Page 267 - ARM_19-1947_03
P. 267
քԻՏ՚Բ Եհ Ա Ր Ո Ւ Ե Ս Տ առջեւ «կա բգա պաՀ ո ւթե ան գիտութիւնը որ կր իր Հպարտոթեան մէջ կր տաււապի , որովՀեաեւ
պաՀ պանէ գ ր ա կան ո ւթ ի ւն ը , կը մ եռցնէ մ իաքբ» իսկական Հ սլա ր տ մ բն՛ է %
Թաճա ՀիակիՏ կ՚ըսեն անոնք ; Հէարման\ալի չէ ուրեմ՛ն ոբ երբ Գա– Աւելի քան Հ պարտ մը , Հիւսէ յին բմ բոստ մ ըն
Հիրէ ի մ էի վե՜Բ ջացոլց իր ուսում ր , եւ Աո ր պոն էն է , իր ըմբո ս տ ո ւթ ե ա և Հն՚ո բՀ իլ ան իբ խեղճութի ւ—
անցնելէ յետ՚ո յ % ԹաՀա Հիւսէ յին նուիբուեցաւ նէն ազատած՜ է ինքզք.նքր , եւ դրաւած իր Ա Ռ Դ Ր
կավ Աոսթակ, գոսկաԱոէթիւնը դաս տ ի ա բա կո լթե ան զա յն մեռելներէն՛ գուբս քա կեանքին մէջ՛. Միայն՛ րմբոստ միտքն է ոբ կբ
շելու Համար չխզեց իր կապշիսլամի Հետ ^ըեդՀա– ստեզծէ աղաա մ արդը %
կառակն Հարստացա ց զայն դիա • տուեալներով X Ըմբոստութիւնը Հերոսութեան այմմէական
Արաբական աշխարհի այս հռչակաւոր միտՔր իաՀիբէի Համալսարանին մէջ գրականութեան ու ձեւն է : Ըմբոստ ին բաւական; չէ , աշխարՀի յիմա
կր զ բ ա ղ ե ց ն է ա յ ս մ ի ջ ո ց ի ն ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն դրակաՕ,
յ> ե ր գ ե ր ը : Ա ւ ե լ ո ր դ չ՚եւԹք նկաաեբ ք ա դ ո ւ ա ծ ք լքր ը. սուցի շ ^այգ Համ ա լսա բանին առաջի՛ս վ ե ր ատ ե ;ւ ււ ւ շ ր րութիւներ ցոյց տալ* աշիսաբՀի մ ր ուր է րաւ ր եւ
՛սել ա&ոսԴցմէ մ ե ր ,ը1նր–երցոզ1ներուն ծ ա ն օ թ ա ց ն ե լ ո ւ Ալի քսան գբի ո յ Հ ամ ա լսա բան՛ին , զո ր ինք Հ իմն ած սուտր կը շփոթոլին,
համար Արեւելքի ա յ ս հսկածն։ էր \942ին, ր1գՀա1 ՛ուր կառավարիչ, անոր կ՚իյ՛նայ շինել, շֆնեւ
եւ պետական՝ Հոսա՚Լքին՛ դէմ , ա ւանգո ւթ ի ւ՜ւնե ր ո ւն եւ մոլլանե ֊
քարտուղար կրթականն նախարարութեան ,աՀաք&՝ա– բու առասպելներուն
գէմ, ն՛ոյնի սկ քունին ղէ՛^ ։
Հա Հիւսէ յինի պաշտօնական ղ ո ր ծ ո լն է ո ւթ ի ւն բ : . Իրեն Համար բմբոսար
Գրագէտ եւ գործի չ » ԹաՀ ա Հիւսէյին՝ շատ կ՛ապրի իր մարդու վիճա
Երբ երախայ էր կ՛ըմբոստանար մամանւակ կոր - կին անքնութեան
անդամ կոչուած է իս լամ ին\ ք/Տընանը : Այս գնաՀա– մէջ ել դարմանը կբ փնտռէ :
սբնցնելու Համար Համալսարանի մէջ, ի ւ, կ այսօր Ոչ խօսքերով,
տ ութ՜ իւն ը արդէն "ոյց կուտա յ իր գրաւած տեգր գործերով :
այգ Համա լսարաններ ուն՝ մէջ իր պաշտօններով
Արաբական աշխարհ ին մէջ : \$՝անօթա
մեծ գեր ունի արաբականէ բարձր կեանքին՝ մէջ, եւ Ա՛ Ժիա , կբ գբէ կարդալով «Օրերու գիբքբ՚ֆ)
ցնենք ա յս գրագէտ բ , որ երեք տարեկանէն՝ կո յր , արմանի է ատոր ; կբ զդամ մ տածումի տարօրինակ տարաշխաբՀ ում
իք– ա ր գամ –ան ահ՜ է (իիտբ , Աօֆօքլէս բ եւ (հաս ինը ; մր (ճշթՑ^տօատռէ) ճիշդ է բաո–բ ՚
Ինք արղէն–, նոր. ղիբքոէէ մր ֆրանսացի Հասարա ք՝ ա յց Հոս չվերջանար իբ գործը , Թ ՛ս Հ ա Հիւ
կութեան սլիտի ծտ\Նօթացնէ ինքղինքբ ել իբ ամ - սէ յին «Ո սուցմաԼ՛ բարեկարգիչն՛ » Է եւ մեծ ՚" ՛Լ ֊ Այն աշխաբՀ ր ոբ ն կար աղբ ո ւած է Հոն՝ , քի ք
գեցութիւն ունեցած Է արաբականէ դրական, ու ութիւն՝ ունի մերինին Հետ, բայց դիտելո՛վ
ԲՈՂ2. ԳՈՐ^ԼՀ ՚՛ թե ան մէջ% ո լ ր ն ո ր ո գե լո վ ձելը «մտցուցած է ա– նկարագրուած չէ ան , ոչ ալ գրուած՜ է օտար՛ն երոլ
(ծ՝ աՀա Հիլսէյին՝ ծնա՝ծ է քյգիսլտոս \աին եւ ղատ գա տ ապա ր տ ո ւմ բ , իսելոքիկ կա բղա պաՀ ո լ - Համար : Այգ պատճառով ալ կարելի չէ ղե ր ց մնաք
յաճաիսած է Շօ)ք21ազԱ6 ղպբ՚"ոը, յետոյ &1 –\ւ\ւ9ւէի թեան՛» : իր գործր ընդարձակ եւ այլազան\, փաս - այգ (^ՇբՅ^ՏՇաՇՈէ/՛ զգացումէն ոբ կուտայ այգ էջե
կրօնական Համալսարանը, մամանակ մբ տա՛տամ տած է իր Հաւատքը եւ ոչ թէ թեղ մը էի ր վեպեր Էն րու րն թ ե ր ց ո ւմ բ ։
սելէ վել՚ջ երկու Հոսան՛քներու միֆեւ , աւանգա ֊ ել Հէքեաթներէն զատ, իր քնն՛ադատի փորձեբբ եւ ք՝ա յց ո ր չափ ատեն որ Հիւսէ յին նետէ տ յդ
կր վե
կան եւ այմմ՛էական , Հիւսէ յին առանց ւԴ Խհ&Հի թա բգմ անութ իլնն երբ Ա օֆօքլէս էն; , իիաս ինէն՝ , $* ի - ճակատագրական՛ութիւն ր ոբ դիւրութեամբ , չէ
Հետ կապը խղելու կ՚արձան՛ագրուի Եգիպտական տէն մ էջտեգ կր բեր են՝ իբ դա տ ո գո ւթ ե ան՛ եւ զար– րա գր ո լի Ա իլսԻ՚բք անն ե բուն Հիւսէ յին մօտ
Երիտասարդ Համալսարանին մէջ ; քլաց մ ան ո ր՚ակր ել յ ա տ կո ւթ ի ւնն՛ եր ո ւն՛ ճ՚ոխո լ - մեզի :
ձկանդ առնենք Հոս» կր գրէ) աձՂ երիտասաբ– թիւնը : Զ ի կա յ Արեւելք մ բ Հ ա կա ւլզ ե լա Աբեւմ ուտ ֊
ԳԲ է Հ ի ե երոլ ել ն որ ե բու պա յ քարին մ էջ ին ֊ Ալ զարմանալի
կած : չէ ուրեմն որ Արաբական աշ–
Հիւսէ յի\։ի ուսում ին դատարկութեան մ աս՛ին խարՀ ին մ էջ ան ըն գո ւն՚ո ւած ք՛ էէա յ ԻՐՐ^՛՛՜ իոլամ ի Մ արդը կայ ։
ունեցած գա գա ւի ա բ ո վ կ՚արմէ Ո* րնա՚՜ն՚բ : & բ կո ւքն առաջին՝ գրագէտբ։ Այսպիսի անձնաւորութիւն մբ «. Մ՛
ալ ունին այգ քննադատական՝ միաքբ, ել \ն՝ո յն ըմ չի կրնար չՀրասլուբել, եւ իր գիրքբ « Օրերու
բո ստութիւն բ կր թակողն ձեւերռւ մ իրակութեան ՚րիբքյ–՝^ պիտի բնէ շատ աւելին եւ գաս մ ընէ ալ պի~ - ԿՈԵԱԱԿՑԱԿԱՆ ԿԵԱՆ՝Բ
աի տայ , առնական գաս , ոբ բանալին պիտի
Փարիզ , Փէռ լա Հյէզի գերեզմանատան մէջ , րլլայ այդ գեղեցիէլ չէ՚եքէն։
Անդրանիկի մասունքները պաՀ գրուած՜ ՛են։ թ՝ ա Հա Հիւսէ յին կոյր է 3 տարեկանէ ի վեր , Նա խումբ մը
բսինք արդէն :
կ ա ր ա լա\Լ՝Լ՝ե ր բ կ՚երթան, ըա յց Անդրանկի կբ կբ
մնա յ «զա ր ի պ եւ անտէր» մեռելի մ բ ոլ է ս , Հոն , Աղքատ ծնողքէ , ամէն իսչ որ ունի , ոչ բախ– քԻԸՆԱԺ) 15 Աեպտ*֊ Սիրելի «Տառա^», ինչ
Փէռ քա Ծ էգի գերեզմանատունը ; տին\ կը պարտի , ոչ դիպուածին , այլ իր ամուր պէս գիտէք ւս շ իւ ա րՀ աւե ր պատերազմի պատճառով
Խ ՝ որ ամէնէն աւելի շատ տառապեցաւ , «իբ կամքին, իբ բմ բո ստութեան ; Այգ է որ կուտա ւ Ռընամի Հ. Տ ՛ Գա էակցութեան Գէոբգ Զա,/ո լ շի
որ
րեւ արծիւ սաւառնեցաւ լեռ ու ձոր», ան՛՝ ՛որ մեծութիւն–, եւ վշտոտ արձագանք մր իր «Օրերու խումբը լուծուած էր։ Ա ա կա յն այգ տնմաՀ Հերո
սին ւնը վլ յՀե,
«Հսկայ լե ր ինք ա պ աստ ան» բրաւ իբ են , ան՝ *հիբք՝Տ>ին : Ա Ի Լա Հաճելի , կրցած է Հոմերոս ին պէս ՛լն եր ը բւ
Հազար .ա՛ն՛գամ գէպի մաՀբ խոյացաւ, ցեղին փբր– կոյր, նկարագրել՛. Արտաքին՝ կեանքի Հրապոյբնե– լոր բնկե՚րտնձեբս քով քովի եկանք եւ վեբակազմե
կագոբծումի տբիլն\ոտ ճամ բուն վբայ, իր Հայրե րբ գոցեն իրե նՀամար, ունի միայն ա յն* ճամբան ցինք մեր խումբը ; ՝
նակարօտ աչքը փակեց օտար Հ որիզոննեբու տակ որ կր տանի մտքի ազատութեան ^ ճշմարտու֊֊ Այս առթիլ Պ(բբ"՝ոպլի կոմիտէն, ղրկած էր իր
ել շիրիմ մ բ անգամ չունի Հայրենի Հոգին՝ մէջ : թեան , իևք իր մ՚էք^ խ՛որա՛նալու ել ի^քզինքբ գըտ–
ի֊ այ ց փո յ թ չ է ( թոզ մն այ իբրեւ ան սպ ա ռ նելու : Երեխային իսոստո՚վանութիւնր յ ո * ֊ ղ ի չ է \ "– երկու ն՛երկայացուցիչ բնկեբները : Որոնց տուած
ներշն՛չարան մը, իբրեւ լուսատու աստւլ մ՛բ, նոյն րովՀետել այն չի պատմեր յաղթանակներու յա շաՀ եկան զեկուցումէն վերջ մեր Հտւաաքբ անգամ
պէս «զարիպ՝» մեր զ ա ւլ իք ա Հ ալ նար սերունդին Հա ջորդութիւն մ բ , այլ աւե լի դանդաղ Հ ան ւլր Աւան մբ եւս ամրացաւ Հ* Տ* Գա շնա կց ո ւթեան կատա
մար Հ ները պա յքարիս. , ղ ււ ր պէտք է տան իլ ինքղքն՚քին րած եւ կա տ ա բ ե լի ք գործի մասին ։ Ընկերն ե բ\ր
Մ իեչել որ օր մբ , Հ ր ա շա ւի ա ո օր մբ , գազ - դէմ , ուր իշն երոլ գէմ , քիչ մ ր Հ ո ղ շաՀ ելու Հա ֊ կարգ մը տեղեկութիւններ տուին նաեւ շրջան՛ն ե ֊
թաշխարՀ ի ամենավերինին կարաւանն՛ ալ իր բեռ մար, եւ այս շատ մը ան,կռւմն՝երէ Վ^Ս^՚տ բան րու մէջ կատարուած կազմակերպական աշխա -
ները կապէ , գէպի Աասունը, դէպի Անտոքն՛ ու ՚()՝ ո ֊ յաղթանակներէ : Որքան– դիւրին կ^բլ լա բ Համա - տանքներու վե բա բե րմ ամբ որոնք Հեաաքրքրու ֊
վասաբբ , գէպի ի-իւբակն։ ու Ա իփան\բ մ ե կն ե լո ւ , իր կերպիլ կամ՛ էէաբմուիլ։ ք՝այց երեխան մտիկ կ*բնէ թեամբ լսուեցան՝ :
Հետ ուս ո լվ՛նա բարձ տանելու Անդրանիկի եւ Աե - այս աշիսարՀր զոր չտեսն՛էր եւ մտիկ ընելով զայն– Այս աե ղե կութ ի ւնն եր էն վերջ , բոլոր ըն կեր -
պոլՀի , իշխանի ոլ նմաններու ս ր բազա՛ն՝ մասունք– կր ճաձչնայ աւելի լաւ քան միւս\նեբը։ Կբ պայ - ներս անգամ մբ եւս ուխտեց ինք Հաւատարիմ մնաւ
նեբբ Հայրենի սուրբ Հոգին պաՀ տալու; քարի ուրիշ գմ բա իստո ւթ իւնն երոլ դէմ ալ, մինա - կուսակցութեան աւանդութ իւննե բուն ել ան՛որ
Անդրանիկն երր աղգ ինն– են, Հայրենիքին՝, թեչ֊ կութեան՝ գէմ , ուր կբ թոզու իր կոյրութիւնր , իր տրի ղեկավարներուն ։ կեցցէ Հ . . Գաշնակցոլ -
պէս ղի բեն ք Անդրանի՛կ դարձնող մայր կուսակցու կարե լիութիւն նեբուն պակասութեան ղէմ կՐ թիւնբ, որուն խրոխտ ԳԲ0լիս տակ Համախըմ -
թիւնը, եւ անմտՀ են՝ ին չպէս Հ * Տ * Գտշնակցու– բո լած երիտասարդութիւներ բ ո լ ո ր խոչբնդոտնե -
ղաբդացնէ իր յ ի շո զո լթ ի ւ\ն՚ը , կ՚աշխատի առանց րուն յաղթելոլ գիտակցութիւնն՝ ունի :
թիւնբ : վստաՀ ութիւն ը կորսնցնելու , ո ւբախո ւթեամ բ հյ ան գա վառ եւ կազդուրիչ մթնոլո բտի մը մէ^
Ա. ՄԱՐԱԼ կ՝*բնդոլն։ի իր աղքատութիւն բ , եւ կբ յարատեւէ : մոզով բ ւիա կո ւե ցաւ «Մշակ բանուոր» ով % *Խ *
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ Որ թուրք սպաներն անՀամբեր ՛նայում են իրեն սւ ն՛ե լու • արիւնն աղբիւր ի պէս ցայտկց նրա կոկոբ–
Եպիչը
սպասում են մի նոր Հաճոյք , ուբախաբե ր մի բան , ՚էէՏ * էսհ մինչեւ կը բռնէին նրան, որ նստեցնէ ին
ոբ աւելի բարձրացնի իրենց տրամադրութիւնք, .. * աթոռին կամ գանակր խ լէ ին ձեռից նա ամբողջ
եւ
Ե ՛֊ իսկապէս սպաներ բ նայում էին նրան Հասակով փռւեց յատակին * * *
սպասում * * * ու յան կարծ նրան ցից մէկը ,.ՎաՀ րա
ինքբ աղա^տ • • • Եթէ երգի ուրեմն ա - մի դիմացը ն ս ա ալ թուխ սպան , ոբ քիչ առա ջ նր
ղա*տ է, անցաւ Վ^աՀբամի մտքով, եւ նա քիչից բան Հարցրեց , թէ ի՛նչ է մտածում, լսելի ձայնով Փոքր անց , երբ թուրք սպաները Հարցրին
քաղաքի ծայրամասում , խոնաւ նկուղում վւակ– դար ձալ կողքի սպա յին՝, ՎաՀ րամ ին՝ ցո յց տալով * ջութակաՀ ար ին , թէ ինչ էին՛ նշանակում ^ՐԳչէ
ուած իր ղին՚ուորներին եւ մնաց դար ալ լուռ ու 1 \,ա ա ր տա ււ ւ ո ւմ է * * • Հա յերէն խօսքերր 011 յ ս բ թա րմ ա՛ն եց :
ան շար մ : Իրօք, երկու կաթիլ արցունք գողում էին նրա
Ի՛նչի® մասին էք մատնում , Հարցրեց ն\շ– այտերին ՚ * * Այգ նկատեցին եւ միւս սպաձերը, /՛Հ/ ^էոլոՍԴՐ ւ\Է հ֊աՍՈՂ– մեղ ուրախացնէ՛*լ ..
բա գիմացբ նստած՜ սպան, որին ր ս ա երեւոյթին իսկ սեղան ի կառավարի չ գնդապետ ր պա ր զա պէս Այդպէս է լ ասա®ւ՛.
տարօրինակ էր թլում ՎաՀ րամի լռութիւն բ : Հ ետտքբքր ուե ց , թէ ին՛չու է արտասւոլմ պարո՛ն։ բ ։ ՚ Այո, ւլ լի, ո ւի աբաւ ջութակաՀարբ :
, գր ֊
ՎաՀ րամը վերստին մն՛աց Դէվոիկոր ու լուռ * ՎաՀ բամ ի փո խաբէն՝ պա տ ա ս խ ան ե ց ջոլթա– իՒուրք սպաներն՝ իրար նայեցին անխօս
մէջ
թւում էբ սպա յի Հարցումբ չլս ե ց կամ չՀասկա– կաՀ արը ; լուխնւեբն օրօրելով, իսկ ոմանք մտածմունքի
բ՛ե կան ;
ցալ , թէ^ գուցէ չէ ր կա ր ո ղան ո ւմ րնտ ր ութ իւն՝ Պարոն ՎաՀ րամ ի սովո ր ո ւթ իւնն է , ասաւ
նա , ցան կա՛՝, ա լաք , կարծես , ՎաՀ րամին լալ ներ
անել ի՛նչ երղել ։ կա յտցնող բացատ ր ութի ւն տալ : Պարոն ՎաՀ - 1920 ՍՏ– ԶՕՐԵԱՆ
Իսկ սպաներն՛ սպասում էին, ել ամէնից ա - (7 եւ. վեր շ)
՛՜ելի սեղանապետբ, որ ՛նայուածքը չէր Հեռացնում բամբ երգելուց առաջ յուղւոլմ է**՛ Երգիր*, ան -
ՎաՀ րամից ; ՋոլթակաՀարբ նո յնպէս ան՝յար մ ա ֊ յարմար է, կրկնեց նա նորից արմունկով Հրելով
բութիւն էր զգում Հարեւանի լռութիւն՚ից , գան նրան :
դաղումից ՚ տեսն ելով մանաւանդ սպա՛ներն– սպա - ՆՈՐԷՆ ԵՒ ՆՈՐԷՆ ԿԸ ծՆԳՐծՆ*
ո ում են անՀամբեր նա արմ ունկով Հրեց ՎաՀ Եր գե՛ լ, արձակ անգի պէս կրկ;1 եց ՎաՀ– 1. Ձեււագիր&հրը մ ա ք ո ւ ր գ ր հ յ , ՄԵԼԱ՛ՆՈՎ
եւ ՄԷԿ ԷՋԻ ՎՐԱՅ : Մանաւանդ յստակ՛ անուն
բամ ին՛ եւ շշոչաց Հայերէն;, առանց եբեսբ նրան՝ բամբ եւ յանկարծ ա չ ձևռի մի առան ձի՛ն թափո՛վ ները :
դարձն ելու : վերցրեց առջեւ գրած սեղանի գանակր եւ* * • 2. Կարելի ե ո ա ծ ի ն չափ ամփոփել հաէգէս–
Ե ֊– ա յնուՀ ետ եւ սեղան՚ակի ցներն իրենք նեբու նկաբազլաւթ-ի-ւԹը :
Անյարմար է* երգիր մի բան*** Ք^Գ ^էա~ է/
3. ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ղրկել ր ֊ - թ ա կ ց ո ւ թ ի ւ է Տ ե բ ը ,
զասէեն , կբ վարձատրե՛ն* . . երգի՛ ր * * • չնկատեցին , թէ ինչպէս ձ ա գանակբ տարաւ դէպի որպէսպի հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ ի Թոյ՛ն ;>աթթ–ուան մէք :
Վարձատրե՛ն * * * Ուրեմն Եր իկոն ինքը սպա - կոկորդը. 4. Րւշադրութ-համբ հ ե տ Լ ի լ կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ ս յ ս
բա գրութեանց :
սում Է այդպիսի վարձատրութիւն , եւ դրա Համար իմ կոկոԲԴՐ չի կարոդ ուրախացնել* ..
Էբ ճգնում որքան կաբելի Է լաւ նուտգել, շատ ԵԼ մ ին։ շ ջ,, լ իժ ա կա Հ ա ր ն ու ս ե ղան ա կի ցն՛ե րից
մէկ - երկուսը վբայ կը Հասնէին նրա ձեռքբ բըռ^
նուագել* * • մտածեց ՎաՀ րամ բ եւ դարձեալ զղաց ,
Fonds A.R.A.M
պաՀ պանէ գ ր ա կան ո ւթ ի ւն ը , կը մ եռցնէ մ իաքբ» իսկական Հ սլա ր տ մ բն՛ է %
Թաճա ՀիակիՏ կ՚ըսեն անոնք ; Հէարման\ալի չէ ուրեմ՛ն ոբ երբ Գա– Աւելի քան Հ պարտ մը , Հիւսէ յին բմ բոստ մ ըն
Հիրէ ի մ էի վե՜Բ ջացոլց իր ուսում ր , եւ Աո ր պոն էն է , իր ըմբո ս տ ո ւթ ե ա և Հն՚ո բՀ իլ ան իբ խեղճութի ւ—
անցնելէ յետ՚ո յ % ԹաՀա Հիւսէ յին նուիբուեցաւ նէն ազատած՜ է ինքզք.նքր , եւ դրաւած իր Ա Ռ Դ Ր
կավ Աոսթակ, գոսկաԱոէթիւնը դաս տ ի ա բա կո լթե ան զա յն մեռելներէն՛ գուբս քա կեանքին մէջ՛. Միայն՛ րմբոստ միտքն է ոբ կբ
շելու Համար չխզեց իր կապշիսլամի Հետ ^ըեդՀա– ստեզծէ աղաա մ արդը %
կառակն Հարստացա ց զայն դիա • տուեալներով X Ըմբոստութիւնը Հերոսութեան այմմէական
Արաբական աշխարհի այս հռչակաւոր միտՔր իաՀիբէի Համալսարանին մէջ գրականութեան ու ձեւն է : Ըմբոստ ին բաւական; չէ , աշխարՀի յիմա
կր զ բ ա ղ ե ց ն է ա յ ս մ ի ջ ո ց ի ն ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն դրակաՕ,
յ> ե ր գ ե ր ը : Ա ւ ե լ ո ր դ չ՚եւԹք նկաաեբ ք ա դ ո ւ ա ծ ք լքր ը. սուցի շ ^այգ Համ ա լսա բանին առաջի՛ս վ ե ր ատ ե ;ւ ււ ւ շ ր րութիւներ ցոյց տալ* աշիսաբՀի մ ր ուր է րաւ ր եւ
՛սել ա&ոսԴցմէ մ ե ր ,ը1նր–երցոզ1ներուն ծ ա ն օ թ ա ց ն ե լ ո ւ Ալի քսան գբի ո յ Հ ամ ա լսա բան՛ին , զո ր ինք Հ իմն ած սուտր կը շփոթոլին,
համար Արեւելքի ա յ ս հսկածն։ էր \942ին, ր1գՀա1 ՛ուր կառավարիչ, անոր կ՚իյ՛նայ շինել, շֆնեւ
եւ պետական՝ Հոսա՚Լքին՛ դէմ , ա ւանգո ւթ ի ւ՜ւնե ր ո ւն եւ մոլլանե ֊
քարտուղար կրթականն նախարարութեան ,աՀաք&՝ա– բու առասպելներուն
գէմ, ն՛ոյնի սկ քունին ղէ՛^ ։
Հա Հիւսէ յինի պաշտօնական ղ ո ր ծ ո լն է ո ւթ ի ւն բ : . Իրեն Համար բմբոսար
Գրագէտ եւ գործի չ » ԹաՀ ա Հիւսէյին՝ շատ կ՛ապրի իր մարդու վիճա
Երբ երախայ էր կ՛ըմբոստանար մամանւակ կոր - կին անքնութեան
անդամ կոչուած է իս լամ ին\ ք/Տընանը : Այս գնաՀա– մէջ ել դարմանը կբ փնտռէ :
սբնցնելու Համար Համալսարանի մէջ, ի ւ, կ այսօր Ոչ խօսքերով,
տ ութ՜ իւն ը արդէն "ոյց կուտա յ իր գրաւած տեգր գործերով :
այգ Համա լսարաններ ուն՝ մէջ իր պաշտօններով
Արաբական աշխարհ ին մէջ : \$՝անօթա
մեծ գեր ունի արաբականէ բարձր կեանքին՝ մէջ, եւ Ա՛ Ժիա , կբ գբէ կարդալով «Օրերու գիբքբ՚ֆ)
ցնենք ա յս գրագէտ բ , որ երեք տարեկանէն՝ կո յր , արմանի է ատոր ; կբ զդամ մ տածումի տարօրինակ տարաշխաբՀ ում
իք– ա ր գամ –ան ահ՜ է (իիտբ , Աօֆօքլէս բ եւ (հաս ինը ; մր (ճշթՑ^տօատռէ) ճիշդ է բաո–բ ՚
Ինք արղէն–, նոր. ղիբքոէէ մր ֆրանսացի Հասարա ք՝ ա յց Հոս չվերջանար իբ գործը , Թ ՛ս Հ ա Հիւ
կութեան սլիտի ծտ\Նօթացնէ ինքղինքբ ել իբ ամ - սէ յին «Ո սուցմաԼ՛ բարեկարգիչն՛ » Է եւ մեծ ՚" ՛Լ ֊ Այն աշխաբՀ ր ոբ ն կար աղբ ո ւած է Հոն՝ , քի ք
գեցութիւն ունեցած Է արաբականէ դրական, ու ութիւն՝ ունի մերինին Հետ, բայց դիտելո՛վ
ԲՈՂ2. ԳՈՐ^ԼՀ ՚՛ թե ան մէջ% ո լ ր ն ո ր ո գե լո վ ձելը «մտցուցած է ա– նկարագրուած չէ ան , ոչ ալ գրուած՜ է օտար՛ն երոլ
(ծ՝ աՀա Հիլսէյին՝ ծնա՝ծ է քյգիսլտոս \աին եւ ղատ գա տ ապա ր տ ո ւմ բ , իսելոքիկ կա բղա պաՀ ո լ - Համար : Այգ պատճառով ալ կարելի չէ ղե ր ց մնաք
յաճաիսած է Շօ)ք21ազԱ6 ղպբ՚"ոը, յետոյ &1 –\ւ\ւ9ւէի թեան՛» : իր գործր ընդարձակ եւ այլազան\, փաս - այգ (^ՇբՅ^ՏՇաՇՈէ/՛ զգացումէն ոբ կուտայ այգ էջե
կրօնական Համալսարանը, մամանակ մբ տա՛տամ տած է իր Հաւատքը եւ ոչ թէ թեղ մը էի ր վեպեր Էն րու րն թ ե ր ց ո ւմ բ ։
սելէ վել՚ջ երկու Հոսան՛քներու միֆեւ , աւանգա ֊ ել Հէքեաթներէն զատ, իր քնն՛ադատի փորձեբբ եւ ք՝ա յց ո ր չափ ատեն որ Հիւսէ յին նետէ տ յդ
կր վե
կան եւ այմմ՛էական , Հիւսէ յին առանց ւԴ Խհ&Հի թա բգմ անութ իլնն երբ Ա օֆօքլէս էն; , իիաս ինէն՝ , $* ի - ճակատագրական՛ութիւն ր ոբ դիւրութեամբ , չէ
Հետ կապը խղելու կ՚արձան՛ագրուի Եգիպտական տէն մ էջտեգ կր բեր են՝ իբ դա տ ո գո ւթ ե ան՛ եւ զար– րա գր ո լի Ա իլսԻ՚բք անն ե բուն Հիւսէ յին մօտ
Երիտասարդ Համալսարանին մէջ ; քլաց մ ան ո ր՚ակր ել յ ա տ կո ւթ ի ւնն՛ եր ո ւն՛ ճ՚ոխո լ - մեզի :
ձկանդ առնենք Հոս» կր գրէ) աձՂ երիտասաբ– թիւնը : Զ ի կա յ Արեւելք մ բ Հ ա կա ւլզ ե լա Աբեւմ ուտ ֊
ԳԲ է Հ ի ե երոլ ել ն որ ե բու պա յ քարին մ էջ ին ֊ Ալ զարմանալի
կած : չէ ուրեմն որ Արաբական աշ–
Հիւսէ յի\։ի ուսում ին դատարկութեան մ աս՛ին խարՀ ին մ էջ ան ըն գո ւն՚ո ւած ք՛ էէա յ ԻՐՐ^՛՛՜ իոլամ ի Մ արդը կայ ։
ունեցած գա գա ւի ա բ ո վ կ՚արմէ Ո* րնա՚՜ն՚բ : & բ կո ւքն առաջին՝ գրագէտբ։ Այսպիսի անձնաւորութիւն մբ «. Մ՛
ալ ունին այգ քննադատական՝ միաքբ, ել \ն՝ո յն ըմ չի կրնար չՀրասլուբել, եւ իր գիրքբ « Օրերու
բո ստութիւն բ կր թակողն ձեւերռւ մ իրակութեան ՚րիբքյ–՝^ պիտի բնէ շատ աւելին եւ գաս մ ընէ ալ պի~ - ԿՈԵԱԱԿՑԱԿԱՆ ԿԵԱՆ՝Բ
աի տայ , առնական գաս , ոբ բանալին պիտի
Փարիզ , Փէռ լա Հյէզի գերեզմանատան մէջ , րլլայ այդ գեղեցիէլ չէ՚եքէն։
Անդրանիկի մասունքները պաՀ գրուած՜ ՛են։ թ՝ ա Հա Հիւսէ յին կոյր է 3 տարեկանէ ի վեր , Նա խումբ մը
բսինք արդէն :
կ ա ր ա լա\Լ՝Լ՝ե ր բ կ՚երթան, ըա յց Անդրանկի կբ կբ
մնա յ «զա ր ի պ եւ անտէր» մեռելի մ բ ոլ է ս , Հոն , Աղքատ ծնողքէ , ամէն իսչ որ ունի , ոչ բախ– քԻԸՆԱԺ) 15 Աեպտ*֊ Սիրելի «Տառա^», ինչ
Փէռ քա Ծ էգի գերեզմանատունը ; տին\ կը պարտի , ոչ դիպուածին , այլ իր ամուր պէս գիտէք ւս շ իւ ա րՀ աւե ր պատերազմի պատճառով
Խ ՝ որ ամէնէն աւելի շատ տառապեցաւ , «իբ կամքին, իբ բմ բո ստութեան ; Այգ է որ կուտա ւ Ռընամի Հ. Տ ՛ Գա էակցութեան Գէոբգ Զա,/ո լ շի
որ
րեւ արծիւ սաւառնեցաւ լեռ ու ձոր», ան՛՝ ՛որ մեծութիւն–, եւ վշտոտ արձագանք մր իր «Օրերու խումբը լուծուած էր։ Ա ա կա յն այգ տնմաՀ Հերո
սին ւնը վլ յՀե,
«Հսկայ լե ր ինք ա պ աստ ան» բրաւ իբ են , ան՝ *հիբք՝Տ>ին : Ա Ի Լա Հաճելի , կրցած է Հոմերոս ին պէս ՛լն եր ը բւ
Հազար .ա՛ն՛գամ գէպի մաՀբ խոյացաւ, ցեղին փբր– կոյր, նկարագրել՛. Արտաքին՝ կեանքի Հրապոյբնե– լոր բնկե՚րտնձեբս քով քովի եկանք եւ վեբակազմե
կագոբծումի տբիլն\ոտ ճամ բուն վբայ, իր Հայրե րբ գոցեն իրե նՀամար, ունի միայն ա յն* ճամբան ցինք մեր խումբը ; ՝
նակարօտ աչքը փակեց օտար Հ որիզոննեբու տակ որ կր տանի մտքի ազատութեան ^ ճշմարտու֊֊ Այս առթիլ Պ(բբ"՝ոպլի կոմիտէն, ղրկած էր իր
ել շիրիմ մ բ անգամ չունի Հայրենի Հոգին՝ մէջ : թեան , իևք իր մ՚էք^ խ՛որա՛նալու ել ի^քզինքբ գըտ–
ի֊ այ ց փո յ թ չ է ( թոզ մն այ իբրեւ ան սպ ա ռ նելու : Երեխային իսոստո՚վանութիւնր յ ո * ֊ ղ ի չ է \ "– երկու ն՛երկայացուցիչ բնկեբները : Որոնց տուած
ներշն՛չարան մը, իբրեւ լուսատու աստւլ մ՛բ, նոյն րովՀետել այն չի պատմեր յաղթանակներու յա շաՀ եկան զեկուցումէն վերջ մեր Հտւաաքբ անգամ
պէս «զարիպ՝» մեր զ ա ւլ իք ա Հ ալ նար սերունդին Հա ջորդութիւն մ բ , այլ աւե լի դանդաղ Հ ան ւլր Աւան մբ եւս ամրացաւ Հ* Տ* Գա շնա կց ո ւթեան կատա
մար Հ ները պա յքարիս. , ղ ււ ր պէտք է տան իլ ինքղքն՚քին րած եւ կա տ ա բ ե լի ք գործի մասին ։ Ընկերն ե բ\ր
Մ իեչել որ օր մբ , Հ ր ա շա ւի ա ո օր մբ , գազ - դէմ , ուր իշն երոլ գէմ , քիչ մ ր Հ ո ղ շաՀ ելու Հա ֊ կարգ մը տեղեկութիւններ տուին նաեւ շրջան՛ն ե ֊
թաշխարՀ ի ամենավերինին կարաւանն՛ ալ իր բեռ մար, եւ այս շատ մը ան,կռւմն՝երէ Վ^Ս^՚տ բան րու մէջ կատարուած կազմակերպական աշխա -
ները կապէ , գէպի Աասունը, դէպի Անտոքն՛ ու ՚()՝ ո ֊ յաղթանակներէ : Որքան– դիւրին կ^բլ լա բ Համա - տանքներու վե բա բե րմ ամբ որոնք Հեաաքրքրու ֊
վասաբբ , գէպի ի-իւբակն։ ու Ա իփան\բ մ ե կն ե լո ւ , իր կերպիլ կամ՛ էէաբմուիլ։ ք՝այց երեխան մտիկ կ*բնէ թեամբ լսուեցան՝ :
Հետ ուս ո լվ՛նա բարձ տանելու Անդրանիկի եւ Աե - այս աշիսարՀր զոր չտեսն՛էր եւ մտիկ ընելով զայն– Այս աե ղե կութ ի ւնն եր էն վերջ , բոլոր ըն կեր -
պոլՀի , իշխանի ոլ նմաններու ս ր բազա՛ն՝ մասունք– կր ճաձչնայ աւելի լաւ քան միւս\նեբը։ Կբ պայ - ներս անգամ մբ եւս ուխտեց ինք Հաւատարիմ մնաւ
նեբբ Հայրենի սուրբ Հոգին պաՀ տալու; քարի ուրիշ գմ բա իստո ւթ իւնն երոլ դէմ ալ, մինա - կուսակցութեան աւանդութ իւննե բուն ել ան՛որ
Անդրանիկն երր աղգ ինն– են, Հայրենիքին՝, թեչ֊ կութեան՝ գէմ , ուր կբ թոզու իր կոյրութիւնր , իր տրի ղեկավարներուն ։ կեցցէ Հ . . Գաշնակցոլ -
պէս ղի բեն ք Անդրանի՛կ դարձնող մայր կուսակցու կարե լիութիւն նեբուն պակասութեան ղէմ կՐ թիւնբ, որուն խրոխտ ԳԲ0լիս տակ Համախըմ -
թիւնը, եւ անմտՀ են՝ ին չպէս Հ * Տ * Գտշնակցու– բո լած երիտասարդութիւներ բ ո լ ո ր խոչբնդոտնե -
ղաբդացնէ իր յ ի շո զո լթ ի ւ\ն՚ը , կ՚աշխատի առանց րուն յաղթելոլ գիտակցութիւնն՝ ունի :
թիւնբ : վստաՀ ութիւն ը կորսնցնելու , ո ւբախո ւթեամ բ հյ ան գա վառ եւ կազդուրիչ մթնոլո բտի մը մէ^
Ա. ՄԱՐԱԼ կ՝*բնդոլն։ի իր աղքատութիւն բ , եւ կբ յարատեւէ : մոզով բ ւիա կո ւե ցաւ «Մշակ բանուոր» ով % *Խ *
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ Որ թուրք սպաներն անՀամբեր ՛նայում են իրեն սւ ն՛ե լու • արիւնն աղբիւր ի պէս ցայտկց նրա կոկոբ–
Եպիչը
սպասում են մի նոր Հաճոյք , ուբախաբե ր մի բան , ՚էէՏ * էսհ մինչեւ կը բռնէին նրան, որ նստեցնէ ին
ոբ աւելի բարձրացնի իրենց տրամադրութիւնք, .. * աթոռին կամ գանակր խ լէ ին ձեռից նա ամբողջ
եւ
Ե ՛֊ իսկապէս սպաներ բ նայում էին նրան Հասակով փռւեց յատակին * * *
սպասում * * * ու յան կարծ նրան ցից մէկը ,.ՎաՀ րա
ինքբ աղա^տ • • • Եթէ երգի ուրեմն ա - մի դիմացը ն ս ա ալ թուխ սպան , ոբ քիչ առա ջ նր
ղա*տ է, անցաւ Վ^աՀբամի մտքով, եւ նա քիչից բան Հարցրեց , թէ ի՛նչ է մտածում, լսելի ձայնով Փոքր անց , երբ թուրք սպաները Հարցրին
քաղաքի ծայրամասում , խոնաւ նկուղում վւակ– դար ձալ կողքի սպա յին՝, ՎաՀ րամ ին՝ ցո յց տալով * ջութակաՀ ար ին , թէ ինչ էին՛ նշանակում ^ՐԳչէ
ուած իր ղին՚ուորներին եւ մնաց դար ալ լուռ ու 1 \,ա ա ր տա ււ ւ ո ւմ է * * • Հա յերէն խօսքերր 011 յ ս բ թա րմ ա՛ն եց :
ան շար մ : Իրօք, երկու կաթիլ արցունք գողում էին նրա
Ի՛նչի® մասին էք մատնում , Հարցրեց ն\շ– այտերին ՚ * * Այգ նկատեցին եւ միւս սպաձերը, /՛Հ/ ^էոլոՍԴՐ ւ\Է հ֊աՍՈՂ– մեղ ուրախացնէ՛*լ ..
բա գիմացբ նստած՜ սպան, որին ր ս ա երեւոյթին իսկ սեղան ի կառավարի չ գնդապետ ր պա ր զա պէս Այդպէս է լ ասա®ւ՛.
տարօրինակ էր թլում ՎաՀ րամի լռութիւն բ : Հ ետտքբքր ուե ց , թէ ին՛չու է արտասւոլմ պարո՛ն։ բ ։ ՚ Այո, ւլ լի, ո ւի աբաւ ջութակաՀարբ :
, գր ֊
ՎաՀ րամը վերստին մն՛աց Դէվոիկոր ու լուռ * ՎաՀ բամ ի փո խաբէն՝ պա տ ա ս խ ան ե ց ջոլթա– իՒուրք սպաներն՝ իրար նայեցին անխօս
մէջ
թւում էբ սպա յի Հարցումբ չլս ե ց կամ չՀասկա– կաՀ արը ; լուխնւեբն օրօրելով, իսկ ոմանք մտածմունքի
բ՛ե կան ;
ցալ , թէ^ գուցէ չէ ր կա ր ո ղան ո ւմ րնտ ր ութ իւն՝ Պարոն ՎաՀ րամ ի սովո ր ո ւթ իւնն է , ասաւ
նա , ցան կա՛՝, ա լաք , կարծես , ՎաՀ րամին լալ ներ
անել ի՛նչ երղել ։ կա յտցնող բացատ ր ութի ւն տալ : Պարոն ՎաՀ - 1920 ՍՏ– ԶՕՐԵԱՆ
Իսկ սպաներն՛ սպասում էին, ել ամէնից ա - (7 եւ. վեր շ)
՛՜ելի սեղանապետբ, որ ՛նայուածքը չէր Հեռացնում բամբ երգելուց առաջ յուղւոլմ է**՛ Երգիր*, ան -
ՎաՀ րամից ; ՋոլթակաՀարբ նո յնպէս ան՝յար մ ա ֊ յարմար է, կրկնեց նա նորից արմունկով Հրելով
բութիւն էր զգում Հարեւանի լռութիւն՚ից , գան նրան :
դաղումից ՚ տեսն ելով մանաւանդ սպա՛ներն– սպա - ՆՈՐԷՆ ԵՒ ՆՈՐԷՆ ԿԸ ծՆԳՐծՆ*
ո ում են անՀամբեր նա արմ ունկով Հրեց ՎաՀ Եր գե՛ լ, արձակ անգի պէս կրկ;1 եց ՎաՀ– 1. Ձեււագիր&հրը մ ա ք ո ւ ր գ ր հ յ , ՄԵԼԱ՛ՆՈՎ
եւ ՄԷԿ ԷՋԻ ՎՐԱՅ : Մանաւանդ յստակ՛ անուն
բամ ին՛ եւ շշոչաց Հայերէն;, առանց եբեսբ նրան՝ բամբ եւ յանկարծ ա չ ձևռի մի առան ձի՛ն թափո՛վ ները :
դարձն ելու : վերցրեց առջեւ գրած սեղանի գանակր եւ* * • 2. Կարելի ե ո ա ծ ի ն չափ ամփոփել հաէգէս–
Ե ֊– ա յնուՀ ետ եւ սեղան՚ակի ցներն իրենք նեբու նկաբազլաւթ-ի-ւԹը :
Անյարմար է* երգիր մի բան*** Ք^Գ ^էա~ է/
3. ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ղրկել ր ֊ - թ ա կ ց ո ւ թ ի ւ է Տ ե բ ը ,
զասէեն , կբ վարձատրե՛ն* . . երգի՛ ր * * • չնկատեցին , թէ ինչպէս ձ ա գանակբ տարաւ դէպի որպէսպի հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ ի Թոյ՛ն ;>աթթ–ուան մէք :
Վարձատրե՛ն * * * Ուրեմն Եր իկոն ինքը սպա - կոկորդը. 4. Րւշադրութ-համբ հ ե տ Լ ի լ կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ ս յ ս
բա գրութեանց :
սում Է այդպիսի վարձատրութիւն , եւ դրա Համար իմ կոկոԲԴՐ չի կարոդ ուրախացնել* ..
Էբ ճգնում որքան կաբելի Է լաւ նուտգել, շատ ԵԼ մ ին։ շ ջ,, լ իժ ա կա Հ ա ր ն ու ս ե ղան ա կի ցն՛ե րից
մէկ - երկուսը վբայ կը Հասնէին նրա ձեռքբ բըռ^
նուագել* * • մտածեց ՎաՀ րամ բ եւ դարձեալ զղաց ,
Fonds A.R.A.M
