Page 263 - ARM_19-1947_03

// էութիւն , Կա պո յա , Կարմիր կամ Օգնութեան թէեւ նախնական եւ ՈՆԱռՆ^ա)սւււլ՝ $ոյց աո լա լ ա

խաչ այլազան անուններով, եւ որոնց , րոլորին՝ ալ ՇաբժօւԱկարխ ր աբական աշխարՀի ճիդերր եւ յառաջգիմ ութ իւն բ

նպատակը, հ՛րագիրն ու կանոնագիր ր մէկ է, մէկ ա րո ւե ստ ի մէջ : Բան՛ի մբ յաջող պատկերներ եւ

է նաեւ կեդրոնը ել բնգՀ անուր մաաՀ ոգո ւթիւնը ։ Վի$ազգափս ցուցադրութիւնը տեսարաններ չէին պակսեր սակայն, ցաւալի էբ

Երր մասնաճիլղե բու այս Հսկայ ու կենդանի՝ միայն ֆրանսերէնի վե ր ած ո ւա ծ բնագրին տկա -

ցանցէ, Բոլոր երկիրներու մէջ ցրուած՝ տասնեակ ՝Բաեի փառատօԱիԱ բութիւն բ ;

Հազպրներոկ ՀասՀւբղ քւք%դայքներու թէ*–Ա միայն Աւելորդ է այստեղ խղճամիտ քե%աղատու -

նկաաի ունենանք , եթէ այս միութիւնբ, անկախ իր Ուրբաթ իրիկուն ին չպէս ըսահ ԷԷ^Ք նախա­ թ իւն բ րնե լ բոլոր ժապաւէն նհրուն , քանի որ ա՛­
չի կրնա ր տես­
ր ո ք"ր գործ՜երէն, լոկ որպէս կազմակերպութի՛ւն պէս , պա՛շտօն տպէս լ՛ացուեցաւ ՛Բանի մ էջ փառա­ տոնք Հասա րտկութիւնւր տակաւին
չկրնար ներ­
նկաաենք , վստաՀօրէն\ կրնանք ըսել, որ որեւէ տօնին առթիլ շինուած՜ պալատբ , ի ներկայութեան նել եւ այժմ որեւէ Հետաքրքրութիւն մբ միայն տալ

քաղաքակիրթ երկրի գիտակից քաղաքացի պատ ֊ \էնտիր Հասարակութեան մ ր*. Այս պալատբ իր կի­ շնչել է Կ^ոլղԷի ընդՀանուր պատկեր

կառանքով պիտի մօտենար անոր, վասնզի Հանրա­ ստ ւա րտ վիճակովն իսկ մեծ՜ Հ ի ա ց ո ւմ կբ պատ - այս միջազգային՝ տօնին առթիւ Հրամ ցոլած՜ ժա -

յին կառուցուտծ՜ք որպէս Հաւաքական ուժի կազ­ ճառէ ո չ միայն– Հոն Հաւաքուած՜ բոլոր Ֆրանսացի­ պաւէններուն՝ մասին ւԱռաջիներկաբ ժտպալէնբ որ

մակերպուած^ րնկերութիլն, արմանի է մի միայն ներուն, այլ մանաւանդ օտարԼերունւ ՝ւ^էշգ 4ա ս ներկա յաց էէ ւց ի.՛, ուրբաթ իրիկուն ամերիկեան գոլ-

անՎերապաՀ յարդանքի ու վստաՀոլթեան ; \,ման պատճառով ալ մ ասն աւո ր արար տ յգ կէտին վրա յ ՛յ. աւո ր քւ1ա մըն Էր : աւո երկար որ յաջոզեցաւ

կանաց ի կազմ ա կե ր պո ւթփ ւնն եր քաղաքակիրթ եր­ ծանրացաւ Պ . Փիքո, քագաքապետբ, իր բացման յոգնեցնել մեզ, Հակառակ քանի մ՛ը արտայայտիդ

կի րնե րոլ մէջ իսկ քիէ հ.աՍ^Լէ է գտնել*. իւօ սքին մ էջ ; պատկերներու, յօ1տ60Ո ՏէՕՅ^ , որ ձ&ԼԼի ծնունդին

Ուշագրաւ պա րագա յ մրն է նո յնպէս , ո ր ա յս «Աշիսատաւոբներ , ճարտարապետներ , նախա­ պատմութիւնն Էբ Էլ տեւեց՛Հոլկէ ս ժամ ,միօրինակ
եւ Հրապուրիչ միայն իբ երգերով :
րնդարձակ կազմակերպութիւնը , իր կեդրոնական րար ո լթ ի լննե ր , քարտուզտրն՚եր , ոչ մ է կբ չէ խնա­

վս՚րէսւթեամր , իր շրջանային՝ մարմիններով եւ յած՜ ոեւէ աշխատանք որ իրեն բաժ՛ին ինկած՛ է այս

մ տ ոն-աճի ւղե ր ով կր կաոտվարո լի առանց վար Հա­ Հյթաբաթ կէսօրէն յետոյ, ն եղո ւ ե՛լ ո ւ եւ նոյնիսկ

կան յատուկ պիւտճէ ի ւկազմակե րպա կան , քարոզ– պալատին շինութեան Համար, որուն՝ իրականացա ծ՜աղր ելու Լ՛որ առիթներ ունեցանք; Օայտագիրբ

շս ւթեան եւ այլ գորհերը կր տանին Հայ կին երր , մ ր կա ր ելի է «ֆրանսական՝ Հ բաշք ^ մբ նկատե < կազմ ա սւձ էր երկու կարճ ժապաւէններէ ել մա -

երրեմն Հարկադրուած^ քաղաքէ քաղաք կ՚երթան \րսալ քագաքապետբ ։ ՜էթ\՚Լ ո բ Հ ա կա լո ւթ ի ւն՝ յա յտնեց րօքեան երկար ժապաւէնէ մբ, որուն նպատակն էր

եւ յաճախ երթեւեկի ծ՜աէսսերն ան զամ կ*բե են ի– բոլոր ա1 ոնց Լցանկբ շատ երկար էր՝) որոնք ի - ցոյց տալ Ափրիկեան ժողովուրդներու որոշ չա -

րենց սեվւական՝ միջոցներով ; րենց աշխատանքի բաժ ին բ բերին եւ առանց խնա– փով բրած՜ յ1111՛ սյ ք՛է ի մ ո ւթիւնը , քաղաքա՛կբ թ ո լ ֊

լելու ոչ դրամբ, ոչ ժամանակը ել ոչ \իսկ էր&նց թեան ճամ բուն վրայ*. Եթէ ուզէինք այս ժապաւէ­

Հաւ կեանքը, իր ամբողջ պատմութեան ըն ֊ առողջութիւներ : Եւ բեմ կանչելով բոլոր գործա­ նով գադավւար կազմել Ա արայի շարժանկարի ար­
չէ :
թացքին , նման կազմակերպութիւն ունեցած՜ ւորները , որոնք դի շե ր բ ցերեկին իսառն ած՜ , իրենց ուեստին մասին, շատ անարդար պիտի ՐԼԼայինքւ

Այս միութեան անդամները Հարուստ րն տ ա - կեանքին գինով աշխատեցան անոր Համար, առիթ Պէաք է ճանչնալ ժոզովուրդը ո րպէ սղի անոր ասլ–
նիքներոլ
կիներ չեն , Օգնութեան– Ե ա չբ -, առաւե­ տուաւ. Հասարակութեան ալ որ ի րե րա խտաղիտու֊֊ րելակեբպր , շարժուձեւերբ եւն * Հասկնալիք ԱԼ–

լապէս , ժողովրդական կազմակերպութիւն մրն է , թի՚-նբ յայտնէ անոնց, այդ Համեստ եւ պարզ գոր– լան եւ ոչ Նիծ՜աղելի ։ Բաղուած՜ էր «Հազարումէկ

Հոն՛, քով ՛քսվի կր գտնէք մեր բոլոր դասակարգի ծ աւո րն ե բուն ո բոն ք ամ էն բան բրին՛ տալու Հա ֊ դիշեր՝ֆներէն Աառուֆի կեանքը տրուած՜ է պարզ ,

կիներր, բացի բացառիկ մեծաՀ տրուստն եր էն՝ , ո– մար Աք ր անսայի , անոր ճաշակին՝ , Հանճարին՝ եւ ա - երբեմն նաիսնական խաղարկութ՛իւնով մբ՝. *\յշա -

րոնց Համար իսոբթ է այս միութեան ՛ընկերային եւ. ւա՚հ զական Համբաւին վայել , Հպարտանալու նոր նակելի էին սակայն՝ քանի մբ յաջող նկարն՛եր *.Այս

ժ ս զ ո վր գա վ ա ր ոգին : Ի ո լո ր ր բեկերն եր են ա յս աււիիժ մր : «ԱՀա ապացոյց մբ եւս որ բան՛ս ան չէ առթիւ կարելի է նկատել որ անՀբաժեշտ չեն այս­

մ ի ութ եան մ էջ Հաւ ասա ր իրաւուձնքնե րով , բո լո­ մեռած՛ , ոչ ալ վերջանալու միտք ունի ,ֆբանսացի պիսի ե բկի բն ե ր ո լ մ ասնակց ո ւթիւնը փա ռա տօն ի

րին– նպատտկբ մէկ է *^\Ր՛ աւելի, ղոՀողոլ - գոբծ՜աւորբ ն՝ոյնքան կորով ունի եւ աշխատասէր է մ բ , որ տեսակ մր մրցում է Հ Որեւէ երկիր ներկա­

թիւն ՜մբ աւելի, գաղոլթներոլ մէջ Հայր Հայ պա– որքան ուրիշ մբ , երբ իրեն արուի գոըհիք եւ յացնող շարժանկար եթէ կատարելագործ՜ութիւն՛

Հելու, Հասնելու Հոն, ուր որ կարիք կայ, ոչ մի­ նիւթ » : մբ չէ) արուեստական գեղեցկութեան տեսակէտէն,

այն Հայ մարդր ֆիզիքապէս ու Հոգեպէս բարձր ա րժ ան կա ր ի մաս բ սկսաւ ե գի ոլտ ա կան կարճ առնուազն գոնէ ձգտում մը, նպատակ մը, գնա -
վրա յ , որ
պաՀ ելու, այլ եւ սատարելու Համար Հայ էք աքի ռւ ժ՛ապաւէնով մ բ Համբաւաւոբ բուրգերու Հատելի ճիգ մր պէտք է ցոյց տայ։ ք* ս կ եթէ փա -

մշակսյթի բարձրացման ; ռատ օնին նպատակն է միայն ամէն՝ ազդէ բան մբ

Եւ Հոս Է այս կազմակերպութեան պատմական ցոյց տալ անպատճառ , յաջորդին , ուրեմն ,կաբելի

մեծ ագո յն առաքելութիւն ր , ԱրագահԷն Հեռու , օ ֊ րէ իր մարդկային ու ազգային կրկն՛ակ առաքելու­ է տեսնել յետին էոհսներոլ մասնակցութիւնը , որ

տաբ Հորիզոններու վրայ վառ պաՀել Լուսաւորիչի թիւն բ՝ Հալ գազութնեբոլ մէջ*. Մ եր նպատակբ չէ եւ է դատում , որ եւ է վճիռ ուրեմն այս ժապա­

կան թ եզր ւ Եթէ Օգնութեան եք ա չի նպատակբ մի վեր առնել անոր գո բծունէ ո ւթեան բազ մաթիլ, ե. ւէնին՝ մասին անարդար ԷՀ

մ իա յն շքաւո րնե րու օգնութիւն \ԷԱաՐ 1 Հարկ չկար րեսնեբբ , մ եր րբած՜բ քան ի մբ կցկտուր խօսքեբ Տ այտագի ր բ , 1լամբոզ^ացնէին երկու կարճ

այս լայն կազմակերպութեան՛, տեղական աղքա - են միայն, խանդավառ քանի մբ տողեր %Ե*– արդէն ժապաւէններ, մէկը ամերիկեան, զուտ ղիտական

տա իւնամ մա րմ իններ բ , աւելի կամ պա կաս չա փ ո վ , լրագրական– յօդուած՜ներով կարելի չէ տալ ան ո ր ցուց կուտաբ խուլերու դարմանումի միջոցները,

կբ կատարէին այդ գորհբ * գործ՛ին ամբողջ պատկեբբ : իսկ երկրորդը ֆրանսական Պ • ՒԽոՈ \^€Ո16Աւ1^ 1ւՏ–

Հայ Օգնութեան քյ ա չբ կր կատարէ աւելի քան՝ ՎստաՀ ենք , սա կա յն , որ եթէ վազք , մեր գա– €ք\1տ ՏԱ Տօ16ւ1ք : Այս վերջինին մասին «Յառաջէի

նոյնիսկ , միջազգային • կարմիր խաչեբը , " ք՛ ղութներոլ պատմ ութիւն բ գրող պ ատս ա բա Լ մէջ երկար խօսուեցաւ արդէն՝ : ^ապաւէնին պատ­
բազմութեանց
հրագիրը րնդարձակ է^ ան՝ մտաՀոգուած՜ է Հաւ փորձէ ուրուագծել Հաւ գաղթական րաստութիւնը , Հայոց եկեղեցիին , բերած՝ բաժինը

ժողովուրդի, ո չ միայն ներկայով, այլ մանաւանդ .կեանքր, առանց վարան՛ումի, իբ պատմուքժեան փոքրիկն Աարգիսեանին ել Պ * է* փափազեանի

ապագա յուի, ան ոչ մ իւ ՛յն՝ բւ ՚րեսիբական ու դթո գլոլիսնե րէն մ է կր պԻաի յատկացնէ այս կազմ ա ֊ մասնակցութիւներ ծ՜անօթ են մեր բնթեբցոզնե -

թեա% մ ի ութիւն մրն է , այլ , մ ան աւանդ , ազւլա ֊ կերպ ո ւթ ե ան գործ՜ ին , վա ս նգի Հայ կն ո ջ Հ աւաքա– բուն, ուրեմն ամէնէն Հետաքրքիր մասը մեր Հա­

յին իւոէա լնե րով կազմ ա կերպութիւն մբ ւ կտն Հոյակապ ճիգի այս միութիւնբ այլեւս սե - սարակութեան Համար : կարելի է ըսել որ Մ ար -

Հայ կեանքի բացառիկ պա յմ անն երբ օգն ո լ - վւական ո լթիւնն է Հայոց վերջին երեսուն՛ տարուաք սէ յլց իին Հ ամ ար նոր բան չկա յ Հոն , ոչ ան ո ր

թեան այս կազմակերպութիւն բ դուրս քշած՜ պատմ ո ւթեան : ՝ պատմութեան , ոչ ալ անոր կեանքին մասին եւ յա­

զայն դէպի Հայ ազգային կեանքի ակօսներ բ *. Հայ Գէսլքեր ու դէմքեբ կան՝, որոնք իրենց կեան­ ճախ զո Հ ուած է ՕօաաՏՈէՅՄՇ^ դիւր՛ին բանաստեղ­

քազաքական կեանքի ապագան թիւ է ու Համրանք, քով ու գործով մաս կր կազմեն ժողովուրդի մր ծութեան մբ *.$»ապաւէնը ունի սակայն պէտք եղած՝

որակ ու քանակ մի ան գա մ այ՛ս*. Այս ճշմաբտո պատմութեան*. Օգնութեան հ1աէք՛ ա յ գ լուսաւոր տուեալներբ Հաճելի կէս ժամ մր անցնել տալու
թիւնբ խո րապէս բմբռնած՜ են Օգնութեան– հքաչի ՚^է^Լէէ
դէպքերէն է: Համ ար Հասարակութեան , որ գոՀ դուրս
ղե կա վա բն եր Ա յ
Հայ կինր կրնա ւ Հպարտանալ իր ՚",1" մեծ՜ սբաՀ էն , նկարն եր ո ւ բնական գեղեցկութեան մէջ

Երեսուն սւ արիէ ի վեր, Հայ կնոջ այս կազ ֊ գործիով ։ Ատիկա իր արդար իբաւունքն է: զանելով իր վէԱտռած՜ «ՕշէՇՈէՇ»^ : Լալ Է ձկն որսա–
Հալէպ ԱՐՄԷՆ ԱՆՈՅՇ վաճառն երուն բնական խօսակց ո ւթիւնը Հ Էյ օսա կ պ
մակերպութիւնբ պատուով ու փառքով կր կատա–

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ պէս Հ րաժարլե լ, ի^նչ պ ա տ IX ա ռա բա ե՚ո թւ ե ամ Է Երբ I վերջապէս , լռեց նուագին յա^որգաձ–
ցուցամատով
մտած ում էր ՎաՀբամբ լսելով ջո ւթ ա կա Հ ու ր Երի– աղմ•ւոմւոկւշկր.. սսեեղոաաննաապաեետտ սպասնաա՞նԳԳէաէլւահ֊

եպիչը կոյ/է նուագը , որ սենեակբ լցնում Էր իր ճեսերվե– իր ձ 1& ՎիլՀԷլմ պեխերր դէպ վեր շտկելով՝ յայ.

ղիբով եւ վերջանում միշտ Հարբած՜ «եաշասուննե– րարեց , նայելով ՎաՀրամ ին , որ : տակաւին
կէտին յլ
րովյ» ու ծ ափ ե րով Հ խորՀոլմ էր Հա ւյւեե.ացքլլ սեղանփ մի

Այո, կը պաՀանջեն կամ կը Հրամայեն, ոբ Այդ աղմուկի ել Հորթային Հրճուանքի մէջ ռահ՜ :

ինքն Էլ երդի * * . Այդ դէպքում թնչ պիտի անի 1ԼաՀ րամ՛ին միս ի իժ ա ր ո ւմ էր մ իա յն ա յն , որ ջո լ Լ Այ՚յ՜մ 1 էֆէնտիներ , լսենք պարոն երգչին

ինքը երգի՜ • • • թակաՀարին կրկնել էին տալիս նուաղած՜ եղանակ­ Ա, նլ դարձաւ ուռուս 1,1, իրեն ՎաՀ րամեն.

Եւ այս մտքերի Հետ միասին նա, չգիտես ին–՛ ներ ը; *Լ,րան թւում էր իրեն մոռացել են՛ ՚ * ուբե– ֊ Գէ էֆէնտրմ ... •

չու֊, յիշում էր քի չ առաջ անցած՛ ճան՚ապաբՀ ը մ բն դեռ Հ նար աւո ր ո ւթ ի ւն ունէր մ , Հր, ՎաՀրամ մի ակնթարթ, միայն մի ակն .
ժա բլելու Հ ամ ար մի Հնար գտնելու *.
ամայի փողոցներ , փակ , ե լոյ ւ ոնե յյգ թարթ նայեց սեղա՛նի ղեկավարին ու Հայեացքր
խաւարի մէջ լռած՜ քաղաքը, որբ նրան թւում էր
Բայց որքան է լ մտած՜ում էր • Համոզիչ մի խոնարՀեց դարձեալ. .. թւում էր՝ ընտրում է ե
գելիքր
մեռած՜ * • * կամ՝ տեսածները պատկերացնում էր պատճառաբանութիւն գտնել չէր կար ո գա՛ւն ո ւմ ,

աւելի որոշ, քան երբեւէ նորից կռիւ, կրակոց– գոնէ Հնարաւոր լինէր գուբս գալ, փախչել» •* Նա խորՀում էր գլոլխ^ր կախ եւ միաժամանակ
կանգ
նեէ վի բալոներ, ղիակն֊եբ ու. գերիներ, որոնք զայն Հէնց այսաեղ դաՀ լիճ ի ղռան առաք զգում , որ ամէնքը նայում են իրեն ... զղում էր

*ոաբւեցիհ չգիտ.ես ո՛ •ր կողմը- ել ո՛ւր նահ էր իրեն րերող ղօրակա՚Լր , Ի"Կ ներքեւ. ՚ / Ր դաՀ լիճի անշշուկ լռութիւնը, որ նշան էր՛. թէ

Աակա յն ա յդ ամ Էն ի վրա յ , այգ բոլոր մ աքե­ ուաձ֊ աաՀակներ ։ Կր թողնէիՌն արգեօք , որ ՛՛եա մի բոլորն սպասում են իրեն • իբ երգին :

րի ու յուշերի վրայ իշխում Էբ այն սեւեռուն միտ– քայլ անէր կամ գուրս գալու, փորձ* . . Բա յց 1 ա յապաղում էր Հ

ՔԲ է ոբ Համակել Էր իրեն, թԷՀիմա ուր որ Այստեղ նա յիչ՚՚ց իր զինոլյոբներին , որ երկու, Տես՚Լ ելով երգն ուշանում է՝ թուրք սպաներից

պիտի առաջարկեն եբդել • * • ժամ առա^ ճանասչաբՀ ղրին վւրեն սրաաանղող մ էկբ , ըսա եբեւո յ թ ի ն , ամ էնփ ց եր ղաս է րբ թէ

Եբդե՜ լ * * * Բա յց կա րողէա րդեօք ինքը ե րգել * • իւօսքերով՛ <ձղոէաղ կաց, ՎաՀրամ ^ա1» . • . Բայց Հ արբած՛ը , կրկնեց իր առաջարկը , իսկ մի ո՚֊րիշբ

իսկ եթէ չի կարող ինչպէ0ս խուսափի . . . ինչպէս ի՞նչ կարող է անել ՎաՀ րամ ր Հղոչաղֆ լինելու գինով լի մի բաժակ դրեց ՎաՀ րամի առաջ :

մերժի Համար• • •

Հարբած՜ ՛գինուց մոլեգնած՛ , ուրախութեան Աակայն նրան իր ցնորական՝ ւԼիճակլց Հանե ֊ Այս անգամ ՎաՀ րամ ցնցումի պէս մի բան

կատաղութեան– մէջ ընկած՜ թշնամի սպաների պա– զգաց*. Զգաց նաեւ, ո ր կարմրում է եւ ոտները

Հանջը, ոը .ուրախս լիժիւն են ուզում , ՛որ յաղթու– ցին դարձեալ սսլա\ների հ՜ափերն ու. րւացականչու ֊ գոզում են Հ

թեամբ Հարբած՜՝ ցանկանում են Հարբել եւ ուրա­ իԴիլԱներլէ* որ աւելի խանդավառ ու տեւական Վճռական րոպէն մոտենում էր։

խս ւթ ե ամբ ոլ դի*–ով * • • թւաց ի՚Ն * քան աւլուէ : Ջ" լիէ ա կա Հ ա ր ր վերկացրեց Եբգեցէք, պարոն , երգեցէք, դուք այլեւս

Ու ՎաՀբամբ մտած՜ում էր՛) թէ որքան իրոք իր երրորդ թէ չորրորդ եղանակը ։3ետոյՎաՀրամն դերի չէք՛՛ Համարձակ եգէք ել ուրախ X Գուք այս–

բուռն՝ է եղել նրանց այս յաղթական թուրք զգաց, թէ ինչսլիսի լռութիւն տիրեց ղաՀլիճում , օրուանից ազատ էք, ասաւ թուրք սպաների

սպաների ուրախանալու, զուարճանալու ցանկու - ինչպէս սպաներից ե ր կո ւս ր ՛Լ՛՛ Ր կացան տեղներից մեձր։

թիւնը, որ կէս գ1՚շերին անգամ գտել - բերել են եւ հրիկոյին նստեցրին իր կոզքի" առա^լ.ան ՍՏ– ԶՕՐԵԱՆ

ԼութակաՀաբ Երէկոքին եւ իրեն*** եւ. Հիմա ինչ­ տեղը, ապա րոլոյ*ը խմեցին նրա կենացը։ (6)

Fonds A.R.A.M