Page 15 - ARM_19-1947_04
P. 15
ԳիչԽ Վը Օիփաճայ չԽան Խ^լ Ա՚չեչէ ել թ է յ խմելէ յետոյ մեր 13 Հոգինոց Հայոց ւեզաի Ահթոդիկա
արշաւախումբը 2 մամ յետոյ Հասած էր լերան
ստորոտը , ձերբազատ ո ւած օդա յ ին ճնշումէ Տուրկէ ԽԱԲ Երբեմն մեր ՈՆւլզԱ1գ(րռլ^–եսւմր, սա–
:
վերադարձանք Ատիլճէվաղ
Ավք Ք*"^/՛ մը տողերը անբաւական ե% թլարսԽ - կայն ,իրհ% լեգոսւվ պիտի արտատպենք այս կար.
ֆքԳ ԱփվաԽ<յ չեբաձ բոլոր մ*» «ն ա զակութ իպ ւ$ի յօգււսսծէՀեր, ցադափար մը աալա. եամաթ լեգ–
ւերր ւ
,լրկաձ Է Հետեւեալ Ակարագեղ թղթտՀցութիլկ ս1ակտ1նյ «յաՅՆաշդրմութ-եան» մասին)»–
Միփանայ չերան կատար ա վերելքի մը աո թիւ , Հե. Այս չեբաֆ մասին Զնուաղագոյն՛ քանի մր Հա - Հայկական Ա՝քիքհ պետական՝ Հրաաաբակչու -
աելեալ խորագչ. րներով . Աշխարհի մէջ աԱզՈ՚Ա - ՐՒ՚՜Բ էֆԼ՝"3 երկասիրութիւն մը պէաք է գբի առ. - թեասբ լոյս տեսաւ պրոֆ * Ա՛ Ղ^աբիբեա՚նի ՀւՀայոց
նե
գակաւն են այս լերան հրաշալի-աերը, գագաթէս կը լեզուի մ ե թո տի կաֆ ստուար ահաւալ աշխատ ու -
գծագրափ դ ի ւ թ ի չ համայնապատկեր մը Վա1ւսւյլխ.
սէն մր|նչեւ Եփրաա գետը: թիլնը ՚. իր ա յգ աշխատութիւն՛ը Հ ե ղին ա կը բա -
Հ. Մ– Ը՛ ՄՀ Մ ԱՐՍ ԷՑ ԼԻ ՄԷՋ մանել է երկու մաս՛ի ։ Ա «չին ւ ս ում ն՚ս քըե
Հ * Մ * Ը՛ Մ ՛ր իր բւօաօԱօո ճ՚հօոոշս^ առա -
Մենք, ԱտիլճԷվաղ Հալքէվվվ,ն՛ մարղիկՀւերս , ե ււ ւմ է Հա յո ց լեզուի ՛ուս ո Լ ցմա •արցերը տար -
30 Օգոստոս 9471՚ն յաղթանակի տօնին՛ Հանղիսոլ– րական՝ դպրոցում , իսկ երկրորդում՝ Հայոց Լեզ՜՜
2թն մրցումը կատարեց ^)է. Լօսբ/ք գէմ խուռներամ ուի եւ գրական՛
թենէն յետոյ խմբովին ՍիփաԼայ լեռը բարձրա - ընթերցանութեան՝ խ՚ւ*գիբԱերԼՀ
բազմութեան մր ներկայութեան ։ Ա՛ եր տգաքը մի^նակարգ
ցանք։ Ատիլճէվազէ սկսեալ 15 քիլոն՚ոց Հեռաւո - դպրոցում ։ Գրքի վերջում ար ո լած են
դաչտ ներկա յացանւ \ 0 մ ար ղի կոփ : Կը յուսանք \ոը մի Հարք աղիւսակներ
բութիւն մր կտրեցինք անասունով : Լերան կա ֆութպոլի յանձնախումըը , Լաւ մը քննելէ վեր^ յ
տարր մագլցիլ սկսան ք ( սարալանչկէն սկսեալ իւ բացակա յ տասնըմ է կեր ո բդին՛ պատճառները Պրօֆ* Ա* Ղ^արիպեանը^ ին՚չպէս սովետականն
^պէտք շատ մեթոտիստներ,
րաքանչիւր կէս ժամը անգամ մը 10 վայրկեանի եղած կտրուկ միջո՛ցն երր ձ՝ե ռք պիտի առ>եէ ^ ոբով֊ նաչության ,էբ գիբքր սկսում է գրաճա
գագար տալով; Մայրամուտին, 4200 մեթր բարձ Հետել. առածին– անգամն է ՛որ կր պատաՀի մ ե թո տ ի կա յից , բա յց ա յն տար բերու—
ա յս թե ամ ր , որ սլա ս ս ի ւ ձեւոփ չի շարադրում
րութեան վրայ Հասանք, եղրը մեձ~ Հյրակոյտի մըոր տեսակ դէպք մը մեր մաբզիկներուն մէ^ : իր աշ–
Համբաւաւոր է Գըրգլար լիճը ա&աւնով : խատա ս՛ի րու թ իւ՛– ը , ա յլ ս ո ւր քննադատող.թեան
քոազին սկիզբէն իսկ Ֆրանսացիները տ լզեցին ենթարկելով
ճաշելէ եւ թ է յ խմելէ յետոյ, փաթթուեցսճնք դրաճանաչոլթեան Հին\ մեթոտն՛երը
օգուտ քագել Հ * Մ * Ը ՚ Մ *ի պակասէն՝ եւ արագ եւ դիտականօրէն
մեր պաթանիյէնեըուն ել վերմակներուն մէշ՝։ Օգի բացայայտելով նրանց առալե -
յարձակէոգականներով ա պաՀ,ո վե լ յաղթութիւնը , լութ ի ւննե րն\ ու թեր ո ւթի լնե եր ը՝ որպէս ճիչգ եւ
ճնշումին պատճառով բոլոր ընկերները ան Հ անգս - բնաւ չէին սպաս՛եր որ մեր 10 մար՛զիկները ուխ
տացաձ– էին եւ կը տառապէին՛ գլխացաւէ : Երր տած էին մինչեւ վերջին՛ վայրկեան՚ը առոզ^ մ եթ՚ոտ առա շար կում է վեր լուծ ակ անտ
, իրենց բոլոր Հ ամ ադրական՝ Հ՝ն չիւնա յին մ եթոտը , ո ր ը կո չում է
Հա\նդստաեալոլ կր պատրաստուէինք, Հեռոլն, աւ ճիգը թափել 1 բարձր պա Հ ելու Համ ար Հ. Մ– Ր– • գրաճանա չութեա՚ե սովետականն մե -
աւելի բարձը լանջքէ մը արչ մը երեւաց, ու մեր \Ա՝ *ի չորս ադամ անդեայ տառեր ը , եւ պատաՀ եցաւ ուսուցման
ուղղութեամբ քար մը նետելով աներեւութացաւ : «անկարելին» , 20 վա յրկեան ի խագարկոլթենէ մ ը թ-աՈ : Այգ մեթոտի <ձՀ<իմնական\ սկզբունքս այն՝ է,
Ցուրտէն՛ կր սարսռայինք Հակառակ անոր որ փեբ^ մ երոնք նշանակեցին առածին կէտ ը Հանգի - ասում է նա, որ կարդալու Համար անՀրամեշտ է
պաշտպանտլաձ էինք քաղաքներով, բուրգէ գուլ, սականներոլ բուռն ծափաՀարութեանց տակ ՚. ՝Բ ի ք գիտակցել , թէ բաււր բաղկացած է Հն՛չի՛ւններից՝
պաներով ել ձեռնոցներով յ մնաց որ երկրոր՝գ եւ երր՛որդ նշան\ակէտնեբ եւս (էշ 35) , իմանալ թէ ամէն մի բառի մէչ Հնչիւն ֊
նշանա ների ին չպիսի գա ս ա ւո բութիւն՝ կայ , կամ վանկե–
Թէեւ կարեաց թե ք կանուխ քնանաչ ոբպէսզի շաՀէինք , եթէ Պ * Ելքովանեան կարենար
որ ն\ե ր– րի իւչաիսի յա^որդականութիւն\ կայ : Գրաէն\ից
լուսաբացէն առա^ կարենանք բարձրանալ բուն կէտի վե ր ա ծել այն՝ բա ց առի կ առի թները
յետոյ, երբ սովորողը ճանաչի Հնչիւնի պատկերը
բարձունքը, Ր՚յւյց կարգ մր ընկերներ միայն մէկ կա յա ցան՝ իրեն ;
գիբբ, ապա նա կը կարողանայ կարդալ։՜ Բառւի
երկու մամ կրցան քնանալ : Գիշեըուան մամ ր Հին
Հիր ա՛ն սաց իք չավւէն՝ աւելի զարմացաք– մեր վանկային եւ Հնչիւն ա կան՝ բա՛նաւոր վե ր լուծ ո ւ -
ճամբա յ ելլելով, գարձեալ խմբովին մերթ սառու տգոց ցոյց տուա՛ծ կամքին առ^եւ ամէն մի^ոց թիւնն ան ՝Հ րամեշտ Է նաեւ բառը գրելու Համ ար ,
ցապատ լիճերոմն՝ վրայէն՛, մերթ ձ իմն ած ած կ տա փորձեց ին Հ ա լա ս ա ր ե լո ւ , բա յց չկրցան՝ , ո րովՀե^ քանի որ գրելու պր՛ոցեսը նախ անալիտիկ - սին՝ -
փաստաններէ անցնելով մագլցեցանք բուն բար - տեւ Հ * Ա* Ը՛ Մ *ի աննման՛ բերդապաՀը^ թետփկ պրոցես Է։ Կ ա ր դա լո լ Հ ամ ա ր անՀրամեշտ
ճուձնքը , ,ոբ շատ ցից է ՚ բայր (հագըճեան երկար բացակայութենէ մը վեր^) Է 2 բան՝ մէկը գբերը , Հնչիւնների նշանւեեր ճա
Լիալուսնի ներքել մղուած մամ ո լան մր պայ կրկին սա ան՛ձն ած էր իր դմուա րին պաշտօն ր ել իր նաչելը , ապա Հն՛չի ւռն ե բ ի խումրը մի ա ց ած ըմբռ
քարէ յետոյ Հասանք բուն՝ բարձունքը։ Բայց Սի– բացառիկ ճարպիկութեամբ եւ աշխ՚ումութեամբ յ ն՛ելով իբրեւ բառ վերծանելը, կապելով ա Լ մ ի խո
փան՛ լերան վրա միակ կատար մ\ր չի կայ։ վագրի նետուածքներովդ կազատէը բերդ՛ը՛. Առա կան իմաստի Հետ՝» (է^ 35—36) : Գրաճանա չոլ -
Գլխաւոր բարձունքին շրջանը մէկ մամէն ան ծին կիսախազր վե բթացաւ \փ գէմ Օով , ՛Հ • Մ * Ը* թեան այդ մեթոտը պա Հանվում է երեք տիպի յա
գամ կարելի չէ ր\նել։ Եւ ա յս գլխաւոր բարձուն - <Ա • ի յաղթանակով ; ջորդական՝ աշխատանք՝ Լ ախապատրաստութիւե՝ ,
քէն վրայ անՀամար կատ՛արիկներ գոյութիւնէ ՛ո՛ւ - Երկբոբգ կիսախաղին Տէ. Լօսթ այլեւս յուսա– գր աճա ե ա չո լթ եան– ո ւս ո լց ո ւմ , կար գա լո ւ տե խն ի–
նին։ կ ատաբ թն\ ամէն կողմ ր ծածկուած է սառնա Հատաձ֊ էր , ի բաց առեալ դատաւորէն՝ որ սկսաւ կայի մշակում ։ Հեղինակը մանրամասն խօսում է
պատ –անՀամար լիճերով ել ձիւներով :1 թ՝եբեւս անտեսել Ֆրանսացի մարզիկներուն1 , հօ^Տ յ^Ա՛/՛ ա յ դ երեք տիպի աշխատանքի մասին ; թ՝է նա էսա -
աշխարՀ ի ոչ մ էկ լերան վրայ գո յ ութիւն ույն ին գր ո ւթեամբ խազալը ; Հանգի ս ա տ ե սնէ ր ր բարե ֊ այբենական շրջան՛ում իեչպէս պէտք է կատարել
Աի փան այ լերան մասնա յատկութ իւննե րը : \, ա իւ բախտաբար պաղարփլն էին , բա յց ՀետզՀետէ նախապատրաստութիւձնը , ինչպէս անցնել առածին
անգամ մը որ բարձրանաք այս լերան կատարել , կը տեսնուէ ր՝ որ գատաւորր գողն՛ալ 1լուզէր Հ* Մ* գրերը սովորեցնելուն ու առածին՝ բառերը կարդա–
ա րեւելքի գրեթէ ամբող^ տաբած ութիւն ը կրնաք Ը * Մ *ի տաբած փայլուն յաղթանակը։ Տէ. Նօսբցիք լուն եւ յիշում է գրաճանաչռլթեան) ուսուցման
տեսնել ; օգտուե լով գա տ ա ւո ր ին՝ բացա յայա կողմնակց՚ոլ - ամբող2 ւրնթացքն ու բովանդակութիւնը :
Գիշերա\նց այս լեռը բարձրանալու տաղտուկը թ՛են՝ էն \ւՕՀ$ )&սի գրութեան մէ^ , շաՀեցան երկու Գրաճանա չո ւթեան ուսուցումը կարդա լու ու -
յանձն՛ առնելու պատճառն է տեսնել արեւածագբ : նշանակէտ ; ՊաՀ մը մողովուրգր դաշտ խումեց ^ սուցման սկզբնական շրջանն է * գրաճանաչութեան
•Ականատես դարձանք արշալոյսի մ\շ , որու նմանէր բա յ ց այս ա՛նգամ Հ ս կի չ ո ս , ո ի կանները եւ ֆ բան–֊ ուս ուցման Հ ետ ուսուցիչը Հ՛" գ պէտք է տանի
երբեք տեսած բէԷայԷսՔ յէ Բա ոլ 1 սաց ի վարիչները իրենք ալ զարմացած՝ ե րբտեսան\ նաեւ կարդալու տեխնիկայի մշակման՛ մասին , իսկ
՝$իէ յետոյ աըեւր տակաւ ծագիլ սկսաւ /էա– որ ՖրաւԼ՚սացիք էփն՝^ դաշտ խումողները , մի^ա - այդ նշանակում է , որ 4էրդ դասարանը աւարտած
լուսնի նման՛. Երեք վայրկեան անցաւ ծագելուն դէպ ստեղծելու Համար։ Գատաւ\որը շրջապատ ֊ իւբաքան չէւր աշակերտ պէտք է կա ր ո ղան այ ճըշ–
եւ Հորիզոն՛էն՝ ձ ե րբ՛ոզ ատուելուն մի^եւ։ Այս երեք ուած ոստիկաններէն՝ սուլեց խադին՝ փեր^աւոըոլ - գրիտ ել սաՀուն կարդալ, Հասկանալո՛վ կարդալ ,
վայրկեան՛էն յետոյ մեր աչքերը չլացնել սկսան ա– թիլեր \Որ 5 վայրկեանի յապաղում մըն\ ալ ունե ֊ ՝ա րտայայտ ի չ կարդալ ել գեգարուեսաօբէն կար —
ըեւուն չո գերը : ցած էր օրինական մամ՚ան՚ակամիքոցէն ; Անիրաւին գալ ։ Այս Հինդ յաականիշներբ սե րտօրէն՝ մ իա -
Երբ ակնարկ մը նետեցթք շուր^ բոլորը , Վա– մամացոյցն՝ ալ կեցած էր 1լ երեւի տիրո^ օրինակին Հ՛իւսուած են, միմիանց եւ մէկը պայմանաւոր -
նայ լիճը փռուած էր մեր աոքեւ , քարտէսին մէք Հ ե տեւերով * ուածձէ միւսով :
երեւցածին մեծցուած ձեւին տակ ՚. Ար՛արատ լեռր Կեցցէք Հ* Մ* Ը՝ Մ՛ի անվՀատ մարզիկներ, Պրօֆ* Ա* ՚Լաըիբեանը այգ Հանգամանքը նը–
ամ բո զ չ վեՀափառութեամբ կը բարձրանար մեր անդամ մը եւս ցո յց տու\իք ձեր ան խորտակե լի կատի ուն՛ենալով , իր ա յս գրքում ցո յց է տալիս
առֆեւ, մինչ կր գծագրուէին–. Բալան կամքը։ Ներկա լ Հանդիսականները թէեւ մեկնեցա\ն<՛ թէ ինչպէս պէտք է վա բուի ՚Հւսոլցիչը , որ կարո
Տէօքէն
, սիրտերնին կոտրած , դատաւորին անի-ր ա ւո ւթ ի ւն– ղանայ իր աշակերտին այնպէս սովորեցնել, որ ՛ն՛ա
ՒէՀնափլրէքլէր , ՚Բէօսէ լեռը , Նէմրոլթ, •Րեարչը– ներէն, բայց լաւ գիտէին՝ ար օոո ւա՝1 շտրարոէւնաատկե ո ւո յ տիրապետէ կա ր գա լո լ տե խն ի կա յի բո լո ր կողմ ե -
յագթա է իք ^
գան լեռՀէաչգթան եւ իրանի տափաստաններն ու կոֆեներ գոլք րին : Հոդ պա բղա բանտում է կարդա լու ուս ո ւ ցմ ան՝
Հան , էրճիչ , Բաթնոս , Ախ լաթ , էր չէք , Նազիք եւ ցէք այսպէս եւ մօտ ատենէն յաղթութեան՝ դափն՛ի Հ ոգեբնա խօսական Հ իմ ունքները , նշում ա յն\ Հ ե ա՜
Արին լիճերը։ Մեր յէչատակները գրի առնելով ները պիտի պսակեն ձեր թսւվ։ա\ ^անքերր ; րա ւո ր սխալները , որոնք կարող են տեգի ունենալ
այն տոմարին վրայ, որ ղետեղուաՆ է պէթօնէ Տ* Գ՛ Ամէն՛ չորեքշաբթի կը շարունակոլի ուսուցման ընթացքում կամ ոչ ճիչգ մեթոտներով
պա Հ պան ակի մը մէչ, երկու տարի առաչ բար - ֆութպոլի վարձերը Հ. Մ* Ը* Մ՛ի Խ\յլոՃօ մար դասաւանդելու գէպքում ել դրան՛ով իսկ ուրուա
ձունքին վրա, կառուցուահ֊ Կր^իւի թնդանօթաձիգ զադաշտին՝ վրայ , պէտք է բոլոր տգաքը ն ե ր կա ք գծում է ուսուցչի աշխատանքի ուղիներն ա՛լ. մե -
գունդէն կարգ մր սպաներու նախաձեռնութեամբ ըլլան՝ նաման՚աւանդ առածին՝ խումբթն մարզիկներր թ ո տները ւ
եւ մեր չուրչ բո/որը ղւնելով վե ր աղարձան քԳըրգ– օգ՛ուտ քաղելու Համ ար մ եր մ արզ ի չ Պ * Պ աքրճեա–
լաը լիճը։ Այս վերադարձին ընթացքթ , բնոլ - նի տուած դասերէն : ՎահաԹ ՇալքլեաւԹ Պրոֆ* Ա* ՚Լարիբեանը. իր գրքում յատուկ
թեան ՄերայսոտՀքեորաչա/իոքլըն տակէբնոլորսակլար կայչոեւղլմոա,նվ կբ Հմոաստէնեթց։ե՛ Բանասիրութեամբ Հ իմնաւո բում է քեբականու -
2/*ւրեր , առան ց գիտն՛ալս լ որ ուրկէ կր բխին եւ թեան ուոսւցմ ան՝ անՀ ըամեշտութիւնը եւ ապա
Ու~Բ կ՚երթան ու կը գծագրուէին խարակներու փո ԱՐՈՒԵՍՏԻ ԼՐԱՏՈՒ շարադրում քե ը ա կան՛ո ւթ ե ան՛ ո ւս ո ւցմ ան մ եթ ո -
խակերպուած սառնակոյտեր : օ աիկան՝Տ բոլոր գէպքերում է լ ընդգծելով լեզո լա
Հեռուէն՝ Հեռու Եփ բատը անգամ կ՚՚ինգնշմաբ– կլասքօ Վ^իացցթ ՏովսԷփ Աշրաֆեան՝ , Հա ւ կան ելոյթների բովանդակութիւնը։ ՀՀ.Լեգուական
ո*–էր նուրբ երիզի մը նման յ զ ր ո զ մը, որ ս կս ա ձ է պաակեըախաղի ար - Բ"ԼՈԲ Թեւերը բովանդակութիւն են՛ ար տա յա յ -
Պ՝ԲՐԳլաԲ լԷՃհր վերադարձանք հ լիովին* ըմ ո ւե սաթն՛ ամ էնէն ուշագրաւ տե ս ա բս/նն ե ր էն՝ մ է կր տում , • ասում է նա։ Եւ ընդՀ ա կառա կն՛, գիտակ–
Ղ՝արձ–
բոշխնելով այս յանգուցիչ տեսարանները։ Հանդիսանալ ք1 տալի ո յ եւ Ե ւրո պա յ ի. մէ ^ ։ Ան Հրա ցուած իրականութիւն ր ա ր տա յա յտւում է լե զ -
տարակած է ի տալեր էն լեզո ւով երկու Հատորներ , ուական ձեւերով, Հետեւաբար լեզուի ձեւէ ր ե ու -
րուն դրոշակիրներ ր բարձրաստիճան իշխ^Զայր ո բոն ցմ է մ էկր ն շանաւո ր բեմ ավար քհթե է *Բէ լլէծ ե Հսումնասի րե լով, ամէնից աո ա ^ պէտք է ըմբռնել
Կ ՚ Ը Ա ա յ ի ս միչտ։ Բայց իշխանական գրօշնեբր կը րր-ք էբենց մասն ա յատուկ գե զեցե կո ւթ ի ւն\՝. երով , նրանց ար տա յա յտած բո վան դա կո ւթ ի ւն ր եւ գր՛*
տարուէին պարզ վի;՜ ո ւո ըն ե ր ո լ կ՝ոզմ է : աո ա ա ա Հոս կերպով մը կը բացա յա յ ա է լեզո ւով նից ելնելով յ՛ի շի լ ձեւեըը : (է^ 82) , Հեղինակը
Հայկական դրօշներու փոքր մէկ պատմ՛ութիւ մը , որ իր մայրեն՛ի լեզուն չէ, բայց կը Հ պատ ա - նշում է քերական՛ութեան ուս ո ւցմ ան Հ իմն ակ ան–
նը բացատրելէ վեր^գ աւելցնենք նաեւ որ Հին Հա կեցնէ իր կամքին ել մ տածումն ե րուն ան ո ր ա կե լի նա էսա պա յմ անները , ո ր ոնց ից կարելի է թուել Հ ե֊
յաստան իր մեծ անցեալով կրնայ միշտ պարծենալ ճա ր տար ո ւթեամբ եւ ին՚քձՀ ավստաՀ ո ւթ եամբ : Երկ՜ տեւեալները , քերականութեան՝ ուսուցում ը պէտք
յ՚՚Բր փառայեզ ու իբր անղուգական՝ փառաւոր աշ— րսրգ Հատոբո , իտալացի պատանիի մր աշխա - է սկսել ն՛աէսագասութիւնից , որի միջոցով պէտք է
խարՀ մը գ որ իր անկախութեան շրջանին ^ իր քա– տա կ զո / թ ետ մբ ն ուիր ո ւած Է պատ կեր ախ աղի յա - սովորեցնե լ քե րական ութ ե ան բոլոր Հիմն ա կան
ղաքակրթութեամբ չէր աաբբերէր Հելլէնական ու տուկ բեմական արուեստին : ըմբռնումներ ը , քերականութեան իւրաքանչիւր ի–
Հռովմէական պետ՛ութիւնն եր էն՝ ( ոչ ալ ա յլ քագա– Աշրաֆեան (Վիտցց^ ) աԷր է մեծ ձեռնաՀա - բոզութիւն բացատրելուց յետոյ պէտք է Հա -
քակիրթ ճանչցուած մե&– ,ու փոքր զանազան՝ աղ - սութեան , գիտական՛ լո ւր ^ պա տ ր ա ս տ ո ւթ ե ա մ բ եւ մ ա պ ա տաս էս ան ՚ վարմութիւձն տալ ի լրացուած ըմ
գեր էն յ իրազեկ է գրական դէմքերոլ եւ երկերու։ Աշրաֆ բռն՛ում ը լցնելու ել իւրացմ՛ան չափը ստուգե
՛Կիկոս իա ( կ իպ ր ոս ) եան մամ ս$Լ ակ մ ր առա^ վարձած էր Հայ ն՚շան՚ա - լու Համար , քերականութեան ուսուցման կարեւոր
ՆՈՒՊԱՐ ՄԱԳՍՈՒՏԵԱՆ ւոր Հե ղինակն երը ծ ան օթացնել Ա ր եւմ ո ւտքին ։ նախապայման՛ներն են նաեւ նիւթի ընտրութիւնը
եւ. դասագրքի օգտագործումը յ
Fonds A.R.A.M
արշաւախումբը 2 մամ յետոյ Հասած էր լերան
ստորոտը , ձերբազատ ո ւած օդա յ ին ճնշումէ Տուրկէ ԽԱԲ Երբեմն մեր ՈՆւլզԱ1գ(րռլ^–եսւմր, սա–
:
վերադարձանք Ատիլճէվաղ
Ավք Ք*"^/՛ մը տողերը անբաւական ե% թլարսԽ - կայն ,իրհ% լեգոսւվ պիտի արտատպենք այս կար.
ֆքԳ ԱփվաԽ<յ չեբաձ բոլոր մ*» «ն ա զակութ իպ ւ$ի յօգււսսծէՀեր, ցադափար մը աալա. եամաթ լեգ–
ւերր ւ
,լրկաձ Է Հետեւեալ Ակարագեղ թղթտՀցութիլկ ս1ակտ1նյ «յաՅՆաշդրմութ-եան» մասին)»–
Միփանայ չերան կատար ա վերելքի մը աո թիւ , Հե. Այս չեբաֆ մասին Զնուաղագոյն՛ քանի մր Հա - Հայկական Ա՝քիքհ պետական՝ Հրաաաբակչու -
աելեալ խորագչ. րներով . Աշխարհի մէջ աԱզՈ՚Ա - ՐՒ՚՜Բ էֆԼ՝"3 երկասիրութիւն մը պէաք է գբի առ. - թեասբ լոյս տեսաւ պրոֆ * Ա՛ Ղ^աբիբեա՚նի ՀւՀայոց
նե
գակաւն են այս լերան հրաշալի-աերը, գագաթէս կը լեզուի մ ե թո տի կաֆ ստուար ահաւալ աշխատ ու -
գծագրափ դ ի ւ թ ի չ համայնապատկեր մը Վա1ւսւյլխ.
սէն մր|նչեւ Եփրաա գետը: թիլնը ՚. իր ա յգ աշխատութիւն՛ը Հ ե ղին ա կը բա -
Հ. Մ– Ը՛ ՄՀ Մ ԱՐՍ ԷՑ ԼԻ ՄԷՋ մանել է երկու մաս՛ի ։ Ա «չին ւ ս ում ն՚ս քըե
Հ * Մ * Ը՛ Մ ՛ր իր բւօաօԱօո ճ՚հօոոշս^ առա -
Մենք, ԱտիլճԷվաղ Հալքէվվվ,ն՛ մարղիկՀւերս , ե ււ ւմ է Հա յո ց լեզուի ՛ուս ո Լ ցմա •արցերը տար -
30 Օգոստոս 9471՚ն յաղթանակի տօնին՛ Հանղիսոլ– րական՝ դպրոցում , իսկ երկրորդում՝ Հայոց Լեզ՜՜
2թն մրցումը կատարեց ^)է. Լօսբ/ք գէմ խուռներամ ուի եւ գրական՛
թենէն յետոյ խմբովին ՍիփաԼայ լեռը բարձրա - ընթերցանութեան՝ խ՚ւ*գիբԱերԼՀ
բազմութեան մր ներկայութեան ։ Ա՛ եր տգաքը մի^նակարգ
ցանք։ Ատիլճէվազէ սկսեալ 15 քիլոն՚ոց Հեռաւո - դպրոցում ։ Գրքի վերջում ար ո լած են
դաչտ ներկա յացանւ \ 0 մ ար ղի կոփ : Կը յուսանք \ոը մի Հարք աղիւսակներ
բութիւն մր կտրեցինք անասունով : Լերան կա ֆութպոլի յանձնախումըը , Լաւ մը քննելէ վեր^ յ
տարր մագլցիլ սկսան ք ( սարալանչկէն սկսեալ իւ բացակա յ տասնըմ է կեր ո բդին՛ պատճառները Պրօֆ* Ա* Ղ^արիպեանը^ ին՚չպէս սովետականն
^պէտք շատ մեթոտիստներ,
րաքանչիւր կէս ժամը անգամ մը 10 վայրկեանի եղած կտրուկ միջո՛ցն երր ձ՝ե ռք պիտի առ>եէ ^ ոբով֊ նաչության ,էբ գիբքր սկսում է գրաճա
գագար տալով; Մայրամուտին, 4200 մեթր բարձ Հետել. առածին– անգամն է ՛որ կր պատաՀի մ ե թո տ ի կա յից , բա յց ա յն տար բերու—
ա յս թե ամ ր , որ սլա ս ս ի ւ ձեւոփ չի շարադրում
րութեան վրայ Հասանք, եղրը մեձ~ Հյրակոյտի մըոր տեսակ դէպք մը մեր մաբզիկներուն մէ^ : իր աշ–
Համբաւաւոր է Գըրգլար լիճը ա&աւնով : խատա ս՛ի րու թ իւ՛– ը , ա յլ ս ո ւր քննադատող.թեան
քոազին սկիզբէն իսկ Ֆրանսացիները տ լզեցին ենթարկելով
ճաշելէ եւ թ է յ խմելէ յետոյ, փաթթուեցսճնք դրաճանաչոլթեան Հին\ մեթոտն՛երը
օգուտ քագել Հ * Մ * Ը ՚ Մ *ի պակասէն՝ եւ արագ եւ դիտականօրէն
մեր պաթանիյէնեըուն ել վերմակներուն մէշ՝։ Օգի բացայայտելով նրանց առալե -
յարձակէոգականներով ա պաՀ,ո վե լ յաղթութիւնը , լութ ի ւննե րն\ ու թեր ո ւթի լնե եր ը՝ որպէս ճիչգ եւ
ճնշումին պատճառով բոլոր ընկերները ան Հ անգս - բնաւ չէին սպաս՛եր որ մեր 10 մար՛զիկները ուխ
տացաձ– էին եւ կը տառապէին՛ գլխացաւէ : Երր տած էին մինչեւ վերջին՛ վայրկեան՚ը առոզ^ մ եթ՚ոտ առա շար կում է վեր լուծ ակ անտ
, իրենց բոլոր Հ ամ ադրական՝ Հ՝ն չիւնա յին մ եթոտը , ո ր ը կո չում է
Հա\նդստաեալոլ կր պատրաստուէինք, Հեռոլն, աւ ճիգը թափել 1 բարձր պա Հ ելու Համ ար Հ. Մ– Ր– • գրաճանա չութեա՚ե սովետականն մե -
աւելի բարձը լանջքէ մը արչ մը երեւաց, ու մեր \Ա՝ *ի չորս ադամ անդեայ տառեր ը , եւ պատաՀ եցաւ ուսուցման
ուղղութեամբ քար մը նետելով աներեւութացաւ : «անկարելին» , 20 վա յրկեան ի խագարկոլթենէ մ ը թ-աՈ : Այգ մեթոտի <ձՀ<իմնական\ սկզբունքս այն՝ է,
Ցուրտէն՛ կր սարսռայինք Հակառակ անոր որ փեբ^ մ երոնք նշանակեցին առածին կէտ ը Հանգի - ասում է նա, որ կարդալու Համար անՀրամեշտ է
պաշտպանտլաձ էինք քաղաքներով, բուրգէ գուլ, սականներոլ բուռն ծափաՀարութեանց տակ ՚. ՝Բ ի ք գիտակցել , թէ բաււր բաղկացած է Հն՛չի՛ւններից՝
պաներով ել ձեռնոցներով յ մնաց որ երկրոր՝գ եւ երր՛որդ նշան\ակէտնեբ եւս (էշ 35) , իմանալ թէ ամէն մի բառի մէչ Հնչիւն ֊
նշանա ների ին չպիսի գա ս ա ւո բութիւն՝ կայ , կամ վանկե–
Թէեւ կարեաց թե ք կանուխ քնանաչ ոբպէսզի շաՀէինք , եթէ Պ * Ելքովանեան կարենար
որ ն\ե ր– րի իւչաիսի յա^որդականութիւն\ կայ : Գրաէն\ից
լուսաբացէն առա^ կարենանք բարձրանալ բուն կէտի վե ր ա ծել այն՝ բա ց առի կ առի թները
յետոյ, երբ սովորողը ճանաչի Հնչիւնի պատկերը
բարձունքը, Ր՚յւյց կարգ մր ընկերներ միայն մէկ կա յա ցան՝ իրեն ;
գիբբ, ապա նա կը կարողանայ կարդալ։՜ Բառւի
երկու մամ կրցան քնանալ : Գիշեըուան մամ ր Հին
Հիր ա՛ն սաց իք չավւէն՝ աւելի զարմացաք– մեր վանկային եւ Հնչիւն ա կան՝ բա՛նաւոր վե ր լուծ ո ւ -
ճամբա յ ելլելով, գարձեալ խմբովին մերթ սառու տգոց ցոյց տուա՛ծ կամքին առ^եւ ամէն մի^ոց թիւնն ան ՝Հ րամեշտ Է նաեւ բառը գրելու Համ ար ,
ցապատ լիճերոմն՝ վրայէն՛, մերթ ձ իմն ած ած կ տա փորձեց ին Հ ա լա ս ա ր ե լո ւ , բա յց չկրցան՝ , ո րովՀե^ քանի որ գրելու պր՛ոցեսը նախ անալիտիկ - սին՝ -
փաստաններէ անցնելով մագլցեցանք բուն բար - տեւ Հ * Ա* Ը՛ Մ *ի աննման՛ բերդապաՀը^ թետփկ պրոցես Է։ Կ ա ր դա լո լ Հ ամ ա ր անՀրամեշտ
ճուձնքը , ,ոբ շատ ցից է ՚ բայր (հագըճեան երկար բացակայութենէ մը վեր^) Է 2 բան՝ մէկը գբերը , Հնչիւնների նշանւեեր ճա
Լիալուսնի ներքել մղուած մամ ո լան մր պայ կրկին սա ան՛ձն ած էր իր դմուա րին պաշտօն ր ել իր նաչելը , ապա Հն՛չի ւռն ե բ ի խումրը մի ա ց ած ըմբռ
քարէ յետոյ Հասանք բուն՝ բարձունքը։ Բայց Սի– բացառիկ ճարպիկութեամբ եւ աշխ՚ումութեամբ յ ն՛ելով իբրեւ բառ վերծանելը, կապելով ա Լ մ ի խո
փան՛ լերան վրա միակ կատար մ\ր չի կայ։ վագրի նետուածքներովդ կազատէը բերդ՛ը՛. Առա կան իմաստի Հետ՝» (է^ 35—36) : Գրաճանա չոլ -
Գլխաւոր բարձունքին շրջանը մէկ մամէն ան ծին կիսախազր վե բթացաւ \փ գէմ Օով , ՛Հ • Մ * Ը* թեան այդ մեթոտը պա Հանվում է երեք տիպի յա
գամ կարելի չէ ր\նել։ Եւ ա յս գլխաւոր բարձուն - <Ա • ի յաղթանակով ; ջորդական՝ աշխատանք՝ Լ ախապատրաստութիւե՝ ,
քէն վրայ անՀամար կատ՛արիկներ գոյութիւնէ ՛ո՛ւ - Երկբոբգ կիսախաղին Տէ. Լօսթ այլեւս յուսա– գր աճա ե ա չո լթ եան– ո ւս ո լց ո ւմ , կար գա լո ւ տե խն ի–
նին։ կ ատաբ թն\ ամէն կողմ ր ծածկուած է սառնա Հատաձ֊ էր , ի բաց առեալ դատաւորէն՝ որ սկսաւ կայի մշակում ։ Հեղինակը մանրամասն խօսում է
պատ –անՀամար լիճերով ել ձիւներով :1 թ՝եբեւս անտեսել Ֆրանսացի մարզիկներուն1 , հօ^Տ յ^Ա՛/՛ ա յ դ երեք տիպի աշխատանքի մասին ; թ՝է նա էսա -
աշխարՀ ի ոչ մ էկ լերան վրայ գո յ ութիւն ույն ին գր ո ւթեամբ խազալը ; Հանգի ս ա տ ե սնէ ր ր բարե ֊ այբենական շրջան՛ում իեչպէս պէտք է կատարել
Աի փան այ լերան մասնա յատկութ իւննե րը : \, ա իւ բախտաբար պաղարփլն էին , բա յց ՀետզՀետէ նախապատրաստութիւձնը , ինչպէս անցնել առածին
անգամ մը որ բարձրանաք այս լերան կատարել , կը տեսնուէ ր՝ որ գատաւորր գողն՛ալ 1լուզէր Հ* Մ* գրերը սովորեցնելուն ու առածին՝ բառերը կարդա–
ա րեւելքի գրեթէ ամբող^ տաբած ութիւն ը կրնաք Ը * Մ *ի տաբած փայլուն յաղթանակը։ Տէ. Նօսբցիք լուն եւ յիշում է գրաճանաչռլթեան) ուսուցման
տեսնել ; օգտուե լով գա տ ա ւո ր ին՝ բացա յայա կողմնակց՚ոլ - ամբող2 ւրնթացքն ու բովանդակութիւնը :
Գիշերա\նց այս լեռը բարձրանալու տաղտուկը թ՛են՝ էն \ւՕՀ$ )&սի գրութեան մէ^ , շաՀեցան երկու Գրաճանա չո ւթեան ուսուցումը կարդա լու ու -
յանձն՛ առնելու պատճառն է տեսնել արեւածագբ : նշանակէտ ; ՊաՀ մը մողովուրգր դաշտ խումեց ^ սուցման սկզբնական շրջանն է * գրաճանաչութեան
•Ականատես դարձանք արշալոյսի մ\շ , որու նմանէր բա յ ց այս ա՛նգամ Հ ս կի չ ո ս , ո ի կանները եւ ֆ բան–֊ ուս ուցման Հ ետ ուսուցիչը Հ՛" գ պէտք է տանի
երբեք տեսած բէԷայԷսՔ յէ Բա ոլ 1 սաց ի վարիչները իրենք ալ զարմացած՝ ե րբտեսան\ նաեւ կարդալու տեխնիկայի մշակման՛ մասին , իսկ
՝$իէ յետոյ աըեւր տակաւ ծագիլ սկսաւ /էա– որ ՖրաւԼ՚սացիք էփն՝^ դաշտ խումողները , մի^ա - այդ նշանակում է , որ 4էրդ դասարանը աւարտած
լուսնի նման՛. Երեք վայրկեան անցաւ ծագելուն դէպ ստեղծելու Համար։ Գատաւ\որը շրջապատ ֊ իւբաքան չէւր աշակերտ պէտք է կա ր ո ղան այ ճըշ–
եւ Հորիզոն՛էն՝ ձ ե րբ՛ոզ ատուելուն մի^եւ։ Այս երեք ուած ոստիկաններէն՝ սուլեց խադին՝ փեր^աւոըոլ - գրիտ ել սաՀուն կարդալ, Հասկանալո՛վ կարդալ ,
վայրկեան՛էն յետոյ մեր աչքերը չլացնել սկսան ա– թիլեր \Որ 5 վայրկեանի յապաղում մըն\ ալ ունե ֊ ՝ա րտայայտ ի չ կարդալ ել գեգարուեսաօբէն կար —
ըեւուն չո գերը : ցած էր օրինական մամ՚ան՚ակամիքոցէն ; Անիրաւին գալ ։ Այս Հինդ յաականիշներբ սե րտօրէն՝ մ իա -
Երբ ակնարկ մը նետեցթք շուր^ բոլորը , Վա– մամացոյցն՝ ալ կեցած էր 1լ երեւի տիրո^ օրինակին Հ՛իւսուած են, միմիանց եւ մէկը պայմանաւոր -
նայ լիճը փռուած էր մեր աոքեւ , քարտէսին մէք Հ ե տեւերով * ուածձէ միւսով :
երեւցածին մեծցուած ձեւին տակ ՚. Ար՛արատ լեռր Կեցցէք Հ* Մ* Ը՝ Մ՛ի անվՀատ մարզիկներ, Պրօֆ* Ա* ՚Լաըիբեանը այգ Հանգամանքը նը–
ամ բո զ չ վեՀափառութեամբ կը բարձրանար մեր անդամ մը եւս ցո յց տու\իք ձեր ան խորտակե լի կատի ուն՛ենալով , իր ա յս գրքում ցո յց է տալիս
առֆեւ, մինչ կր գծագրուէին–. Բալան կամքը։ Ներկա լ Հանդիսականները թէեւ մեկնեցա\ն<՛ թէ ինչպէս պէտք է վա բուի ՚Հւսոլցիչը , որ կարո
Տէօքէն
, սիրտերնին կոտրած , դատաւորին անի-ր ա ւո ւթ ի ւն– ղանայ իր աշակերտին այնպէս սովորեցնել, որ ՛ն՛ա
ՒէՀնափլրէքլէր , ՚Բէօսէ լեռը , Նէմրոլթ, •Րեարչը– ներէն, բայց լաւ գիտէին՝ ար օոո ւա՝1 շտրարոէւնաատկե ո ւո յ տիրապետէ կա ր գա լո լ տե խն ի կա յի բո լո ր կողմ ե -
յագթա է իք ^
գան լեռՀէաչգթան եւ իրանի տափաստաններն ու կոֆեներ գոլք րին : Հոդ պա բղա բանտում է կարդա լու ուս ո ւ ցմ ան՝
Հան , էրճիչ , Բաթնոս , Ախ լաթ , էր չէք , Նազիք եւ ցէք այսպէս եւ մօտ ատենէն յաղթութեան՝ դափն՛ի Հ ոգեբնա խօսական Հ իմ ունքները , նշում ա յն\ Հ ե ա՜
Արին լիճերը։ Մեր յէչատակները գրի առնելով ները պիտի պսակեն ձեր թսւվ։ա\ ^անքերր ; րա ւո ր սխալները , որոնք կարող են տեգի ունենալ
այն տոմարին վրայ, որ ղետեղուաՆ է պէթօնէ Տ* Գ՛ Ամէն՛ չորեքշաբթի կը շարունակոլի ուսուցման ընթացքում կամ ոչ ճիչգ մեթոտներով
պա Հ պան ակի մը մէչ, երկու տարի առաչ բար - ֆութպոլի վարձերը Հ. Մ* Ը* Մ՛ի Խ\յլոՃօ մար դասաւանդելու գէպքում ել դրան՛ով իսկ ուրուա
ձունքին վրա, կառուցուահ֊ Կր^իւի թնդանօթաձիգ զադաշտին՝ վրայ , պէտք է բոլոր տգաքը ն ե ր կա ք գծում է ուսուցչի աշխատանքի ուղիներն ա՛լ. մե -
գունդէն կարգ մր սպաներու նախաձեռնութեամբ ըլլան՝ նաման՚աւանդ առածին՝ խումբթն մարզիկներր թ ո տները ւ
եւ մեր չուրչ բո/որը ղւնելով վե ր աղարձան քԳըրգ– օգ՛ուտ քաղելու Համ ար մ եր մ արզ ի չ Պ * Պ աքրճեա–
լաը լիճը։ Այս վերադարձին ընթացքթ , բնոլ - նի տուած դասերէն : ՎահաԹ ՇալքլեաւԹ Պրոֆ* Ա* ՚Լարիբեանը. իր գրքում յատուկ
թեան ՄերայսոտՀքեորաչա/իոքլըն տակէբնոլորսակլար կայչոեւղլմոա,նվ կբ Հմոաստէնեթց։ե՛ Բանասիրութեամբ Հ իմնաւո բում է քեբականու -
2/*ւրեր , առան ց գիտն՛ալս լ որ ուրկէ կր բխին եւ թեան ուոսւցմ ան՝ անՀ ըամեշտութիւնը եւ ապա
Ու~Բ կ՚երթան ու կը գծագրուէին խարակներու փո ԱՐՈՒԵՍՏԻ ԼՐԱՏՈՒ շարադրում քե ը ա կան՛ո ւթ ե ան՛ ո ւս ո ւցմ ան մ եթ ո -
խակերպուած սառնակոյտեր : օ աիկան՝Տ բոլոր գէպքերում է լ ընդգծելով լեզո լա
Հեռուէն՝ Հեռու Եփ բատը անգամ կ՚՚ինգնշմաբ– կլասքօ Վ^իացցթ ՏովսԷփ Աշրաֆեան՝ , Հա ւ կան ելոյթների բովանդակութիւնը։ ՀՀ.Լեգուական
ո*–էր նուրբ երիզի մը նման յ զ ր ո զ մը, որ ս կս ա ձ է պաակեըախաղի ար - Բ"ԼՈԲ Թեւերը բովանդակութիւն են՛ ար տա յա յ -
Պ՝ԲՐԳլաԲ լԷՃհր վերադարձանք հ լիովին* ըմ ո ւե սաթն՛ ամ էնէն ուշագրաւ տե ս ա բս/նն ե ր էն՝ մ է կր տում , • ասում է նա։ Եւ ընդՀ ա կառա կն՛, գիտակ–
Ղ՝արձ–
բոշխնելով այս յանգուցիչ տեսարանները։ Հանդիսանալ ք1 տալի ո յ եւ Ե ւրո պա յ ի. մէ ^ ։ Ան Հրա ցուած իրականութիւն ր ա ր տա յա յտւում է լե զ -
տարակած է ի տալեր էն լեզո ւով երկու Հատորներ , ուական ձեւերով, Հետեւաբար լեզուի ձեւէ ր ե ու -
րուն դրոշակիրներ ր բարձրաստիճան իշխ^Զայր ո բոն ցմ է մ էկր ն շանաւո ր բեմ ավար քհթե է *Բէ լլէծ ե Հսումնասի րե լով, ամէնից աո ա ^ պէտք է ըմբռնել
Կ ՚ Ը Ա ա յ ի ս միչտ։ Բայց իշխանական գրօշնեբր կը րր-ք էբենց մասն ա յատուկ գե զեցե կո ւթ ի ւն\՝. երով , նրանց ար տա յա յտած բո վան դա կո ւթ ի ւն ր եւ գր՛*
տարուէին պարզ վի;՜ ո ւո ըն ե ր ո լ կ՝ոզմ է : աո ա ա ա Հոս կերպով մը կը բացա յա յ ա է լեզո ւով նից ելնելով յ՛ի շի լ ձեւեըը : (է^ 82) , Հեղինակը
Հայկական դրօշներու փոքր մէկ պատմ՛ութիւ մը , որ իր մայրեն՛ի լեզուն չէ, բայց կը Հ պատ ա - նշում է քերական՛ութեան ուս ո ւցմ ան Հ իմն ակ ան–
նը բացատրելէ վեր^գ աւելցնենք նաեւ որ Հին Հա կեցնէ իր կամքին ել մ տածումն ե րուն ան ո ր ա կե լի նա էսա պա յմ անները , ո ր ոնց ից կարելի է թուել Հ ե֊
յաստան իր մեծ անցեալով կրնայ միշտ պարծենալ ճա ր տար ո ւթեամբ եւ ին՚քձՀ ավստաՀ ո ւթ եամբ : Երկ՜ տեւեալները , քերականութեան՝ ուսուցում ը պէտք
յ՚՚Բր փառայեզ ու իբր անղուգական՝ փառաւոր աշ— րսրգ Հատոբո , իտալացի պատանիի մր աշխա - է սկսել ն՛աէսագասութիւնից , որի միջոցով պէտք է
խարՀ մը գ որ իր անկախութեան շրջանին ^ իր քա– տա կ զո / թ ետ մբ ն ուիր ո ւած Է պատ կեր ախ աղի յա - սովորեցնե լ քե րական ութ ե ան բոլոր Հիմն ա կան
ղաքակրթութեամբ չէր աաբբերէր Հելլէնական ու տուկ բեմական արուեստին : ըմբռնումներ ը , քերականութեան իւրաքանչիւր ի–
Հռովմէական պետ՛ութիւնն եր էն՝ ( ոչ ալ ա յլ քագա– Աշրաֆեան (Վիտցց^ ) աԷր է մեծ ձեռնաՀա - բոզութիւն բացատրելուց յետոյ պէտք է Հա -
քակիրթ ճանչցուած մե&– ,ու փոքր զանազան՝ աղ - սութեան , գիտական՛ լո ւր ^ պա տ ր ա ս տ ո ւթ ե ա մ բ եւ մ ա պ ա տաս էս ան ՚ վարմութիւձն տալ ի լրացուած ըմ
գեր էն յ իրազեկ է գրական դէմքերոլ եւ երկերու։ Աշրաֆ բռն՛ում ը լցնելու ել իւրացմ՛ան չափը ստուգե
՛Կիկոս իա ( կ իպ ր ոս ) եան մամ ս$Լ ակ մ ր առա^ վարձած էր Հայ ն՚շան՚ա - լու Համար , քերականութեան ուսուցման կարեւոր
ՆՈՒՊԱՐ ՄԱԳՍՈՒՏԵԱՆ ւոր Հե ղինակն երը ծ ան օթացնել Ա ր եւմ ո ւտքին ։ նախապայման՛ներն են նաեւ նիւթի ընտրութիւնը
եւ. դասագրքի օգտագործումը յ
Fonds A.R.A.M
