա շխարՀ ի •վյ,ա/ Համաս–
ն ՚ ե ր ը գ ն\ոյնիսկ ... կոնգա կն եր : ՚ք՝այց\ ես 1Լ ոլղէի փիւռ : էքւ Ափիւռքը կ^իւրացՀԼ է այդ գաղափարը
միայն՛ ոտանաւոր եւ յան՛գաւոր*. Օր մըն\ ալ բերաւ ա յնքա՚ն՛ ժամանակ* ո ր կ՚ապրի իր ե բ կբ էն գոլրս ք ՍտեփաԱԱոս ՚հաշհհւթւ
. •-.« ք^աղլքավէ՜պ ^ կարգացփ՝ հ՛ախ ոտանաւորնեբը ։ Հար կա գրաբար :
Այգ ընթերցումներէս կը յիչեմ, տակաւին\ , րա– Ափի ւռքր՛ հ՜ափեր ով կը ղձե աՀ ատէ ր նաեւ «/«ս"Լ–
նա ստեղէն ի մը ած֊ա ւձն՚ր ^ <Հ՝ք*ազմ ավէպ^ի ճերմ ակ մավէպ^ի կատարած՜ աշխատանքը^ որ կը հ՜ագի
Հացի պէս կակուղ եւ աղն ի ւ թո լգթ ին վր ա յ ^ իբ իսկ անուն էն , խօսիլ Համ ա Հնդական նիւթե բու
Եղիա Մէլէքեան ; մասին՝ յ որոնք կը լրացնեն՝ ազգային– մշակոյթի Ա՝ ի ի ա գարե ա՛ս մեր Հարուստ մատենագրոլ .
Երբեք պիտի չկա րեն այ ի սակա յն՛ միտքէս անւ֊ Հ ի ն ու նոր արժէքներուն հ֊անօթոլթիւնը մարդկա թիւնր շատ աղքատ է Հանելուկն՛երով։ Մեղ յայտ–
ցըՆել որ \ յետագայի՚Լ՝ յ ^ք^ագմավէսլ՚ֆի Հաւատա յին մտքին բոլոր նո լաճ ո ւմներ ո ւ1ն– գիտութեամբը՚. լ ի են միայն մ ի քանի Հեղինակների կաղմած Հա
Տ՚ովՀաննէս Եր–
րիմ ընթերցող ղաբձահ՜ , ո լրեմ\Լ< այլեւս զայն Այսպէս , (^ագՆքավէ՜պ Համայնագիտարանի մը նելուկները՝ Ներսէս ՇնորՀալոլ,
Հասկնալու ե լ գնաՀատեյոլ ի վիճակի յ օրին մէկը գեր ը կա ա ա ը ահ՜ է նիւթեր տալով պատմ ութեՏԱէն , ղնկացոլ ե լ ոմ՛ն իգնատիոսի։ Վերքին երկու Հե
յօգո ւահ՜ պիտփ գրէի մ՛եր պարբերաթերթերուն վւիլիսա փա յ ո ւ թ ե ՚ ն էն գ գիտութեանց րււ /ո ր ճիւղե– ղինակների Հանելուկները՛ դեռ չե՛ն Հրատարակ -
"՛յէ* ՚ՀյաՀապետին մասինդ իբրեւ գնաՀատական– ^ բէն յ մին չեւ բուսաբանութիւն տ տարրաբանութիւնդ ուած Լ՝ն՚րա\նք յայտնի են ՀՍՍՌ Մատենադարանի
Էրրել մ եհ՛ ար անք : Հ ա\1քա բան ո լ թ ի լն. ^ կենդանաբանութիւն՝՝ ; է$ լ այս ձեռագիր ընդօրինակութիւնէ երից) , իսկ առաքինի
ձեռնարկին– Համար կերաաօ՜ է բառեր , տրոնց մե Հանելուկներ՛է, մեծ մասը կրօնական բովանդակու
ծագոյն մասվԼչ րնդՀանրացահ՜ է այլեւս ու նաւիբա֊ թիւնն՛ ուն՛ի X
ք^սւկմավէպ Հարի՛՛ւր տարեկան*. գորհ՜ուաձ՜ : Այդ բառակեըտ\ոլթճիլնը կատարուտհ՜ ՀաԱւելոլկներ անցեալոլմ , անկասկած , եղեւ
՚ աստակաւո է •Կ. մ ւ ա տ ա լա ս ՝ո րոլ Ղւա ւ է յաճախ պեղելով մեր լեզուին գանձարաԱը , մերթ ե՛՝. X Կան տուեալներ որ ՛նրանք շատ սիրուած են ե–
տիտաննե
Իւահ՜քին մ Է^ կը փորձո ւ\էք տեսնել մ եր Հետեւելով ժողովրդական լեզուին՝ կամ առ ի չգո ղ ե լ միքնադարեսձն Հայաստան՛ում , սակայն չեն՛
րէ՛ Ը $՝ԼէՀ."՛՚^՚1 ք՝ագրատ\ուեի ^ Հիւրմիւղ։ Վ^ասՀե՚ղի յէ յ°րիԱելով ըստ գրողին Հայեցողութեան՝ : պաՀուել, որովՀետել մեր գրիչներն ա յդ կարգի
Ոմանք
փր ամէն մէկ թիսին մէ^ պիտի դտ\Լէք մասունք մը քննա դատ ահ՜ են Բազմավէպը.՝ մեղա մատենագրական երկերի փրայ նայել են որպէս
Հայկական, Ողիմպոսէն * դրելով որ յառաքապաՀ չէ՛, Տ* ՝ճ * Ա իըունի ար թեթեւ գործերի ե լ չեն ընդօրինակել։ Սակայն՛,
ձ ա գ ա ն գ 1լ ո ւ ա այ այգ մեղադրա՛՛նքին՝ ^ երբ կը խօսի ա յե՚ուամենայԼ՚-իլ , մէկ մէկ, առանձին ձեռադրե. -
/՚ր բոլոր յատկանիշներէն առա^ , ե լ բաղ - դասական՝ գպրո ց\ին ալշացաօ՜ վեր ս տ ե ղհ՜մ ան մ ա ֊
մաթիլ են ատոնք ^ ղորս մեր Գ՝րակւ ք.թեո սիկ գրականութեան մէք^ ըայց կը պաշտպա բում, գլխաւորապէս գրակա՛ն , գիտական բովան՛ -
Պատմութիւնը պիտի շնորՀԷ իրեն ^ պէտք է խոս– նէ անմիքապէս* ՀՀԻամ՝անա՛կադրէ^պ . ի նչ փոյթ* դակոլթիլն՛ ՛ունե՛ցող մ-՚ո ղովածո ւձհ՚ե ր ո լ մ , կան չու
յ վանվւ լ եւ բա ր ձլ •Կ թէ Հայ ժողովուրդը երբեք ալ գարերուն Հեա\ը> քալահ՜ սումնասիրուած Հա՛նելուկներ՝ մեծ մասամբ ան–
աղգակերտոլթեան՛
գպրոց մ՛ը եղաւ չէ , միշտ քայլ մը ետ* միշտ Հեռուէն» (իազւքա^ Հ եղին ակ ւ
ՊաՀ մը խփեցէք ձե ր աչքերը՝ երեւակայելու վէպ , 1936 , թիւ 8—12, ^ ^ 3 1 1 ) ։ Պէաք է աւելցնել Ա տեփանոս Գաշտեցին՛ մեր մատենագրութեան
մէք յայտնի
Համ ար խաւար ը , ուր թաղուած՜ էր Հայ՝" ց քք՜ողո– թէ ուրիՀԼ է Րազլքավէպ^ կամ Մխիթարեան մտա անձնաւորութիւն՝, է ։ Նրա վրայ կանգ
վոլ^րղը (հէ գարուն վերքերԱւ Վանքերն ի"կ » ւս ըականոլթեան առաքելս լթիւձԼը ;Ա խիթարեան են առել Մ • Ջամչեա՚ն՚ր (Պատմութիւն Հայոց, 3
մարահ՜ էին ^^միա– միայն ուձնեցաօ՜ Հատոր, (Այրարատ ,
ճ ր ա գ կոէրւաօ֊ այլաբանօրէե^ Ուխտին ա յս բեմը մ էկ նպատակ Վենետիկ 1876), Վ– Ալիշանր
հնէն մինչել Հյ ր ո ւս աղէ մ : Հա յկաղեան *յեղչ1 Հետ– է* ՍտեզՀիել ազգ) գա՛րերու թմբիրէն արթնցնեւ Վենետիկ 1890) , Տաշեանբ (Ցուցակ Հայ ձեռա -
զՀետէ կբ մոխրա՚Լար սեւ ՀբգեՀի՚ն մէ^^ կր էք՛"– Հ ի ն եւ արիմԼաքամ ժողովուրդ մը^ զայն՛ Հագոլե– գբաց մատենադարանի ի Վիէն 1895) ե լ ուրփշ -
1 ա ր , կը կո ըսուէր անՀեա։ Ս՝եհ՜ն Ա՛ խիթար տուաւ ցնել իր փառքերուն՛ շոգերով եւ նոր ժամ տնակնե ներ։ Նյա մասին մատենագրութիւն ունէի մեծա -
առածէն՛ նշանը ^ նախ փրկել ձեռագիրները սեւ րու պաՀանԱւերով։ Ան տ՝ուահ՜ է Հիմնականը մի– նուն գիտնական Հ . Աճառեան&ւ իբ Ան ՚ձն ա՛նոճ՛ն երփ
ՀվէգեՀ էն : Այսի՝՝՝֊ քքն ^ կոր՛ուստէն աղատել մեր այ՝Լ։ Հ արմատը, ոբ,ոլ վրա ք պիտի բոլսնէփն ո՛ւ բաո.արան՝»ում (դեռ չՀր՚ատարա 1րոլած) :
Iատս մ ոոււթիւն ը , ի ՞ ն չ պիտի ՐԱայինք^ Աս միշտ բուսեր են՛ երիտասարդ քքվչեբ* յառաքապաՀ Ստեվւանոս Գաշտեցին. \7րդի վերքում եւ \ՏրԳ
ուա՚Ն իմ Տ եթէ կորսուահ– րԱա յին մեր պատմ ա– .՛ե ւ լաւիտենսւկան : դարի սկղբներում ապրած Հեղինակ Է : Աֆէոբ ղոր՝–
կան ձեռագիրն եըը ։ Ի՚ն-օ^ի մի՛ յիշեցնէք , խնդրեմ , ք*ր գրակաԱւ քաղաքակաեութի՚֊նր ^ Հ 1 1 ^ ա ՝ ^ Ք բա ծերէն մեղ յայտնի է արժէքաւոր «Համառօտ վ^ն–
էք մ իաօ՜՝ ի գեր ը ,—- Ս իմ էոն կաթողիկոս կ*աշխա– ձեո ու մ՚հ վիճաբանութեան յքնդդէմ Հերձուածս -
աէքւ Հետեւողութեամբ ԱեՀքն Ա՝խիթարի ՚ նաձեւել Ո ը ա ա ի ո ււ ի խօսքեըով։ Ուսուցանել, տայ զ՛՛՛ո աղդի։ Հայոց » . սա բաղկացած է երեք գրբ–
քքւ սկսաւ ձեռագրի ո ր ս ո ր գ ո լ թ ի լն մ ը Հա ք ֊ իմաստութիւն^անո ր խառնելով մ իաժամ ահ ակ Հա ՔԽ I ոՐո՝։Յէց առաք ինը կոչլում է «Մաղախ Փրչ–
կական բա՝րձ ր ա լանգա կէ.ն վր՛" յ ո ւ ^իէէկի" ք մ ամ– ճելին, ինչ որ կրնայ Հմայել ^ոդի՝լերՀը եւ յուղեք րանտց» , երկրորդը՝ «կոչնակ ճշմարտութեան»
ռապաա վանքերուն մէք ։ սիբտերրԼ՛. Վ^ասՏւդի զվճիռ Հաճութեան առնու որ իսկ երրորդը՝ «Խնդիր ուղղոլթես/հ՚ք, : Մատենա -
ղօգուտն ընդ Հեշտութեան՝ խաոՏևէ ի քեըթուահ֊ս&՝ դարանի ընդօրի՚նակոլթիւն՚ն՚երում յայտնի են՛
Ա ր. ո ւ Հ ետ եւ գարձան\ Ա* խի թարե ան տպա րա - իւրում , ՚ ՚ * ե լ Հռչակաւոր մատենագիրին երկա
հ-ին ւսԼիւ՝1 եըը ^ ք(ք,որենացիին խօսքը տարաօ՜ելու րայաւէտ կեանս յաւելու՝ կենդանի պաՀելով ել Ատեփանոս Գաշտեցոլ այլ աշխատութիւսնեբրէ եւ"
Համար մ եր բ աշխարՀ ի ն մ էք ու մին չեւ Հ եռաւոր յետ մաՀոլ զՀամբաւ եւ ւլԱևՏ ՝ուձն՝ նորա յաղգս յա «Համառօտ պատմութիւն եւ ա՚ն՚ո^ւքեք որդոց թագա
ՀԼգկաստան ։ Արգի ձայկասփիւռին նախօրինա ֊ ւիտենից »: ւորաց Օսմանցոց» որին կց՛ուած Է Հնդկաց պատ
էլովը Փա՜ռք 9՛ ԱւզւՐսւվէսլ^/ վաստակին : Ու նո բանտ ր մութիւն յշ) , եւայրն;
Մխիթաբեանսւերր գ 7 րոնք պաշտամունքն՛ ու– ւաղթանակներ : Ս՚տեփա՝ոս Գաշտեցոլ մեղ թողած երկերից
,
1 ի–., մեր ս ա ո բ լեղուին ^ չվախցան սակայն Շ. ՆԱՐԳՈՒՆԻ երեւում Է , որ նա իր. ժամանակի աչքաբաց , լեզու
ի՛՛ չք ճկո • ն հն ա\՚.ոնք , գորօ՜աօ՚ելէ ռամկօըէ– ներ գիտցող Էլ բ ա ւ ա կ ա ն ա չ ա փ ղարգացած անձ -
՚ն՜ը, ս <՚ւ լեզոէ՝,– ղոը կլՀ խօսէր կորստեան գուռները քտՄք՝ • Այ" Գ ք ՚ ֊ թ է ՚ Յ ՚ Ր քաղուա՚հ– է զԳ-եղոլ.– նաորոլթիձւներից մէկն է եղել։ Երեւում է , որ ՛նա
Հ ա սււ V մեր ոովոլըգլէՀ ԱշխաըՀաբար չէր ա յգ , ՝լի–շ>է<ն՚Հ պաակ^եբաղարգ ե լ գեղատիպ Հրատարա - եղել է վաճառական ; իբ «Հակաճառութեա՛՛ն» մէ9
ա յ լ թրքաբա ր մը , այլանգակ ^ օտար , խորթ լե ղոլթենէ(հ, որ փբյւեւ բացառիկ թիւ լ ո յ ս տեսաւ, («Խդիր ճշմարտութեան» մասում) նա իդԿաԼա–
զու մ ո : Այգ լեզուն էբ^ սակա ք ^ որ կը Հասկնար վերջերս, Ս • ՚Լազարու, վանքին տպարանէն, կանացնում է այն։ քաղաքականութիւնը, ՛որը վա
առթիւ,
յ-ողովուրղը : Եւ Մ խիթար եան՝1՝ե ր ր խօսեցան– այգ Բազւքսւվէպ^ Հարիւրամեակին իբրեւ մե րում է Տոսքա՚ն՛ Գոլքս ը Լիվորնիա ՚նալաՀանգրս -
լեղուով , բայց ՀետզՀետէ մաքըելով , ստըկելով, ծարանք , Սփիւռքի Հայ գրողներուն աչիյա - տում հրաւիրելով այդտեղ պանաղան աղդի վաճա
ղտել՛է մ ու յղկելով։ Աբգի աշխարՀաբարին առա - ռականների : Այղ կապակցութեամբ ՝հա արդարա
քի ն ո լ՛/ ո լց ի <ն ե բ\ Լ • են Ա՝ խիթաըե անն ե ՛ր ւ ռ՛ : տակցոլթեամբ : ցնում է Արշակթ՝ Ար շ ակ աւան կառուցելու Հա
ք^ւ՚՜-ւ՜ւ .քա՚ւ^է-լլյ; ,Որ ազզա կեր տ ո լ թ եան այս քաղա ՀԱՆԴԷՍՆԵՐՈՒ եւ Ժողով1երոլ ազգերդ խրմ- մար, որը, իբր թէ , Ար լակի Համար ծառայելու էր
կք ՛՛ա ս, թիւ՝ ր (ր նոլիըազտորօ՜Էը իր խմբագրու– բտգրոլթեան Հասցնել որոշուած թուականէն առ– որպէս վաճառակա՛՛նական կենդրոն) :
Հ ՛՛մ բ չ զ ։ւՀ աո ալ միտ քն ան ցեա քիւ՛– ոգեկոչում աւք նուաղն երեք օր առաչ^, ո\ր՚ովՀետեւ ելեկտրակա՛ն։ ՀՍՍՌ Մատենադարս/հի թ ի լ 1786 ձեռագիրՐ
պ՛ա 1 մ ա կան ա • ժ՜էք^ւե րո լ վերակենդանացուր Հյւսանքի ընգՀատումձ երուն պատճառաւ ստիպ - պարունակում է ն ո յ ն Հեղինակի «ծիծաղերյ Վար
Ա : ք ւ ՚ ֊ զ ե ո կատարել նախ ժողովրդական լսարա ուած– ՛ենք կանխել կամ ուշացնել թերթին։ տպա սաղ Ատեփաննոսի Գաշտեցուն չափած՛ո յ մ ի գ"Ր՜
ն՛ի մը գերը՝ Հետաքրքրական՝ ե լ գորհ^ական հ ա - գրութիւնը^ յ *71՛ "ՐԱ երգիծա՛նք է իր ձիու վրայ՝ գրուած Հա–
Fonds A.R.A.M