Page 42 - ARM_19-1947_03

Հ Ա Ց ԼԵԶՈՒԻ ԽՆԴԻՐՆԵՐ հուեցււ Հ՝Բրք"*աոնեայ% Ե*֊րոաայի պաշտպան -
Ոչ, թող շատ
եալ մնկ՚ոլացեղ Թուրքերու կողմէ։

չտեսե-Ա, եթէ կրկնոլթիւններ ալ կատարենք % Չէ*

Այս տարի Տէ"ինի մեր մասնաճիւղին ինկաւ որ ՚Նգովրացիի Հետեւորդները 2000 տար ի է ի

Հ.8ուՀէաբերգփ Հւ*ք շարանի երրր՚ըգ ԿԷ#փ կքլ շ * * ֊ Տա րօլ ի Հ ե րրսամարա ի տօնակատարութեան ա՝ - վեր եեզեցի կ՚երթան ո օրական էրեք անգամ նոյն
ՀքսփԷ մեր մամուլի մէէ* բազմիցս խօսուած ՛ու
նուած Հարց մր* ռքսՓնութեան պատիւշ։ Հ/նո րՀաւո բե լով մեր ա շ - «Հայլմեր^ը կրկնելով։ Մեղի Համար ոլըի%

խոյժ– Հայրենակիցները, անցնինք մեր նիւթին։ «Հայլ մեր՝» գոյութիւն՛ չունի, եթէ ոչ մեր ցեղի

ԱեՀ րաժե շտ կը նկատէ՞ք օտար բառեբու Տարի մըն ալ սձնցաւ այն չարաբաստիկ թը - գետերով թափուս/,ծ արեան ու արցունքի վկայու֊

գործածութիւնը % Եթէ ոչ՝ ի՛՞նչ միջոցներ կ՛առա - լականէն ուր ամբոզՓ ժողովուրդ մը յո գնա բեկ թիւնը. Ըսել, խօսիլ, գրել եւ երգել, մինչեւ որ
Համ ար յ,
հարկէք այս չարիքը սաՀ մ անա փակելու ու ուժասպառ 1լ ի յնա ր իր Հա յրենի Հ ողին վրա Հասն լ Հատուցման ժամը * * • X

գոնէ X ազատութեան մրմունքը շրթներուն՝ ։ Լեր Հոգին կը փոթորկի , երբ մեր ցեղակից -

Հարցադրութեան եղանակէն յա յանի է ւէե բա­ Եթէ առանց Վա սպա րա կ ա Լ ի ու Ս ալն ո յ Ջո­ ներու կողմէ անգամ երբեմն՝ կը լսենք Հետեւեալ

բե բումբ 9 ղոր ունի ինքը «3ու-սաբեբ» եւս իր րին Հ առանց ք՛արձը Հայքին ու ՛էք ո փա ց աշխար - լուտւնքրՏարօնի Հասցէին, «Մշեցի համալ» կայք՛

Հրապարակ գրած՜ Հարցի վերաբերմամբ։ Ան կ^ըն<– Հին, առանց Աբարատեան դաշտին կամ գեղեցիկ «Մշե՛ի մշակ–»։ Այս լըվաԹթ-Էն&ձ^ք գէթ ՝Վայր ՜

գունի \որ օաաբ բառեբու գործածութիւնը ԶԱԲՒ՚Բ Շ ի բակին, Հայաստան՛ տժգոյն կերպարանք մը կեան մը մտնէին մեր ազգային կեանքէն ներս ու

մ՚լլն է, զո ր բոլորովին չենք կրնար վերցնել, բայց պիտի ստանա ր , առանց Տ աբոն ի Հայոց աշխ ար Հին՝ սերաբին մեր պատմութիւնը, այն ատեն պիաի

կրնանք գոնէ սաՀմանափակել զայն։ սիրտն էր որ պիտի տկարանար ։ կարգէին իրենց տգիտութենէն : (Մչեցի մշակի

ԱՀա Հարց մր, ՛որուն պատասխանն ալ կր թե՛– Տար ոնր իր Մ ես բո պո վ տուաւ Հայոց լեզու եւ մ ասքն՝ պիտի անդրադառնամ առանձին ւօգուա -

լագբուի մեզի։ Եւ մենք կատարելապէս Համամիտ գրականութիւն , իր քս ո րենազիով տ,ուալ պատ­ Նով կ) :

ենք ա յգ պատասխանին է մութիւն , տուաւ Ա*ամիկոնեան իշխանութիւնը, որ քս՜ո ե ս ո ւ ն ե րւկ ոււ տաժանելւի ւ սրիներ
ւ Լ ՚ է <յ
յ՚՚՚նչ բան՛ի վեբագրել աբգեօք, որ շատ գրող­ խ՚որՀուրգն է բազուկին ու սուրին , ՀՀ^ա^ու -
արդֆ մեր գոզգոթայէն ասդին , բայց մեր ցեղի

ներ օտար բառերս լ գո րծածութիւն բ Հասցուցած թե ամ ը մ իասց՚ոլք ի վերա ւ աշխարՀ իս մեր եւ իվե–, մեծ վէրքը կը կոտտայ ու այդպէս ալ պիտի շա -

են ծա յրա յեղ չաւիե րու ։ Տ ա բ ին ե ր առաֆ , Հան - բալ ազգիս մեր Ա եւ մի տեսցին) աչք մեր, ոտից րունսկուի մինչեւ որ Հասն ինք մեր ն պա տ ա կին

գուցեալ 3* Ալփիաբ , իզմիրի «Արեւելեան Ա՝ա - կոխան աղծալից լեալ զսրբարանս մեր » (ուխտ Այ ս յս Հանդիսաւոր այլ տխուր ժամուն կ^ու–
կբ լե - յ իշաաա կ ի
մուլքի մէֆ ստորագրած իր յօգուածներբ Մամէկոնէէց) : ղէի կրտառուչ կո Հ՛՛՛ի մը վերջացնել

ցնէր ֆրանսերէն բառերով ու նախադասութիւն - Տ ա բոնը իր Աասունց ի Ղ՚աւիթով գարե ր շա֊ այս գրութիւնս :

ներով։ Բայց այդ Հիւանդութիւնը յատուկ ձէր բունակ սերունդներ իւ անգ ա վառեց , ան՛՜ առաջնոր­ գ$,ը պաղատիմ , պարոնայք խմբագիբներ ի

միայն Ալփիարի : ժամանակ մը բազմաթիւ պոլ– դեց մինչեւ մեր օրերու խո րՀ րգային Հայաստանի սփիւռս աշխարՀի, չընել "որ ել է բան որ կը ծ՛ա–

սաՀայ գրողներ բահուած էէն օտարաբանութեան զինուո րը գոռոզ ու անպատկառ Պ ե ր լին ի դռները : ռա յէ աւելի եւս բաժնելու այս տա բագի ր ժողո -

ախտէն ։ Տգիտութեանն վերագրել այս թէ ցուցա­ Տ արօնը ի ր կետն քե գնով սնոյց ամբող^ Հայ - ՎՈ1֊1ԳԸ * Միութիւն աւելի քաքն՛– երբեք։ Բոլորիս նը–

մոլութեան։ Ոչ մէկուն , ոչ ալ միւսին։ Հաստա - կական՛ յեղափոխութիւնը , ո լ օը մըն ալ կո րա քա­ պասակը Հայրենիքի բաըգաւաճումն է , ել մեր

տուն Համ բաւի տ ի բացած՜ իրական մ եծ՜ո ւթիւնն ե ր մակ, ինկաւ թշնամու կրակին տակ՛. «կանգ առ, պ ա*էգ ուխտ ժողո վո լ րդը օտ ար ո լթենէ փրկելը ։

ունէինք, որոնք ոչ տգէտ էին, ոչ ցուցամոլ, բայց ՝ով անցորդ ու Հանգիստ կարդա սուրբ նաՀա - 1Ա*ի վիրաւորէք իրա՛րու ռգացումնե րը Հ րա -
տակին »;
կր սիբէին տեղի ու անտեղի խճողել իրենց գլաւ - Հրելով անՀատական կամ խմ բա կցական կիրքերը ։

թ ի լեն երը օտար բառերով ու խօս քե րով , երե ւի Բայց Տ արօնը մեռած չէ՝ Ան ՛Հազա բոսն է որ Մե, ներքին վէճեըը օտարի սեղանին օրակարգի

մտածելով որ եթէ իրենք ֆրանսերէն կամ չինա - իր մեսիա յին կը սպասէ սլատռելու Համար իր ւլ ե– նիյլթ չդարձնենք ։ Ըմբռնենք օտաբացման ա լն աՀ–

րէն դիտեն , ընթերցողներն ալ գիտեն կամ պար­ բեղմ անը : Ա յգ մ ես ի ան՝ ա յսօր ո լան՝ փոքր ի կ Հա­ ռելի վտանգը ո ո գամոկլեան սուրի նման կախ -

տաւոր են՛, գիտնալ ։ յաստանն է, որ իր փառքի դազաթնակէտին Հաս - ՛՛ուսծ կը մնայ մեր գլխուն ել ըստ ա թւ՝մ առաֆ -

Օտար բառեբու գործա՛ծութիւնը սակայն ան՝– նելով յարութիւն սլքտի տալ բազմատանջ Տարօ– նորգուինք։ Այլապէս թափուած արիւնը անէ՛ծք
՝Բաղդէա^
Հանդուրժելի չափերու Հասած է մասնաւոբապէս ն, ին ինչպէս ուրիշ Հայրենի Հողերու • Արագածի պքւտի գառնա յ մեր ճակտին , եւ գոռոզ
պատ–
քԱոբՀբդային՝ Հայաստանի մ է ^ ։ ,Հ$իշդ այս տողերը լանքերուն վրայ ծուարած աւելի քան 100.000 ՏՈԼ– ցIներու նման մենք ալ պիտի անՀետանանք

գրելու ատեն մեր սեղանին՛, վրա լ ունի՚նք Փարիզի բուբերանցի մնացս բղաց ր թթխմ որն է այն փա - մ ո լթե ան բեմ էն ։

«3 առա խ ի Ապրիլ 1 8/ Համար , ուր սիւնակագիր ղբ ժողովոլրգթն : Աոզոմոն^ Տարօնցիները լա. «Տուր աշխաըՀիս խաղաղութիւն , ազգիս Հա­
միութիւն»։ ՏՕՆԻԿԵԱՆ
Ա օսին կը խնդրէ կարդալ Հետեւեալ նախադաս ու– ւագո լն ապաց ոյցն են ա յս ժողովուրդի կենսունա­ յոց սէր,
ԷԵԻՄՆ
թիւնբ.— ՀՀՌեւԼւ՚ագենււլոգիակաԹ - օԹկօլօկիական կս ւթե անը , իբրեւ լուսաւո ր աստղե ր մեր մ ռա յ ք

իւատփառՆսփ Էք սպե|րիմենաալ ոակի բաժնում • • • : Հո բիզոն ի վրա յ Հ

Եւ մի կարծէք որ , կը գրէ Սօսի, այս բառերը Նեղ Հայրենասիրութիւնը չէ որ մեղ գրել կու

«դատ - ղատ Հաւաքած ու իրարու քով շարա՛ծ եմ , տաք այս տողերը : Ամ էն ո ւս պարտքն է, գոնէ տա­ Վաբդավաոի տօԱի աոբիւ
րին մէկ անգամ ճչալ այն անլուր ՝ոճիրը որ գո ր -
ես կարդացի ու ընդօրինակեցի զայն «Աով* Հա -

յաստան՝^ի Ա արա Հ՛հի Համարէն»։ Եւ ՝ո®Վ կրնա Լ

ըոել որ Հայ լրագրի մը մէֆլոյս տեսա՛ծ այգ նա­ /յ ա՛ն՛ոնց ։ ճէչդ երեսուն՛ երկու տարէ է անցեր այն ա -

խադասութիւնը Հայել, էն է : Յալալի է Եւ ասոր Համար ցաւելու պէտք չկայ։ Պատ - Հարկու օրէն , որ Տարօնէ մողովոլրգր զրկուեցաւ

որ մեր Հայրենիքի անունն իոկ այսօր Հայերէն չէ, մական եւ քաղաքական աննպաստ պայմա\~ներու էր աւանդական Վարդավառը տօնելու, Ս • կարա­

ան կը կոչուի Աո վետական Ա ոց իա լիս տա կան ի)՝ե ս– Հետեւանքով մեր լեզուն^ երկու մ ասի էր բաժ - պետէ մէջ–. Վարդավառ է այսօր ,Հայրենակիցներ ,

պուբլիկա ։ Եթէ օտար բառեբ՛ու գո րծածո ւթ իւն բ նուած • այսօր , պայմաններու այլ դասաւո բումով, բայց ոռւր է Տարօնէ այդ աղնէւ ու ԱաՀապետա -

ոմանց մէ^ անփութութեամբ կարելի է բացատրեի անոնք նո րէն կը մ իանան իրարու ։ Այս մ իութիլնը կաԱ ժողովուրդը,որ այս օրե րոլն ,բո լո րն՛ անխտէր

մեր երկրի մէ^ գոնէ ռուսասիրական՝ զգացումը մեզի չի կրնար տխբութիւնպատճառել , ընդՀակա– ուրախութեան եւ ցնծութեան մէջ, պա ա ր ա ս ա ո լ –

կարեւոր դեր կատարած՜ է այգ գետնւի վրայ Հ Ասկէ ռակն , պիտի ուրախացնէ ։ թէւն կը տեսնէէն ուխտէ երթալու էրենց Հրաչա–

զատ շատ մը օտար բառեբու գործածութիւնն ալ փառ մուրատաաոլր Ա . կարապետէն : Աւա՛՛ղ, ներ­

Հետեւանք է կեդրոնի կառավարութեան պարտա­ Մ եր երկու լեզուն ե րն ալ գրեթէ վե ր^նակա . կայիս Տարոնի աշխարՀը աւերակ է, եւ այդ աւե­

դրութեան ։ Անտեղի միջամտութիւն մը այս ալ , նապէս կաղմաւորուած են։ Աըելմ տաՀայե րէնը րակներուն վրայ բոլերն են որ կը թագաւորեն ։

որուն պիտի չՀանգո ւրժենք ոչ մէկ աաեն՝ ։ նուրբ է , փափուկ է , ճկուն՝ է , արեւելաՀայեբէնն Այգ իսչ\ գազանային ձեռք էր ո ր միանգամ ընգ

Հայ մամուլը պէտք է անխնայ քննադատէ ալ կենդանի է, աշխոյժ եւ Աբարատեան ՛հաշտի մ իշա լռեցուց այս ա ւաԱգա պա շտ , կենս ո ւն ակ

ա յս օտաըամ ո լութ իւն ը , Հ եգնէ զա յն ել ցո յց տա I բարբառով Հարուստ ; ԱրեւմտաՀայերէն ը գրեթէ ժոգովուրգը։ Հոն ամէն ինՀ լուռ է, ոչ Հօաազին

օտար բառեր գո իծածե լու ծբ ծ աղե լի ութ ի ւն՛ը ։ ձեր բա զա տուած՜ է դրա բա ր ի ձեւեր էն ու կապանք­ •ոլ մշակին Հոռովելը կը լսուի , ոչ «տաւուլ գուռ -

Հազուադէպ պարագաներու միայն պէտք է ղոր - ներէն , արեւելաՀայերէնն ալ թբքօ-թաթար լեզուի նա յ՝»ին գըմ բ գըմ բոցը ել ոչ ալ Հա յ դե ղֆո լկն ե -

ծ ածել օտար բառեր , եւ այգ մ՛իայն այն պարագա­ տարրերէն ։ Երկուքն ալ այնքան Հարուստ են , որ բուն պարերը կր տեսնուին ։

յին , երբ չուն֊ ինք անոնց իրապէս Համ աղօր Հա յե­ կրնան արտայայտել ամեն՚անոլբբ գազավռսլներ ; Մենք, վերապրող Տարոնցիներս , ղրկուած՝

ր՛ էն– բառերը ւ Բայց ներկայիս երկու լեզուները .չեն կրնար ան - մեր րնտանեկան յարկերէն եւ մե՛ր ծննդավայրէն՝,

X ֆատ - ան ֆատ իրենց գո յութիւնը պաՀել ։ Մ է կր Հովէն , քշուած փետ՛ուրներու պէս էնկաօ՜ ենք զա­

պիտի տեգի տա ւ՝ միւսին։ Այս պարագային՝ արեւ— նա՛զան երկէրնեը , որոնց օդն ու ջուր՛ը ու արեւը

Հետեւեալն է «3ուսաբեր^ի Հարցարանի վեր– մ ա ա Հ ա յերէնը :

շթ կէտը. Բայց եթէ կ՚ըսենք որ Հայաստանի մԷՓ տի - խորթ են մեղէ, ել անչնչելէ : Հայրենէքէ կարօ -.

Ւ՚^ն՚չ կը կալ. ծէք ՛որ ըլլայ աետական չեղան րապետող պիտի ըլլա լ արեւելաՀա յերէնը , այգ չի տով կր վառէնք ու կը տոչորուէն՚ք օըէ օր : թ՛ող

մեր Հայրեն քքէն մէջ Լա րեւե լաՀ ա յեյէ^ն , արեւ - ն շա.Լ ակե ր ո ր պիտի կորս ուի արեւմ տաՀա յեր էն ը : Վարդավառէ տօն ը խթան մը, պատուաստ մր

մտաՀայերէ^ն թէ երկուքի։, էսառեոլրդը) շ ի®ն< Վ հ Բլինիս ձուլո ւմ ը առածին ին մէֆ , ան ււ ր պիտի դառնայ մեղէ, գէթ տարէն անդամ մը, վերյէչե֊

կ՛ուղէ ք որ րլլայ Ավետական լեզուն մեր Հայ րեն է ֊ տայ նրըութեան ու գեղեցկութեան այն տարրերը, լու մեր անցեալը, մեր ալանդո ւթէ մւնեըը , որ -

քէն մէջ Լալ։եւելաՀայերէ®Ա , ա րեւմ տաՀ ա յե րէ®ն ո ը ոնց մ ով աւելի Հարուստ է ա րեւմտաՀա յեր էն ը ։ պէսզէ վերանորոգուէնք անոնց յէչատակներով :

թէ երկուքէն խաոն՚ու րգր ) : ԱրեւելաՀ ա յե րէն ը էբր Ար ե ւե լա Հ ա յ ական աւո բ գրոգներ , անգամ իրենց Ուրեմն եկէք մենք բոլորս Համախմբուած՝
/եռը ,
պետական լեզու ընդոլն՚ուելու պարագայէն՝ է®նչ ճոխ , զունեզ ու պատկերաւոր լեզուով ՛ծանօթ Ա— զգուչոլթեամր , բարձրանանք իննակեան
մը աղօթ­
ճակատաղէր կր կարծ՜էք որ ունենայ արեւմտա ֊ Հարոնեաններ , կամ Վարանգեաններ եւ ուրիշներ , մտնենք Ա . կարապետէ տաճարը, ծունկ նաՀատակ–

Հայերէնը ւ իբ ժամ տն՛ակին կարեւո ր չավավ մը օգտուած են քով պտղունց մը խունկ վառենք, մեր

Փափաքներն ու նաիյաս է րոլթ է լ ն ե րը չեն որ ԱրեւմտաՀայերէնէն ։ Եթէ այգ եգած է սա մօտիկ ներուն Համար, Համ բուրենք Հայրենէ Հողը որ մեր

պէտի լուծեն լեզուներոլ մէութեան խնդէրը, ա յ լ անց ե ա լին , չի կ ըն ա ը ԸէէաԼ ր յ Րո ս ո ս տ ե ղի չ ո ւն ե– պապերուն արէլնով է ոոռգուած , քաղենք Մ չ" յ

կեանքէ պայմանները։ Այսօր այնպէս են գասա - նայ մեր օրեր ուն ՝ Հա յաստ ան ի մէֆ ։ Այգա է տ ք է դաշտէ Հազարագոյն ծաղէկներէն եւ զարդարենք

ւորուս/՚ծ մեր քաղաքական կեանքէ պայմանները ՝, տեղի ունենայ եւ ա յգ ուղղութեամ բ պէտք է անոնց անյայտ գերեզմանները։

որ արեւելաՀա յե րէնը արդէնդարձած է մ ե րլւլԼ տա­ թափուին րւրֆ քանքեբ ։ Ո%Բ ԱՌ ՏԱՐՐՆ

կան լեզուն : Եթէ փոթորէկը չզգետնէր արեւմտա. կեանքր մեղ կը տանի դէպի երկու գրական Ո՜Նբ էն Տաբոն, սաւ1նհբդ լից,
Պննած հարսներդ ու պարոճնեբ,
Հայոլթէւնը , եթէ մեք. պե տակա\ ոլթեան Հէմերը, մեծ բարբառներու միութիւն։Զանգոլածնեըը^ որ Որ կ՚ապրէիք միշա հրջաՅիկ,
Աւա11դոՆթեանց իմ հայրենի:
փոխաւ՝ ակ Արայ ատեան Գա չտէն մէջ դրուելու, թողլով Ա փիւռքը , կ՝երթա\1 Հա յաս տան , վաղՐ
Ո՜ւր են քու քաջ հերոսները,
գրուէէն Բարձր Հայքէ մէջ, եթէ Հայոց կառավա– պիտի սկսին Հոն խօսիլ Բաֆֆինեբու , ԱՀաբոն - Որոնք գրկած միշտ զէնքերը,
Ինկած դաշտ, ձոր աս լհանեբը ,
րոլթիւնր փոխանակ Երեւանէ , նստէր էրզրում , եաններու եւ Զարենցնեք ու լեզուն։ Զանգուա՚ծնե - Իրենց ուխտն էր քեզ փրկելը :

եւ մե. ք մեր կտրելէն ընէէնք Կովկասեան Հայաս­ րր , որոնց լեզուով խօսեր ու երգեր են մեր Վա­ Այժմ տումերդ քանդուած ,
Իբդինհյաւդ մուխը մարած,
տանի Հողերը մէաոնելոլ Արեւմտեան Հայաստա­ րուժանները եւ Աիամանթօները , իրենց կարգին Ո՞ւր էր մերին պաշտած Աստուած ,
Մանռւկնհբա-ն իսկ չ գ թ ա < յ :
նէն, Հաւանաբար ա րեւմտաՀ այերէնն ալ պէտի իրենք ալ շատ բան պիտի տան այն ք եզո լին , որ

դառնար մեր երկրէ ել պետութեան լեզուն : Պէտի իբ տիբապետութիւնբ պիտի պարտադբէ էրենցւ

յաղթէք։ այն գրական լեզոԺ. , որ աւելէ չատ խօ­ Ե՛– արդէն ասիկա տեղի կ՚ուձ ենայ մեթ Հայրենի­

սողներ պէտք։ ունենար։ Արեւմ տաՀա յե րը թո լոմ քին մէֆ։ Ասոր Համար չցաւինք : Յանկանք միայն

չատ, լեզուով ալ պէտ է յաղթէ էս : Բայց այս օր որ ան տեղի ունենայ ոչ ըոտ բախտի, այլ ծ րա -
մեր Հայըենէքէ.1 մէջ արեւե ,աՀա յերն են թո ւով ա. գրուած՛ եղանակով
լ ե լ ի եւ, բնական է ,լեզուի յաղթանակն ալ պիտէ մը։

(Խմբագրական ՀԱՅՐԵՆԻՔԷ

Fonds A.R.A.M