Page 38 - ARM_19-1947_03

ՀԱՕ ԼԵԶՈԻԻ ԻՆԳԻՐՆԵՐ Խհւա&ի բժշկական ԿաճաոիԱ •Բէչէկը, Վ՛ Արծբունին, Գ– Արէչեանը, Լ • 8ով -

Հաննիսեանը, Արա. Մելիք ֊ Ադամ եան ը ել ու­

2 5 տաք՚իԱ րիշներ : ժամանակի ընթացքին գասախօսական

այգ կորիզը Հարստացաւ, աեղէն վրայ աճած ճոր

Համսձաէղէ մր ՛ի վեր Սփիւռքի մամուլին մէք երիտասարդ դասերով, որոնք Հիմա կը կազմեն

կ^ե րիւան յօդուածներ ու խմբագրականներ՝ ի ԱՄԲ՛— Ամփոփուած Սովետական Հայաստան կաճառին պրոֆէսորա - գասախօսական՛ կազմին
զգալի տոկոսը :
պատասխան Հարցարանի մր, զոր Հրապարակ Ամսագրի Փծտբ– Մարտ թ ի լ է ն ֊ –

գրած է «Յուսաբեր» ամսաթերթը։ Հայ ժողովուրդը իբրեւ հնագոյն մշակոլթա — Երեւանի Բժշկական կաճառին սաներէն չա -

Ասլանին ակնարկուի թերեւս մտածոլի որ մեր յին ժողովուրդներէն մէկը, տուած է բազմաթիւ տերը Հիմա ծանօթ են ամ բող՛է Հանրապետութեան

պաշտօնակիցը կ՝արծաիծէ Հարց մր, որուն մ «/- երեւելի մարդիկ , որոնք պատուաւոր տեղ կը մէչ–. Անոնցմէ է փրոֆ. Հրաչեայ Բոճիաթեան ,

մանակը չէ : Բայց այգ ճիշտ չէ : Մեր կեանքի ա– գրաւեն բժշկական գիտութեան մ էէ։ (անդամ Հայկական ՍՍՌ դիտութիձննեբու Ակա -

մէնէն փոթորկոտ օրերուն աչ. Հրատապ Հարցե - Գաւիթ Շ ուտգարաց քն , Ս ելաւ ի վանքի մ իա - գեմիայի եւ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ) է

բու. կողքին իրենց տեղը գրաւեր են գրական, ու բան Սարդիս վարդապետը, Մխիթար Հերացին , ինչպէս նաեւ Ս • Միրզոյեան եւ Լ • Ցարութիւձն -

լեղուական խն դիները եւ տեղէ տուեր թեր ՛ու դէմ Մհարոնը, անոր զաւակը Ատեփանոսը , Աիմաւոնը, եան Հ

մտքերու արտայայտութեանցՀ առանց սակայն ի– Յակոբը, Ամիրռովլաթր եւ շատ ուրիշներ բժշկա­ Վեը1ին երկու տարուան շրջանաւարտներէն

րենց վերջնական չոլծումը ստանալու։ Եւ ոլրի% կան գիտութեան մէշ՝ իրենց թանկարժէք աւանդը \%ը թեկնածու են, որոնք կաճառին զանազան բե^
գրա՛ծ են : մերոլն վրայ
կերպ ալ չէր կբնար բլլալ։ Իր ներկայ ողբալի կը կատարեգործեն իրենց մասնա -

պայմաններուն մ էէ ւեԲը,ս է որ Սփիւռքը կրցեր է Բժշկական կաճառր Լին՛ս տ ի տ ո ւտ՝) Հ իմնւուած ղ ի տ ո ւթ իւն բ :

Համահայկական Հարցեր լուծել; ինչ որ կ՚ըլլայ, է \92.2ին , իբր՛եւ Երեւան՛ի Պետական Համալսա­ Բժշկական կաճառին մէ^ դա ս ա խօստոլթ իւննե բ
, որոնց երկուքը գի -
կրնայ նպաստել մտքերու պարզացմանն ու բիւրե - րանի բժշկական մասը, իսկ 1930ին Պետական Հա­ կուտան 28 փբոֆէսէօբներ

ղացման միայն –.Աւելին սպասել,պիտի ըլլար պարզ մալսարանի վերակառուցման Հետեւանքով, վե - աո ւթե ա՛ն տոքթէօրներ են ւ Կը դասաւանդեն 90

միամտութիւն մը։ ր ածուեցաւ ինքնուրոյն բմշկական կաճառի եւ օգնական դասախօսներ, որոնց 22ը գիտութեան

Առածին Հարցր զոր տուած է «Յ՛ուսաբեր» , այն մտաւ Առո ղ^ապաՀութեան Նա խա բաբո՚ւթես/ն՝ մ է ^ ։ թեկնածուներ են ;

է թէ՝ «ԱրեւմտաՀայ գալառաբար բառսեըըկբՀնա^ն իր Հ իմն ագրո ւթեան առա^ինւ տա ր իներուն կա­ կաճառին մէ^ աշխատող փբոֆէսէօբներ էն

պաՀել իրենց գոյութիւնը եւ զարղանալ սգտեզ– ճառը ունէր միայն բում . կանխարգել (թ1՚0թհՅ՚1<1Օ Լեւոն ՅովՀանԱիսեան ՍՍՌՄ բժշկական գի -

ծուա՛ծ նո ր պայմաններէն ետքն ալ» էւզստ) բամին\ը, իսկ այժմ մենք ունինք նաեւ ա - տութիւններու Ակադեմիայի իսկական անգամ

Այս Հարցին, մեր պատասխանը ղրական չէ : ււ ո ղ^ ա սլա Հ ա կան Լսանիտարա - Հիգիենիկ) բաժի­ է : Փբոֆէսէօբներ Տոլեան եւ Ալեքսանեան նոյն

1915/՛ աղէտէն յետոյ, որ կոտորեց ՛ու ցիր ու նը , որուն՝ շր^անաւարտ\ւ երր կ՚աշխատին ժողո - Ակադեմիային 1^գԻ^ակից անգամներ, Փրոֆ*

ցան ըրաւ ազգային խոշոր Հատուած մը, այգ օր– Վրգական ՛առողաւս պա Հա կան ասպարէին մէ^ |՝ Այս 0)անաբճեանը Հայկ» ՍՍՌ դիա\ո ւթ իւննե բ ո լ Ակա­

ուընէ ալ վճռուեցաւ մեր գաւառաբա րբաոձն ե ր ու Համ ա լսարաննե բոլ \ո ւս անո ղն ե բո ւ ստացած գիտե– դեմիայի թգթտկից անգամ է ;

ճակատագիրը։ Լեզուի տէրը զայն խօսող ժողո - լք քները Հնարաւորութիւն կուտան յետ ադա յին՝ քՒԷ փրոֆէսէօրա - գասախօսական՝ կազմը եւ
-.
վոլրռն է, երբ կը չքանայ այգ ժողովուրդը, կամ մասնագէտ դառնալու, իրենց ուզած ոլղղու - թէ շրջանաւարտ բժիշկները կը պայքարին բժշկա­
^եւ
ցիրուցան կ՝ըԱան անոր բեկորները, անոր արտա­ թեամբ , դա ր մ ա\Կա գիտութեան , վիբաբուժտլ կան գիտութեան ալ աւելի զարգացման , գիտական

յայտութեան միէոց Հանդիսացող բարբառներն ա• թեան , ախտաբանութեան , կնախաբանութեան նո բան ո ր յա յան ա գո րծո ւթ իւննե բ ո ւ ել բժշկագի -

իրենք զիրենք կր գտնեն մահու ան դէմ առ դէմ : այլ ասպարէզներու մէ^։ տա թ ե ան յետագայ կատարելագործման Համար;

Ներկայիս մեր դաւառաբարբառները այդ վիճակին կաճառին բոլոր բաժ իններուն մ է^ ուսման Բժշկակա՛ն կաճառր այնպիսի գիտական բարձ­
48 " ՚ – -
մէչ են, տեւողութիւնը Հինգ տարի է , իսկ 1947 րութեան վրա յ է կանգնած որ իրաւունք ունի ըն­
•.պի­
Բա յց արգեօ՞ ք գաւառա բա րբառնե րո լ գոյու - ս ո ւմն ական՝ տարիէն , ուսման տեւողութիւնը դունելու ^^՜Լ^ւ * դիտութ իւննե ր ո լ եւ Բժշկ •

թիւնո բարիք է որեւէ ժողովուրդի համար։ Եր - տի ըլլայ վեց տարի։ պա տ մ ո ւթ ի ւն տոքթո բայի քննաճառէ բ ( գիս եր -

բեք։ Մէ՚այն արելմտահայ Հատուածր ՅՕէ աւելի Ո ւ֊ս անո զո ւթեան կը դասաւանդուին ՜քան ի մր տաց իա, ^^^տտ6^է^է^օո) :

րարրառնեո ուն՛էր, առանց հաշուելու անոնց բազ­ յնեակ տեսա կսճ գար մ աանսա ա ա ն վեր ւ ՛բեր. - 1 946/յ& կաճառի դիտական խոբՀուրդին՛ մէ$

մաթիւ ստորաբաժնումները ։Եւ տարաբախտաբար, եալ առարկաներ , ինչպէս մարդակազմութիւն , Հթէզդեբ պաշտպան ած են 12 Հագի որոնք ստացած

իրարմէ շատ տարբեր էին այս բարբառները ո- Վիրաբուժութիւն , կենսաբանութի՛ւն՜, գարմանա - են բժշկ* դիտութ իւննե բ՛ո լ թեկնածուի կոչում :

մանք, այնքան տարրեր , ո՛ր Տրտպիզոնցի՚ն չէր գիտութիւն , իրենց բոլոր ճիւղերով, առող^ապա– Ոչ միայն Հայաստանի , այլեւ եգբա յ բակից Հան ֊

Հասկնար կամ շատ քիչ կը հասկնար Մ չոյ կամ Հ ութ իւն , մանկաբարձութիւն , ծննգա ռ-ան ո ւթ իւն րապետութ իւննե բ ուն մ է^ աշխատող բժ ի շկնե ր

Վանի բարբառները , ինչպէս Փոքր Հայքի Հայուէն եւայլն ։ պաշտպան ած են <ձթէղ^>ե ր Կ աճառին մէ^ :

համար ալ բոլորովին նոր լեզու մ ըն էր Զէյթու– կա ճառ ին գո րծո ւն է ո ւթեան ս կ զին ակ ան շբ - Մ ե բկաճառ բ աչքի դա բնոդ յա^ողո ւթ իւննե բու

նի Հայաբարբառը կամ ՚Լաբաբաղցի մամիկին խօ– ^ւսնին ուսանռղնեբոլ թիլ\ը կը Հասնէբ միայն 122^, է Հասած ուսումնական եւ զի տա - Հետազօտ ական

սս/հ յեղուն. իսկ այժմ 1300 ուսանող ունի որոնց 850.^* թոշակա­ աշխատանքևեբուն մ է ^ ։ Հայաստանի գեղաբոյսե՝ -

Մեր կԿանքի պայմանները ստեղծած էին այս– ռուներ են՛։ Ո ւ֊ս ան ո ղն\ե ր՛ո ւն մեծ մ ասր Հայեր են։ բու ո լս ո ւմն ս իր ո ւթ ի ւնը ու նո ր դե դա բո յսերու

քան բարբառներ : ժամանակի ընթացքին, յարա– կաճառին մէթ կբ գործէ նաեւ ռուսական ՛բաժին յա յտ արեր ում՝ ը , նոր դեղէսն ի ւթե րա՛ւ Հ ամ ագրու -

բերութիւններու սերտացման եւ բուն՛ գրական լե– մը տլր կհուսան ին քիուսեբ , Ագրրէ ^ան ց իներ , Վ^ր - թիւնբ , օգին խտացումը , րնակչռւթիւնը

ղուի տարահրման ղուգշթաց , կամաց-կամաց տեղի բացին եր ,Հրեան\եբ եւա յլ ազգութեան պատկանող յատկապէս 0 վիթամինով ապաՀ ովելր , ^րամա -

պիտի տային նաեւ գաւառա բա րբառն ե րը ւ Այսօր ուսանողն՛եր : Այս տարի կաճառը ընգոլնեցաւնաեւ տա կար արման Հարցին լուծ ում ը եւն՛* ^ ինչպէմնա^

գրեթէ չկայ Աբովեանի խօսա*ծ Երեւանի բարբա­ Հայրենիք վերադարձած 20 երիտասարդներ։ Ու֊ - եւ ^եբմ ային մ ասնաւո րապէս կա լա աղա ր ի ^ ճ,իճ «

ռը , ոչ ալ Գամառ՚֊՚Բաթիպայի Նոր Նափիթեւան ի սանողութեան Համ ար ապաՀ ովուած են գեղագո բ՛­ ՛ո լային Հ ի ւան գո ւթ ի լքւնե բ ո ւ գէմ մ ղուած պա յ քա­

բարբառը ։ ԸնդՀ անուր կրթութիւն եւ գրական լե՛­ ծական , բնախոսական ^ քիմի ա բան ա կան՛ կաՀա - րը եղած են կաճառին գիտական աշխատողները

զուի Հոսանքր քշեր^են ղանոնք Հրապարակէն ւ\,ոյ–* ւոբուած ա շիյ ա տ ան ո ցն՝.եր Լլապո րատո ր ի ա) , դրա— զբաղեցնող Հիմնական խնդիրները ել զգալի նուա­

նը տեղի պիաի ուն են ա ր արեւմ տեան Հայաստանի դարաններ , ընթերցարանն՛եր , բժշկական թան - ճումներ ձեռք բերուած են ։

մէչ, եթէ \9\5ի աղէտն ալ չպատաՀէր։ գա բա՛նն եր ։

Իսկ մեր ներկայ պայմաններուն մէջ արեւմտա– 25 Տարուան մէ^ Երեւանի կաճառը երկրին Բժշկական կաճառին գիտական ճիւղերը Հնա^

Հայ ղաւառաբարբառները չեն՝ կրնար երբեք գո - տուած է 2000 բժիշկ^բժշկուՀիներ որոնց մեծ բաւոբա թիւն կուտան կաճառի բեմերուն յայտնե–

յութիւն՝ պաՀել, ալ ո՛ւր կ\ը մնայ խօսիլ անոնս մ ասր 1լ ա շխ ա տ ին Հա յաս տ ան ի եւ եղբայրական լու իրենց կատարած գիտական աշխատանքները ,

•զարգացման մասին։ Բայց իրողութիւնը այսպէս Հ անրա^պետ ութի ւնն \ե րո ւն մ է^ : վեր Հանելու , թէ տեսական ել թէ դարմանատան

ը լ լ ա է Ո է Լ Հանդերձ ,մեր մշակոյթի Համար իրական ք՝ժշկակտն բաժնի կազմակերպութիւնն՛ ո լ ղե­ վերաբերող աշխատանքի դրական ու բացասական

կորուստ մր .պիտի ըլլար *եթէ թոյլ տանք որ բնգ– կավարութիւնը ստանձնեցին՛ պրոֆէսէօրնեբ Հ* ^"գմերը, եւ ատիկա 1^ընէ բժշկական կաճառին եւ

միշտ անՀետանան մեր գաւառա բա րբառն՛ե ր ր ։ Որ— Հայաստանի Բժշկ* Ընկերութեան Հրատարակած

քա՛՜ն առա ծներ , առակներ , Հանելուկներ , Հար - «Տեղեկագիրդ Հանդէսի միջոցով։ Վերջին երկու

սան եկան , օբօբոցի, ս իրաՀաբական՝. եւ գութան ի կան պա ր տագր ութիւն մը, ո բուն գէ"*՛ ըմբոս - տարիներուն մէ^ լոյս են տեսած «ՏեղեկագրիԽ

ւերգեր , անէծքներ ^ օբՀներդներ ,մաղթանրՀւ՝եր ,եբ^ տանալոլ անզօր էին՝ քՍ * Հա յ ա ս տ ան ի ժողռվուբգբ Հինգ թիւեբը, ուր ապագբուած 103 յօդուածները

գումներ , առասպելներ եւն պիտի փրկուին , եթէ ՛եւ մտ ա լոր ա կանո ւթիւնը ։ նո, իր ուած են գլխաւորաբար երկրամասային ախ­

քիչ մը ճիգ ւըլլայ այգ ուղղութեամբ։ Հյատեբ այս Այդպէս րլլալով Հանդերձ , գտնուեցան մեր տաբանութեան ( մ ալարի տ ,թանչք , աբեանճեբմաԱ

գե ան՛ի վրա յ մամ ան ա կին ա շվսատած են եւ շատ , Հայրենիքին մէ^ ապրող գիտնականներ (Աճառեան, գնգիկնեբոլ Հիւանդութեան՝ փոխանցիկ ալշա -

բան փրկած ( էմ ինետն , Ա * Հայկո՚ւն ի ,Լա լալեանց , Մալխասեան) , որոնք յա^ողեցան իրենց դոբ\ծե - տապ), Հայաստանի Հանքային թուրերու, վայրե­

Տիգրան՝. ՜Հ՛ալասարղեա\1ց եւ ուրիշներ ) * բայց գեռ րոլ մէկ մասը տպել տալ Հին ո լղղագբո ւթե ամ բ : րու Հետազօտութեան ել օգտագոբծմ՝ա% , ռազմա-­

շատ բան ալ պիտի կրնա յ փըկոլ֊իէ մեր էք1օ.1Ա1ցոբդ– Աւելին ։ ԱրտասաՀմանի Հայ բո լշեւիկներ , ո լան ւ ո դաշտային վիրաբուժական , նոր գեղաբոյսերու

շնորՀիւ, որ՛ոնք ցրուած են ի սփիւռս աշ— Երեւանէն՝ եկած ամէն պատղամ սովոր են ս բ բա - ուսումնասիրութեան եւայլն ։

իյարՀի, եւ որոնք այսօր կան, փաղը չկան : Բայս թեամբ ընդունելու , չուզեցին ընդունիլ Աբեղեան Բժշկական կաճառր զգալի աշխատանք կատա­

ա յգպիս ի ա շիւատան քի մը Համ ար շատ բան չեն ք <ձո ւղղաղբ ո ւթ ի ւնր»՝ նո յնփսկ իր վերջին բարեփո­ րած է բժշկական գբտ կանո ւթեա՛ն եւ գասագի րքե–

կրնար բ"ել մենք* սյյԳ*ՏւէսԻ գործի մր Համար խումներ ով եւ , Հին ուղղագրութեամբ տարին ի– բոլ Հ բատ աբակա, թեան Հ ամ ար : Հ բ ա՛տ ա բակած է

կրնան օգնել մ եղի Հա յաս տան ի կառավա ր ութ իւն\ը րենց թե բթեր ր ել մ ասնաւոր Հրատարակութիւնէ– 23 գասագիբքեր որոնց \ \ ը ինքնուրոյն՛ ել \2*ը

կամ Հայրենասէր Հարուստներ ։Այլապէս , եթէ ան նեբը ։ Այս կերպով ա րտասաՀմ անի Հայ րոլշեւի կ– թարգմանական ։ Լ* 3ովՀաննիսեանի «Ղ՝իակնոս 1

ան Հատներ ու ձգոլի , որքան ալ անոնք աշխատե­ ներ խ ո ս ա ովան եց ան թէ որքան; անՀեթեթէ ր Աբեղ­ տիկադ մեծածաւալ ձեոն՚աբկբ \որ լոյս տեսած է

լս լ տրամագիր , արդիւն քր պիաի չգոՀացնէ մեզ ։ եան ^ուղղագրութիւնդ ըսուածը։ Հ յեբէն եւ ռուսերէն , փրօֆ * Ցոլեանի «Ռաղմա -

X Երե ւան ի պարտագրած «ուղղագրութիւն՛ը՝^ գաշտա յին Խ իրուբղիադ ( վիրաՀ ատ ո ւթիլն)

՛Նոր ուղղագրքութփւն,ը (Աբեղեան) կր համա - մեծ էաՐ՚իք Հասցոլց մեզի : Ան նախ եւ ա ո ա 9 ար– Գռըծը, Փրօֆ* Աքւծբունիի « Ռուս - լատին - ^ա,ք

պաասախա՚՚Է^ նայ լեզուի ռգի|^ Դ եւ հիմնական ա ա ււ ա Հ մ անի մ է ^ գժուաբացուց ընթե րցում ր քԱ ո ր– բժշկագիտական բառարանը » :

կաՅո^ եբուն : Ուղղագրական ի՞նչ բարեփոխում­ Հրդային Հրատարակութիւներուն : Վ,աղը եթէ Ե՜­ Ո ւս ան ո ղա կան Հանրակացարաննեբռւ ել օ -

ներ կ՚աոաջա|րկէք ; րեւանը փոխէ իսկ ներկայ Հո լղղագբո ւթ ի ւնգը^ ^ ժանգակ շէնքեբոլ ա շխա տ ան քն ե ր ը ծաւալեց ան :

«Յուսարերդի երկրորդ Հարցումն է այս ։ ան պիտի չկրնա յ վերստ ին Հրատարակել շատ ա բ– Հայ բեն ա կան Մ եծ Պատերազմ ին Կ աճառին \ 8

ք*ր մամանակին՛ Հայ լեզուի մասնագէտնեբ եւ ժէքաւոբ գոր՚ծեբ , որոնք լոյս տեսած են Աբեզ - փբօֆէսէօրնեբր եւ քանի մը շրջանաւարտ բժիշկ­

բանասէլ&ե ր , Վենետիկի ու Վքէննայի Մխիթար– եան ուղղագրութեամ բէ ներ իրենց կատարած անձնաղոՀ ա շխ ատ ան քին

եան ղ ետնա կան Հ այ րեր զբաղեր են ա յ՛ս ցաւոտ կասկած չկայ Որ մեր ուղղաղր ո ւթիւնը ան - Համար պարգեւ ստացան՝ X

ի/նդրով եւ միաձայն յայտարարեր , որ Աբեղեան թերի չէ, ան ալ ունի բարեփոխման կարօտ կէ - կաճառեր կը պայքարի Հիւանգութիւննեբու

ո ւղղագ^ուԹ իւն ր չի Համապատասխաներ ոչ մեր տեր; Բայց ատոր ժամանակր .Հիմա չ է ։ Այն Օրը, կանխումին եւ վ Լրբացումին Համար նոր մեթոտներ

լեզուի ոգքւ *ն եւ ոչ ալ ան որ Հ իմն ական կանոննե– երբ Երեւսձնը ի վիճակի կ ըլլայ ոչ միայն Հայտս - մէԳաեղ Հանելու ։ Բժշկական կաճառին փրօֆ .

րուն Հ Հանգուցեալ Հայր ՚Լաղիկեանն էր , կր կար­ տանի, այլեւ աբտասաՀմանի բո լո ր Հայագէտնե - գասախօսական կազմ բ ճիգ պիտի չի խնայէ կա «.

ծենք Հ ո ո ա րգար ղա յրոյթով մ.ր «Աբեղեան ուղ - բու օժ անգա կ ո ւթեն՛էն օ զտուելու , ա յգ Օրն ալ կբ ռա ջի կա յին երկրին Համար բժշկական ո րակեա *

ղադ ՚՜ ո ւթիւնը» որակած էր սիւալա(յբՈՆթիւ6 բա­ գրուի այղ Հարցը ել կը ստանայ իր պատշաճ ա շխ ա տ աւո րնե բ պատ րաստե լու ։

ռով : լուծ ում ը ։ Ն– ՅԱԿՈԲԵԱՆ

Այս «ուղղագրութիւն^՝» եղած է կառավարա– (ԽմրագբակաՏ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ) (Տնօրէն Երեւանի Բժշկ. կանաոի)

Fonds A.R.A.M