Page 262 - ARM_19-1947_03

0 Ա ԹԱ Զ

ՄԱՐԳԸ ՄԱՐԴՈՒՆ ԳԱՅԼ ԼհզուակաԱ խՕոխէ Հա; կքաջ գո^ը

0

Մեղք որ արձակուրդի ամիսնե ր ր վերկացան : Մեր Հանրային կեանքը , իր մութ կէտերուն

Լք եր գտցած անկիւն ր առանց չափազանցելու պիտ ի Զողում քով ունի նաեւ պայծառ երեւոյթներ , որոնք իրենց

ըսեմ որ Հրաշալիքներով, երկիրն էր։ Ապա հո վա­ Ան կարելի է տարբեր ան՛ուն աալ այն անլուր Հաւանական ճիԳ»վ, "Հ ֆ ք Ւ Փ է էծԲ &

րար ամէն գացող նո լն ր ՛ըսած՝ է իր վայելած ին ու սպանդին * որուն ենթարկուած է այս սլաՀուն մեր կատարեն Հայակեըաումի ել ՀայապաՀպանմ՛ան

տեսածին Համար Հ Մ ե րին ո սեպաձեւ լեռներու*. գմբախտ Հայերէնը : *իոյնոգոյն գաՀ\իճն եր դանակ ղմուարին գորօ֊ին մէջ, այլեւ իըենց եըեւումովւ

անդնդախոր ձորերու * ջբվէժնե բու * սառնակոյտե­ կը սրէն ամ էն օ ր աւելի լաւ ջարդելու Համ ար իսկ, Հպարտութեամբ կը լեցնեն Հայոլ մեր Հոգի­

րու * շիճերու է պաղօրակ ակեր ու % մա յրինե րու «ւ/ եծ՜աս քան ^» բա բ բառը * ո ր գարէ գար կր Հնչէ ները : Այդ կազմակերպութեանց առաջինը եթէ Հ .

դրախտն էր կարծես ։ Տարուան չոր" եղանակները իբր քա յլեբգ ել ե ր ամ շտ ո լթ ի ւն * ու իր գեղեցկու- Մ • Ր • Մ՛ի երիտասարդական առոյգ շարժումն է,

ղուղորդուած՝ եւ օմտուած գիտութեան՝ ու ա ր - թ իւն ով կը նսեմացնէ աշխարՀ ի ամ էնէ% պերճի - երկրորդը, սՏնկասկած֊, Օգնութեան Խ ա չի. խաւա­

ուեստի ստեղծաղործութիլններով է ինչ լաւ որ ղո– մաստ լէ զո լնէ րուն ղորՆն է , ցրուաՆ Հայկական գաղութներու

նէ մամ տնակ մը քեղ Հեռու կր պաՀեն քաղաքնե– րդա բա բները ւ րա վւեւ փեսաներ են բոլոր անկիւևները։ Հոս, ո՚-ր Հ"՚յ Կայ ւ ՐՈԼ Կ.աՐէՔ

րու աղմուկէն՛* անոնց ապականած մթնոլորտէն * մ ա սն ա ւո ր ա բա ր * որոնք տգիտութիւն ել ան բարե– կայ, կայ նաեւ կանանց այս սքանչելի միոլ -

մանաւանդ կեանքի այլեւս սովորական դարձած խղճոլթիւն կը քա ր ոգեն թե բթէ բու կամ Հանդէս - թիււեը ւ

ծանր եւ ճնշող մտաՀ՚ո դո ւթ իւննե րէն ու տաղտուկ­ ներոլ սիւնակներէն * ու չեն խղճտՀ արիր իբր Օ– Հայ կինը, մեր պատմութեան ընթացքին , ա.

ներէն ; րէնք ցոյց տալու սխալն ու անճիշդը * անՀեթէթն ոաչին անգամը չէ անշուշտ , որ Հրապարակ կու

Ամէն մարդ ինչ տարիքի մէջ ալ որ գտնուի ու ա նիմ աստր՛. Զեն մտածեր թէ (եզոլ մ՛ը Կարելի գայ, իր ամուսնոյն, եղբօրը ու աղուն կողքին,

երեխայ կր դառնայ մաքուր բ՛նութեան մէջ՛. Այր* չէ ոովրիլ երկու օրուան մէջ* ել զայն՝ իւրացնելու կատարելու իր ազգային ու քաղաքացիական պար­

կին) աէլքձԻԿէ ա ՛ լ ՚ ս յ կիսամերկ , աւելի մօտ ՐԷԼաէոլ Համար ան՚Հբամեշտ են ներքին պատրաստութիւն– տականութիւնը, Ան, Հնագոյն գարերուն իսկ չէ

Համար կարծէք ա յգ բնութեան լիճի կարապներն ներ, տազանգ եւ ճաշակ , խղճմտանք եւ Հ րմ ± փա կույս ձ չորս պատերու մէջ, չէ կլա և ո լած իր ե–

ու բագե բ բ կ՛՝ անՀ անգս տա ցն են ել կբ փորձեն ա ֊ տ ութիւն ; սական ապրումներով, անոր սիրտը, ո չ միայն

նոնց նմանիլ։ Ուրիշներ փռուած– աւագներու եւ 1Բվ են սա Հերետիկոսները* որոնք ա ր շա կա­ բաբախած է ազգային եւ Հայրենական շարժռմ -

մայռերոլ վրա յ արեւի կիղիԼ ճառագա յթներով կբ լան ի վերած–էց\ին Հայ մամուլը* է լ մեր լեզուն ներոլն Հետ, այլեւ յաճախ Հրապարակ իջած֊ է ան՛

Հաղորդուին գ իրենց երակներէն՛ դուրս վանելով ծաղրանկարի՛. Անոնք Հրապարակ իջեր են իբր թէ կատարելու գաղափարապաշտ ՀայուՀիի ՛իր վեՀ

այն ինչ որ թունաւոր էւ Ուրիշներ մէկ մէկ փայ– նորութիւն կամ անակնկալ բերելու Համար * մինչ կոչումը։ Այս մասին բազմաթիւ օրինակեր ար­

աի կտորներ ձեռքերնին լեռներր կբ բարձրանան իրենց դբածւբ ուրիշ բան չէ բայց եթէ ցափրտուք ձանագրած է Հայոց Պատմութիւնը, սկսած֊ մեր

գլուխները միշտ բարձր * ա չքե ր բ մէկ կէտ ի վրայ ու Հասարակ տեղիք* նախատինք մտ^ի * Հոգիի ել Հեթանոսական շրջանէն մինչեւ անցեալ գարու

սեւեռած՝ տեսնելու այս գմբախտ Հողամասին ա– ընկերային բոլոր կանոններուն՛ դէմ : վերջերը :

մէնւէն մեծ բարձունքբ* ձիւնածածկ Մ օն լանփ * Լ ^ Լ ա յ ^՚Ա էՐ^՚՚^Ց ՚սմ եւ. օ րեա յ գրաբան ո ւթի ւն– - Բայց Օգնութեան ե ա չը , որպէս կաղմակեր .
գացող
գագաթը * գարերու ա յգ Հսկան եւ վկան ները * գռեՀիկ շա ր ադբ ութ իւննե րը * իրենց խեդ ֊ պութիւն, որպէս կանացի քաղաքացիական ղաս -

մարգկային սերունդեեբու պատմութեան՛ : ճոլկրակ ոտանաւոբները : Վկայ է մանաւանդ ա- տիարակութեան միջոց ել որպէս տարածուն , լայն

Արդեօք բա^ն մը կ%ուռեն Հարցնէ լ ու իմ ան ալ նոն ռ ա տանելի ՚յբաար ոտ աւան նուոթւ,իլն\ը* որով մայ­ ճ ի լղա ւ ո րո ւմ Լ՝ե րով գործ, եզակի է Հայ կեանքին
օր
իբմէ ոլ. ա՚։հ՝ո ր ղողին՛ վրա յ փռուած ա տ ամն ա ւո ր րեն՛ի լեղուն կբ խոշտանգեն* կը լլկե՛ն ամէն մէջ : Հայ կինը , իր ընտանիքէն ներս , որպէս ան -

ղաղա թնե րէն*. Ամէն մարգ ուրախ է պարղապէս եւ ոչ ոք 1լ աեգրառադ առն ա ւ ս Հրապարակային ւման դաստիարակ, որպէս Հայրենական երդիքի,
ղանոնք կարենալ վայելելու նաիսճիրին : ով կատա­
Համար; ԱպաՀովա - օճախի սլա Հա պան բացարձակ նուիրում

բար ան՛ոն ց մ է իլրաքան չիւր ը ին• չպէս ես ^ էլ ու— ԱՀա ձեզի նմոյչնէբ * այգ նոյն՛ սոփեստներուն րած է իր դերը, երբեմն՝, գործած է Հանրային
գէինք անոնց Հետ գի րկընգխաււնո ւի լ , չՀ եռան ալ կեանքին մէջ, բայց միշտ անջատ
ղրիձէն ելած՛՛ կերպով, փոքր

ա յս Հ րաշալիքնե բէն * Ըձէա է անոնց ւման ջի՛նջ, —Պսւսւսւսխա1յքաաոՆԹ չ փ ն տ ռ ո ւ ե լ ո ւ է ոչ մ տ ա ւ ու տեղական սաՀմաններոլ մէջ֊. Հայ կնոջ, իրա­

խաղաղ * մ ի շա երիտասարդ ու մ ան աւանդ յաւի - ւարակա11ալ–թ֊եա|ն՛՛յ ո չ ալ հաւԹոութ-եան Մ է ջ ։ պէս Հաւաքական գործը կը սկսի աձցեալ աշխար–
տենական :
— Ա յ ս ի ն չ մ ա ր դ ը ա հ ա գ ի ն ծ ա ռ ա յ ո ւ թ ի ւ ն մա. . Համարտի վերջերուն , Օգնութեան Ի) ա չի այս լայն)

ԱյԳա՝ԻսԻ վայրերու մէչ պէտք չէ մարգոց սաւցա1ն|եց : կազմակերպութեամբ :

տարիքը Հարցնել* որովՀետեւ պիտի մեղանչէք — Ծ ե ծ կերոդքներոլ՚ն պ է ա ք է հարց՚նէել : Այսօր, գոյդ Ամերիկաներէն սկսած մինչեւ

մարղկային սրտի աղն իւ զգացումներուն դէմ * ո– — Այս խնդիրները իրարու չէզոքացուցին : Լիբանան եւ Աուրիա, Հիւրանսայէն մինչեւ Պարս -

րոնք ի յայտ եկած են ի տես բնութեան Հրաշա– ^՝1ԼլԼալէքևերն ու ըլլալիքները կարելի չէ կասաա>Լ , Հայկական բոլոր գաղութ Լ երՈլն մէջ

գոբծութեանց * Զէ1 * մարդիկ չեն ուզեր ծերանա ւ գուշակել : ցրուած է այս կազմակերպութիւնը, Օգնութեան

եւ մ եռն ի լ * պէտք է ե ր ի տ ա ս ա բ զ ան ա լ ու յարա­ • • Լուսինը կանանչ նայուած՜քներ կը սրսկէր :
տեւել Հ
կ ե ց ո լց ո ւած գո րծ ո ղո ւթ ի ւնն երր բո լո բովին ներգործական ել անցողական բայերը , դերանունը
Ափսոս * սակայն ոբ մեր այս խաղաղ կեանքի
գ ագրո ցուցուէ կը շփոթեն ածական\ի Հետ եւ բայը Կր Հոլովեն
վայելքը շուտ վեր^ կբ գտնէ* եւ խորՀիլ որ կրկին
Մ ա\րգիկ որ չեն կրնար զան տզան ե լ տակաւ ին փոխանակ խոէարՀելոլ, մարդիկ որ քերական՚ոլ -

պիտի թաղուինք օրը օրին աճող ծանր մ տտՀողու– թիւնը կը ծաղրեն անոր նո կիրապետո լթեևէն ջը–

թ ի ՛ւնն եր ու մէջ : Հացի պակաս * սննգեղէնի սղոլ Ան ո ր ո շո լթ ի ւն բ * մեծութիւնը աւելի զօբաւ՛ո ր ղտյնացած, կը ճգնին օրինական՛ացնել իրենց բեր–

թիւն * վարձքէ բու եւ տուրքերու յաւելում * դրա - են այսօր քան՝ պատերազմի տաք օրերուն ; Երէկ /յէ՚ն դուրս թավադ ամէն տգեղութիւն , կը յանգդ–

մ ի ան սա ո յգ վիճակ ել մ ան աւանդ գալիք պատե­ գէթ կը մ տածէ ինք ո լ կը ս իրէ ինք Հ աւատա լ որ ն ին իսելք ու միտք սովրեցնել, լեզուական՝ կանոն­

րազմ ի մ բ աՀ աւոր ու մ աՀ ա ց ո ւց ի չ Հ եռան կա ր բ * մ ղուած՝ պա յքա ր ը գանակի Հարուած ով մը պիտի ներ շինել, մեր արտայայտութեան բոլոր մ՛իջոց­

աՀա արդէն քեղ կր կլանեն կրկին : մաքրէ ր աշիսարՀ բ իր վտ ան՛գաւո ր պա լա բներ էն * ները ջարդուփշուր ընել ամէնուն աչքին տակ։

ին ո ւթ ի ւնը իր Հ ր աշա լիքն ե ր ո վ կտտա րեա լ մինչ այսօր կը տեսնենք ու կ՚ապրինք նոր տե սակի Երբեք տգիտութիւնը թագաւորած չէ այսքան
խրմ–
սպեղանի մը եղաւ մեր վէրքերուն* նաեւ ինչու չէ պալարն ե րով մ արգկա յին՛ մ աբմնին վրա յ * աւե լի եւ մեր բարբառր ԼաՀատակուած չէր այսքան

գա սա իա րա կ ի չր մեր Հոգիներուն Հ Հոն իր ծոցին թունաւոր * աւե լի մ աՀ ա ցու % դժ՜օրէն :

մէջ* աւագին ու մայռին վրայ * ջոլրին մէջ թէ լե– Ատ լան տ ե ան ի ք\ւխաը ^ մ եծերոլ խորՀ ուրդը Եւ Ը^թ֊՚րցոգը տեւականօրէն պիտի դիտէ այս

ռան բարձունքին վրայ բո լո (՚ր սեւցած * կարմրած* սարդ իրենց կարելին ՛ու ան կ ար ե լին պիտի փո ր - Բարեկենդանը, ուր ծաղկոցէն կամ նախակրթսք .

֊I պփա-ր շրթ՛ունքներուն քոյր-եղբայբ դարձած էին* ձէին բոլոր լոլրջ անՀ աս կաց ո ղութի լնն երը վե ր– րանէհ֊ ելլող որեւէ պարոն Հրաշքով մը խմբագիր

ոչ կիրք եւ֊ ոչ ալ ատելութիւն : սնել եւ Հնարաւորութիւն աալ ՄԱԿփն խաղաղօրէն պիտի դառնայ յանկարծ, ինչ կ՝ըսեմ, գրագէտ եւ

Ասդին մեր առօրեայ կեանքին մէջ բո ԼՈ քամիս լուծելու ազղամիջեան ամէն կարգի վէճերը է ոբ - Հրապարակագիր , քննադատ ել տեսաբան :

Հակառակն է արդէն։ Եթէ կարենայինք տեսնել պէս զի րնգՀ ան՛ ո ւր ա պա Հ ո վո ւթ ե ան մ էջ աղդե րը Ան է որ պիտի խլէ անպատկառութեան մրցա.

մարդկային Հոգիներր, պիաի ապշէինք,ամէն ան - ձ ե ր բա զա ա ո լին բռնի տի բա պետ ո ւթ իւննե րէ եւ ռ լ սլիաի չամչնա յ պոռալու թէ Հայ ժողո­

Հատի մէջ գտնելով կենդանիներու. Հետ նման ու. - գաղտնի գի ւան ագի տ ութեան չա ր իքէն ՚. Ու քա՝ էէիս վուրդը ոչ դպրութիւն՛ ունի , ոչ ալ մշակոյթ , սքի–

թիւն մբ՛ դետն ի մողէսէն սկսած՜ մինչեւ. օդե բու ուղիղ գէպի տ ի եղեր ական մ ո գո վր գա վար կա ր դե - ՚"1՛ յիչէ Հեղինակներու անուններ որոնց ազդու -

մէջ ազատօրէն թռչող արծիւը , նապաստակէն ԲՐ * մ,իակ ու բացարձակ միջոցը ապտՀովելոլ Հա­ թիւն,ն անգամ անծանօթ կը մնայ իրեն , ել ձեզի

մինչեւ վագրր մարգոց մէջն են, իւրաքանչիւրը մար մարգոց Հանգիստն ու ազատութիւնը : լրբօրէն պիտի Հա յՀ ո յէ , երբ փորձուէիք զինքը

մէկ մարդու մէջ, երբեմն ալ քանի մր Հատր մէ– Եթէ ո՚յսպէս լինէր* վերապրողներս ի խորոց զգաստութեան Հրաւիրել :
կին մէջ–.
սրտի ուր ել ինչ պայմաններու մէջ ալ ոբ ղըտ–
Կատարեալ զուլում , որ սկսած է վարակիչ Հան­
կենդանիները իսկական պատկերն1 են մեր ու֊ նոլէինք* փառք* Հազար փառք պիտի տայինք բո­
գամանք ստանալ այլազան ազդակներու բերումով,
նակութիւննէբոլն ոլ բարքերուն* գիտեցէք շոլր– լոր զոՀերուն ել ին կահն ե ր ո ւն ^ որոնք ի դին իրենց
ու կր սպառնայ դառնալ ախտ ել Համաճարակ :
$երնիգ* եւ որչափ աղոլէսանման խաբողներ* օ - կեանքին՝ մ եզ եւ ղալիք սեր ո լնգն երը փրկեց ինմ ո–
Կարծես վրէժ լուծել կ՝ ուզեն սրբութենէ մը, որ
ձեբոլ պէս սողացողներ * վադրանման գազանա­ ղոքի մաՀասփիւռ ճան՛կերէն :
մայրն է սակայն իրենց , ել գիեցոլց , խնայեց ,
ցածն եր պիտի գանէք : կենդանիներն ստեղծուած
Ա՝եծեբոլ հյորՀուբգը իր վեթոյի իրաւունքով* շունչ ո լ Հոդի տուաւ իրենց ;
են կարծես որ մարդիկ դիլրոլթեամբ զանազանեն
պարզ Հ ա շատ ր տ բ դատարանի մր արմէքը անգամ
չարն ու բարին * իսկ մարդ արա բած\ը իբ զանա­ ժամանակին ոստիկաններ կային, որ կը ձեր­
չբունի այսօր *Հազար անգամ պա խա բա կո ւած գաղտ–
զանուող Հոգիին Հետ պէտք է ունւենայ նաեւ խելք * բակալէին այս կարգի յանցապա րանե ր բ ել զիրենք
ն ի ղի ւա ն ագի աո ւթի ւնը աւե լի քան ի ղօ բու է*
որպէսզի դաստիարակուէ լով ի վիճակի՝ ըլլա յ Հե– կը զամէինանարգոլթեան խաչափայտին վբայ։(քվ
ինչպէս ղազանի դաշնադիրներու խագը : Ե*– լ \ Ա ե լ
էէ՛ յ Ի Ժ ր ՀայՐ Ար"էն ՚Լազիկեանը, ոբ կրակ կը
քեւելու գեդեցիկին՛ ոլ բարիին Որ երկու Համ ա շիւ ար Հա յին աՀռե լի պատերազմն ե–
Հայթքէր դաՀիճնեըուն երեսին , ու չէր մոռնար
ք1 յայտ բերել Հոգիի ազնուութիւն * այս է րէ վեր՛ջ Տ ուր միլիոններով
մարդիկ զոՀոլեցան * կրկնել իր օրակարգը.

մարդկային ընկերութեան դաստիարակութիւնը * զ արե բու ստեղծաղո րծ ո ւթ ե ան արդիւնքներ Հ իմ– - Ս՛ի՛ գրէք, այլ գրեցէք ,

ո ը կը ստեզծէ իր կա ր գին ան կաշկանդ ու ազատ նայատակ կործանեցան * այսօր ամբողջ աշխարՀբ ՚՛ Վ էէ յ Ի Ժ ր տակաւին Հրապարակային վի­

մարգը : Մաբգկութեան յաւիտենականութիւնը * եւ աւելի քան երէկ սպառազինման՝ ել անապաՀ ովու–

ազատ բն՛ութեան դեգեցիկ ոլ խագագ վայելքը , թեան են թա ր կո ւած է : ճաբանութիւները այս կամ այն բառին, ստուգա­

այն ատեն միայն կը դառնայ օրՀնութիւն : Ա*\է*արՀԲ այսօր կը նմա՛նի ծանր ալեկոծոլ բանութեան եւ կանոնին շուրջ, վէճեր որ ամիսներ
- կը տեւէխ
Ա խալ կը մ տածէ ինք երբ կբ Հ աւատա յինք թէ թե ան։ մ ր Հ ետեւանքով ի ր կողքին պառկած իբր գաղափարական կռիւ եւ յաղթա -
նա - կանը կը դառնար իսկական ախոյեան
պատերազմն երր վի ր ա բո լմ ա կան՛ դո րծ՜՛ո գութեան\ց լուն գ .որու մէջ ոլղեւորներբ կբ շաբմին՛^ կ՝աղմը– :

նման բարերար գեր պիտի կտտար են։ ի բարու յա– Հիմա րաց է ասպարէզը , է լ մեծայարգ «առաջ­
կեն * զիըաբ կր բզքտեն , առանց սակայն՝ իրենց նորդներ»
,այնօրէն կ քաջալերեն Հայերէնվ, ջար­
ջորդոդ մեծ ոլ պզտիկ աղդամիջեան թէ Համաշ - ծան ր կացութեան իսկական գիտակցութիւնը ու­ դարարները
, կր ծափաՀարեն զանոնք եւ մեծա -
խարՀ այ ին կռիւն ե բ ը աՀաւոր *շատ աՀ ա ւո ր չարի նենալու ւ Ամէն* ոք կր պոռայ , իբ կարծիքբ կբ տառ
կր Հրատարակեն անոնց չքնաղ մարգարիտ -
ներ պատճառէ ց ին : Ամէն էն առաջ մարդկային Զա­ պարտագբէ , ա ր Հ ա մա ր ել ո ւի իր դրացին* ՝Ր^կեբբ ները, փոխանակ
նետելու արժանի տեղը,֊– զամ -
զատութիւն ը կա պա ե ցին - տկար բ զօբաւո րին գե– կամ ազգակիցը։ Նաւապետէն սկսած մինչեւ Հա - րիւ֊ղ կամ աղբանոց *

Ր ին դարձ՛ս ւց ին * յ առաջդ իմ ութեան անիւը կասե - մեստ նաւաստին վայրկեան՝ մր կը Հարցնեն իրենք

ցուց՛ին * ատելութիւնը * կիրքՐ 1 արՀամարանքբ * իրենց , ՀՀոլբ կԳրթանք» Հ Որքան լաւ պիտի ըլլար եթէ մեր մամուԱւ են­

դա ւ աճ անութ իւն բ մ արգկային Հոգիին մէջ թա - Մենք ալ մեր կարգին կը Հարցնենք* թարկուէր Հաւաքական զտումի մը, եւ պատժա -
ոԲւր պի­ կան միջոցներ
փանձեցին; Մէկ խօսքով աՀա մ ա րգբ^մ ա րգու դէմ տի երթանք այսպէս : կիրարկոլէին մեղանչողներուն Հա.

մ ար ;

գ ա յ լ •• ՀԱ6ԿԱՍԷՐ (Մարմաբա) ի❁

Fonds A.R.A.M