Page 67 - ARM_19-1947_03
P. 67
8 Ա&֊Ոձէ
Մ ԱԼ Հ Ո Ի Ա Ն ՊՈՒՏ՝Մ ԵԻա՚Լ սկսած է ներկայիս եւ սակայն , ո եւ է պատմագիր
դրի ԷՐ կաղամար բ շի մխրճեր անոնց Համար ։
ՊՈՂՈՏՍԼ8ԻՆ Վ Ր Ա 8 ԶապհփԱ գաղտԱիքը Չկնճռոտենք։ Մեր Զապէէ թագուՀին փախած
գործ
է իբ մօրը մօտ Հ Աա մասամբ մը պատուաւոր
է* Բայց պատմագիրները վէճի եւ շփոթութեան
«.Ամոլս–
Մ \ե,զ տղաքս ցուցադրեցին կառավարչատան մէջ են եղեր այդ մասին՝ քւաբեբէ ի վեր։
։ ԱՀա
առթւ որ աա չտպան ո ւած Էր քանի մր ոստիկան Երկարաշոսևչ վէպ՛ով մբ անմաՀանա՚լ։ Բայց նութենէն առա՞ջ թէ վերի է փախեր»
զինուո րնե րով։ ՚ԲաղաքԷն խանութպաններ եւ շ ր ֊ կարողութիւն՛ս եւ Հայ մամուլի կենսական՝ տարա խնդրթն՝ գմուարին՝ մասը։
կբ զրկեն ղիս սյյգ ե բլան
շՆսկաներԷն գիւղացիներ կր դառնային մեր Հուր. ծութեան չգո յոլթիւնր
1Ը> զմ է գիտելով ոչխար դնողներու վարպետ , կս ւթ են էն . • . Ջամշեան կ^ըսէ եղեր, որ ամուրիութեան եւ
գնաՀատող ակնարկներով; Ու՛րեմն խորագինրդ յ Կ*եբեւայ թէ աղջկան մ\բ ամուսնութեան՛ միջինքին է տեղի ունեցած դէպ
ՃԿՎԻզլիքի ղայմաղամր կամ փո խ-եառավա ր ի- ներքին գաղտնիքը Հ ր ա պար ա կե լո վ , կհուզես ՚իրէմ քը՛՛ Օրմանեանին Համաձայն՝ պսակը կէս ձգելով,
չը,թիկնեղ, մ իլէն լուՆել անկէ * * • Ա՛՛խ , սա գրոց՛ները : Ոստիկանէ թաշկին՛ակը մոռցած ՐԼԷաԷՐ պատրուակած՝ , դուրս
տաբիքովմարդ մր եւրոպական մը այնքան չեմ վախնա բ արքան գբչակա՝՚–.ներէն : ելած եւ չէ վերադարձած :
գորշ Հագուստով, որուն լայն մէքքին վրայ կր ՛Ան՛վախ մնա՛ , աղբարիկս % է/ս գրոց—մ՚տաւո - կիբակոս հքատմիչբ, Ամ բատ Պատմողը ել Ա -
կա խո լէ ր Համացոյցի ոսկի շղթայ մր, կեցած էբ րական չեմ : Գրասէր մը միայն; Բեղի պէս պարզ ն իկտ\ո ս մամանտ կագի ր ը բոլո բո վ\ին\ տար բե ր տե
չկնքին քարէ սանդղամատին վրայ ել մեզ կր դի գրաքաղ մբ X Երբեք չեմ փորձած , թուղթէն զատ , սակէտներ ունին՛ եղեր այդ չւումի մ ասին՝: Վ^եբ -
տէր ձանձրացած արտա յա յտո ւթեամ ր մր։ Յայտ ան Հ ատն եր ո լ ճակատը մրոտել մելան՛ով, ՝^*ԲԲ՜ ջ§սպէս, բոլոր Հին՛ պատմաբանները, իրար անցած
նի է որ մենք վաճառելի աղոց ուրիշ խումբ մըճ Հանրութեան վարկին Հետ չեն խաղար անոնք Հ են ճշդելու Համար մեր ՏԼապէլ Տիկնոջ ելից թուա
էինք յլստ իր մեծաւորին՝ Տրապզո&ի կուսակալին Այս վերի՞նը; կանն ու պարագաները տ
ՀրաՀանգներուն փրեն Համար պարզապէս պաշտօ Ազգա պ ա ա կ ան ՀՀապէլ մըն է այն\% Փառք Վ^երնաբն՚ակին , Ամերիկայէն , ծանօթ
նական ձեւակերպութիւն մ,րն էր , ա՝ն անձնական Վա՛յ։ Ատ ինչ տեսակի կին է ։ Հնախոյղը, ՝Բիւբտեան , Կիլիկեան օրկան՝ <Հ.Արեւ -
ատելութիւն մր չէր արտայայտեր մեզի Հանդէպ։ Թող Հանգիստ մնան նշանուելիք Զապէլնե– •մուտք»ի քանի մը լայն սիւն՛ակն՛երուն մէջ, միան
Հոս թշնամիէն գերի րռնուած տղոց գերեվա րը : իրար թող չանցնին , ^ապէլ անունով կողա - գամ բ*նգ միշտ Հարթա՛ծ է առեղծուածը , խաղա~
ճառանոց մըն էր կարծես , միայն սա տարբերու կից ունեցող ամ՛ ուսինները : Ես կը ձաՍՂ^^ Ը" ԼՈՍ ղեցնելով Հայոց խռովեալ միտքեբը ։
թեամբ որ գին չունէինք եւ ոեւէ իսլամ կրնար Զապէլն՚երր , օրիորգ կամ տիկին : կապող - կտրող Պ* Բիւբտեան , \ո ր Ամերիկա Նոր ԱշխարՀ ի
կ^Աէէան այգ ան\ու%ով կիները։ թէեւ ոչ մէկ Հարիք կբ յատկացնէ
գալ եւ առնել իր ուզա^– ոեւէ տղան; Մեզի այցե կամ բարիք տեսած եմ ո եւ է Զապէլէ ։ մէջ կբ բնակի , իր սուղ մամե րէն
, ճշմարտու–
լողներուն մէչ կային շատ մր կիներ, ոմանք Հաստ յաճախ Հին մագաղաթնեբ պրպտելով
սել քօղերով , ուրիշներ կիսովին քօղարկ ուաձ՝ եւ Վեբոնշուած Զապէլ\ը, որուն գաղտնիքր վէճի թիւնր երեւան Հանելու գործին , երբ Հ\հն\, մար ™
կամ բոլորովին առանց քօղի։ Բայց, քօղարկուած տակ էր մնացածք, յ եօթը Հա ր իւրտասնեւեօթը դիկ ճաշելու մամանակ չունին եւ գլուխ քերելու
թէ առանց քօղի, այր կամ կին , րո լո րն ալ կ*ան՚– տարիէ ի վեր, կ՚ապրէր Կ իլիկի" յ մէջ։ Հեթում Համ ար իսկ մ եքենա յ Հնարած են\ • Հրատեր քնա ֊
տ՚եսէինւ զիս։ կարծես կ՝աՀաբեկէի զիրենք, թէեւ արքային կինն՝ է ան։ Ջեմ գիսՓյր թէ տակաւին նալոլ մ՛ո լո ւթ ի ւնն ալ մ ոռցած՝ Հեւ ի Հ ե լ կր վ ~ւս
կ՚աշխատէի Հեզ եւ Հլու Հնազանդ երելալ։ ո՞ղջ է ; կիլիկեան ԸնգՀ . Միութեան կը մնայ զեն , աշխրքիս երջանկութիւնը ապաՀռվելոլ եւ
Սրճեփ մր (գահվէնի) ո ր աւելի մ՛եհ աղա յ մը ճշդել այս կէաը ։ թուրքերուն գրամ Հասցնելու Համար ։
կր փնտռէր իր սրճարանին մէջ աշխատելու Հա– Կը յուսամ թէ ամուսինը մեռաֆ– է եւ ընտա– Ի՛ն՛չ աՀաւոր նեգութիւն , այգ վիճակի մէջ
մնացած
մ ար , Ընտրեց Ա՝ իքա յէ էր , տասնըմէկ տարեկան , նեկան խռովութեան տեղի պիտ ի չտա յ գրու ~ մաման՛ակ յատկացնել , Տէր Մարկոսէն թ ա-
լուր^ եւ զգայուն թիկնոցով , կեռ քիթո՚վ ԱԼ|1(|11Լ^ թիւև֊ս . • • ձեռագի բ Աւետ ա ր ան էն պրպտելու՝ Զ ա պէ լ
1ւ՝ա։լ՜6.|ւ մր Լկամ աղերսագիր գրող մր) առաւ Նու - Այս քէապէլը, օր մբ, Հայոց թաղալո ր ին պա գո ւՀի ին՝ փախուստ ի ճշդադո յն թուականը ։ Այգ
րի խանը, իմ լաւագոյն բարեկամս , որովՀետեւ իր լատէն՝, ամուսինին քովէն փախուստ տալով, կ՚ա կարեւոր դէպքը տեղի ունեցած է ՝ե ղեր « 1230 ,
Հայրը իբրեւ ռուսական Հիւպատոսարանին թարգ– պաստանի իր մայրիկին մօտը։ Օգոստոս 2,5ին՛՝ կիբակի օրը * * •» :
մ անը , այ ս թուրք ին բաբ իք մր բրած էր մ ամ ու Կը տե սն՛է է*ք ։ Եօ թ բ Հա ր իւր տարի առ աջ ալ ,
մեր կիները , եւրոպացի կին՛երուն՝ չափ քաղաքա -
ն՛ակին՛։ Այս պատ\ոլարմանր ուսումնակսձն մբ կ^ե– կիրթ են եղած ։ Բայց ասով կը վերջանա՞^ ։ Ոչ եւ ոչ ։ Պէաք է
բեւար եւ միակ քաղաքակիրթ մարգր ՚ճէվիգչիկի՝ ճշդել մամն՝ ու վայրկեան՚ը։ Փախուստը ձիո՞վ թէ
մէշ..
ուղտի վրա լ նստած ր/քալբ » » * Ապա թէ ոչ , ապա
Աիմոն Հազիւ ութ տարեկան՝ կար, Հաւկթա ֊ թէեւ Հիմա, էրկանը քովէն՛ կծկող կիները , ի– գա յին գ պատմ ադէ տնե բ ը կրկին իրար պիտի անց–
ձեւ գէմքով, փայլուն կարմիր այտերով, պճլտուն*՝ րենց մայրիկի՚ն մօտ չեն ապաստանիր , նախապէս նին այս կէտերբ ճշդելու Համար :
աչքերով։ Բոլոր կին՛երը կեցած Հիացումով կր փոխ - ամուսին՛ մը կը պատրաստեն ու անոր գիր– Հոգ չէ ։ Ապագա յի պատմա խո յգն՚ե բուն աք
գիտէին ղայն ել րո լո րն. ալ կ ^ուղէին ո րգեգր ե / կբ կ ապաստանին։ Պարզապէս բերանփոխի ու ն ո* գործ մը ձգելու է ։ Անոնց ալ տալու է առիթը
՛ղայն , րայց ան Հէր ուղեր երթալ առանց ինծի՝ I Րոյթի Հետեւե լու Համար *• • ապրուելու եւ անմաՀանալու • *•
Մենք եղբայրներ ենք,կ՛ո լզէի ըսել եւ չենք Այս արՀեստը, Հայերուս մէջն ալ տարածուիյ Կ* ՊԵՏՈՒԵ
կրնար բամնուձի լ ;
Բարկացած էի Միքայէլին որ գիս ^գեց գնաց %
Ա յ գ ա է ս լէր Վատւէր ^մ ե եգր°ր մլ\՚՛ Կր "իրէի Սի ԼՈԻՐՏԻ ՈՒԽՏԱԳՆԱՑՈՒթԻՒՆԸ թէ կղերին Համար թափոր բ դրական՝ ապացո յցն
մոն՛ը, սատանի ձագ մ բն՛ էր*, ^էրնար նստիլ ձիու էր թէ Լոլըտը ՛՛ուր ի շ սքանչելի ե ոստն՛ակ մը էլ ապ–
մբ մերկ գաւակին ՛վրայ, ինչ-որ ես չէի կրնար Ամերիկացի թղթ-սւկից մր կր պասւմէ րի* Ամէն գիշեր վառուած լապտեր ի թափորբ պի
\րնել : իս՛կ Մ Ի ք ա յ է լ երբեք չէր խաղար եւ միշտ Տասը Հ աղա ր ո ւխաաւո րնե ր եր գելո՛վ կը քա տի կազմ ուի , աւե լն ալո վ ՀետզՀ ետ է մինչեւ ո ր 50
քիթր թաղուած գիրքի՝ մէջ՛, Կրնար կարդա լ ֆրան քաղա Հ աղար ուխտ ալո բներ մէկ անգամ էն թափո բո՛վ
: Զիս լէ ին ե բէկ զձի շեր ֆր ան սա կան այս պզտիկ
սերէն եւ իտալերէնէ եւ գիտէր կոտոբակներբ քին մութ փողոցներէն ել տասը Հագար մոմեր կը անցնին՝ , ել ասիկա պիտի շարունակուի մինչեւ
կր նկատէ բ աղմկարար, տգէտ տղայ մրէ պլպլային՛ գիշերային Հովին մէջէն , երբ թափ՛որը Հո կտեմբեր :
Սիմոնր ենծ՝ի Հե տ ուն՛ենալու բաղձանքս մ, կՀուղղէր իր Հասմաչաաի գնացքը գէպի Լուրտի Աս<– Լո լբտ ի այս միեւնոյն անձաւին մ էք 1 858|/&՛
այն՛ այլասիրական չէր էԿ՚ոլզէի պաշտպանել գա յն՝, տ ո ւածա՚ծնի քա րայբը 1 անգրագէտ գիւղացվւ աղջիկ մը , Պ է ըն ատ է թ Ա ու»
Հայ պաՀել, այո1 , բայց կբ յուսայի ն՛աեւ ինք Արբավայրին չուըջ գտնուող նեղլիկ փողոց - պիրոլ , յայտն՚աՀք– է թէ Կ՝ո յս |/ ար իա մին մասին
զինքս ագատե լ անոր մի քո ցաւ • . . ՛Բան՛ի որ ոչ ոք նեբ՛ուն մէջ յիշատակն եր ծախողնե րը կը գոց էին տեսիլք՛ մը ունեցավ է : Հաւատքը Հրաշքին՛ Հետ
կքուզէբ զիս առան՛ձին , թերեւս բարես՛իրտ տիկին խա\ն՝ութնեբը
՛ել կը դիտէին Հ ետ աքբքրո ւթեամ բ ։ բազմ ապատկած է թիկր մին չեւ անցեալ տաբի ,
մբ ոլզէբ առնել զիս ա\հ\ոբ սիրոյն՛;
թէ խանութպաններուն , թէ ուխտաւորներուն եւ տարեկան \ .500.000 ո ւխաաւո րնե ր աշխարՀ ի ա -
Ի բիկույն՚ը Սիմոն եւ ես վերադարձանք խանր մէն կողմ էն։ ՝Բաղաքբ կբ յուսայ որ երկու միլիոն
քսան՛ի մր չափ ՛ուրիշ ան՛բախտ տղա յօն՛երով։ Նոր 7ի մն\լ անՀ աւատ ել ա ւս ւնա ւկն ա յցելունե բ պիտ ի ՛ընդունի ա յս տարի ։ <^Եղանա–
պատեՀութիւն մր պիտի ուն՛ենայ՛ինք յաքորդ օրր Հաւատ պիտի պաՀ ես ։ կյ>ր նո բ կր սկսի ։
ել մեզի՛ ըսին թէ անոնք որ իսլամ խնամակալն՛եր Հասկցայ թէ խնդիրր ա յգէափ Հեռու պէտք Հռովմէական կաթալիկ եկեղեցիի տեսակէտո՛վ
չե՛ն՛ գտներ մինչեւ կէսօրէն՛ վերք մամը չորս, պի չէր երթա ր , ասիկա իր վերջին առիթն՛ էր ։ Ա պառ– Լուրտի ամէնէն գեբաՀբաշ բանը այն՛ է որ դարձի
տի աքսորուին ; Բայց ես գիտէի ՛որ արդէն՝ Հասած նացին ղի ս գա յմ ագամ ին տանի լ եւ պաՀ ան ջել որ կր բերէ ։ Վան աՀա յրին՛ Համ աձա յն Եկեղեցին առ–
ենք ճամբոլն՛ ծայրը ել այլեւս աքսոր չկար մեզի զիս զատեն՝ միւս ազայխեբէնիբբելՀչվտանգաւոր՝» ։ ն.ո լասն՛ Հա՛զա ր ն ո րաՀ աւատներ կը շաՀի ամ էն
Համար , այլ պարզապէս մեզ քաղաքէն դուրս Հա Մ ենք եղբայրներ չենք , խ ո ս ա ո վան ե ց ա ք տարի ։
ն՛ելո՛վ պիտ՛ի ՛սպաննէին։ վերջապէս ։ Միայ\ն Հօրեզբօրորգինեբ են՛ք։ Ը"ի Հրաշքով բո լմումները ա յնքան ալ բազմ աթիլ
Յաքորդ առտու ն՛որէն՝ ցուցադրուեցանք ՛՛Այս թէ ՝ոլր կը գտնուի իր բուն եղբա յրբ ել ձգեց ի որ չեն , ր ս ա պաշտ օնա կ ան արձ սՀն՚ա գրութե անց ։
անգամ մեր այցելուները մեծ մասով գիւղացիներ երթայ ։ Բմշկապետը կ^ըոէ թէ եր բեմն տարի՛ներ մ ին չեւ
էին : Ասոնք քաղաք եկած էին՛ իրենց բերքեր ր ծա– Ոչ ոք կլոլզէբ զիս։ ՛Մեղմէ վեց - եօթ Հոգի քսան՝ բումում արձանագրած է , իս կ տլբիշ տարի»
խելու եւ քիչ մր առուտ՛ուր ընելու Համար ել ան տակաւինէ կը մնայ ինք , ՛ունէ ինք ի բրել պաՀ ասլան՛ ներ ալ միայն մէկ ։ Լուրտ ուխտաւորներ երթալէն
ցողակի աչքէ անցուցին , ոմանք յայտնապէս Հ ե– մ իա յն՛ մէկ ոս՛տիկան զին՛ուո բ ։ իմ մերմուած ըն– ի վեր 200^5> պակաս դարմաններ արձանագրած են՝
.ոտքրքրութենէ մղուած, ուրիշներ վերադարձ.ին կ երնե բ ս լո ւռ սպա ս՚ե ց ին ի ր ենց ճա կա տագր ին ; Եկեղեցիին բմշկական քննիչները ։ ԱյսուՀանդեբձ
Հայ տզաք մր եւս տանելու յոյսով։ Կ՚ուզէի պոռալ ան\հնց . « է կ է ՛ ք բա՝ն\ մը ընենք ։ Լոլբտ ե կո զն ե ր ո ւն քսսձնէն մէկբ կուգա յ ցաւերէն
իյումր մր բարեկեցիկ երեւոյթով գիւղացի Մեզ պիտի մեռցնեն , չէ^ք Հասկնար ւ Մ եզ պիտի դարմանուելու յոյսով ։ Հարիւրաւորներ կուգան՝
կիներ Սիմոնի վրա ք թափեցան եւ անոնց մէկր որ սպաննեն՛ ել մեր մարմինները գետը պիտի ՛նե - ամէն օ ր ան թ ա ց ո ւպե բ ո վ ,անիւ ւ1նեբ ո լ վրա յգրոլած
կիսովին քօղարկուած էբ վճռեց որդեդրել զայն։ տեն» ։ Բայց ես ալ պապանձած էի ։ Ամէն մէկը աթոռներով, մաՀամերձնեբ պատգարակի վրայ,
Ըսի թէ մենք եղբայրներ ենք, թէ չեմ կրն՛ար թո՝ կարծես ինքն ի րմ է կ՚ամչնար, մասնաւորաբար Հակառակ բմիշկնեբու արգելքին ։Հիւան՝գմըորայս–
ղուլ որ ան՛ երթայ առանց ինծի՝, րԱել կ ուզէի թէ ՚ " Գ ա յ ""՛Ր) որուն մէկ աչքը կոյր էր։ Ամէն մէկը իր քան՝ զօրաւոր Հաւատք ունի, իրենք չեն կրնար ետ
պարտաւոր էբ զիս ալ միասին առնել։ Բայց չէր պատեանին մէջ քաշուա^֊ էր՛, պինդ, ինչպէս գըն– ԳՐկել ։ Լուրտի եկեզեց ի ի փո խանո րգնե րը Հպարտ
Հետաքրքր՚ուեր ինձմով, միայն Սիմոնը կ՛ուզեր; գասեղէն խայթուած օձ մը։ Ա ենք մե րմո լածներն են որ Լուրտ բեմը եզա& է երկու ^ապացուցուա՛ծ
Ան շէր ուզեր երթալ։ էինք, մնացուկը այս գերեվաճառ շուկային մէջ ։ Հրաշքներու» , եւ իբրեւ այգ աշխաբՀի մէջ եղած
Ոչ ոք ուզած էր մեզ, ել միայն՝ գետն էր որ կը է Հաւատքի պատուանդան մր։
.- Գուք եղբայրներ չէք, Գ"ւք իրարու չկք կան չէր մեզ։
նման՛իր , ըսաւ կինը բարկաճայթ ,Հինայուած մատ
մր ցոյց տալով ինծի։ Լաւ է ձգես որ մեզի Հետ ԱՀոլդողի մատնուեցայ։ Ամէն մէկ վայրկեա՝– ՄՏԱՑԱՆԲ
գայ եթէ ոչ քեզ պատմել կուտամ իբրեւ ստախօս : նը թանկագին էր։ ՊԷ՜Աւք |է որ բան մը ընէի ազա
— Վալլահ.պիլլաճ, մ՛ենք եգբայրներ ենք, տելու Համար ինքզինքս։ Ջ1իս պիտի չսպաննէին ։ ՚ ն ա յ ի ր ի , ամ սազիր գրակ ան ո ւթե ա՛ն՝ ե ւ ար–
պաղատեցայ, ԱլլաՀը իբրեւ վկայ կանչելով : Ե՛ք .որոշած էի ապրիլ։ Հեծեալ Հրոսակ մբ դէա ուեսւովւ ։ Գ. տաբի, թիւ՛ 5 (Յունիս) ։ Այլազան բո
իսկապէս եզբա՞ յբդ է , Հարցոլց անոր : պի կառավարչատուն՝ կ՚երթար 1ւ ՀեգնակաԿծիծա– վանդակութեամբ եւ պատկերազարդ ։ Հասցէ *
Սիմոն գլխոլ շարմումով «այո» ըսաւ, բայց ոով մը մեզի նայեցաւ ։ ճՊաշլրք^ը աչքեր ո ւն վը֊ հ. Օշ&ասեաո, 8. Բ. 372, ձԽթ (Տյ՚ոշ).
Հայո», մը Որ * չ կը նշանա՛կէ ր։ Բայց ել այ՛նպէս Ր ա յ քաշուած էր յ ամէնէն՝ շուայտ ել ոճրագործ Յ Ո Ւ Ս Ա Բ Ե Ր , դրական , գեղա րոլեստական եւ
Հ աւատարմօրէն մնաց մռտս : անկիւՏն՚ը։ Տիպար Լազ մարդասպան մը, մինչեւ դիտական րամին Լամսադիր՝) . 9՝ • տաբի թիւ 1 1—-
«Շուն շան որղյի» , րլսել կ՝՚ո լզէին այս կիներ ր ա կռան ե րը զէն ո ւ ած : 75։ (Յուն՛իս 27) : ՛ճ՛ոխ բովանղակոլթեամր ; Հաս–
իրենց կահայկնացայա աչքերով։ Գոմն միշտ պի– (7) ԼԵՒՈՆ Զ– ՍԻՒՐՄԷԼԵԱՆ ցէ.– 8. Ր. 868, Լշ Օ յ մ շ ( ^ բ է շ ) .
Fonds A.R.A.M
Մ ԱԼ Հ Ո Ի Ա Ն ՊՈՒՏ՝Մ ԵԻա՚Լ սկսած է ներկայիս եւ սակայն , ո եւ է պատմագիր
դրի ԷՐ կաղամար բ շի մխրճեր անոնց Համար ։
ՊՈՂՈՏՍԼ8ԻՆ Վ Ր Ա 8 ԶապհփԱ գաղտԱիքը Չկնճռոտենք։ Մեր Զապէէ թագուՀին փախած
գործ
է իբ մօրը մօտ Հ Աա մասամբ մը պատուաւոր
է* Բայց պատմագիրները վէճի եւ շփոթութեան
«.Ամոլս–
Մ \ե,զ տղաքս ցուցադրեցին կառավարչատան մէջ են եղեր այդ մասին՝ քւաբեբէ ի վեր։
։ ԱՀա
առթւ որ աա չտպան ո ւած Էր քանի մր ոստիկան Երկարաշոսևչ վէպ՛ով մբ անմաՀանա՚լ։ Բայց նութենէն առա՞ջ թէ վերի է փախեր»
զինուո րնե րով։ ՚ԲաղաքԷն խանութպաններ եւ շ ր ֊ կարողութիւն՛ս եւ Հայ մամուլի կենսական՝ տարա խնդրթն՝ գմուարին՝ մասը։
կբ զրկեն ղիս սյյգ ե բլան
շՆսկաներԷն գիւղացիներ կր դառնային մեր Հուր. ծութեան չգո յոլթիւնր
1Ը> զմ է գիտելով ոչխար դնողներու վարպետ , կս ւթ են էն . • . Ջամշեան կ^ըսէ եղեր, որ ամուրիութեան եւ
գնաՀատող ակնարկներով; Ու՛րեմն խորագինրդ յ Կ*եբեւայ թէ աղջկան մ\բ ամուսնութեան՛ միջինքին է տեղի ունեցած դէպ
ՃԿՎԻզլիքի ղայմաղամր կամ փո խ-եառավա ր ի- ներքին գաղտնիքը Հ ր ա պար ա կե լո վ , կհուզես ՚իրէմ քը՛՛ Օրմանեանին Համաձայն՝ պսակը կէս ձգելով,
չը,թիկնեղ, մ իլէն լուՆել անկէ * * • Ա՛՛խ , սա գրոց՛ները : Ոստիկանէ թաշկին՛ակը մոռցած ՐԼԷաԷՐ պատրուակած՝ , դուրս
տաբիքովմարդ մր եւրոպական մը այնքան չեմ վախնա բ արքան գբչակա՝՚–.ներէն : ելած եւ չէ վերադարձած :
գորշ Հագուստով, որուն լայն մէքքին վրայ կր ՛Ան՛վախ մնա՛ , աղբարիկս % է/ս գրոց—մ՚տաւո - կիբակոս հքատմիչբ, Ամ բատ Պատմողը ել Ա -
կա խո լէ ր Համացոյցի ոսկի շղթայ մր, կեցած էբ րական չեմ : Գրասէր մը միայն; Բեղի պէս պարզ ն իկտ\ո ս մամանտ կագի ր ը բոլո բո վ\ին\ տար բե ր տե
չկնքին քարէ սանդղամատին վրայ ել մեզ կր դի գրաքաղ մբ X Երբեք չեմ փորձած , թուղթէն զատ , սակէտներ ունին՛ եղեր այդ չւումի մ ասին՝: Վ^եբ -
տէր ձանձրացած արտա յա յտո ւթեամ ր մր։ Յայտ ան Հ ատն եր ո լ ճակատը մրոտել մելան՛ով, ՝^*ԲԲ՜ ջ§սպէս, բոլոր Հին՛ պատմաբանները, իրար անցած
նի է որ մենք վաճառելի աղոց ուրիշ խումբ մըճ Հանրութեան վարկին Հետ չեն խաղար անոնք Հ են ճշդելու Համար մեր ՏԼապէլ Տիկնոջ ելից թուա
էինք յլստ իր մեծաւորին՝ Տրապզո&ի կուսակալին Այս վերի՞նը; կանն ու պարագաները տ
ՀրաՀանգներուն փրեն Համար պարզապէս պաշտօ Ազգա պ ա ա կ ան ՀՀապէլ մըն է այն\% Փառք Վ^երնաբն՚ակին , Ամերիկայէն , ծանօթ
նական ձեւակերպութիւն մ,րն էր , ա՝ն անձնական Վա՛յ։ Ատ ինչ տեսակի կին է ։ Հնախոյղը, ՝Բիւբտեան , Կիլիկեան օրկան՝ <Հ.Արեւ -
ատելութիւն մր չէր արտայայտեր մեզի Հանդէպ։ Թող Հանգիստ մնան նշանուելիք Զապէլնե– •մուտք»ի քանի մը լայն սիւն՛ակն՛երուն մէջ, միան
Հոս թշնամիէն գերի րռնուած տղոց գերեվա րը : իրար թող չանցնին , ^ապէլ անունով կողա - գամ բ*նգ միշտ Հարթա՛ծ է առեղծուածը , խաղա~
ճառանոց մըն էր կարծես , միայն սա տարբերու կից ունեցող ամ՛ ուսինները : Ես կը ձաՍՂ^^ Ը" ԼՈՍ ղեցնելով Հայոց խռովեալ միտքեբը ։
թեամբ որ գին չունէինք եւ ոեւէ իսլամ կրնար Զապէլն՚երր , օրիորգ կամ տիկին : կապող - կտրող Պ* Բիւբտեան , \ո ր Ամերիկա Նոր ԱշխարՀ ի
կ^Աէէան այգ ան\ու%ով կիները։ թէեւ ոչ մէկ Հարիք կբ յատկացնէ
գալ եւ առնել իր ուզա^– ոեւէ տղան; Մեզի այցե կամ բարիք տեսած եմ ո եւ է Զապէլէ ։ մէջ կբ բնակի , իր սուղ մամե րէն
, ճշմարտու–
լողներուն մէչ կային շատ մր կիներ, ոմանք Հաստ յաճախ Հին մագաղաթնեբ պրպտելով
սել քօղերով , ուրիշներ կիսովին քօղարկ ուաձ՝ եւ Վեբոնշուած Զապէլ\ը, որուն գաղտնիքր վէճի թիւնր երեւան Հանելու գործին , երբ Հ\հն\, մար ™
կամ բոլորովին առանց քօղի։ Բայց, քօղարկուած տակ էր մնացածք, յ եօթը Հա ր իւրտասնեւեօթը դիկ ճաշելու մամանակ չունին եւ գլուխ քերելու
թէ առանց քօղի, այր կամ կին , րո լո րն ալ կ*ան՚– տարիէ ի վեր, կ՚ապրէր Կ իլիկի" յ մէջ։ Հեթում Համ ար իսկ մ եքենա յ Հնարած են\ • Հրատեր քնա ֊
տ՚եսէինւ զիս։ կարծես կ՝աՀաբեկէի զիրենք, թէեւ արքային կինն՝ է ան։ Ջեմ գիսՓյր թէ տակաւին նալոլ մ՛ո լո ւթ ի ւնն ալ մ ոռցած՝ Հեւ ի Հ ե լ կր վ ~ւս
կ՚աշխատէի Հեզ եւ Հլու Հնազանդ երելալ։ ո՞ղջ է ; կիլիկեան ԸնգՀ . Միութեան կը մնայ զեն , աշխրքիս երջանկութիւնը ապաՀռվելոլ եւ
Սրճեփ մր (գահվէնի) ո ր աւելի մ՛եհ աղա յ մը ճշդել այս կէաը ։ թուրքերուն գրամ Հասցնելու Համար ։
կր փնտռէր իր սրճարանին մէջ աշխատելու Հա– Կը յուսամ թէ ամուսինը մեռաֆ– է եւ ընտա– Ի՛ն՛չ աՀաւոր նեգութիւն , այգ վիճակի մէջ
մնացած
մ ար , Ընտրեց Ա՝ իքա յէ էր , տասնըմէկ տարեկան , նեկան խռովութեան տեղի պիտ ի չտա յ գրու ~ մաման՛ակ յատկացնել , Տէր Մարկոսէն թ ա-
լուր^ եւ զգայուն թիկնոցով , կեռ քիթո՚վ ԱԼ|1(|11Լ^ թիւև֊ս . • • ձեռագի բ Աւետ ա ր ան էն պրպտելու՝ Զ ա պէ լ
1ւ՝ա։լ՜6.|ւ մր Լկամ աղերսագիր գրող մր) առաւ Նու - Այս քէապէլը, օր մբ, Հայոց թաղալո ր ին պա գո ւՀի ին՝ փախուստ ի ճշդադո յն թուականը ։ Այգ
րի խանը, իմ լաւագոյն բարեկամս , որովՀետեւ իր լատէն՝, ամուսինին քովէն փախուստ տալով, կ՚ա կարեւոր դէպքը տեղի ունեցած է ՝ե ղեր « 1230 ,
Հայրը իբրեւ ռուսական Հիւպատոսարանին թարգ– պաստանի իր մայրիկին մօտը։ Օգոստոս 2,5ին՛՝ կիբակի օրը * * •» :
մ անը , այ ս թուրք ին բաբ իք մր բրած էր մ ամ ու Կը տե սն՛է է*ք ։ Եօ թ բ Հա ր իւր տարի առ աջ ալ ,
մեր կիները , եւրոպացի կին՛երուն՝ չափ քաղաքա -
ն՛ակին՛։ Այս պատ\ոլարմանր ուսումնակսձն մբ կ^ե– կիրթ են եղած ։ Բայց ասով կը վերջանա՞^ ։ Ոչ եւ ոչ ։ Պէաք է
բեւար եւ միակ քաղաքակիրթ մարգր ՚ճէվիգչիկի՝ ճշդել մամն՝ ու վայրկեան՚ը։ Փախուստը ձիո՞վ թէ
մէշ..
ուղտի վրա լ նստած ր/քալբ » » * Ապա թէ ոչ , ապա
Աիմոն Հազիւ ութ տարեկան՝ կար, Հաւկթա ֊ թէեւ Հիմա, էրկանը քովէն՛ կծկող կիները , ի– գա յին գ պատմ ադէ տնե բ ը կրկին իրար պիտի անց–
ձեւ գէմքով, փայլուն կարմիր այտերով, պճլտուն*՝ րենց մայրիկի՚ն մօտ չեն ապաստանիր , նախապէս նին այս կէտերբ ճշդելու Համար :
աչքերով։ Բոլոր կին՛երը կեցած Հիացումով կր փոխ - ամուսին՛ մը կը պատրաստեն ու անոր գիր– Հոգ չէ ։ Ապագա յի պատմա խո յգն՚ե բուն աք
գիտէին ղայն ել րո լո րն. ալ կ ^ուղէին ո րգեգր ե / կբ կ ապաստանին։ Պարզապէս բերանփոխի ու ն ո* գործ մը ձգելու է ։ Անոնց ալ տալու է առիթը
՛ղայն , րայց ան Հէր ուղեր երթալ առանց ինծի՝ I Րոյթի Հետեւե լու Համար *• • ապրուելու եւ անմաՀանալու • *•
Մենք եղբայրներ ենք,կ՛ո լզէի ըսել եւ չենք Այս արՀեստը, Հայերուս մէջն ալ տարածուիյ Կ* ՊԵՏՈՒԵ
կրնար բամնուձի լ ;
Բարկացած էի Միքայէլին որ գիս ^գեց գնաց %
Ա յ գ ա է ս լէր Վատւէր ^մ ե եգր°ր մլ\՚՛ Կր "իրէի Սի ԼՈԻՐՏԻ ՈՒԽՏԱԳՆԱՑՈՒթԻՒՆԸ թէ կղերին Համար թափոր բ դրական՝ ապացո յցն
մոն՛ը, սատանի ձագ մ բն՛ էր*, ^էրնար նստիլ ձիու էր թէ Լոլըտը ՛՛ուր ի շ սքանչելի ե ոստն՛ակ մը էլ ապ–
մբ մերկ գաւակին ՛վրայ, ինչ-որ ես չէի կրնար Ամերիկացի թղթ-սւկից մր կր պասւմէ րի* Ամէն գիշեր վառուած լապտեր ի թափորբ պի
\րնել : իս՛կ Մ Ի ք ա յ է լ երբեք չէր խաղար եւ միշտ Տասը Հ աղա ր ո ւխաաւո րնե ր եր գելո՛վ կը քա տի կազմ ուի , աւե լն ալո վ ՀետզՀ ետ է մինչեւ ո ր 50
քիթր թաղուած գիրքի՝ մէջ՛, Կրնար կարդա լ ֆրան քաղա Հ աղար ուխտ ալո բներ մէկ անգամ էն թափո բո՛վ
: Զիս լէ ին ե բէկ զձի շեր ֆր ան սա կան այս պզտիկ
սերէն եւ իտալերէնէ եւ գիտէր կոտոբակներբ քին մութ փողոցներէն ել տասը Հագար մոմեր կը անցնին՝ , ել ասիկա պիտի շարունակուի մինչեւ
կր նկատէ բ աղմկարար, տգէտ տղայ մրէ պլպլային՛ գիշերային Հովին մէջէն , երբ թափ՛որը Հո կտեմբեր :
Սիմոնր ենծ՝ի Հե տ ուն՛ենալու բաղձանքս մ, կՀուղղէր իր Հասմաչաաի գնացքը գէպի Լուրտի Աս<– Լո լբտ ի այս միեւնոյն անձաւին մ էք 1 858|/&՛
այն՛ այլասիրական չէր էԿ՚ոլզէի պաշտպանել գա յն՝, տ ո ւածա՚ծնի քա րայբը 1 անգրագէտ գիւղացվւ աղջիկ մը , Պ է ըն ատ է թ Ա ու»
Հայ պաՀել, այո1 , բայց կբ յուսայի ն՛աեւ ինք Արբավայրին չուըջ գտնուող նեղլիկ փողոց - պիրոլ , յայտն՚աՀք– է թէ Կ՝ո յս |/ ար իա մին մասին
զինքս ագատե լ անոր մի քո ցաւ • . . ՛Բան՛ի որ ոչ ոք նեբ՛ուն մէջ յիշատակն եր ծախողնե րը կը գոց էին տեսիլք՛ մը ունեցավ է : Հաւատքը Հրաշքին՛ Հետ
կքուզէբ զիս առան՛ձին , թերեւս բարես՛իրտ տիկին խա\ն՝ութնեբը
՛ել կը դիտէին Հ ետ աքբքրո ւթեամ բ ։ բազմ ապատկած է թիկր մին չեւ անցեալ տաբի ,
մբ ոլզէբ առնել զիս ա\հ\ոբ սիրոյն՛;
թէ խանութպաններուն , թէ ուխտաւորներուն եւ տարեկան \ .500.000 ո ւխաաւո րնե ր աշխարՀ ի ա -
Ի բիկույն՚ը Սիմոն եւ ես վերադարձանք խանր մէն կողմ էն։ ՝Բաղաքբ կբ յուսայ որ երկու միլիոն
քսան՛ի մր չափ ՛ուրիշ ան՛բախտ տղա յօն՛երով։ Նոր 7ի մն\լ անՀ աւատ ել ա ւս ւնա ւկն ա յցելունե բ պիտ ի ՛ընդունի ա յս տարի ։ <^Եղանա–
պատեՀութիւն մր պիտի ուն՛ենայ՛ինք յաքորդ օրր Հաւատ պիտի պաՀ ես ։ կյ>ր նո բ կր սկսի ։
ել մեզի՛ ըսին թէ անոնք որ իսլամ խնամակալն՛եր Հասկցայ թէ խնդիրր ա յգէափ Հեռու պէտք Հռովմէական կաթալիկ եկեղեցիի տեսակէտո՛վ
չե՛ն՛ գտներ մինչեւ կէսօրէն՛ վերք մամը չորս, պի չէր երթա ր , ասիկա իր վերջին առիթն՛ էր ։ Ա պառ– Լուրտի ամէնէն գեբաՀբաշ բանը այն՛ է որ դարձի
տի աքսորուին ; Բայց ես գիտէի ՛որ արդէն՝ Հասած նացին ղի ս գա յմ ագամ ին տանի լ եւ պաՀ ան ջել որ կր բերէ ։ Վան աՀա յրին՛ Համ աձա յն Եկեղեցին առ–
ենք ճամբոլն՛ ծայրը ել այլեւս աքսոր չկար մեզի զիս զատեն՝ միւս ազայխեբէնիբբելՀչվտանգաւոր՝» ։ ն.ո լասն՛ Հա՛զա ր ն ո րաՀ աւատներ կը շաՀի ամ էն
Համար , այլ պարզապէս մեզ քաղաքէն դուրս Հա Մ ենք եղբայրներ չենք , խ ո ս ա ո վան ե ց ա ք տարի ։
ն՛ելո՛վ պիտ՛ի ՛սպաննէին։ վերջապէս ։ Միայ\ն Հօրեզբօրորգինեբ են՛ք։ Ը"ի Հրաշքով բո լմումները ա յնքան ալ բազմ աթիլ
Յաքորդ առտու ն՛որէն՝ ցուցադրուեցանք ՛՛Այս թէ ՝ոլր կը գտնուի իր բուն եղբա յրբ ել ձգեց ի որ չեն , ր ս ա պաշտ օնա կ ան արձ սՀն՚ա գրութե անց ։
անգամ մեր այցելուները մեծ մասով գիւղացիներ երթայ ։ Բմշկապետը կ^ըոէ թէ եր բեմն տարի՛ներ մ ին չեւ
էին : Ասոնք քաղաք եկած էին՛ իրենց բերքեր ր ծա– Ոչ ոք կլոլզէբ զիս։ ՛Մեղմէ վեց - եօթ Հոգի քսան՝ բումում արձանագրած է , իս կ տլբիշ տարի»
խելու եւ քիչ մր առուտ՛ուր ընելու Համար ել ան տակաւինէ կը մնայ ինք , ՛ունէ ինք ի բրել պաՀ ասլան՛ ներ ալ միայն մէկ ։ Լուրտ ուխտաւորներ երթալէն
ցողակի աչքէ անցուցին , ոմանք յայտնապէս Հ ե– մ իա յն՛ մէկ ոս՛տիկան զին՛ուո բ ։ իմ մերմուած ըն– ի վեր 200^5> պակաս դարմաններ արձանագրած են՝
.ոտքրքրութենէ մղուած, ուրիշներ վերադարձ.ին կ երնե բ ս լո ւռ սպա ս՚ե ց ին ի ր ենց ճա կա տագր ին ; Եկեղեցիին բմշկական քննիչները ։ ԱյսուՀանդեբձ
Հայ տզաք մր եւս տանելու յոյսով։ Կ՚ուզէի պոռալ ան\հնց . « է կ է ՛ ք բա՝ն\ մը ընենք ։ Լոլբտ ե կո զն ե ր ո ւն քսսձնէն մէկբ կուգա յ ցաւերէն
իյումր մր բարեկեցիկ երեւոյթով գիւղացի Մեզ պիտի մեռցնեն , չէ^ք Հասկնար ւ Մ եզ պիտի դարմանուելու յոյսով ։ Հարիւրաւորներ կուգան՝
կիներ Սիմոնի վրա ք թափեցան եւ անոնց մէկր որ սպաննեն՛ ել մեր մարմինները գետը պիտի ՛նե - ամէն օ ր ան թ ա ց ո ւպե բ ո վ ,անիւ ւ1նեբ ո լ վրա յգրոլած
կիսովին քօղարկուած էբ վճռեց որդեդրել զայն։ տեն» ։ Բայց ես ալ պապանձած էի ։ Ամէն մէկը աթոռներով, մաՀամերձնեբ պատգարակի վրայ,
Ըսի թէ մենք եղբայրներ ենք, թէ չեմ կրն՛ար թո՝ կարծես ինքն ի րմ է կ՚ամչնար, մասնաւորաբար Հակառակ բմիշկնեբու արգելքին ։Հիւան՝գմըորայս–
ղուլ որ ան՛ երթայ առանց ինծի՝, րԱել կ ուզէի թէ ՚ " Գ ա յ ""՛Ր) որուն մէկ աչքը կոյր էր։ Ամէն մէկը իր քան՝ զօրաւոր Հաւատք ունի, իրենք չեն կրնար ետ
պարտաւոր էբ զիս ալ միասին առնել։ Բայց չէր պատեանին մէջ քաշուա^֊ էր՛, պինդ, ինչպէս գըն– ԳՐկել ։ Լուրտի եկեզեց ի ի փո խանո րգնե րը Հպարտ
Հետաքրքր՚ուեր ինձմով, միայն Սիմոնը կ՛ուզեր; գասեղէն խայթուած օձ մը։ Ա ենք մե րմո լածներն են որ Լուրտ բեմը եզա& է երկու ^ապացուցուա՛ծ
Ան շէր ուզեր երթալ։ էինք, մնացուկը այս գերեվաճառ շուկային մէջ ։ Հրաշքներու» , եւ իբրեւ այգ աշխաբՀի մէջ եղած
Ոչ ոք ուզած էր մեզ, ել միայն՝ գետն էր որ կը է Հաւատքի պատուանդան մր։
.- Գուք եղբայրներ չէք, Գ"ւք իրարու չկք կան չէր մեզ։
նման՛իր , ըսաւ կինը բարկաճայթ ,Հինայուած մատ
մր ցոյց տալով ինծի։ Լաւ է ձգես որ մեզի Հետ ԱՀոլդողի մատնուեցայ։ Ամէն մէկ վայրկեա՝– ՄՏԱՑԱՆԲ
գայ եթէ ոչ քեզ պատմել կուտամ իբրեւ ստախօս : նը թանկագին էր։ ՊԷ՜Աւք |է որ բան մը ընէի ազա
— Վալլահ.պիլլաճ, մ՛ենք եգբայրներ ենք, տելու Համար ինքզինքս։ Ջ1իս պիտի չսպաննէին ։ ՚ ն ա յ ի ր ի , ամ սազիր գրակ ան ո ւթե ա՛ն՝ ե ւ ար–
պաղատեցայ, ԱլլաՀը իբրեւ վկայ կանչելով : Ե՛ք .որոշած էի ապրիլ։ Հեծեալ Հրոսակ մբ դէա ուեսւովւ ։ Գ. տաբի, թիւ՛ 5 (Յունիս) ։ Այլազան բո
իսկապէս եզբա՞ յբդ է , Հարցոլց անոր : պի կառավարչատուն՝ կ՚երթար 1ւ ՀեգնակաԿծիծա– վանդակութեամբ եւ պատկերազարդ ։ Հասցէ *
Սիմոն գլխոլ շարմումով «այո» ըսաւ, բայց ոով մը մեզի նայեցաւ ։ ճՊաշլրք^ը աչքեր ո ւն վը֊ հ. Օշ&ասեաո, 8. Բ. 372, ձԽթ (Տյ՚ոշ).
Հայո», մը Որ * չ կը նշանա՛կէ ր։ Բայց ել այ՛նպէս Ր ա յ քաշուած էր յ ամէնէն՝ շուայտ ել ոճրագործ Յ Ո Ւ Ս Ա Բ Ե Ր , դրական , գեղա րոլեստական եւ
Հ աւատարմօրէն մնաց մռտս : անկիւՏն՚ը։ Տիպար Լազ մարդասպան մը, մինչեւ դիտական րամին Լամսադիր՝) . 9՝ • տաբի թիւ 1 1—-
«Շուն շան որղյի» , րլսել կ՝՚ո լզէին այս կիներ ր ա կռան ե րը զէն ո ւ ած : 75։ (Յուն՛իս 27) : ՛ճ՛ոխ բովանղակոլթեամր ; Հաս–
իրենց կահայկնացայա աչքերով։ Գոմն միշտ պի– (7) ԼԵՒՈՆ Զ– ՍԻՒՐՄԷԼԵԱՆ ցէ.– 8. Ր. 868, Լշ Օ յ մ շ ( ^ բ է շ ) .
Fonds A.R.A.M
