Page 39 - ARM_19-1947_03
P. 39
8Ա&Ա*
ՀէեէսԱ ա ւ ծ ք / ւ * րախտաՆա եղաւ պարգիւն Հ Տ ո ւսաՀ աա ո ւթեն էն եւ վիշաէն ՀէրՀԼ ԸԱկ. Պօւլոս Ա՚աէկոսէւաԱ
իր
մեռաւ երիտասարդ տարիքի մ էջ , առանց
սաատա կին Հասնել ՈԼ X
Ծ ատ ետ այն կարծիքը ունին թէ Հրեաները ի՛ Այս պատմութիւնը բան մը չթ ի&բէր անոնց
րենց անկախութեան կորուստէն՛ ի վե՜ր առաէդն ոբ թութակի պէս մէկ յանկեբգ մբ սորված ք$կեր ՊռղՕս Մարկոսեան , րր խումբ մր զին
անգամ՛ն է որ մեծ– շարժումի մր գլուխն ան - կլերդեն *—- Հայերը խելացի չեն, մենք դիւանա - ուած Հայ րոլշեւիկներոլ կողմէ յարձակման՛ են -
՛՛ցած, Հող կր պաՀան^են, Հրէական պետութիւն դէտ >չունինք, քաղաքական Հասունութիւե չ\ոլ֊ ~ թարկուելով սպաննուեցաւ Յունիս \4ին, շաբաթ
մր կազմելու. Համար։ Պատմութիւնը ուրիշ րան նին ք , եւայչն , եւայլն : գիշեր, ժամր Գի ատեններր, Պէյրութի ՏԼԷյթունիէ
կ՝րսէ : Հրեայի մը Համար նուա0զ կարեւոր է եւ կամ թաղին մէշ,մեր Համէ սա բայց շատ սիրո լա ծ շար՜
Մ օ տ ա ւո ր ա պ է ս երկու. Հազար Հինդ Հարիւր գժուա® ր է գիւանագէան՚ե բ տալ աւքւ մ ը Հոգ քայիններէն էր , որու՛ն, վաղաժամ կորուստը խոր
տարի է որՀրեան՚երը իրենց երկրկէ վտարուած կր ստեղծելու Համ ար , եթէ միա յն դի ւաֆագիտ ո լ ^. սուգի մատնեց Լիբանանի , Աուրիոյ եւ ՝Բեսասլ՝ի
թափառին երկրէ երկիր միշա Հալածանքի ենթա - թեան պէտք կայ : մեր կազմ ակերպութ իւննե րը տ
կայ։ ՛թանի քանի անդամներ այլեւայլ տեղեր, այ/ Այս ազդը որ տուած է մարդկութեան մար - Ընկեր Պօղոս, բնիկ փեսապցի, ծնած էր \Գ\2ի%
եւայւ դարերու մէջ յայտն ուած են Հրեաներ որոնք գաբէնեբ, օրէնսգէտներ , աստզագէտն՚եր , աԻ^* ՜ ել ութ տարեկանին՝ որբ մնացած ։Հայբը, ոբ սեւ
իրենք զիրենք յայտարարածենիսկականմեսիաներ : զերագէտներ չէ®ր կրնար երկու Հատ ալ դիւանա^ աշխատանք կատարող պարկեշտ գործաւոր մըն
Աինչեւ իսկ Կիւր-ոս Ա՝ ես իա Հռչակուեցաւ Հրեանե գէա ճարել, Պաղեստին մը գնելու Համար։ երբ էր, արկածով կր մաՀանայ , եւ այնուՀեաեւ Պօ գո
րէն ^ որովՀետեւ արտոնեց անոնց Բաբելոնէն՛ Ե- բախտը քեզմէ երես գաբձուց եւ զոՀողութիւններդ սի մայրն է ոբ բո լո ր անձնուէր Հայ մայրերուն
ր ր վ երականդ - կր մեծ–
րուսաղէմ վերադառնալ ու աաճա ի զուր ացան խենդ եւ յիմար Լլը կո չուիս ; Այս է նման Համակ նուիրում եւ գուրգուրանք՝ չարչարանք
նել։ ամբոխին դատաստանը։ Ոչ ոք թող չմեղադրէ թէ ցընէ իր մէկ Հատիկ գաւակը Հազար
՛Առան ց Հաշուելու Հ իները , ամ փոփենք երեք մենք դիւանագէտներ չունխնք։ Այն ինչ որ Հայեյւը ներով :
Հրեաները գեռ նոր
կամ չորս Հարիւր տարուան դէպքեր ր եւ ասլլլս - 50-60 տարի առաջ փորձեցին, Տարաբախտ Պօղոսը Հազիւ իր գիւղին նա -
տամբական շարժումներ ր որոնք ոչ մ էկ լուծումի կը փորձեն ։ Անոնք ալ Հասկցան որ քՕյիմեանի եր խակրթարանը քանի մը տաբի յաճախելու առիթբ
յան դե ց ան եւ դետերով արիւն Հ ոսեցաւ : կաթէ շերեփը պէտք է ; Ա*աղթենք որ յս^ողինք , կ՚ունենայ : կեանքի անողոք պայմանները կբ ստի
ինչպէս մենք ունեցած ենք անկախ՛ութեան ո րովՀ ետեւ անոնք ալ մեզի պէս տա\1՚ջուած եւ տ ա– պեն որ կանուխ էն աբՀեստի Հ ետե ւի : Նախ
ռաՀվիրաներ, ՚հաւիթ Բէկ, Ւ՚որայէլ Օրի) Զու ֊ ռապած ժողովուրդ են ։ Հալէպի մէջ եւ ապա Պէյրութ՝ Աարկոսեա՚հ կը
գա յեցի Տ սյկո ր կաթողիկոս Ն • Աշտարակեցի , ՄԻՍԱ-Բ եՐԱԼԵԱՆ սորվի մ ե քեն ագո րծո ւթ իւն եւ շնոբՀ իլ Հի ր ուշի —
եւայլն , առանց Հաշուելու վերջին յիսնամեակի մ ո ւթ ե ահ՝ է լ աշխատասիրութեան– շատ երիտ ա -.
յեղափոխական դէպքեր ր եւ անկախութեան Հ // Հա ՖՐ • Կ • ԽԱԶԸ ՍԷՎՐԱՆԻ ՄԷՋ սարդ Հասա էլին կը ստանա յ վ՛",/– պետ շա րժավա ր ի
կումը ԼՀ* Տ* կարծես Հրեաներն ալ կր քա ո Լ մ եքենագէտի Վկա յա կան : Ա յս տա բկիներ ր շատ
լեն կրնկակ՛ոխ Հայոց քալած ուղիէն՛ ։ ՍԷՎՐԱ՚ն (Յապաղած) կիրակի, 29 Յունիս ծսձն՚ր կը ճնշեն մօրըուսերուն , որովՀետեւ իր զաւ–
ւր գ ՚յրերոլ մեն, /նշանաւոր Ա՛ եսիան եգւ կէսօրէ վերջ տեղի ունեցաւ Ֆր * * Խաչի Աէվբա կին՝ ապագան՝ ապաՀովելոլ Համար ան ստիպ՚ուած
է Աապաթայ Սէվի–, ^Ղ՚^ԻՐՑԻ Հրռաձ ^ր որոճն՛ նի մաս՚նաճիւղի Հանդէսը Ա ասիս ն՛որակառոյց էր ուրիշի տուները ծառայութեան մտնել։
պ աաճա/ւ ա ւ
ծն ոզքր Ա պանի ո ք Հալածանքներուն սրաՀին ո՞Է^Հ բարոյական թէ նիւթական մեծ ձա~ Պօւլոս մօտ տասը տարիէ ի վեր սակայն՝ ՛ինք
քՒուրքիա ապաստանած էին Ապինո՚զա փիլիս՛ոփա ջոգոլթեամբ։ ԱրաՀը լեցուն էր, խուռն բազմոլ — նաբաւ դարձած էր , .իբրեւ փնտռուած աբՀեստա -
յին մաման ակ : Սէվի քո ան Հինգ տա րեկան՛ գեդա - թե ամբ մ բ ։ Ծ րջ * Վ^ա ր չո ւթե ան կողմ է ատենապե. ԼՈ ր մը ։ Ան պատերազմի շրջանին աշխատեցաւ
դէմ սեւ մօրուքով երիտասարդ մ՛ըն էր , ՝Բապալի տուՀին , Տիկ * Ն * Միսաքեան եւս ներկայ էր : ՛դաշնակից գրաւման բանակին մէջ եւ շարժավարի
արման ի նկատուած էր եւ վռնտած էր իրեն կին Բացումը կատարուեցաւ Ե . 1Ա ա չի Աան—Աա - պաշտօնով մասնակցեցաւ Լիրիոյ ել այլ ճակատ—
առաջարկուած երկու գեզուՀիներ : 1 648 թուակա^ նոլՀ ինե բու կողմ է ազգայ ին խմ բերդն երռվ տրոնք ներ ո լ կռիւներուն՝ : Ղ*ա շն ակից ուժերու մեկն ում էն
ն ին Աապաթայ յայտարարեց • (յ ս իմ (յՀովան եւ վերջացան երկու փոքրերու պարերով ՀայկաԼլան ի վե ր կ1աշխ ատ է ր \,աւա Հ ան գի սա ի ՚րնկ ե ր ու -
Հրեաները փրկելու կոչուած եմ : ԱՀագին՛ ագմուկ տարազներով : Ա* ասն աճ իւղին ատենագպրուՀ ին , թեան մօտ :
բարձրացաւ բա՛բուն՝,իներոլ կողմէ ՛եւ արտաքսեցին Տիկ* Ա* ՝Բէօսէեան Համառօտ կերպով ներկայա -
քաղաքէն ։ ի զմի րէն ճամ բորգեց շատ մր երկիր - ցուց կա պո՛յտ ք$աչի գո ր ծ ո ւն է ո ւթ ի ւն ը , որմէ Ֆիզիքապէս առոյգ, ուժեզ եւ տոկուն այս ե–
ներ , գնաց Պոլիս , անկից ալ Ա ե լան ի կ , 0 ո ւնաս — վերջ անցաւ օրուան յայտագրին եւ ներկայացուց րիտասարգը, նկարագրով մեղմ էր եւ բար՛ի։ ՛Այ՛գ
ա ան ե։ լ Եգիպտոս ։ *ֆ>աՀ իրէ ի մէջ ծանօթացաւ Ե ա– ԱիպիձԻ ամփոփ կեն՛սագրականը, անոր ՀձՀաոսրլֆ պատճառով ալ ջերմ սիրո յ առարկա յ դարձաւ իր
սէֆ Ջէվէպի Հրեա յի մր ,Հա բուստ Հա րկաՀաւաքմ բ թաաերգոէլթեան ներկայացուելուն առթիւ ։ գքնոր— ՛ընկերական շրջան՛ակին մէջ՛,
եւ անոր տրամադրութեան տակ գրաւ ամբողջ Հ ակալութ իւններ յա յտնեց մ ասնաւորաբար Տիկ* Պօզոս կանոլխէն՝ մ տած էր ՛իա շնակց ո ւթեան
Հարստութիւնը գործածուելու Համ ար Հրէաստա^ Հ • Ջ իլին կի ր եան ի անոր մ է կո ւկէս տարուան ու- շարքերը , իր ազգին եւ Հայրենիքին ծառայելու
նի անկախութեան ։ Այնտեգ ամուսնացալ Ա.. սուց չական ան խոնջ գործ ո ւնէաւթեան Համ ար , ս ր բազան՝ ուխտով; Պարտաճանաչ էր ել պատրաս
անունով Խչանաւոր ՀրէոլՀիի մը Հետ , ել իր կնոջ ն՛ոյնպէս մասնաճփւզի ատենապետուՀի Տիկին՝ * տակամ ։ V* "՚ ՛լ ՛՛ւ ւիա րի ճամ բուն վրայ կէս մնաց իր
դ Լ ս ա ին Ա ււ ւր ի ա , Հալէպ, Երու - ոՎՀաննէսեանի , իր բացառիկ զոՀողութիւննե — ուխտն ու ՛երագը։ խորտակուեցաւ նաեւ ընտանե
սաղէմ Հ Ամէն տեգ կր յայտարարէր թէ մօտ օրէն բուն Համար։ ^Հարսը^ ներկայացուեցաւ, բացի կան նոր բոյն մը կա՛զմելու դժբախտ մօրը երազբ ։
կր յա յանուի Ա* եսիան՝ եւ խանդաասվ առու թեւ Տիկ* Ս * Ղյուկասեանէ ԼԱ ոնթրոյէն^ տեղական ու– Ան՝ զոՀ գնաց բո լշեւի կե ան խառնակչական զոր -
կ՚լճդունուէր
։ Երր 1666 թուականին Հասաւ իր ժ/երով։ Տիկ* էք* Մանոլկեան, Օր՛ Ա* Գալայճեան, ծունէութեան ։ (Ագդ^կ)
ծննդավայրը, Իզմիր , ժողո՛վուրդին խանդավ ա - Օր* Մ* ԵմԷնիճեան՛ եւՊ* Հ* ձէօսէեան ջերմա–
ռութիւնբ գագաթնակէտին Հասած էր՛ Բազմոլ ֊ պէս գնաՀատուեցան Հանդիսականներէն : Ալֆօր —
թիւնր միաբերան Լլ աղաղակէր, «կեցցէ իսրա - վ ի էի եբգչախում բը , գեկավա րո ւթեամ բ Պ * Կ * ԳԱղՈՒԹԷ ԳԱՂՈՒԹ
յէ ԼԻ ՚ԻրԿէէ թագաւորը I կեցցէ Աստուծոյ ղրկած Ղ*ա յիշեան ի, իբ սիրայօժար մասնակցութիւնը բե–,
Մեսիան՝^ ։ Րր պատգամնե րր կը ստորագրէ ր* <ձԵս րած էր մէկէ աւելի խմբերդն եր՚ոՎ , որոնք բուռն ԳԱՀՒՐԷԻ ԱՆԱՐԱՏ ՅՂՓՈՒԹԵԱՆ Հայ ֊Բոյրե .
Տէրր ձեր Աստուածր Աապաթայ Սէվի»։ \6ե5ին ծափերով կբ կնո ւթ ի ւնն ե ր ո Լ արժանացան– ։ Տետոյ րու Հանդէսը , Ա*իաբանութեան Հարիւրամեակին
իր կնոշ Հետ ն՛աւով պ՛ոլիս Հ աս ա ւ եւ ոտքը քարափ ներկայացուեցաւ խիստ ծիծագաշարժ զաւեշտ մբ, առթիւ, տեգի ՛ունեցած է Տունիս \5ին՝, Ռից թատ
չգրած , իՒոլրքե ր բ ձեր բա կա լեց ին ել բանտ նետե– ^իաւաթ մը թէյ՚Ֆ յ նոյնպէս տեղական ուժերով ։
&ին ։ Ապա մեռալ Ագրի ականի գեղածիծաղ ավւե - թերակատարներն էին Օր * Մ * Ո՚֊ղուրլեան , Պ* Հ• րոնին մէջ, նախագաՀ ո ւթեամ բ ԱրՀ • Տակոբ Արք*
բուն վրայ Գուլչինօ նաւաՀաԱդստի\ն մէջ \677ին։ ՝Բէօսէեան , Պ * Աթալաքեան եւ Կ * Մանոլկեան : Նեսիմեանի ։ Հայ ՝Բոյրերոլ Ա իա բանո ւթ իւն ր
Անկից 1Ա*Ր^ "ԿՐԻՀ 1 Սպինոզա ԺԸ * գարու Ներկա յացո լ՚մնե բուն յա ջո բդեց <(,Ղ՝էպի &ՐԿԻր^ Հաստատուած է Ա՛ա խ Պ ո լս ո յ մէջ 1 347 ի՛ն , ուրկէ
կէսին , շատ աշխատեցաւ բայց ի զուր, \նւոյնը*$*եր^ Լլենգանի պատկերբ, պատրաստուած մասնաճ,իլ - ՛վերջ բազմաթիւ մասնաճիւղեր Հաստատ՛ուած են
մանիոյ մէջ փորձեց Աովսէս Աէնտէլսօն։ Այնքան զին՝ կոզմէ :՝ Պատկեր բ կը ներկայացնէր ն՛ո րաՀաս շատ մը գաղոլթներոլ մէջ, նուիրուելով առաւե
սաստկացաւ Հ ր էական Հարցը ո ր նոր Հ ա լած ան էք– սերունդը զո յգ զո յ դ , մ ութ ճամ բանե րէն վերելք լապէս Հա ք աղջիկն եր ո լ կր թ ո ւթե ան– ։ Այսօր , դար
ներ եւ Հ աւա տա քն՛նո՛ւթիւնն եր տեղի ունեցան ,գե— *^ է Ղ՜Է՚ՂԻ Արարատ լեռը, առաջնո րդո լելով Հրեշ - մը վերջ Հա ք ՝Բոյրերր ունին բազմաթիւ վարժ ա -
տեբով արիւն Հոսեցաւ։ Հյատ մր լուսամիտ Հ ը ր— տակներու կոզմէ , որոնք իրենց լապսէե րն ե - բաններ Պոլսոյ , իրանի , Աուրիոյ , Պազեստինի եւ
եաներ զզուեցան եւ քրիստոն Էութիւնը ընդունեցին րով եւ աշտանակներով կբ լուսաւորէին զառիվեր Եգիպաասի մէջ։ Եգիպտոս ի մէջ կը գորՆեն շուրջ
էն՚չպէս մեծ բանաստեղծ Հա յն ր ի խ Հայն է ։ \,ո յն ճամբան , Հասցնելու Համ ար զիրենք դէպիմեր Աշ 33 տարիէ ի վեր։ Անոնք խնամքով կ՚ուսուցանեն
անկախութեան Համար * գարուն շատ մը Հր - խարՀ ր : Հանդէս ին գեզա ր ուես տա կան բաժինը բաց ի եւրոպական եւ երկրին լեգո լներ էն՝ , նաեւ
եաներ խողխողուեցան թէ ԼեՀաստանի եւ թէ փակուեցալ Տիկ * Ն * Միսաքեանի խօսքեբովը • Հայերէն ՛եւ Հայոց պատմութիւն՛ , ազգային ջերմ
Գեբմանիոք մէջ՛. ԺԹ * գարուն Աովսէս Հէսը եղաւ «Ե րբ մեր ժոգովոլրդր գ ագթեց օտար աշ ԽարՀ - ղգացտ ւմն ե րով :
ամ են ա մեծ ռաՀ վիրան՛ որ Հ բ էական ազգ գա զա - ներ , իր Հացը Հազիւ ճարած կազմեց Ա՝իութիւն՝–
փաբր թանձրացեալ կե րպով Հ րապարակ բերաւ , ներ , ինչպէս կապոյտ եէաչ^ը , ոչ թէ նպաստ ստա
ճամբայ բանալով սիոնականութեան : Օտեսացի նալու Հ ամ ար ա յ դ կազմ ակեբպոլթենէն>, այլ պա յ. ԶԱՅՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
բժիշկ մը , Լէօ Պինըսկըր այս առթիւ կը գրէ քարե ք ու Համ ար օտարացմ ան վտանգին դէմ ։Հա յը
ճՀբեան մ եռեալ մըն է կենդանիներ ո ւն՛ Հա - չի դիտեր մուրալ , ան ամէն տեգ վստաՀած է իր
մար , օ ա ա ր ա կան մը բն ի կնե ր ո ւն՝ Հ ամ ար եւ վաչ - բազուկին , իր աշխատանքին , բայց դիա՛՜ պաՀեյ ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ ֊ ԿՈԶ ՍԹԱՆՈԶՑԻՆԵՐՈՒ
կատուն մբ նստակեացն՛երուն Համար : Ան 1լ ամ - իր լեզուն , իր ազգայինն՛ ոգին Հաւաքական ճիգե -
բա ս տ ան ո ւի իբրեւ մուրացԼլան Հարուստներու րով։ ԱՀա եւ Աեվռանփ մեր մասնաճփւգ^րՀաղիւ
կողմ է եւ իբրեւ մ եծաՀ ա բուստ աղքատն երո ւ Լլ ո դ– կազմ ուած անխոնջ ջանքերով ու ծանր ղոՀոզու - Աթանոզի Հայր . Միութիւնը Հիմն՛ուած է
մէ X Ան կր նկատուի անՀ ա յրենիք ազգայնական - թիւններով դպրոց կը պաՀԷ երկու տարիէ ի վեր : \*)2,7ին , Փոև տը Հյէրիւիի եւ պաշտօնապէս արձա
ներու կողմէ եւ օտարատեաց բնկե րվա րա կան\1՚ե - Յե տոյ կոչ ըրաւ ներկաներուն որ աճակցին մաս - նագրուած 1928 Տուն ուա ր ՜22.ին : Ա յսօբ 20 տար
րու կոզմէ , մէկ խօսքով խոտելի տարր մ բն է ժո նաճիւղին ։ ուան ընթացքին՝, մեծ թիւձով դժբախտ Հայրենա–
ղովուրդի ամէն դասակարգեր ո լն Համ ար , ա , ո ր Եւրոպակա՛ն պարերը շարոլն՚ակուեցան մին - կիցնեբու իր նի ւթական եւ բաբո յական աջակցու—
Հա յ բեն իքը ա րտասաՀմ անն է , անոր միութիւնբ չեւ կէս գիշեր, խանդավառ մթնոլորտ մը ստեղ - թիւնը ընծայած է, եւ միշտ կ՚աշխատի փրկել մեր
ցրուումն՛ է, եւ րէ&քբ նուաստութիւնը ; Հրեայի ծելով : \,երկաներր մեկնեցան ջերմապէս շնորՀա– նորաՀաս սերունդը , մայրենի լեզուն սոբվեցն՚ե -
ճարպիկութիւնը փախուստն է ել անոր միակ կա. ւորելով այս գեղեցիկ Հանդէսին կազմակերպիչ ֊ լով։
բոզութիւնը միջավայրի պատշաճեցումն է՝% : ներր ։ — Թւլթ՜ակհօ; 1939 - 1944 մեծ պատերազմի, ակամայ դադ–
Անկից վերջ Պինըսկըր դրած է 1881^ «ինք ֊ րեցնեէով իր գո րծո ւն է ո ւթ իւն ը , վերակազմ ուե ցաւ
նազատումը» (^\սէօ - շռաոշւթծէւօո) գրքոյկը» պար ՍՏԱՑԱՆ* 1946 Տունուար –2*7ին միեւնոյն ծրագրով ; Այս առ–
զելով Հրէական պաՀանջը, \ $*)0ին Պուտափէշտցի թի*– կը Հ Ր աւիր է րոէո ր ֆրան սարնա կ Ա թանոզցի .
Հարուստ Հրեայ մր, քՒէոգոր Հէրցէ աշխատեցաւ ՆԵՂՈՒՑՆԵՐԸ (ՎՈՍՓՈՐ ԵՒ ՏԱՐՏԱՆԷԼ) , ները միանալ եւ միշտ բարձր պաՀել մեր Հայբե -
պետական կորիզ մը կազմել։ Պայթեցաւ Տրէյ - ԹՐ-ԲԱԿԱՆ ՋՐՈՒ1ՒՆԵՐԸ ԵՒ ՀԱՅ ԳԱՏԸ, դրեց նա կցակ ան ան ո ւ֊նը :
ֆիւսի խնդիրը եւ սկսան նոր Հալածանքներ Հրեա. Վ– %աՆԱ1սաւրդ1յան : 480 մեծադիր էէ՝, րնտիր տը– Մեծ գաշտաՀանդէս Հայր . Միութեան կողմէ
ներոլ դէմ ։ Հէրցէ դիմումներ կատարեց Պապին՝ , պադրոլթեամ՛ր ել բազմաթիւ վաւեբագիրնեբ՛ով ։ այս կիրակի , Յուլիս 13 , առտուան մամը $էն՝ մին
Սուլթանին եւ կայսեր , միջոց մբ գտնելու եւ 5 " / ՛ «Յուսաբեր՝»ի , ԳաՀիրէ։ Գին 100 եգիպտ • չեւ իրիկուան ժամը &ին : ճոխ պիւֆէ : Ֆրանսա -
Եւրո Հասոյ
Հրեաները Պաղեստին փոխագրելու Համար ։ ա- դահեկան։ ԱրտասաՀման 4 տոլար։ (Զոլա կան յ&22 ^էօտւզԱՇ խումբը եւ արեւելեան նուագ յ
է Մոլտքլլ ազատ է ։ (Բօոէ ^6 Շհ«Ա^)
պական րոլոր դուռնեբը ծեծեց Հէրցէ » թայ° թը յատկացուա՛ծ Հ՛ 6՛ ՛հ՛ Վեթ • ֆոն՚տին
Fonds A.R.A.M
ՀէեէսԱ ա ւ ծ ք / ւ * րախտաՆա եղաւ պարգիւն Հ Տ ո ւսաՀ աա ո ւթեն էն եւ վիշաէն ՀէրՀԼ ԸԱկ. Պօւլոս Ա՚աէկոսէւաԱ
իր
մեռաւ երիտասարդ տարիքի մ էջ , առանց
սաատա կին Հասնել ՈԼ X
Ծ ատ ետ այն կարծիքը ունին թէ Հրեաները ի՛ Այս պատմութիւնը բան մը չթ ի&բէր անոնց
րենց անկախութեան կորուստէն՛ ի վե՜ր առաէդն ոբ թութակի պէս մէկ յանկեբգ մբ սորված ք$կեր ՊռղՕս Մարկոսեան , րր խումբ մր զին
անգամ՛ն է որ մեծ– շարժումի մր գլուխն ան - կլերդեն *—- Հայերը խելացի չեն, մենք դիւանա - ուած Հայ րոլշեւիկներոլ կողմէ յարձակման՛ են -
՛՛ցած, Հող կր պաՀան^են, Հրէական պետութիւն դէտ >չունինք, քաղաքական Հասունութիւե չ\ոլ֊ ~ թարկուելով սպաննուեցաւ Յունիս \4ին, շաբաթ
մր կազմելու. Համար։ Պատմութիւնը ուրիշ րան նին ք , եւայչն , եւայլն : գիշեր, ժամր Գի ատեններր, Պէյրութի ՏԼԷյթունիէ
կ՝րսէ : Հրեայի մը Համար նուա0զ կարեւոր է եւ կամ թաղին մէշ,մեր Համէ սա բայց շատ սիրո լա ծ շար՜
Մ օ տ ա ւո ր ա պ է ս երկու. Հազար Հինդ Հարիւր գժուա® ր է գիւանագէան՚ե բ տալ աւքւ մ ը Հոգ քայիններէն էր , որու՛ն, վաղաժամ կորուստը խոր
տարի է որՀրեան՚երը իրենց երկրկէ վտարուած կր ստեղծելու Համ ար , եթէ միա յն դի ւաֆագիտ ո լ ^. սուգի մատնեց Լիբանանի , Աուրիոյ եւ ՝Բեսասլ՝ի
թափառին երկրէ երկիր միշա Հալածանքի ենթա - թեան պէտք կայ : մեր կազմ ակերպութ իւննե րը տ
կայ։ ՛թանի քանի անդամներ այլեւայլ տեղեր, այ/ Այս ազդը որ տուած է մարդկութեան մար - Ընկեր Պօղոս, բնիկ փեսապցի, ծնած էր \Գ\2ի%
եւայւ դարերու մէջ յայտն ուած են Հրեաներ որոնք գաբէնեբ, օրէնսգէտներ , աստզագէտն՚եր , աԻ^* ՜ ել ութ տարեկանին՝ որբ մնացած ։Հայբը, ոբ սեւ
իրենք զիրենք յայտարարածենիսկականմեսիաներ : զերագէտներ չէ®ր կրնար երկու Հատ ալ դիւանա^ աշխատանք կատարող պարկեշտ գործաւոր մըն
Աինչեւ իսկ Կիւր-ոս Ա՝ ես իա Հռչակուեցաւ Հրեանե գէա ճարել, Պաղեստին մը գնելու Համար։ երբ էր, արկածով կր մաՀանայ , եւ այնուՀեաեւ Պօ գո
րէն ^ որովՀետեւ արտոնեց անոնց Բաբելոնէն՛ Ե- բախտը քեզմէ երես գաբձուց եւ զոՀողութիւններդ սի մայրն է ոբ բո լո ր անձնուէր Հայ մայրերուն
ր ր վ երականդ - կր մեծ–
րուսաղէմ վերադառնալ ու աաճա ի զուր ացան խենդ եւ յիմար Լլը կո չուիս ; Այս է նման Համակ նուիրում եւ գուրգուրանք՝ չարչարանք
նել։ ամբոխին դատաստանը։ Ոչ ոք թող չմեղադրէ թէ ցընէ իր մէկ Հատիկ գաւակը Հազար
՛Առան ց Հաշուելու Հ իները , ամ փոփենք երեք մենք դիւանագէտներ չունխնք։ Այն ինչ որ Հայեյւը ներով :
Հրեաները գեռ նոր
կամ չորս Հարիւր տարուան դէպքեր ր եւ ասլլլս - 50-60 տարի առաջ փորձեցին, Տարաբախտ Պօղոսը Հազիւ իր գիւղին նա -
տամբական շարժումներ ր որոնք ոչ մ էկ լուծումի կը փորձեն ։ Անոնք ալ Հասկցան որ քՕյիմեանի եր խակրթարանը քանի մը տաբի յաճախելու առիթբ
յան դե ց ան եւ դետերով արիւն Հ ոսեցաւ : կաթէ շերեփը պէտք է ; Ա*աղթենք որ յս^ողինք , կ՚ունենայ : կեանքի անողոք պայմանները կբ ստի
ինչպէս մենք ունեցած ենք անկախ՛ութեան ո րովՀ ետեւ անոնք ալ մեզի պէս տա\1՚ջուած եւ տ ա– պեն որ կանուխ էն աբՀեստի Հ ետե ւի : Նախ
ռաՀվիրաներ, ՚հաւիթ Բէկ, Ւ՚որայէլ Օրի) Զու ֊ ռապած ժողովուրդ են ։ Հալէպի մէջ եւ ապա Պէյրութ՝ Աարկոսեա՚հ կը
գա յեցի Տ սյկո ր կաթողիկոս Ն • Աշտարակեցի , ՄԻՍԱ-Բ եՐԱԼԵԱՆ սորվի մ ե քեն ագո րծո ւթ իւն եւ շնոբՀ իլ Հի ր ուշի —
եւայլն , առանց Հաշուելու վերջին յիսնամեակի մ ո ւթ ե ահ՝ է լ աշխատասիրութեան– շատ երիտ ա -.
յեղափոխական դէպքեր ր եւ անկախութեան Հ // Հա ՖՐ • Կ • ԽԱԶԸ ՍԷՎՐԱՆԻ ՄԷՋ սարդ Հասա էլին կը ստանա յ վ՛",/– պետ շա րժավա ր ի
կումը ԼՀ* Տ* կարծես Հրեաներն ալ կր քա ո Լ մ եքենագէտի Վկա յա կան : Ա յս տա բկիներ ր շատ
լեն կրնկակ՛ոխ Հայոց քալած ուղիէն՛ ։ ՍԷՎՐԱ՚ն (Յապաղած) կիրակի, 29 Յունիս ծսձն՚ր կը ճնշեն մօրըուսերուն , որովՀետեւ իր զաւ–
ւր գ ՚յրերոլ մեն, /նշանաւոր Ա՛ եսիան եգւ կէսօրէ վերջ տեղի ունեցաւ Ֆր * * Խաչի Աէվբա կին՝ ապագան՝ ապաՀովելոլ Համար ան ստիպ՚ուած
է Աապաթայ Սէվի–, ^Ղ՚^ԻՐՑԻ Հրռաձ ^ր որոճն՛ նի մաս՚նաճիւղի Հանդէսը Ա ասիս ն՛որակառոյց էր ուրիշի տուները ծառայութեան մտնել։
պ աաճա/ւ ա ւ
ծն ոզքր Ա պանի ո ք Հալածանքներուն սրաՀին ո՞Է^Հ բարոյական թէ նիւթական մեծ ձա~ Պօւլոս մօտ տասը տարիէ ի վեր սակայն՝ ՛ինք
քՒուրքիա ապաստանած էին Ապինո՚զա փիլիս՛ոփա ջոգոլթեամբ։ ԱրաՀը լեցուն էր, խուռն բազմոլ — նաբաւ դարձած էր , .իբրեւ փնտռուած աբՀեստա -
յին մաման ակ : Սէվի քո ան Հինգ տա րեկան՛ գեդա - թե ամբ մ բ ։ Ծ րջ * Վ^ա ր չո ւթե ան կողմ է ատենապե. ԼՈ ր մը ։ Ան պատերազմի շրջանին աշխատեցաւ
դէմ սեւ մօրուքով երիտասարդ մ՛ըն էր , ՝Բապալի տուՀին , Տիկ * Ն * Միսաքեան եւս ներկայ էր : ՛դաշնակից գրաւման բանակին մէջ եւ շարժավարի
արման ի նկատուած էր եւ վռնտած էր իրեն կին Բացումը կատարուեցաւ Ե . 1Ա ա չի Աան—Աա - պաշտօնով մասնակցեցաւ Լիրիոյ ել այլ ճակատ—
առաջարկուած երկու գեզուՀիներ : 1 648 թուակա^ նոլՀ ինե բու կողմ է ազգայ ին խմ բերդն երռվ տրոնք ներ ո լ կռիւներուն՝ : Ղ*ա շն ակից ուժերու մեկն ում էն
ն ին Աապաթայ յայտարարեց • (յ ս իմ (յՀովան եւ վերջացան երկու փոքրերու պարերով ՀայկաԼլան ի վե ր կ1աշխ ատ է ր \,աւա Հ ան գի սա ի ՚րնկ ե ր ու -
Հրեաները փրկելու կոչուած եմ : ԱՀագին՛ ագմուկ տարազներով : Ա* ասն աճ իւղին ատենագպրուՀ ին , թեան մօտ :
բարձրացաւ բա՛բուն՝,իներոլ կողմէ ՛եւ արտաքսեցին Տիկ* Ա* ՝Բէօսէեան Համառօտ կերպով ներկայա -
քաղաքէն ։ ի զմի րէն ճամ բորգեց շատ մր երկիր - ցուց կա պո՛յտ ք$աչի գո ր ծ ո ւն է ո ւթ ի ւն ը , որմէ Ֆիզիքապէս առոյգ, ուժեզ եւ տոկուն այս ե–
ներ , գնաց Պոլիս , անկից ալ Ա ե լան ի կ , 0 ո ւնաս — վերջ անցաւ օրուան յայտագրին եւ ներկայացուց րիտասարգը, նկարագրով մեղմ էր եւ բար՛ի։ ՛Այ՛գ
ա ան ե։ լ Եգիպտոս ։ *ֆ>աՀ իրէ ի մէջ ծանօթացաւ Ե ա– ԱիպիձԻ ամփոփ կեն՛սագրականը, անոր ՀձՀաոսրլֆ պատճառով ալ ջերմ սիրո յ առարկա յ դարձաւ իր
սէֆ Ջէվէպի Հրեա յի մր ,Հա բուստ Հա րկաՀաւաքմ բ թաաերգոէլթեան ներկայացուելուն առթիւ ։ գքնոր— ՛ընկերական շրջան՛ակին մէջ՛,
եւ անոր տրամադրութեան տակ գրաւ ամբողջ Հ ակալութ իւններ յա յտնեց մ ասնաւորաբար Տիկ* Պօզոս կանոլխէն՝ մ տած էր ՛իա շնակց ո ւթեան
Հարստութիւնը գործածուելու Համ ար Հրէաստա^ Հ • Ջ իլին կի ր եան ի անոր մ է կո ւկէս տարուան ու- շարքերը , իր ազգին եւ Հայրենիքին ծառայելու
նի անկախութեան ։ Այնտեգ ամուսնացալ Ա.. սուց չական ան խոնջ գործ ո ւնէաւթեան Համ ար , ս ր բազան՝ ուխտով; Պարտաճանաչ էր ել պատրաս
անունով Խչանաւոր ՀրէոլՀիի մը Հետ , ել իր կնոջ ն՛ոյնպէս մասնաճփւզի ատենապետուՀի Տիկին՝ * տակամ ։ V* "՚ ՛լ ՛՛ւ ւիա րի ճամ բուն վրայ կէս մնաց իր
դ Լ ս ա ին Ա ււ ւր ի ա , Հալէպ, Երու - ոՎՀաննէսեանի , իր բացառիկ զոՀողութիւննե — ուխտն ու ՛երագը։ խորտակուեցաւ նաեւ ընտանե
սաղէմ Հ Ամէն տեգ կր յայտարարէր թէ մօտ օրէն բուն Համար։ ^Հարսը^ ներկայացուեցաւ, բացի կան նոր բոյն մը կա՛զմելու դժբախտ մօրը երազբ ։
կր յա յանուի Ա* եսիան՝ եւ խանդաասվ առու թեւ Տիկ* Ս * Ղյուկասեանէ ԼԱ ոնթրոյէն^ տեղական ու– Ան՝ զոՀ գնաց բո լշեւի կե ան խառնակչական զոր -
կ՚լճդունուէր
։ Երր 1666 թուականին Հասաւ իր ժ/երով։ Տիկ* էք* Մանոլկեան, Օր՛ Ա* Գալայճեան, ծունէութեան ։ (Ագդ^կ)
ծննդավայրը, Իզմիր , ժողո՛վուրդին խանդավ ա - Օր* Մ* ԵմԷնիճեան՛ եւՊ* Հ* ձէօսէեան ջերմա–
ռութիւնբ գագաթնակէտին Հասած էր՛ Բազմոլ ֊ պէս գնաՀատուեցան Հանդիսականներէն : Ալֆօր —
թիւնր միաբերան Լլ աղաղակէր, «կեցցէ իսրա - վ ի էի եբգչախում բը , գեկավա րո ւթեամ բ Պ * Կ * ԳԱղՈՒԹԷ ԳԱՂՈՒԹ
յէ ԼԻ ՚ԻրԿէէ թագաւորը I կեցցէ Աստուծոյ ղրկած Ղ*ա յիշեան ի, իբ սիրայօժար մասնակցութիւնը բե–,
Մեսիան՝^ ։ Րր պատգամնե րր կը ստորագրէ ր* <ձԵս րած էր մէկէ աւելի խմբերդն եր՚ոՎ , որոնք բուռն ԳԱՀՒՐԷԻ ԱՆԱՐԱՏ ՅՂՓՈՒԹԵԱՆ Հայ ֊Բոյրե .
Տէրր ձեր Աստուածր Աապաթայ Սէվի»։ \6ե5ին ծափերով կբ կնո ւթ ի ւնն ե ր ո Լ արժանացան– ։ Տետոյ րու Հանդէսը , Ա*իաբանութեան Հարիւրամեակին
իր կնոշ Հետ ն՛աւով պ՛ոլիս Հ աս ա ւ եւ ոտքը քարափ ներկայացուեցաւ խիստ ծիծագաշարժ զաւեշտ մբ, առթիւ, տեգի ՛ունեցած է Տունիս \5ին՝, Ռից թատ
չգրած , իՒոլրքե ր բ ձեր բա կա լեց ին ել բանտ նետե– ^իաւաթ մը թէյ՚Ֆ յ նոյնպէս տեղական ուժերով ։
&ին ։ Ապա մեռալ Ագրի ականի գեղածիծաղ ավւե - թերակատարներն էին Օր * Մ * Ո՚֊ղուրլեան , Պ* Հ• րոնին մէջ, նախագաՀ ո ւթեամ բ ԱրՀ • Տակոբ Արք*
բուն վրայ Գուլչինօ նաւաՀաԱդստի\ն մէջ \677ին։ ՝Բէօսէեան , Պ * Աթալաքեան եւ Կ * Մանոլկեան : Նեսիմեանի ։ Հայ ՝Բոյրերոլ Ա իա բանո ւթ իւն ր
Անկից 1Ա*Ր^ "ԿՐԻՀ 1 Սպինոզա ԺԸ * գարու Ներկա յացո լ՚մնե բուն յա ջո բդեց <(,Ղ՝էպի &ՐԿԻր^ Հաստատուած է Ա՛ա խ Պ ո լս ո յ մէջ 1 347 ի՛ն , ուրկէ
կէսին , շատ աշխատեցաւ բայց ի զուր, \նւոյնը*$*եր^ Լլենգանի պատկերբ, պատրաստուած մասնաճ,իլ - ՛վերջ բազմաթիւ մասնաճիւղեր Հաստատ՛ուած են
մանիոյ մէջ փորձեց Աովսէս Աէնտէլսօն։ Այնքան զին՝ կոզմէ :՝ Պատկեր բ կը ներկայացնէր ն՛ո րաՀաս շատ մը գաղոլթներոլ մէջ, նուիրուելով առաւե
սաստկացաւ Հ ր էական Հարցը ո ր նոր Հ ա լած ան էք– սերունդը զո յգ զո յ դ , մ ութ ճամ բանե րէն վերելք լապէս Հա ք աղջիկն եր ո լ կր թ ո ւթե ան– ։ Այսօր , դար
ներ եւ Հ աւա տա քն՛նո՛ւթիւնն եր տեղի ունեցան ,գե— *^ է Ղ՜Է՚ՂԻ Արարատ լեռը, առաջնո րդո լելով Հրեշ - մը վերջ Հա ք ՝Բոյրերր ունին բազմաթիւ վարժ ա -
տեբով արիւն Հոսեցաւ։ Հյատ մր լուսամիտ Հ ը ր— տակներու կոզմէ , որոնք իրենց լապսէե րն ե - բաններ Պոլսոյ , իրանի , Աուրիոյ , Պազեստինի եւ
եաներ զզուեցան եւ քրիստոն Էութիւնը ընդունեցին րով եւ աշտանակներով կբ լուսաւորէին զառիվեր Եգիպաասի մէջ։ Եգիպտոս ի մէջ կը գորՆեն շուրջ
էն՚չպէս մեծ բանաստեղծ Հա յն ր ի խ Հայն է ։ \,ո յն ճամբան , Հասցնելու Համ ար զիրենք դէպիմեր Աշ 33 տարիէ ի վեր։ Անոնք խնամքով կ՚ուսուցանեն
անկախութեան Համար * գարուն շատ մը Հր - խարՀ ր : Հանդէս ին գեզա ր ուես տա կան բաժինը բաց ի եւրոպական եւ երկրին լեգո լներ էն՝ , նաեւ
եաներ խողխողուեցան թէ ԼեՀաստանի եւ թէ փակուեցալ Տիկ * Ն * Միսաքեանի խօսքեբովը • Հայերէն ՛եւ Հայոց պատմութիւն՛ , ազգային ջերմ
Գեբմանիոք մէջ՛. ԺԹ * գարուն Աովսէս Հէսը եղաւ «Ե րբ մեր ժոգովոլրդր գ ագթեց օտար աշ ԽարՀ - ղգացտ ւմն ե րով :
ամ են ա մեծ ռաՀ վիրան՛ որ Հ բ էական ազգ գա զա - ներ , իր Հացը Հազիւ ճարած կազմեց Ա՝իութիւն՝–
փաբր թանձրացեալ կե րպով Հ րապարակ բերաւ , ներ , ինչպէս կապոյտ եէաչ^ը , ոչ թէ նպաստ ստա
ճամբայ բանալով սիոնականութեան : Օտեսացի նալու Հ ամ ար ա յ դ կազմ ակեբպոլթենէն>, այլ պա յ. ԶԱՅՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
բժիշկ մը , Լէօ Պինըսկըր այս առթիւ կը գրէ քարե ք ու Համ ար օտարացմ ան վտանգին դէմ ։Հա յը
ճՀբեան մ եռեալ մըն է կենդանիներ ո ւն՛ Հա - չի դիտեր մուրալ , ան ամէն տեգ վստաՀած է իր
մար , օ ա ա ր ա կան մը բն ի կնե ր ո ւն՝ Հ ամ ար եւ վաչ - բազուկին , իր աշխատանքին , բայց դիա՛՜ պաՀեյ ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ ֊ ԿՈԶ ՍԹԱՆՈԶՑԻՆԵՐՈՒ
կատուն մբ նստակեացն՛երուն Համար : Ան 1լ ամ - իր լեզուն , իր ազգայինն՛ ոգին Հաւաքական ճիգե -
բա ս տ ան ո ւի իբրեւ մուրացԼլան Հարուստներու րով։ ԱՀա եւ Աեվռանփ մեր մասնաճփւգ^րՀաղիւ
կողմ է եւ իբրեւ մ եծաՀ ա բուստ աղքատն երո ւ Լլ ո դ– կազմ ուած անխոնջ ջանքերով ու ծանր ղոՀոզու - Աթանոզի Հայր . Միութիւնը Հիմն՛ուած է
մէ X Ան կր նկատուի անՀ ա յրենիք ազգայնական - թիւններով դպրոց կը պաՀԷ երկու տարիէ ի վեր : \*)2,7ին , Փոև տը Հյէրիւիի եւ պաշտօնապէս արձա
ներու կողմէ եւ օտարատեաց բնկե րվա րա կան\1՚ե - Յե տոյ կոչ ըրաւ ներկաներուն որ աճակցին մաս - նագրուած 1928 Տուն ուա ր ՜22.ին : Ա յսօբ 20 տար
րու կոզմէ , մէկ խօսքով խոտելի տարր մ բն է ժո նաճիւղին ։ ուան ընթացքին՝, մեծ թիւձով դժբախտ Հայրենա–
ղովուրդի ամէն դասակարգեր ո լն Համ ար , ա , ո ր Եւրոպակա՛ն պարերը շարոլն՚ակուեցան մին - կիցնեբու իր նի ւթական եւ բաբո յական աջակցու—
Հա յ բեն իքը ա րտասաՀմ անն է , անոր միութիւնբ չեւ կէս գիշեր, խանդավառ մթնոլորտ մը ստեղ - թիւնը ընծայած է, եւ միշտ կ՚աշխատի փրկել մեր
ցրուումն՛ է, եւ րէ&քբ նուաստութիւնը ; Հրեայի ծելով : \,երկաներր մեկնեցան ջերմապէս շնորՀա– նորաՀաս սերունդը , մայրենի լեզուն սոբվեցն՚ե -
ճարպիկութիւնը փախուստն է ել անոր միակ կա. ւորելով այս գեղեցիկ Հանդէսին կազմակերպիչ ֊ լով։
բոզութիւնը միջավայրի պատշաճեցումն է՝% : ներր ։ — Թւլթ՜ակհօ; 1939 - 1944 մեծ պատերազմի, ակամայ դադ–
Անկից վերջ Պինըսկըր դրած է 1881^ «ինք ֊ րեցնեէով իր գո րծո ւն է ո ւթ իւն ը , վերակազմ ուե ցաւ
նազատումը» (^\սէօ - շռաոշւթծէւօո) գրքոյկը» պար ՍՏԱՑԱՆ* 1946 Տունուար –2*7ին միեւնոյն ծրագրով ; Այս առ–
զելով Հրէական պաՀանջը, \ $*)0ին Պուտափէշտցի թի*– կը Հ Ր աւիր է րոէո ր ֆրան սարնա կ Ա թանոզցի .
Հարուստ Հրեայ մր, քՒէոգոր Հէրցէ աշխատեցաւ ՆԵՂՈՒՑՆԵՐԸ (ՎՈՍՓՈՐ ԵՒ ՏԱՐՏԱՆԷԼ) , ները միանալ եւ միշտ բարձր պաՀել մեր Հայբե -
պետական կորիզ մը կազմել։ Պայթեցաւ Տրէյ - ԹՐ-ԲԱԿԱՆ ՋՐՈՒ1ՒՆԵՐԸ ԵՒ ՀԱՅ ԳԱՏԸ, դրեց նա կցակ ան ան ո ւ֊նը :
ֆիւսի խնդիրը եւ սկսան նոր Հալածանքներ Հրեա. Վ– %աՆԱ1սաւրդ1յան : 480 մեծադիր էէ՝, րնտիր տը– Մեծ գաշտաՀանդէս Հայր . Միութեան կողմէ
ներոլ դէմ ։ Հէրցէ դիմումներ կատարեց Պապին՝ , պադրոլթեամ՛ր ել բազմաթիւ վաւեբագիրնեբ՛ով ։ այս կիրակի , Յուլիս 13 , առտուան մամը $էն՝ մին
Սուլթանին եւ կայսեր , միջոց մբ գտնելու եւ 5 " / ՛ «Յուսաբեր՝»ի , ԳաՀիրէ։ Գին 100 եգիպտ • չեւ իրիկուան ժամը &ին : ճոխ պիւֆէ : Ֆրանսա -
Եւրո Հասոյ
Հրեաները Պաղեստին փոխագրելու Համար ։ ա- դահեկան։ ԱրտասաՀման 4 տոլար։ (Զոլա կան յ&22 ^էօտւզԱՇ խումբը եւ արեւելեան նուագ յ
է Մոլտքլլ ազատ է ։ (Բօոէ ^6 Շհ«Ա^)
պական րոլոր դուռնեբը ծեծեց Հէրցէ » թայ° թը յատկացուա՛ծ Հ՛ 6՛ ՛հ՛ Վեթ • ֆոն՚տին
Fonds A.R.A.M
