Page 270 - ARM_19-1947_03
P. 270
Ա Ր Մ Ե Ն ԻԱ կեանքը։ Մասնաւորապէս կռիւնվալտի երկու
Պավաոսռայ գաղութը փայտէ խարխուլ տաղաւարներու մէչ Հաստատ .
ուած 65ի մօտ Հայեր տխուր վիճակ մը կը ներկա,
Եէիտասաէդաց Մ իա թեաԱ Պավարիոյ մ էէ, Մէլնէի ^ լ շրջանները , յացնեն : Մեծ մասամբ կիներ երեխաներով ,
ՀԵ8ԵՐՈՐԳ ՏԱՐԵԳԱՐՋԸ Կ՛։իւն վալա , Բա սա ո Լանտցոլթ , ՝Բէմբթ,չշն, կան ծերեր եւ Հիւանդն եր , զուրկ խնամքէ, խոնաւ ու
250/՛ մգա Հայ տարագիրներ պատերազմի ընթաց կիսաքանդ փայտէ տաղաւարներու մէչ, ձմեռր
քին զանազան երկիրներէն Գերմանիա բերուած ցուրտէն, ամառը տաքէն կր տա՚նիւին եւ այս ա.
Կաղմւոկ ե ր պ ո ւթիւննեբու պատմ ս ւթետս\ մէք աշխատանքի Համար % մէւոլն վյրայ, ս ն ՚ ՚ ^ գ ի զգալի պակասով, կը ՀիԼ֊
վեց կամ եօթը տարին՛ խոշոր շրջան մը չէ ; Բացի Կռիւնվալտի 2 փայտաշէն ճամ բար Լ ե - ծին։ Անշուշտ այս պայմաններու տակ պիտի
ք*այց երբ. նկատի կ՚ունենանք մէութեան մբ րէն, որոնց մէչ 65 Հայեր Հաւաքուած , միասնա փճանան, եթէ երբեք արտասաՀմանէն բարեգութ
կտրած՜ ուղին ու իր օրըստօրէական վերելքր , ա յն բար կ՚ապրին , մնացեալները , իրարմէ քի-լօմէթր– Հայրենակիցները օգնութիւն չՀասնին :
ատե՛ն կբ
դառնան ամ եեակարճ մամ ան ա կա շյր ջաննե րն\ իսկ ներով Հեռու, քաղաքին։ մէչ եւ մօտակայ գիրգերը Միւնիխի վարչութիւններր երկու տարիէ ի
ցրուած են : Այս պատճառով կարելի չէ յաճախ , վեր ամէն տեղ Ամերիկա եւ այլուր , գր՛եցին , օգ,
ուշագրաւ : Հայութիւնը ի մի Հաւաքել, Հանդէս կամ ներկա նութեան կոչեր ըրին յանուն տառապաՀիւծ Հա -
Աօտենալով այս անկիւնէն Արմենիա Երի՛"* յացում– պատրաստել, եկեղեցի կամ դպրոց Հաս ֊ յո ւթեան :
•ԷԻիո լթ՛՜եան անց՛նող վեց տարիներու կատար տօ՜ աշ տատել : Երկու տարուա՛ն ընթացքին , կարելի եղած ԱմերիկաՀայ բարեսիրտ Հայոլմը մփայն, Պ–
խատանքին , կբ գան ենք ղայն խրախուսական ու է երկու անգամ պատարագ մատուցանել ՝Բէմբին Ժօրմ Մարաիկեանի , Միւնիխ Հանդիպումին առի
յուսաղրիչ % ՇաՀ
նորաշէն ընթերցասըաՀին մէչ, Համպուրկէն ՛Բանի թով՝ ընդարձակ տեղեկագիր - քսէ գրագիր մր
լամեան վ րդ * ի րա րե Հաճ այցելութեամբ։ տաբ խմբագրուեցաւ ու յանձնուեցալ իրեն իր ձեռքով
Հեռաւոր այս ափերուն ՛վյրայ երիտասա բղա - մը անգամներ ալ փոքր երեկոյթներ , նոր Ամերիկայի Օգնութեան կոմիտէներոլն Հասցնելու
կան մի ութ իւննե բ եւ "՛՛Լ՛Է ային կեանքին– ու մեր ուս յ ել ՎյռըգաւաԼցի առթիւ։ Համար։ Տիշեալը սրացաւ Հայ մր , ականատես
ապագային Հանդէպ անոնց ցոյց տուած՜ Հետա ֊ Պատերազմի շրիւնին , Միւ֊նիխ Հազիւ 20 - 30 ր ւ յա յ ււ յի շրչս/ն՚իս կարիքներուն խոստացալ բարե
նախքան
քր ՔՐ ո լթ ի ւն ր պարագայ մ բն՛ է զոր կա րե էի չէ ան ^ Հայեր ունեցած է որոնցմէ 8 ՚10 Հոգին խօսել պատկան՝ կազմ ա կե ր պո ւթ իւններ ո ւե լ օգնու
Արեւելեան
նկատ թոդոլԼ * պատերազմը Հոն Հաստատուած էին։ թիւն՝ Հասցնել։ Խոստմանը Համաձայն՝ Մի՛ւնիխ
Այսօր մեր ե րիտասաբդո ւթիւն բ այն\ չէ ինչ որ գորգի մասնագէտ Պ՛ Ղթոլպար ՀՀօՀրապ Լոզբացեաւ ստացաւ Ամ ե ր ի կայէն նպաստներ :
էբ տասնեակ մը տարիներ առա^Հ Գրիգոր ԶօՀրապի
Հօրեղբօրորդին) ունեցած է իր 1946^5»՝ Հոկտեմբեր ամիսէն ի վեր Միւնիխ
Հասնող սեր ունդր խոշոր տոկոսով մտած՜ է գորգի արՀեստանոցր ուր աշխատած են Հայեր : ստացաւ 2 անգամ Հպակա՛ն՝ սնունդի օգնութեան՝
երիտասարդական միութեանց շարքեր բ ու կ՚աշ Բնք Հմուտ երկրի լեզուին եւ օրէնքներուն՝ , բար՚ո– ծրարներ, ի՛ւ կ 2 ամիս առաչ ալ 100 Հատ (շ&Ր6
խատի իր մասնակցութիլնբ բերել Հանրային ձեո– յապէս եւ նիւթապէս օգտակար եղած է իր Հայ - ք>Ցշէ€է) , որոնք բաժնուեցան Պ ու վ ա ր իւ ո յ բո լո ր Հա
նարկներոլ ; րենակիցներոլն : Անկէ զատ քանի մը Պուլկարա– յերուն Հաւասարապէս :
1 9 3 9 ^ աւլաԳ
Հայ ուսանողներ եւ երկրա չափներ Պ • ,ճ • Պա - Տեղւոյս Հայութիւնը խիստ երաէստապաբտ ,
Մեր մ ո զո վո ւբ դին ու մեր Հ այրենիքին Հան - եղած են Միւնիխ։ Այս վերչիններէն քան դաշնակից 1լօրՀնէ. նախ Պ • էհօրմ Մարտիկեանը , ապա օգ
Հ ե տաքբքրո ւթիւնը անու է Հայ Կ • Ի)աչբ
դէպ անոր ցոյց սա ւած լան եան, 1945/՛ ոկիզբները նախ նութեան փութացող ԱմերիկաՀայ եղբայրները :
րանալի է Հ
բան՛ակին մուտքը, կազմակերպած Կ՛իմանանք որ Պ՛ Մարտի կ Լոյ՛ն ազդու կոչեր Հրա
՝ ^ՐՐ Գ" յոէ՜թէէ~*1 ուն ի ա յ՛ս ոգին , կբ նշանակէ եւ ՀետզՀետէ Հ ի մնա ւո բ ուե լո վ եղած՜ է մեծապէս տարակած Է Ամերիկայի մէչ, որպէսզի Հայ Հա
կ՚ապրի մ եր երիտասարդութեան մէջ խանգավա - օգւոակար կազմակերպութիւն մբ, Հեռաւոր ձԲՐ՝– րուստներր ձեռք երկարեն , Գերմանիս յ 3000 Հա
ռութիւն ու եռանդ : ջանն եր էն Ա՝ իւն իխ Հասնող Հայ տա բաղի րնե բոլն յերը ազատելու Համար ոչնչացումէ, արագ եւ
զետեղման ել պարեն աւորման գործեին մէջ : Հա ք վճռական :
Արմենիա Երիտասարդաց Ա՝ իո ւթիւն ր , ա– կար՛միր 1Աաչբ վեց ամիս Ամերիկացին եր ո լն կ"Գ~ Կ՛՝ առաչյա ր կո լի նախ պար են աւո ր ե լ ել պատս
ի ւննեբ էն՝
ռա^ին ը բոԼ"բ երիտասարդական մի ութ ԳԳա*յ իր մէ սննդամթերք ստացած՜ ու պարենաւորած՝ է Հայ պարել (սնունդով ել Հագուստով) եւ յետոլ զա
իր Հիմնարկութեան առածին օրէն իսկ գաղթականութիւն բ : Ա օղախի մէջ Հա յ սպան իա - նոնք օր առաչ Գերմանիա յէն դուրս, աղատ եր -
վ բայ դրո ՚ ֊ ա ծ՜ պ ար տակ ան ո ւթ ի ւն նե րբ ։ կան ճամբաբ մ ր Հ ի մն ո ւած <ՐԼԷալով , Կ • 10 • ի կո ՛Լ կիրԼեր տեղափոխել; Լիայոյս ե՛նք որ յիշեալին
Արմենիա Երիտ. Ա՝իութիւնբ կբ Հիմնուէր մեր մէ, երկու իհրանսաՀայեր Արամեան Գէորգ եւ ՝Բե. կոչեր յ, պիտի արթւցնենԱմ երիկաՀայ Հարուստնե
մշակոյթին, մեր լեզուին >ո լ պատմութեան պա շ ֊ բիմ եան Հ րաԼտ , ո րպէս վարիչն եր մ ատակարա ֊ րուն՝ մէչ ազգային ոգին ու ա րմ ան ա պա տ ո ւո լ -
տամ ո ւն վէր նոր սեր ունդին՝ մ Էջ խորացնելու առա ր ած՜ են տաք կե րա կո ւբ Հա լ տ ա ր ագի րնե ր ո ւն ; թիլնր , լաւագոյն արղիլնք1եբ ապաՀովելով :
ջ՛ս զ ր ո լիք ե ամ բ ; Գմ բա իս տարար այս սհնգամթերքբ գաղբեցոլ- Բոլոր բարեբարներուն վեՀանձն արարքներբ
Ղ*եռ պատանի էին այս տղաքր , երբ այս նպա ցած՜ են Ամերիկացիք առարկելով որ, միայն– մեծ՜ մհզ Համար անմոռաց պ^տի մնան։
Ա–
տակով իրարու մօտ բերուեցան ՚. Անցան վեց տա զօրս/նքՈցներ ո ւ մէչ ռ ւ ն ր ա յ ի Հ ովանաւո բո ւթեան Պ08ԱՃԵԱՆ
րիներ , այսօր անոնք արդէն– երիտասարդ , ոչ մի տակ եղող տ ա բ ա դի բն ե ր բ , ո րպէս 0. ^.ներ միա յն
այն ստացան ո ր ււշ փո րձտռո ւթիւն ՝ իրենց տարի Հողած՜ութեան աււարկա Հ պիտի Բէէան՝ , իսկ յի^եաւ
քի ն. Հետ կապուած" կ արդ մբ ա շիւ տ տ անքն եր ո լ ճամբարներէն– դուրս մնւացա,ծ ցիրուցան փոքրա - ՍտեփաԱ ՄափասեաԱ
մէջ , այլեւ դարձան գաղափարակիցներ անոնց , թիւ գա գթա կանն ե բ բ քազաքի ն մ էջ , մ ո զո վո ւբ դին
որ կ՚ապրէի՛ն– սերունդին վա զ ո ւ այ ճակատագրի տրուած՜ պա ր են ա չա փ ո վ պիտ ի բաւականանան :
ՀնՀնուքով Հ Ունրա յի ճամբա բն ե ր ր արդէն լեցուն ԲԱ ա լո վ , ^ամանակին « Յ ա ռ ա ^ » ^ մէջ ցաւ/ափ աեղեկա -
ցուցի1՚ ք անուանի ա լի/աս եա–
Հակառակ կրկԼակ դիմումներու կաբելի չեղաւ նի մաՀը որ տեղի Հայագէտ Ա տեփան Ա խոր
մէջ,
Ամէն մեր շրջան ի Հա յերր բնդուն իլ տալ : Ասկէ վերջն– ունեցած՜ էր Եբսէ֊անի
ա՛ն ոնք , որ պատեՀ ութիւն բ կ ունենան էր որ սկսաւ Հայ տ տ ր ա գի րն ե ր ո ւ Համ ար ապրուս ծ եր ո ւթեան Հասած՜ , ծ՜նաւծ՜ րԼԼա(ով
տի գմ ո ւարոլթ իւն բ :
շփումի գալոլ Արմենիա Երիտասարդաց Աիու– \857ին, Ա -
թեան առածին շարքերը խտացնող տզոց Հետ , ար Հա ք Կ * Խ աչի պաշտօնական գո բծ՜ունէութիլն ր իսՐէցի*այի մէջ\ Բեղուն\ լեզուաբանը, ունեցած՝ ՝է
դէն կբ կրեն ջերմ տպաւո բութ ի ւնն եր : Լոլ֊րջ դժ՜ուարութեան բախած՜ բ լ լա լով տեղական՝ 60 տարուան՝ տքնաջան աշխատանք մը որպէս ան -
Հունձքը , իրապէս մխիթարական , արդիւնքը ի շխ ան ո լթ ի ւննե ր ո լ կողմ է , կազմ ուեցալ Հա յ Օգ խոնջ պրպտող; ինքն էբ ոբ Հաստատեց քԱորենա -
ե ղալ թ ա ւի ո ւ ած յարատեւ ջանքերու յ նութեան կոմիտէ մը, ՖրանսաՀայ ԶարեՀ Աս լան- ցիիև Ե • դարոլ պատ կանիլբ եւ մնաց ասա մաե՜ն/ սաա Հրմաոնթւա
Առաջին վեց տար ին ե ր բ սաՀեցան խօսուն, ար եան ի նախաձեռնութեամբ որ պաշտօնապէս ճանչ աոմւսէոնւէմնն՛ ասիրնոշղաընաւոր անդոէմր։քն Երէրեւանոիրպէս ՀՀամայկաբան եւ
դիւնքով X
ցուէ լով, ուա են– մբ գործ՜եց յօգուտ Հայութեան ; գինքը իրաւամբ կը բաղդատեն Ալիշան՚նեբու ,
ք՝ո լո ր նշաններբ ցոյց կուտան , թէ կարդա - (Հետոյ կազմուեցաւ Հայ բարենպատակ նոր միու- Բագրատ ուն իներու , Հիւըմ իւզեանն՚երոլ Հետ, իր
պաՀ ո ւթ ե ան– օրի նա կ այս տղաքր պ ի տի դառն ան թիւն մ ր , Տօքթ • Լիպարիթ վարղապետեան ի մեծ գործը <ձՀայերէն բացատրական բառարանը
չորս Հատոր, որ ունի 120.000 Հայերէն բառ, ես
վա զո լա յ նո ր աշխատանքն ե բ ո լ մ էջ օմանդակ ա– նախադաՀ ո ւթեան տակ որ իսկապէս Հ րաշքներ 52.0 տպագ. էչ, 1 9 4 6 ^ արժանացաւ Աթալինեան
մր ց տն\ա կի Հ
նոնց , որ անցնող տարիներուն աշխատեցան) իրենց գործեց գաղթականներուն Համար։ Տիշետլբ րէլա–
ել զօ
Հ ամ ար % լ՚ւ՚ի նախ ՈԼ՚Թրափ. ապա 11ւ|(ւ(Օյ|ւ պաշտօնեայ
ԻՏոստմնալից աշխատանքի մ բ առջեւ կանդ - րաւոր փաստաթուղթեր ունենալով Ամ երիկեան Նախակրթութիւնը իը ծննդավայրին մէջ ԱԱ–
նած՜՝ այմմ կր նայինք ապագային ։ ի շիսանոլթիւննե րու կողմէ, մեծ՜ապէս սատարեց տա նալէ յետոյ՝ 1874^ էջմիաՀնայ ճեմարանին
Հայ գաղութի՛ն ղմուարին՛ կացութեան։ Ենք ար - առա ջին եղաւ։ Ջ ՚ ՚ ր ս
Տ առաջի կայ նոր տա րին երբ պիտի ունենան դէն փաստաբան , դատական մէջ, ան - ղրկուեցաւ աշակերտներէն տարի վ^ըն
ղոբծ՜եբոլ Արեւելեան
անտար ակո յս նոր թելադրանք ու պաՀ անցներ ։ Բեթերսպոլրկ Աղուներու
մեղ Հալ երիտասարդներու Համար խիստ օգտա Հաամս ա լսարան ը Հայ լեզուի իր Հմտութիմնը
Նոր մամանակներք կբ զ±ն\են ղանոնք ամէնուն կատա
կար եզալ , ո չ միայն Պավարիոյ՝ այլ Հյ թ ո ւ թ կ ար - րելագործելու։
վյ՚այ ։ Փոքր ընդՀատումէ մը վեըչ 1889–
աո ի մէջ եւս ։
իլ փայլուն յ ա ^ո զո լիժ I, ա մ ը մր աւարտեց Համա
Համ ո զո ւա ծ՜ ենք ^ ոբ Արմենիա Եր՚իտասա բղաց
Ներկայիս Աիւնիխ նոր րնտբոլթիլնով ունի լսարանը։ Հոն իրեն դասընկեր ունեցած է փր"ֆ՛
շաբքերր խտացնող ամէն մէկ երիտասարդ ու երի
վարչութիւն մր , ճարտարագէտ Տիգրան Կիրակոս– Ն • Մ առը :
տասարդո լՀ ի , պիտ ի զգա լ ատի կա , ու ր ս ւս ա յնմ
եան ի զեկավարոլթեամբ , իսկ Տօքթ • Լիպարիթ Երկար տարիներ ՛վարեց ուսուցչական պաչ -
պիտի բերէ իր օմանդակութ իւն բ միութեան նոր ւննեք^Ր Հայաստանի մէչ, մի աժ ամա՛՛ն ա կ աշխա
ՎարգապետեաԼ կբ մնայ ո րպէս Պավարիոյ Ս. Տ.
աշխատանքներոլն ;
գօտիներու Հայ ներկայացուցիչը : տելով Հայ լեզուի ուսումնասիրութեան ; ի,ր Հրա
Հին ե բո լ փ որ ձ առ ո լթ ի ւն բ ՝ ղօ ր աց ա ծ աւագնե Աիլնիխի շրջաններէն ՝Բէմբթըն ել Լանտցոլթ տարակութիւնն ե ր էն նշանաւոր են «Գրաբարի Հո
րու ցոլցմ ունքներով՝ պիտի դառնա յ նոր նպաստ ունին իրենց ներկայացուցիչները : Ա՛ր երկրաչափ լովումը, խոնարՀ ում ր եւ անխտիրները–» ^Գրարա
մբ նորեկներուն , որոնք տարուէ տարի կոլղան Նյ՚կեան , /» . ըԶաւէն Արապեան որոնք իրենց շ ր ջտ֊ րի Համաձայնութիւնը ։Հ<.Գաս՝ինթացք Հայոց Հին
խտացնել այս կենսունակ մի ո ւթեան կուռ շար - նի Հայութեան– ընթացիկ գործ՜երով կր զբաղին եւ մատենագրութեան։ Բազմաթիւ թարգման ութիւն
քերբ : Հաշուետոլ են Աիւնիխի կեդրոնին, Ա ի ւն ի խ ի նեբ ունի գրական ել բա՛նասիրական , իսկ գրաբա
Մօտաւոբ առիթի մբ ՛վեբապաՀ ելով թիլերով վարչութիւնն ալ իր կարզին Հ աշուետու է & թոլթ– րէ աշխարՀաբարի թարգմանահ է Խորենացին եւ.
պատկերացում բ նո յն իսկ վերջին տարուան րնթաց– կարտի ճամ բաբին՛ մ էջ վերջերս շրջաններու Փ ա ւս տ ո ս ւ
քին կատարուած՛ նուաճումներուն , բսեն-ք ան ց ո - պատգամաւորներու կոզմէ ընտրուտՆ, Համայն՝ Շուտով տպագրութեա՛ն պիտի յանձնէր Փաւս–
լթ իւնր
ղակիօրէն, որ միայն Պ՛ Այրէ"ի մէջ, Արմենիա Ե– *իեբմ ան ի ո ւ Հայ գա գթա կանն եր ուն , լ իազօր տոս Բիւղա՚էղի աշխարՀաբար թարգմանո
մողո–
ր իտասաբդաց Ափոլթիւնը ունեցած է աւելի քան՝ կեդր . վարչութեան։ Այս մարմնին կր նախագաՀԷ եւ 140 առածներու ու ա լան դո ւթ ի ւնն՛ե ր ո լ
150 նոր անդամն ե ր ո լ յաւելում մ բ ։ ճէ լալեան : վածոն Ախալցիսայի բարբառով։
Եւ խոստովան ինք, ո ր մշտաշող է այդ գործ՜ը ք^ացի Ծթոլթկարտի ճամբարի վարչութենէն՝ Այս ամփոփ քանի մը յի շո ղո լթ իւննե րով կ՛ու
ընթեր
ել գեղե ց իկ , վասնզի ան ո լն ի մտաՀ ոգոլթիլնր որ մեծ բարեբախտութեամբ մբ երկու տարիէ ի զենք իր մաՀուան առթիւ թարմացնել մեր
վեր ոլյնրայ(ի, < ոգածութեան տակ ամէն տեսակէ - ցողներուն մէչ իր մասին «Յառաիի նախորդ թի
:
Հայ քանակին ու որակին ; է/ւ ո ւի լալ պա ր են աւո ր ո ւած ու պատսպարուած Է,
ՊաՀել առաջին բ ու ն ուի ր ուի լ որակին բար - շրչաննեըոլ Հայութիւնը ողբալի գրութեան մէչ կր լերով լոյս տեսած ուսումնասիրոլթիււնը
է
տուայտի : Բեղուն եւ լե զոլա բան այս մեծ ՀայոԼն իսկա
ձրացման՝ Հայրենասիրական աշխատանք մբն կան արժէքը ել Հա/ լեզուին իր մատուցած ծառա
զոր կատարեց Արմենիա Երիաասարգացշ : Պ ավարաՀայ ո ւթ ի ւեը մէեիոլկէս տարիէ ի վեր, յութիւնը կը մնայ ուսումնասիրել բանասէրներուն
ղ.ը -
զուրկ օման դակութ իլնէճ պարե1 ատոմսերոլ Իր եւ լեզուաբաններուն , արժանի ւրգանքը մատ ո ւ
վ-եծ մշակին;
. (Խմբագրական ԱՐՄԵՆԻԱԷ) րութեամ բ կիսանօթի վիճակով կը ՔաչՔչէ «նե Համ, ՛ր Հայ մտքի ւսլս
Fonds A.R.A.M
Պավաոսռայ գաղութը փայտէ խարխուլ տաղաւարներու մէչ Հաստատ .
ուած 65ի մօտ Հայեր տխուր վիճակ մը կը ներկա,
Եէիտասաէդաց Մ իա թեաԱ Պավարիոյ մ էէ, Մէլնէի ^ լ շրջանները , յացնեն : Մեծ մասամբ կիներ երեխաներով ,
ՀԵ8ԵՐՈՐԳ ՏԱՐԵԳԱՐՋԸ Կ՛։իւն վալա , Բա սա ո Լանտցոլթ , ՝Բէմբթ,չշն, կան ծերեր եւ Հիւանդն եր , զուրկ խնամքէ, խոնաւ ու
250/՛ մգա Հայ տարագիրներ պատերազմի ընթաց կիսաքանդ փայտէ տաղաւարներու մէչ, ձմեռր
քին զանազան երկիրներէն Գերմանիա բերուած ցուրտէն, ամառը տաքէն կր տա՚նիւին եւ այս ա.
Կաղմւոկ ե ր պ ո ւթիւննեբու պատմ ս ւթետս\ մէք աշխատանքի Համար % մէւոլն վյրայ, ս ն ՚ ՚ ^ գ ի զգալի պակասով, կը ՀիԼ֊
վեց կամ եօթը տարին՛ խոշոր շրջան մը չէ ; Բացի Կռիւնվալտի 2 փայտաշէն ճամ բար Լ ե - ծին։ Անշուշտ այս պայմաններու տակ պիտի
ք*այց երբ. նկատի կ՚ունենանք մէութեան մբ րէն, որոնց մէչ 65 Հայեր Հաւաքուած , միասնա փճանան, եթէ երբեք արտասաՀմանէն բարեգութ
կտրած՜ ուղին ու իր օրըստօրէական վերելքր , ա յն բար կ՚ապրին , մնացեալները , իրարմէ քի-լօմէթր– Հայրենակիցները օգնութիւն չՀասնին :
ատե՛ն կբ
դառնան ամ եեակարճ մամ ան ա կա շյր ջաննե րն\ իսկ ներով Հեռու, քաղաքին։ մէչ եւ մօտակայ գիրգերը Միւնիխի վարչութիւններր երկու տարիէ ի
ցրուած են : Այս պատճառով կարելի չէ յաճախ , վեր ամէն տեղ Ամերիկա եւ այլուր , գր՛եցին , օգ,
ուշագրաւ : Հայութիւնը ի մի Հաւաքել, Հանդէս կամ ներկա նութեան կոչեր ըրին յանուն տառապաՀիւծ Հա -
Աօտենալով այս անկիւնէն Արմենիա Երի՛"* յացում– պատրաստել, եկեղեցի կամ դպրոց Հաս ֊ յո ւթեան :
•ԷԻիո լթ՛՜եան անց՛նող վեց տարիներու կատար տօ՜ աշ տատել : Երկու տարուա՛ն ընթացքին , կարելի եղած ԱմերիկաՀայ բարեսիրտ Հայոլմը մփայն, Պ–
խատանքին , կբ գան ենք ղայն խրախուսական ու է երկու անգամ պատարագ մատուցանել ՝Բէմբին Ժօրմ Մարաիկեանի , Միւնիխ Հանդիպումին առի
յուսաղրիչ % ՇաՀ
նորաշէն ընթերցասըաՀին մէչ, Համպուրկէն ՛Բանի թով՝ ընդարձակ տեղեկագիր - քսէ գրագիր մր
լամեան վ րդ * ի րա րե Հաճ այցելութեամբ։ տաբ խմբագրուեցաւ ու յանձնուեցալ իրեն իր ձեռքով
Հեռաւոր այս ափերուն ՛վյրայ երիտասա բղա - մը անգամներ ալ փոքր երեկոյթներ , նոր Ամերիկայի Օգնութեան կոմիտէներոլն Հասցնելու
կան մի ութ իւննե բ եւ "՛՛Լ՛Է ային կեանքին– ու մեր ուս յ ել ՎյռըգաւաԼցի առթիւ։ Համար։ Տիշեալը սրացաւ Հայ մր , ականատես
ապագային Հանդէպ անոնց ցոյց տուած՜ Հետա ֊ Պատերազմի շրիւնին , Միւ֊նիխ Հազիւ 20 - 30 ր ւ յա յ ււ յի շրչս/ն՚իս կարիքներուն խոստացալ բարե
նախքան
քր ՔՐ ո լթ ի ւն ր պարագայ մ բն՛ է զոր կա րե էի չէ ան ^ Հայեր ունեցած է որոնցմէ 8 ՚10 Հոգին խօսել պատկան՝ կազմ ա կե ր պո ւթ իւններ ո ւե լ օգնու
Արեւելեան
նկատ թոդոլԼ * պատերազմը Հոն Հաստատուած էին։ թիւն՝ Հասցնել։ Խոստմանը Համաձայն՝ Մի՛ւնիխ
Այսօր մեր ե րիտասաբդո ւթիւն բ այն\ չէ ինչ որ գորգի մասնագէտ Պ՛ Ղթոլպար ՀՀօՀրապ Լոզբացեաւ ստացաւ Ամ ե ր ի կայէն նպաստներ :
էբ տասնեակ մը տարիներ առա^Հ Գրիգոր ԶօՀրապի
Հօրեղբօրորդին) ունեցած է իր 1946^5»՝ Հոկտեմբեր ամիսէն ի վեր Միւնիխ
Հասնող սեր ունդր խոշոր տոկոսով մտած՜ է գորգի արՀեստանոցր ուր աշխատած են Հայեր : ստացաւ 2 անգամ Հպակա՛ն՝ սնունդի օգնութեան՝
երիտասարդական միութեանց շարքեր բ ու կ՚աշ Բնք Հմուտ երկրի լեզուին եւ օրէնքներուն՝ , բար՚ո– ծրարներ, ի՛ւ կ 2 ամիս առաչ ալ 100 Հատ (շ&Ր6
խատի իր մասնակցութիլնբ բերել Հանրային ձեո– յապէս եւ նիւթապէս օգտակար եղած է իր Հայ - ք>Ցշէ€է) , որոնք բաժնուեցան Պ ու վ ա ր իւ ո յ բո լո ր Հա
նարկներոլ ; րենակիցներոլն : Անկէ զատ քանի մը Պուլկարա– յերուն Հաւասարապէս :
1 9 3 9 ^ աւլաԳ
Հայ ուսանողներ եւ երկրա չափներ Պ • ,ճ • Պա - Տեղւոյս Հայութիւնը խիստ երաէստապաբտ ,
Մեր մ ո զո վո ւբ դին ու մեր Հ այրենիքին Հան - եղած են Միւնիխ։ Այս վերչիններէն քան դաշնակից 1լօրՀնէ. նախ Պ • էհօրմ Մարտիկեանը , ապա օգ
Հ ե տաքբքրո ւթիւնը անու է Հայ Կ • Ի)աչբ
դէպ անոր ցոյց սա ւած լան եան, 1945/՛ ոկիզբները նախ նութեան փութացող ԱմերիկաՀայ եղբայրները :
րանալի է Հ
բան՛ակին մուտքը, կազմակերպած Կ՛իմանանք որ Պ՛ Մարտի կ Լոյ՛ն ազդու կոչեր Հրա
՝ ^ՐՐ Գ" յոէ՜թէէ~*1 ուն ի ա յ՛ս ոգին , կբ նշանակէ եւ ՀետզՀետէ Հ ի մնա ւո բ ուե լո վ եղած՜ է մեծապէս տարակած Է Ամերիկայի մէչ, որպէսզի Հայ Հա
կ՚ապրի մ եր երիտասարդութեան մէջ խանգավա - օգւոակար կազմակերպութիւն մբ, Հեռաւոր ձԲՐ՝– րուստներր ձեռք երկարեն , Գերմանիս յ 3000 Հա
ռութիւն ու եռանդ : ջանն եր էն Ա՝ իւն իխ Հասնող Հայ տա բաղի րնե բոլն յերը ազատելու Համար ոչնչացումէ, արագ եւ
զետեղման ել պարեն աւորման գործեին մէջ : Հա ք վճռական :
Արմենիա Երիտասարդաց Ա՝ իո ւթիւն ր , ա– կար՛միր 1Աաչբ վեց ամիս Ամերիկացին եր ո լն կ"Գ~ Կ՛՝ առաչյա ր կո լի նախ պար են աւո ր ե լ ել պատս
ի ւննեբ էն՝
ռա^ին ը բոԼ"բ երիտասարդական մի ութ ԳԳա*յ իր մէ սննդամթերք ստացած՜ ու պարենաւորած՝ է Հայ պարել (սնունդով ել Հագուստով) եւ յետոլ զա
իր Հիմնարկութեան առածին օրէն իսկ գաղթականութիւն բ : Ա օղախի մէջ Հա յ սպան իա - նոնք օր առաչ Գերմանիա յէն դուրս, աղատ եր -
վ բայ դրո ՚ ֊ ա ծ՜ պ ար տակ ան ո ւթ ի ւն նե րբ ։ կան ճամբաբ մ ր Հ ի մն ո ւած <ՐԼԷալով , Կ • 10 • ի կո ՛Լ կիրԼեր տեղափոխել; Լիայոյս ե՛նք որ յիշեալին
Արմենիա Երիտ. Ա՝իութիւնբ կբ Հիմնուէր մեր մէ, երկու իհրանսաՀայեր Արամեան Գէորգ եւ ՝Բե. կոչեր յ, պիտի արթւցնենԱմ երիկաՀայ Հարուստնե
մշակոյթին, մեր լեզուին >ո լ պատմութեան պա շ ֊ բիմ եան Հ րաԼտ , ո րպէս վարիչն եր մ ատակարա ֊ րուն՝ մէչ ազգային ոգին ու ա րմ ան ա պա տ ո ւո լ -
տամ ո ւն վէր նոր սեր ունդին՝ մ Էջ խորացնելու առա ր ած՜ են տաք կե րա կո ւբ Հա լ տ ա ր ագի րնե ր ո ւն ; թիլնր , լաւագոյն արղիլնք1եբ ապաՀովելով :
ջ՛ս զ ր ո լիք ե ամ բ ; Գմ բա իս տարար այս սհնգամթերքբ գաղբեցոլ- Բոլոր բարեբարներուն վեՀանձն արարքներբ
Ղ*եռ պատանի էին այս տղաքր , երբ այս նպա ցած՜ են Ամերիկացիք առարկելով որ, միայն– մեծ՜ մհզ Համար անմոռաց պ^տի մնան։
Ա–
տակով իրարու մօտ բերուեցան ՚. Անցան վեց տա զօրս/նքՈցներ ո ւ մէչ ռ ւ ն ր ա յ ի Հ ովանաւո բո ւթեան Պ08ԱՃԵԱՆ
րիներ , այսօր անոնք արդէն– երիտասարդ , ոչ մի տակ եղող տ ա բ ա դի բն ե ր բ , ո րպէս 0. ^.ներ միա յն
այն ստացան ո ր ււշ փո րձտռո ւթիւն ՝ իրենց տարի Հողած՜ութեան աււարկա Հ պիտի Բէէան՝ , իսկ յի^եաւ
քի ն. Հետ կապուած" կ արդ մբ ա շիւ տ տ անքն եր ո լ ճամբարներէն– դուրս մնւացա,ծ ցիրուցան փոքրա - ՍտեփաԱ ՄափասեաԱ
մէջ , այլեւ դարձան գաղափարակիցներ անոնց , թիւ գա գթա կանն ե բ բ քազաքի ն մ էջ , մ ո զո վո ւբ դին
որ կ՚ապրէի՛ն– սերունդին վա զ ո ւ այ ճակատագրի տրուած՜ պա ր են ա չա փ ո վ պիտ ի բաւականանան :
ՀնՀնուքով Հ Ունրա յի ճամբա բն ե ր ր արդէն լեցուն ԲԱ ա լո վ , ^ամանակին « Յ ա ռ ա ^ » ^ մէջ ցաւ/ափ աեղեկա -
ցուցի1՚ ք անուանի ա լի/աս եա–
Հակառակ կրկԼակ դիմումներու կաբելի չեղաւ նի մաՀը որ տեղի Հայագէտ Ա տեփան Ա խոր
մէջ,
Ամէն մեր շրջան ի Հա յերր բնդուն իլ տալ : Ասկէ վերջն– ունեցած՜ էր Եբսէ֊անի
ա՛ն ոնք , որ պատեՀ ութիւն բ կ ունենան էր որ սկսաւ Հայ տ տ ր ա գի րն ե ր ո ւ Համ ար ապրուս ծ եր ո ւթեան Հասած՜ , ծ՜նաւծ՜ րԼԼա(ով
տի գմ ո ւարոլթ իւն բ :
շփումի գալոլ Արմենիա Երիտասարդաց Աիու– \857ին, Ա -
թեան առածին շարքերը խտացնող տզոց Հետ , ար Հա ք Կ * Խ աչի պաշտօնական գո բծ՜ունէութիլն ր իսՐէցի*այի մէջ\ Բեղուն\ լեզուաբանը, ունեցած՝ ՝է
դէն կբ կրեն ջերմ տպաւո բութ ի ւնն եր : Լոլ֊րջ դժ՜ուարութեան բախած՜ բ լ լա լով տեղական՝ 60 տարուան՝ տքնաջան աշխատանք մը որպէս ան -
Հունձքը , իրապէս մխիթարական , արդիւնքը ի շխ ան ո լթ ի ւննե ր ո լ կողմ է , կազմ ուեցալ Հա յ Օգ խոնջ պրպտող; ինքն էբ ոբ Հաստատեց քԱորենա -
ե ղալ թ ա ւի ո ւ ած յարատեւ ջանքերու յ նութեան կոմիտէ մը, ՖրանսաՀայ ԶարեՀ Աս լան- ցիիև Ե • դարոլ պատ կանիլբ եւ մնաց ասա մաե՜ն/ սաա Հրմաոնթւա
Առաջին վեց տար ին ե ր բ սաՀեցան խօսուն, ար եան ի նախաձեռնութեամբ որ պաշտօնապէս ճանչ աոմւսէոնւէմնն՛ ասիրնոշղաընաւոր անդոէմր։քն Երէրեւանոիրպէս ՀՀամայկաբան եւ
դիւնքով X
ցուէ լով, ուա են– մբ գործ՜եց յօգուտ Հայութեան ; գինքը իրաւամբ կը բաղդատեն Ալիշան՚նեբու ,
ք՝ո լո ր նշաններբ ցոյց կուտան , թէ կարդա - (Հետոյ կազմուեցաւ Հայ բարենպատակ նոր միու- Բագրատ ուն իներու , Հիւըմ իւզեանն՚երոլ Հետ, իր
պաՀ ո ւթ ե ան– օրի նա կ այս տղաքր պ ի տի դառն ան թիւն մ ր , Տօքթ • Լիպարիթ վարղապետեան ի մեծ գործը <ձՀայերէն բացատրական բառարանը
չորս Հատոր, որ ունի 120.000 Հայերէն բառ, ես
վա զո լա յ նո ր աշխատանքն ե բ ո լ մ էջ օմանդակ ա– նախադաՀ ո ւթեան տակ որ իսկապէս Հ րաշքներ 52.0 տպագ. էչ, 1 9 4 6 ^ արժանացաւ Աթալինեան
մր ց տն\ա կի Հ
նոնց , որ անցնող տարիներուն աշխատեցան) իրենց գործեց գաղթականներուն Համար։ Տիշետլբ րէլա–
ել զօ
Հ ամ ար % լ՚ւ՚ի նախ ՈԼ՚Թրափ. ապա 11ւ|(ւ(Օյ|ւ պաշտօնեայ
ԻՏոստմնալից աշխատանքի մ բ առջեւ կանդ - րաւոր փաստաթուղթեր ունենալով Ամ երիկեան Նախակրթութիւնը իը ծննդավայրին մէջ ԱԱ–
նած՜՝ այմմ կր նայինք ապագային ։ ի շիսանոլթիւննե րու կողմէ, մեծ՜ապէս սատարեց տա նալէ յետոյ՝ 1874^ էջմիաՀնայ ճեմարանին
Հայ գաղութի՛ն ղմուարին՛ կացութեան։ Ենք ար - առա ջին եղաւ։ Ջ ՚ ՚ ր ս
Տ առաջի կայ նոր տա րին երբ պիտի ունենան դէն փաստաբան , դատական մէջ, ան - ղրկուեցաւ աշակերտներէն տարի վ^ըն
ղոբծ՜եբոլ Արեւելեան
անտար ակո յս նոր թելադրանք ու պաՀ անցներ ։ Բեթերսպոլրկ Աղուներու
մեղ Հալ երիտասարդներու Համար խիստ օգտա Հաամս ա լսարան ը Հայ լեզուի իր Հմտութիմնը
Նոր մամանակներք կբ զ±ն\են ղանոնք ամէնուն կատա
կար եզալ , ո չ միայն Պավարիոյ՝ այլ Հյ թ ո ւ թ կ ար - րելագործելու։
վյ՚այ ։ Փոքր ընդՀատումէ մը վեըչ 1889–
աո ի մէջ եւս ։
իլ փայլուն յ ա ^ո զո լիժ I, ա մ ը մր աւարտեց Համա
Համ ո զո ւա ծ՜ ենք ^ ոբ Արմենիա Եր՚իտասա բղաց
Ներկայիս Աիւնիխ նոր րնտբոլթիլնով ունի լսարանը։ Հոն իրեն դասընկեր ունեցած է փր"ֆ՛
շաբքերր խտացնող ամէն մէկ երիտասարդ ու երի
վարչութիւն մր , ճարտարագէտ Տիգրան Կիրակոս– Ն • Մ առը :
տասարդո լՀ ի , պիտ ի զգա լ ատի կա , ու ր ս ւս ա յնմ
եան ի զեկավարոլթեամբ , իսկ Տօքթ • Լիպարիթ Երկար տարիներ ՛վարեց ուսուցչական պաչ -
պիտի բերէ իր օմանդակութ իւն բ միութեան նոր ւննեք^Ր Հայաստանի մէչ, մի աժ ամա՛՛ն ա կ աշխա
ՎարգապետեաԼ կբ մնայ ո րպէս Պավարիոյ Ս. Տ.
աշխատանքներոլն ;
գօտիներու Հայ ներկայացուցիչը : տելով Հայ լեզուի ուսումնասիրութեան ; ի,ր Հրա
Հին ե բո լ փ որ ձ առ ո լթ ի ւն բ ՝ ղօ ր աց ա ծ աւագնե Աիլնիխի շրջաններէն ՝Բէմբթըն ել Լանտցոլթ տարակութիւնն ե ր էն նշանաւոր են «Գրաբարի Հո
րու ցոլցմ ունքներով՝ պիտի դառնա յ նոր նպաստ ունին իրենց ներկայացուցիչները : Ա՛ր երկրաչափ լովումը, խոնարՀ ում ր եւ անխտիրները–» ^Գրարա
մբ նորեկներուն , որոնք տարուէ տարի կոլղան Նյ՚կեան , /» . ըԶաւէն Արապեան որոնք իրենց շ ր ջտ֊ րի Համաձայնութիւնը ։Հ<.Գաս՝ինթացք Հայոց Հին
խտացնել այս կենսունակ մի ո ւթեան կուռ շար - նի Հայութեան– ընթացիկ գործ՜երով կր զբաղին եւ մատենագրութեան։ Բազմաթիւ թարգման ութիւն
քերբ : Հաշուետոլ են Աիւնիխի կեդրոնին, Ա ի ւն ի խ ի նեբ ունի գրական ել բա՛նասիրական , իսկ գրաբա
Մօտաւոբ առիթի մբ ՛վեբապաՀ ելով թիլերով վարչութիւնն ալ իր կարզին Հ աշուետու է & թոլթ– րէ աշխարՀաբարի թարգմանահ է Խորենացին եւ.
պատկերացում բ նո յն իսկ վերջին տարուան րնթաց– կարտի ճամ բաբին՛ մ էջ վերջերս շրջաններու Փ ա ւս տ ո ս ւ
քին կատարուած՛ նուաճումներուն , բսեն-ք ան ց ո - պատգամաւորներու կոզմէ ընտրուտՆ, Համայն՝ Շուտով տպագրութեա՛ն պիտի յանձնէր Փաւս–
լթ իւնր
ղակիօրէն, որ միայն Պ՛ Այրէ"ի մէջ, Արմենիա Ե– *իեբմ ան ի ո ւ Հայ գա գթա կանն եր ուն , լ իազօր տոս Բիւղա՚էղի աշխարՀաբար թարգմանո
մողո–
ր իտասաբդաց Ափոլթիւնը ունեցած է աւելի քան՝ կեդր . վարչութեան։ Այս մարմնին կր նախագաՀԷ եւ 140 առածներու ու ա լան դո ւթ ի ւնն՛ե ր ո լ
150 նոր անդամն ե ր ո լ յաւելում մ բ ։ ճէ լալեան : վածոն Ախալցիսայի բարբառով։
Եւ խոստովան ինք, ո ր մշտաշող է այդ գործ՜ը ք^ացի Ծթոլթկարտի ճամբարի վարչութենէն՝ Այս ամփոփ քանի մը յի շո ղո լթ իւննե րով կ՛ու
ընթեր
ել գեղե ց իկ , վասնզի ան ո լն ի մտաՀ ոգոլթիլնր որ մեծ բարեբախտութեամբ մբ երկու տարիէ ի զենք իր մաՀուան առթիւ թարմացնել մեր
վեր ոլյնրայ(ի, < ոգածութեան տակ ամէն տեսակէ - ցողներուն մէչ իր մասին «Յառաիի նախորդ թի
:
Հայ քանակին ու որակին ; է/ւ ո ւի լալ պա ր են աւո ր ո ւած ու պատսպարուած Է,
ՊաՀել առաջին բ ու ն ուի ր ուի լ որակին բար - շրչաննեըոլ Հայութիւնը ողբալի գրութեան մէչ կր լերով լոյս տեսած ուսումնասիրոլթիււնը
է
տուայտի : Բեղուն եւ լե զոլա բան այս մեծ ՀայոԼն իսկա
ձրացման՝ Հայրենասիրական աշխատանք մբն կան արժէքը ել Հա/ լեզուին իր մատուցած ծառա
զոր կատարեց Արմենիա Երիաասարգացշ : Պ ավարաՀայ ո ւթ ի ւեը մէեիոլկէս տարիէ ի վեր, յութիւնը կը մնայ ուսումնասիրել բանասէրներուն
ղ.ը -
զուրկ օման դակութ իլնէճ պարե1 ատոմսերոլ Իր եւ լեզուաբաններուն , արժանի ւրգանքը մատ ո ւ
վ-եծ մշակին;
. (Խմբագրական ԱՐՄԵՆԻԱԷ) րութեամ բ կիսանօթի վիճակով կը ՔաչՔչէ «նե Համ, ՛ր Հայ մտքի ւսլս
Fonds A.R.A.M
