Page 271 - ARM_19-1947_03
P. 271
ՀԱՅԱՍՏԱՆ եւ –*Իչիկիոյ Աթոռբ նիւթապէս եւ մշակոյթով ՏՈՄՍԵՐ
հաստատուն եւ բարգաւաճ վիճակի մէջ գրուին՝ :
ԼՈՒՐԵՐ ԵՐԵՒԱՆԷՆ ՊՈԼԻՍ Գարթալի Ա– Նշան եկեղեցին որ 8 ՄՇՈՒՇԱՊԱՏ ՈՒ%ԵՂ.ՆԵՐ
տարիէ ի վե ր ւլ ր ա ւո ւած էբ թուրք ի շվս ան ո ւթ ե ան
Ե րեւ֊ա֊ ի Հ իւս էսա յի՛ն թ աղամ ասերուն մ էջ 9 6 կողմէ \ քանի մր օրէ ի վեր վեբագարձուած է եւ ՝ օ–^— ՝
երկյաբկանի Ք»Բ Ա*առաՒ Թ , Ո^բ այմմ կր՝ եկեզեցիիւն մէ՛ջ պաՀ աբուած գոյքեբուն այլուր Կաւ^թ էք <յ . Պէաըլթին ,
րնա կին միայն ն\ոբ քաղաքացիները % ճէնքեբբ լայ֊ վէոխադբութիլԽր արտօնուած է ի մ բա խտարար ե– քկգ Բ&ո>^1>վ ւքաբգ չեժ ճան չէաք , թ$վ Է.
կպՀ,աւ,որուա& են եւ պարտէզ ունին ; Ա* ո լո թովեան կեղեցին խիստ աւերակ վիճակի մէջ կբ գանուի իւ էէ)/։ա)ւսայի արտաքին նախարարը
շրջառեին մ էլ\ ձեռնարկուած է 3 յարկածի 12 մեհ՜ ն որ ոգութ իւն ր մեծ գումարի մբ կր կարօտ ի ։ էՒվւրիմացութեան մէչ էք. Ֆյ ա՛ս սա յէ
արտաքին՛ նա էսա բարին
շէնքեբու շինութեանը ։ ՊԷՅՐՈՒթԻ «Սասիս» լաբաթտթերթէւ կր ան՝ո ւն բ (իորմ Պի տօ է
Ն ՛ւր Կեակք եւ Աովիէթաշէն աւաններու մէջ քաղենք Հետեւեալ տեղեկութիւնը* ՚Լ^ԷՂԷՐ^Է —- ք*ն՝ալ ե րբեք , ամ եր իկաՀայ մ աբքսիստնե -
որոն ք
2 0 0 մ իա յարկանի տուներ աւարտած են՝ , Եփ բատ ի գաւառի ե՝ Հայոլթիլնը կբ րաղկանա յ բուն խմբագիբ շ նախարարին անուն ր փոխեր է • • •
1 9 4 7 ^ ներգաղթողներուն յատուկ եհ՝ % տասնեբկոլ Հ աղար Հոգիէ ; ՝*–\է°իբէի Հա Հռ Ը ԷՀ մ՛ե՛ծ Շ ա ա ապրի , ուրեմն այդ մարդուն Համար
1 9 4 7 11948 տարուան Համար 7 նոր արդիա ֊ մասամբ Նոր գաղթակասեեբ են , իսկԵփբատի շբբ– Փարիզի &ան ւլէլիղէն պէտք է վախել Զեմփսէլայ–
կան ա ւան ներ ու շին ո լ թեան՝ ձ ե ռնար կ ո ւած է *, ի ւ ֊ ջանի Հայեր բ Հինէն՝ Հաստատուածներ ; 1938^՛ ա ~ սէ սի , ՚Հյիսբ Լ, ա յս ի , Հք՚ոփէնբ՝ Ջոփինի . . . /»ս կ
ր ա քա ն չ\ ի Ք֊^Բ ը 8 0 0 տունով։ Աս ոն ո մ է մին ՚չե ւ ա յժ մ ռաջ անոնք արաբախօս էին Հ ֆրանսաբնակ խմբաղ.իրն ալ իրաւունք պիաի ոլ -
2 աւաններ լրացած են,։ Աւաննեբբ պիտի կառա սր Այմմ կան՛ լո ւս ա ւո բ շա կան ե լ կաթ ոլիկ դբպ– •էենայ գրելու Լորտ Պիբոն , Նիւ Եօբք թ՛իմ եւն * • . •
ուին կ Հմի ած I ի եւ Բերիայի շրջաններուն մէջ՛* բոցնեբ որոնց աշակերտ * թիւր կբ՝ Հասնի ՚ՏՕՕի *, 5X
1 9 4 8 ^ ս^էիԴԲ–Ը^ Հայաստանի Հարաւային շրջաննե րամն ո ւած ՝ք^ամըշլբ 3 1 0 յ Հասէէէ 2 5 0 * Տեբպի -
րովն՝ մէջ 3 3 5 0 բնւա կարանն եր Լմ իա յար կան ի) լրա սիէ՝ 1 1 0 , Արաբ Բուհ ար 8 0 , Հեգայ 5 0 ։ Կբ սոր - Պ * Պավինբ անցեալ օր ճառ մ բ խօս • » •
ցած պէտք է ըլլան : վւին ԲառԻ մայրենի լեղոլէն, արաբերէն եւ ֆրան - Պ– Պավինր ո՛՛վ է...
Արաաշատի թաղողի բեբքբ * որ Հայաստանի սերէն ։ 34էէն 3 0 Հոգի յ ա ջալե ց ա ն տարեվերջի քՀն՚– . Անգլիոյ արտաքին նա խարաբ բ • « •
ամենալաւ տեսակներէն է , վերջերս առատօրէն •՚– ո ւիժ ե՜ ա ե ց մէջ՛. ՝§–ամբէԼբի Գ՚Ղր ո ցր բարձրացած է ֊ ֊ Ըսել կ՝ոլղէք Պ • Պէվի՞նբ ,
քաղուեցաւ :
Լիսէ ի աստիճանին։ ք&է "Բամբշլիի , թէ Հասշ. չէի Ոչ, Հայազգի մ ա ր քո ի ստն՝իրո ւն Համար այգ
Երեւանի մէկ օրուան ելեկտրական լոյս ի ո յ մ բ եւ թէ Տերպիսէի մ էջ կան ե ր ա ա ս ար ւլ ա ց մ իոլ - արտ աս անալթի ւնբ բո լր մ ուա –կապիտալիստական
միջին Հաշուով 55.700 քիլովաթ է ։
իժի ւնն եր ։ /Փերթեր կբ Հասնին Հալէպէն ել Պէյ - է * Հետեւաբար վախեր են * * •
Ա ուր իա - Լի բանանէ Հայրենադարձ մասնա բութէն։ Ամէն՛ տարի կբ տօնուի նաՀատակներոլ
գէտ ՛վարպետ ա ա ա ՚յբոյ(Ւնե ր , ՀաԱագոր Նակ յիշատակբ, ի^չ՚գէս նաեւ Վ^ար դանան ց բ ։ Հոս եւս իմացանք, յունական՝ բանակբ կորիլանե -
֊արաբ Երեւա՛նէ շատ լաւ կաՀաւորոլաճ մեհ տան ներկայ I Հ. Մ. Ը. Մ-ը։ բուն գիմագբելու Համար • • . կբ կարդամ
բայց թէ կորի լա -
մր մէ^ ատամնաբուժական դարմանատուն մբ բա֊ Օրական ութբ - ա ա ս ր թերթ
ցած են : Պետութիւներ մե& վտրկ եւ օժ-անդակոլ - առա^ն անգամն՝ է որ կբ լսեմ
թիլն տուաՆ է ա յս &որ ձեռնարկին : ԶԱ8ՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷ՛Ս ՚^^՜՚Բ՚ԼՀ * * *
Երեւի ձեր կա ր դաց տծ1ն՝ե բ բ չէք Հասկնար ,
ԳԱԴ.ՈՒԹԷ ԳԱՂՈՒԹ ԿՈՐՈՒՍՏ ՄԸՆ ԱԼ եղբայր, քանի մբ օր առաջ կորիլաներր Ալպանիա–
ԵՐՈՒՍԱՂ.ԷՄ ԿհբԿԻ".( Գարեղէն կաթողի. ՄԱՐՍԷՏԼ Ամսոյս Գին Հողին յանձ\եցի1յ> յէն 0 ՚1 ւն ասա ա՛ն՝ ա ր շա ւե ր է • . • եզեր*
-— յ^բա^լ . Ալպանիոյ մէջ կորիլա® կայ
կո ս ին ի պատ իւ յ ո բե լեն\ա կան Հ անգէսներ տեղի քԱաչիկ քՏաչատուբեանր ւ ք^նիկ Վ^անի Հէբէսանւ կո բ իլան ափբիկեան գազան մ բ չէ® • * •
ուն եցած եհ՝ Օգոստոսի բնթացքինՊաղեստին\ի զա գիւղէն՝ , Խաչիկ մեծ ծառայութիւն կատարած է -—• Են չ գազան , եղբայր ... Կո Բ Ի-/ա ՚ * *
նազան քաղաքներուն մէջ - Եբուսաղէմ , Եաֆա եւ Հ * & * Դաշնակցութեան՝ շրջիկ ել զինատար խում– *— Կո.ր\իլան , կապիկներու գերդաստանին երե
Հայֆա Հ բեր ուն մ էջ , Պարսկաստանէն վԼան՛՝ սուր Հան՛դակի ւելիներէն • ••
Ե բուս աղէ մի մ էջ Հ աՀնգէսր տեղի ունեցած է դմուարինճ պարտականութիւն ր ստանձնելո՛վ։ Այո Հազար ա՛ն գամ կբ սխալիք* Հայ մարք -
(իառանգաւո բաց 1Լա րմաբանի Հանգիստս րաՀ ին առթ իլ մեր Հայրենակից գրագէտ Պ՛ * *Լ • Աելոյեան սիստնեբոլ թե ր թ բ կր խօսի (Հունաստան աբշալոդ
մէջ երկսեռ մեծ բազմութեան՛ մր ներկայութեան : պէտք է յիշէ գէ^ՔԲ) ո՜բովՀետեւ յաճախ կր պատ Հրոսակներու մասին • կապի կր ո® ւրկէ գտար՛ * *
քւքօսած են Տօքթ * Վ * Գալպիեան, եւ Աերովբէ մէր ան ո ր խումբին իր մ ասնակցութիւնր որպէս
զվարդապետ , ներկայացնելով կաթողիկոսին կետն– ւբՀանգակ ։ Համեստ էր ւթեամբ եւ X
ՔԲ Հ ողեւո րակաՀն՝ , գիտական եւ գրական աս պա - նո յնքան Համեստ զգ՞յլ Իր ազգա յ ին
պարաականութիւսՀևերբ կատարած ատեն : ք՛բ
բէղնեբուն մէջ : Եգ/՚շէ վրգ * յոբելեարին գործ-ին ա ա շաՀեկան լուր մբ ունիմ * իք՛ ամ կա -
՛վեր լուծում բ կատարած է , իր ղան աղան եր ե ս Լ ե՜ - կեանքն ալ ոդիսական՝ մր շատերոլ նման : \908ի \վ աո նե բո լ օ բա թերթին մ էջ կարդաս ի ոբ Հաշխաբ–
բով՛, ^Լերջին՛ խօսողաւ եղած է Եբուսաղէմ ի պատ ֊ թրքական սաՀմակագրութեան՝ օ,րեբուն՝ զինուոր կբ Հ\ի երեք կի ս ա դո ւն\դե բ բ • . *»
բիաբքր շնո րՀաւո բե լով յոբելեարր եւ մաղթե - տաբուի , եւ լման եօթբ տարի , Արաբիոյ կողմեբբ , •—- Ներողութիւն . . . աշխարՀի մէջ չկայ բան՛
լոՎ որ երկար ապրի եւ վայելէ իր աշխատան՝ - կը ծառայէ թրքտկա\ն բանակինւ մէջ , յիսնապետի մ ր ոբ երեք կէսեբու բամնո լի ... ոչ իսկ երկբա -
քին ա բ գա ս ի ք ր : Ներկա յացՀնե լով Աթոռին ու վան աստիճանով։ 1916^՛^՛ Անգլիացիներուն գերի կ՚իյ՛ գունգբ * Այն՚շթայնն ալ այդքան առաջ չգնաց * • *
քին նիւթական՝ վի՚ճտկբ , գի մ ա՛ծ է ներկան՚երու որ ն՛այ եւ կբ փոխագրուի Հնդկաստան X «Ասպարէզ» <ի.
փբենց 1 ո լէ բներով քաջալեր են եւ ո ւր ա իսա ց նեն Այնտեղ եւս իր ազգային՛ պարտական ութեան\
կաթողիկոս բ; կէս մամուան մէջ մօտ 8 0 0 պաղ • գի տակից ,իբ խիղճ ր Հանգիստ չի ձգեր ղինքբ , կա–
ոսկի Հ ս/ն՝գանա կուած է տեղւոյն վրայ : Ա • Տա կ" - մաւոր կ՚արձան՛ագրուի եւ կբ մասնակցի Հա րկա ֊ 1922^5/՛, ինչպէս բոլորս , ք^աչիկն ալ մեզ Հետ
բայ Ա\ի՝աբան ութի ւնը 2 0 0 ոսկիով բացած էր Հ՛ան կան լէգէ ոն ի մղած բոլոր կռիւներուն : կուգայ կբ Հաստատուի Աարսէյլ ։ Բարեկեցիկ էբ
գանակութիւն բ ել Հանգիսաւոբապէս խոստացած 1 9 2 0 — 1 9 2 3 / – սեւ օրերուն Հայ մողովուրդբ իր նփւթական վիճակբ։ Եբ բեք անմասն չմնաց թէ
է յոբելեարին՝ մէկ արմէքաւոբ գոբծբ տպել , իջազգային. դիւանագիտութեան կեղծ սսւ– նիւթապէս եւ թէ բարոյապէս մեր բոլոր կարիք
վանքին ՛ծախքով, իր տպարանին մէջ։ Հան գտնա - կա բ կո ւթ ի ւն\ն եբ ո լ զոՀ կր դառնար ։ Ա էկ կողմ էն ներուն՝ եւ իր աջակցութիճնր չզլացաւ բոլոր ազդ •
կութ իւ\ն՝բ պիտ ի շա՛ր ո ւն ա կո լի՛ : ք1 վերջո յ խօս յ։ քՒուրքբ կբ զին ո լէ ր եւ կր պ աշտպանւ ո լէ բ , բո լո ր նպատակներու ։ քՒաղման օբբ տողերս գբողբ քանի
առած՛ է Տ ո բե լե ար բ : ՛էյն ո րՀ ա կա լո ւթ ի ւն յա յանելէ պետութիլննե բոլ կողմէ , միւս կողմ էն նոր աղատ– մր խօսքով վեր Հանեց բնկեբոջ ազգանուէր՛ գոբծբ
վերջ աւելցուցած է թէ ինք ե կե ղե ց ի ին եւ իր մո– ո ւա հ արիւն՛աքամ մեբ Հայրեն իքբ , Հ իւսիսէն եւ Համառօտ գիծերռվ, յաւեբմացնելով Հանգոլցեա -
ղովոլրգիԽ Հանղէպ իր սլարտքն՛ է որ կատարած է, Հ ա բաւէն դա ւա դրա բաբ յա րձա կումի կ՛ ենթար՛ լին յիշատակբ ։ Այո քանի մբ աո զն՝ ալ թո զ իր
ել պիտ ի շար ուն ակէ կատարե լ որքան որ ապրի ։ կուէր : Ւ^նչ լձնել ել ո^ւր երթալ , ապաստան՝ մբ , թ արմ շի ր՚իմ ին Համար բէէա յ յարգանքի տուրք մբ
Փափա քած է որ իբ կենդանութեան , դպր եւվա)ն քբ աղատ Հող մր չունէր իբ ոտքբ դնելու Համար։ իր անձնուրացութեան ։ Զ ՚ ՇարՈյեսԼԱ
ԳաէհգիԱ ՍաւաԱձտեաԱը Որոշակի եւ լրիւ գաղափար կազմել Հայ Հե - զարօտ են ո ւս ո ւմնա ս իբ ութ եան : Ա ինչեւ \ Տբգ
թաւ ո սա կան շրջան՛ի , ինչպէս ել՝ քր ի ս տ ոն է ո ւթե ան\ դաբր ա գգա գր ութ իւնր Հայ պատմիչների Համար
մուտքից յետոյ մինչեւ ուշ միջնադարեան շրջանի գիտական՝ պատմ ական արմէք չէր ներկա յառնում
իթ՚հւ ազգագոսգհտ Հայ մողովրդական ս ո վո ր ո ւթ՛ ի ւննե բ ի մասին, ան ել յատուկ ուշադրութեան առարկայ չէր * 1 Տբդ
կարելի էւ Ջնա յած՜ դրան, այնուամենայն իւ մեր դարի Վերջերին , Հայ գրականութեանզաբգացման
( Ծ ն ն դ ե ա ն 105աւ1Էակ;ի ԱԿլթիւ) սլա ամ ի չնեբ ր բաւականաչափ նիւթ են մ ատակա - շբջանիւ , մեր գրողներ ի երկերում Հանդէս է գա
ժամանակ Ն երի լիս նաեւ աղգագրո լ թ ի ւնբ , որբ սա կա յն շատ Հե
բարում Հա Հ մոդովրդի Հն՛ագոյն
Լ<ձէջմիածին\՝ֆէն մեր ուգզագրութեամբ) Հաւատալիքն եր ի մասին։ ռու էբ ա.զ գ ա գր ո ւթե ան գի տակտն պա-Հ անջնե բբ
Օաաբ պատմիչն երր գեռ եւս մեբ թուականէն Այս իմաստով խիստ աբմէք՚աւոր է Եղնիկ բա լար ա բ ե լո ւց ; Այս երկերում շօշափւում էին Հա ք
առաջ Հ ետաքբքի ր տ ե ղե կո ւթ ի ւնն ե բ են՛ Հաղո ր - կողբացոլ «Եղծ Ագան դո ց» բ , որ Հանդիսանում է մողովրգի կենցաղի պատաՀական պաՀ եր բ
գոլմ Հայ մողովբդի կեանքի , նրա կենցաղի ու քբ իստոնէո ւթեան փ առա բան ո ւթ եան եւ Հեթանո - կամ Հա յ բեն ա ս իր ո ւթ ի ւն\բ գրգռող աղգ * անցեա–
ււ ա կան կբօնների
բնկերային յարաբերութիւներու մասին ։ Այդ աե– քննադատութեան մեբ լաւագոյն լբ Հ \Պրդ գաբի առաջին կէսի մի շարք Հեղինակներ
սակէտից արմանի է յի շատակե լ յո յն պատմի շն ե– տզբիւրնեբից մ է կբ ՝• Պակաս նշան՛ակալից չէ նաեւ իրենց եր կերում , գովաբանելով Հայ մողովբդի
Րի՚լ Ատբաբոնին , Հերոգոտին եւ ՝թսէֆո֊նին , իսկ Ագաթանգեղոսի գոր՚ծբւ * Հերոսական անցեալը ղոլգընթացաբար տեղ էին
Հռոմ էական պատմի՛ չսերի ց Պ լթն ի ուսին : Ազգագրական ա յ լեւայլ նիւթե ր Հ ա գո ր գե լո ւ տալիս ՝նաել մեր մոզովբդի կենցաղին ու նրա սո
Հայ մ ա տ են ա գիրն ե բբ իրենց գրական գործ երի տեսակէտէ, ց նշանաւոր են նաեւ Փաւստոս ք՝ ի ւ զան վորութիւն ներին ։ Գբանց մէջ աչքի են բն կ՛ե ուս*
գի , ՚Լազաբ Փաբպեցու , ֆ՝ովմա Արծբունու , Աո՝վ– 0 . թ՝աղիատե անն ու ք" * Աբովեանը , որոնք ունե
մէջ նոյն\պէս մեբ մոզով բդի սոՎոբո սէս Կաղանկատվա ցո լ , Ա խիթար Ղ*օ շի եւ ա յ լո ց ցան իրենց ՀետեւորզՏներբ։
ւթիւնների
եւ գործ-եբր : Ա՛ ես րոպ քհաղի ադե անն իբ ան ապ աբՀո բդո Լ–
ընգՀ ան րապէս ա զգա գր ո ւթ ի ւն բ շաՀ ա գրգռող նիւ— Որքան է լ ցաք ու ցրիւ լինեն) նրանց թողա՛ծ այգ թիւն՝ ի Հայս» աշխատութեան մէջ ( 1 8 0 6 — 1 8 1 9 ) ,
թերի մ աս՛ին որոշ տ ե ղե կո ւթ ի ւնն ե բ էն Հաղո բ - ն իլթեբբ , ա յ՚հ՚ուամ ենա յն իւ դրանք ն շան ա կո լթ ի լն իսչաէս եւ միւս տպագիր ու անտիպ գործ՜եր ո ւմ ,
դում , սա կա յն՝ որպէս Հ էնց Հայ պատմի՚Հևեբ , ո– ունեն Հա յոց Հնագո յն պատմ ո ւթ ի ւնն ու ն ախնա - նկարագրեց Հայ գիլղացոլ կենցաղբ։
բոն ցից մ ենք աւելի մ եծ ակն\կալո ւթ ի կննեբ ոլ ֊ կան մշակո յ թ բ ա րմ է քա ւո բ ե լո լ Համար ճի շդ ա յն -
նենք . նրանք ազգա գր ո ւթ ե ան մ ասին բաւաբաբ Ն ա պակաս Հետաքրքրութիւն Հանդէս
գործեր չեն թողել* Նրանցից շատերն ուղղակի պէս , ինչպէս ե գի պա ա կան մողովո ւրգնեբի մ շա Չբերեց նաե լ մո՛ղովրդական բանաՀ ի ւս ո ւթե ան
անցել են իրենց մողովբդի նիստ ու կացի, առտնին կո յթի պատմ ո լթեաև Համ աբ նրանց թողած սովո– նկատմամբ, որի բազմաթիւ պատառիկներով Հա -
կեանքի ու յաբաբեբ ո լթի ւննե ր ի կողքից , կերտե - բոլթիւններն ու աւան դո ւթ ի ւններ բ , որոնք գբբ֊ մ եմ ում էր \ի ր ստեդծաղործ-ութիւնները *
լով մ իա յն իրեն ց մամ ան ակն երի եւ կամ հ ա իս ո ր ֊ ուած են աղի ւսնեբի եւ Հ ո յա կապ կո թ ո զն ե ր ի Հայ ազգագրութեան յեգաշբջման տեսակէ -
դող շրջանն երի թագաւորն երի ու ղօրա՝վարն\երի վրայ : աից Խ •Աթռվեսմեփ ձՎէբք Հայաստանիցս , որբ Հե
մ աքառմ ան պատմ ո ւթ ե ան , օտար նուաճողներ ի Ազդագրա կ ան Հ աա ու կ էն ա ն\ի ւթե ր կաբելի է տապնդում է ր աղդա յին ինքևաճանա չմ ան զաղա -
գէմ։ ԵԼ եթէ կան մեզ Հետաքրքրող ազգագրական՝ գտնել ոչ միայն՝ մեբ Հին ոլ նոր պատմիչների եր վւաբներոլ սերմանում բ , մի քայլ առաջ էր։
գրուա՛ծ ՎԱՐԳ ԲԳՈՅԵԱՆ
նիլթե ր է լ , ապա նրանք կրում են պ ա տ ա Հ ա կա ն՝ կերումդ այլեւ մեր զրի շներ ի ^ԼՈՂ^Է^
բնոյթ եւ ամ վա վա լած չեն գրական ո րեւէ ամ բ ո ղ ֊ բազմաթիւ ձեռագրերի յի շատ ակներ ում , որոնք (1)
յհւսկան՝ ա շ ի ատ ան քի մէջ՛.
Fonds A.R.A.M
հաստատուն եւ բարգաւաճ վիճակի մէջ գրուին՝ :
ԼՈՒՐԵՐ ԵՐԵՒԱՆԷՆ ՊՈԼԻՍ Գարթալի Ա– Նշան եկեղեցին որ 8 ՄՇՈՒՇԱՊԱՏ ՈՒ%ԵՂ.ՆԵՐ
տարիէ ի վե ր ւլ ր ա ւո ւած էբ թուրք ի շվս ան ո ւթ ե ան
Ե րեւ֊ա֊ ի Հ իւս էսա յի՛ն թ աղամ ասերուն մ էջ 9 6 կողմէ \ քանի մր օրէ ի վեր վեբագարձուած է եւ ՝ օ–^— ՝
երկյաբկանի Ք»Բ Ա*առաՒ Թ , Ո^բ այմմ կր՝ եկեզեցիիւն մէ՛ջ պաՀ աբուած գոյքեբուն այլուր Կաւ^թ էք <յ . Պէաըլթին ,
րնա կին միայն ն\ոբ քաղաքացիները % ճէնքեբբ լայ֊ վէոխադբութիլԽր արտօնուած է ի մ բա խտարար ե– քկգ Բ&ո>^1>վ ւքաբգ չեժ ճան չէաք , թ$վ Է.
կպՀ,աւ,որուա& են եւ պարտէզ ունին ; Ա* ո լո թովեան կեղեցին խիստ աւերակ վիճակի մէջ կբ գանուի իւ էէ)/։ա)ւսայի արտաքին նախարարը
շրջառեին մ էլ\ ձեռնարկուած է 3 յարկածի 12 մեհ՜ ն որ ոգութ իւն ր մեծ գումարի մբ կր կարօտ ի ։ էՒվւրիմացութեան մէչ էք. Ֆյ ա՛ս սա յէ
արտաքին՛ նա էսա բարին
շէնքեբու շինութեանը ։ ՊԷՅՐՈՒթԻ «Սասիս» լաբաթտթերթէւ կր ան՝ո ւն բ (իորմ Պի տօ է
Ն ՛ւր Կեակք եւ Աովիէթաշէն աւաններու մէջ քաղենք Հետեւեալ տեղեկութիւնը* ՚Լ^ԷՂԷՐ^Է —- ք*ն՝ալ ե րբեք , ամ եր իկաՀայ մ աբքսիստնե -
որոն ք
2 0 0 մ իա յարկանի տուներ աւարտած են՝ , Եփ բատ ի գաւառի ե՝ Հայոլթիլնը կբ րաղկանա յ բուն խմբագիբ շ նախարարին անուն ր փոխեր է • • •
1 9 4 7 ^ ներգաղթողներուն յատուկ եհ՝ % տասնեբկոլ Հ աղար Հոգիէ ; ՝*–\է°իբէի Հա Հռ Ը ԷՀ մ՛ե՛ծ Շ ա ա ապրի , ուրեմն այդ մարդուն Համար
1 9 4 7 11948 տարուան Համար 7 նոր արդիա ֊ մասամբ Նոր գաղթակասեեբ են , իսկԵփբատի շբբ– Փարիզի &ան ւլէլիղէն պէտք է վախել Զեմփսէլայ–
կան ա ւան ներ ու շին ո լ թեան՝ ձ ե ռնար կ ո ւած է *, ի ւ ֊ ջանի Հայեր բ Հինէն՝ Հաստատուածներ ; 1938^՛ ա ~ սէ սի , ՚Հյիսբ Լ, ա յս ի , Հք՚ոփէնբ՝ Ջոփինի . . . /»ս կ
ր ա քա ն չ\ ի Ք֊^Բ ը 8 0 0 տունով։ Աս ոն ո մ է մին ՚չե ւ ա յժ մ ռաջ անոնք արաբախօս էին Հ ֆրանսաբնակ խմբաղ.իրն ալ իրաւունք պիաի ոլ -
2 աւաններ լրացած են,։ Աւաննեբբ պիտի կառա սր Այմմ կան՛ լո ւս ա ւո բ շա կան ե լ կաթ ոլիկ դբպ– •էենայ գրելու Լորտ Պիբոն , Նիւ Եօբք թ՛իմ եւն * • . •
ուին կ Հմի ած I ի եւ Բերիայի շրջաններուն մէջ՛* բոցնեբ որոնց աշակերտ * թիւր կբ՝ Հասնի ՚ՏՕՕի *, 5X
1 9 4 8 ^ ս^էիԴԲ–Ը^ Հայաստանի Հարաւային շրջաննե րամն ո ւած ՝ք^ամըշլբ 3 1 0 յ Հասէէէ 2 5 0 * Տեբպի -
րովն՝ մէջ 3 3 5 0 բնւա կարանն եր Լմ իա յար կան ի) լրա սիէ՝ 1 1 0 , Արաբ Բուհ ար 8 0 , Հեգայ 5 0 ։ Կբ սոր - Պ * Պավինբ անցեալ օր ճառ մ բ խօս • » •
ցած պէտք է ըլլան : վւին ԲառԻ մայրենի լեղոլէն, արաբերէն եւ ֆրան - Պ– Պավինր ո՛՛վ է...
Արաաշատի թաղողի բեբքբ * որ Հայաստանի սերէն ։ 34էէն 3 0 Հոգի յ ա ջալե ց ա ն տարեվերջի քՀն՚– . Անգլիոյ արտաքին նա խարաբ բ • « •
ամենալաւ տեսակներէն է , վերջերս առատօրէն •՚– ո ւիժ ե՜ ա ե ց մէջ՛. ՝§–ամբէԼբի Գ՚Ղր ո ցր բարձրացած է ֊ ֊ Ըսել կ՝ոլղէք Պ • Պէվի՞նբ ,
քաղուեցաւ :
Լիսէ ի աստիճանին։ ք&է "Բամբշլիի , թէ Հասշ. չէի Ոչ, Հայազգի մ ա ր քո ի ստն՝իրո ւն Համար այգ
Երեւանի մէկ օրուան ելեկտրական լոյս ի ո յ մ բ եւ թէ Տերպիսէի մ էջ կան ե ր ա ա ս ար ւլ ա ց մ իոլ - արտ աս անալթի ւնբ բո լր մ ուա –կապիտալիստական
միջին Հաշուով 55.700 քիլովաթ է ։
իժի ւնն եր ։ /Փերթեր կբ Հասնին Հալէպէն ել Պէյ - է * Հետեւաբար վախեր են * * •
Ա ուր իա - Լի բանանէ Հայրենադարձ մասնա բութէն։ Ամէն՛ տարի կբ տօնուի նաՀատակներոլ
գէտ ՛վարպետ ա ա ա ՚յբոյ(Ւնե ր , ՀաԱագոր Նակ յիշատակբ, ի^չ՚գէս նաեւ Վ^ար դանան ց բ ։ Հոս եւս իմացանք, յունական՝ բանակբ կորիլանե -
֊արաբ Երեւա՛նէ շատ լաւ կաՀաւորոլաճ մեհ տան ներկայ I Հ. Մ. Ը. Մ-ը։ բուն գիմագբելու Համար • • . կբ կարդամ
բայց թէ կորի լա -
մր մէ^ ատամնաբուժական դարմանատուն մբ բա֊ Օրական ութբ - ա ա ս ր թերթ
ցած են : Պետութիւներ մե& վտրկ եւ օժ-անդակոլ - առա^ն անգամն՝ է որ կբ լսեմ
թիլն տուաՆ է ա յս &որ ձեռնարկին : ԶԱ8ՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷ՛Ս ՚^^՜՚Բ՚ԼՀ * * *
Երեւի ձեր կա ր դաց տծ1ն՝ե բ բ չէք Հասկնար ,
ԳԱԴ.ՈՒԹԷ ԳԱՂՈՒԹ ԿՈՐՈՒՍՏ ՄԸՆ ԱԼ եղբայր, քանի մբ օր առաջ կորիլաներր Ալպանիա–
ԵՐՈՒՍԱՂ.ԷՄ ԿհբԿԻ".( Գարեղէն կաթողի. ՄԱՐՍԷՏԼ Ամսոյս Գին Հողին յանձ\եցի1յ> յէն 0 ՚1 ւն ասա ա՛ն՝ ա ր շա ւե ր է • . • եզեր*
-— յ^բա^լ . Ալպանիոյ մէջ կորիլա® կայ
կո ս ին ի պատ իւ յ ո բե լեն\ա կան Հ անգէսներ տեղի քԱաչիկ քՏաչատուբեանր ւ ք^նիկ Վ^անի Հէբէսանւ կո բ իլան ափբիկեան գազան մ բ չէ® • * •
ուն եցած եհ՝ Օգոստոսի բնթացքինՊաղեստին\ի զա գիւղէն՝ , Խաչիկ մեծ ծառայութիւն կատարած է -—• Են չ գազան , եղբայր ... Կո Բ Ի-/ա ՚ * *
նազան քաղաքներուն մէջ - Եբուսաղէմ , Եաֆա եւ Հ * & * Դաշնակցութեան՝ շրջիկ ել զինատար խում– *— Կո.ր\իլան , կապիկներու գերդաստանին երե
Հայֆա Հ բեր ուն մ էջ , Պարսկաստանէն վԼան՛՝ սուր Հան՛դակի ւելիներէն • ••
Ե բուս աղէ մի մ էջ Հ աՀնգէսր տեղի ունեցած է դմուարինճ պարտականութիւն ր ստանձնելո՛վ։ Այո Հազար ա՛ն գամ կբ սխալիք* Հայ մարք -
(իառանգաւո բաց 1Լա րմաբանի Հանգիստս րաՀ ին առթ իլ մեր Հայրենակից գրագէտ Պ՛ * *Լ • Աելոյեան սիստնեբոլ թե ր թ բ կր խօսի (Հունաստան աբշալոդ
մէջ երկսեռ մեծ բազմութեան՛ մր ներկայութեան : պէտք է յիշէ գէ^ՔԲ) ո՜բովՀետեւ յաճախ կր պատ Հրոսակներու մասին • կապի կր ո® ւրկէ գտար՛ * *
քւքօսած են Տօքթ * Վ * Գալպիեան, եւ Աերովբէ մէր ան ո ր խումբին իր մ ասնակցութիւնր որպէս
զվարդապետ , ներկայացնելով կաթողիկոսին կետն– ւբՀանգակ ։ Համեստ էր ւթեամբ եւ X
ՔԲ Հ ողեւո րակաՀն՝ , գիտական եւ գրական աս պա - նո յնքան Համեստ զգ՞յլ Իր ազգա յ ին
պարաականութիւսՀևերբ կատարած ատեն : ք՛բ
բէղնեբուն մէջ : Եգ/՚շէ վրգ * յոբելեարին գործ-ին ա ա շաՀեկան լուր մբ ունիմ * իք՛ ամ կա -
՛վեր լուծում բ կատարած է , իր ղան աղան եր ե ս Լ ե՜ - կեանքն ալ ոդիսական՝ մր շատերոլ նման : \908ի \վ աո նե բո լ օ բա թերթին մ էջ կարդաս ի ոբ Հաշխաբ–
բով՛, ^Լերջին՛ խօսողաւ եղած է Եբուսաղէմ ի պատ ֊ թրքական սաՀմակագրութեան՝ օ,րեբուն՝ զինուոր կբ Հ\ի երեք կի ս ա դո ւն\դե բ բ • . *»
բիաբքր շնո րՀաւո բե լով յոբելեարր եւ մաղթե - տաբուի , եւ լման եօթբ տարի , Արաբիոյ կողմեբբ , •—- Ներողութիւն . . . աշխարՀի մէջ չկայ բան՛
լոՎ որ երկար ապրի եւ վայելէ իր աշխատան՝ - կը ծառայէ թրքտկա\ն բանակինւ մէջ , յիսնապետի մ ր ոբ երեք կէսեբու բամնո լի ... ոչ իսկ երկբա -
քին ա բ գա ս ի ք ր : Ներկա յացՀնե լով Աթոռին ու վան աստիճանով։ 1916^՛^՛ Անգլիացիներուն գերի կ՚իյ՛ գունգբ * Այն՚շթայնն ալ այդքան առաջ չգնաց * • *
քին նիւթական՝ վի՚ճտկբ , գի մ ա՛ծ է ներկան՚երու որ ն՛այ եւ կբ փոխագրուի Հնդկաստան X «Ասպարէզ» <ի.
փբենց 1 ո լէ բներով քաջալեր են եւ ո ւր ա իսա ց նեն Այնտեղ եւս իր ազգային՛ պարտական ութեան\
կաթողիկոս բ; կէս մամուան մէջ մօտ 8 0 0 պաղ • գի տակից ,իբ խիղճ ր Հանգիստ չի ձգեր ղինքբ , կա–
ոսկի Հ ս/ն՝գանա կուած է տեղւոյն վրայ : Ա • Տա կ" - մաւոր կ՚արձան՛ագրուի եւ կբ մասնակցի Հա րկա ֊ 1922^5/՛, ինչպէս բոլորս , ք^աչիկն ալ մեզ Հետ
բայ Ա\ի՝աբան ութի ւնը 2 0 0 ոսկիով բացած էր Հ՛ան կան լէգէ ոն ի մղած բոլոր կռիւներուն : կուգայ կբ Հաստատուի Աարսէյլ ։ Բարեկեցիկ էբ
գանակութիւն բ ել Հանգիսաւոբապէս խոստացած 1 9 2 0 — 1 9 2 3 / – սեւ օրերուն Հայ մողովուրդբ իր նփւթական վիճակբ։ Եբ բեք անմասն չմնաց թէ
է յոբելեարին՝ մէկ արմէքաւոբ գոբծբ տպել , իջազգային. դիւանագիտութեան կեղծ սսւ– նիւթապէս եւ թէ բարոյապէս մեր բոլոր կարիք
վանքին ՛ծախքով, իր տպարանին մէջ։ Հան գտնա - կա բ կո ւթ ի ւն\ն եբ ո լ զոՀ կր դառնար ։ Ա էկ կողմ էն ներուն՝ եւ իր աջակցութիճնր չզլացաւ բոլոր ազդ •
կութ իւ\ն՝բ պիտ ի շա՛ր ո ւն ա կո լի՛ : ք1 վերջո յ խօս յ։ քՒուրքբ կբ զին ո լէ ր եւ կր պ աշտպանւ ո լէ բ , բո լո ր նպատակներու ։ քՒաղման օբբ տողերս գբողբ քանի
առած՛ է Տ ո բե լե ար բ : ՛էյն ո րՀ ա կա լո ւթ ի ւն յա յանելէ պետութիլննե բոլ կողմէ , միւս կողմ էն նոր աղատ– մր խօսքով վեր Հանեց բնկեբոջ ազգանուէր՛ գոբծբ
վերջ աւելցուցած է թէ ինք ե կե ղե ց ի ին եւ իր մո– ո ւա հ արիւն՛աքամ մեբ Հայրեն իքբ , Հ իւսիսէն եւ Համառօտ գիծերռվ, յաւեբմացնելով Հանգոլցեա -
ղովոլրգիԽ Հանղէպ իր սլարտքն՛ է որ կատարած է, Հ ա բաւէն դա ւա դրա բաբ յա րձա կումի կ՛ ենթար՛ լին յիշատակբ ։ Այո քանի մբ աո զն՝ ալ թո զ իր
ել պիտ ի շար ուն ակէ կատարե լ որքան որ ապրի ։ կուէր : Ւ^նչ լձնել ել ո^ւր երթալ , ապաստան՝ մբ , թ արմ շի ր՚իմ ին Համար բէէա յ յարգանքի տուրք մբ
Փափա քած է որ իբ կենդանութեան , դպր եւվա)ն քբ աղատ Հող մր չունէր իբ ոտքբ դնելու Համար։ իր անձնուրացութեան ։ Զ ՚ ՇարՈյեսԼԱ
ԳաէհգիԱ ՍաւաԱձտեաԱը Որոշակի եւ լրիւ գաղափար կազմել Հայ Հե - զարօտ են ո ւս ո ւմնա ս իբ ութ եան : Ա ինչեւ \ Տբգ
թաւ ո սա կան շրջան՛ի , ինչպէս ել՝ քր ի ս տ ոն է ո ւթե ան\ դաբր ա գգա գր ութ իւնր Հայ պատմիչների Համար
մուտքից յետոյ մինչեւ ուշ միջնադարեան շրջանի գիտական՝ պատմ ական արմէք չէր ներկա յառնում
իթ՚հւ ազգագոսգհտ Հայ մողովրդական ս ո վո ր ո ւթ՛ ի ւննե բ ի մասին, ան ել յատուկ ուշադրութեան առարկայ չէր * 1 Տբդ
կարելի էւ Ջնա յած՜ դրան, այնուամենայն իւ մեր դարի Վերջերին , Հայ գրականութեանզաբգացման
( Ծ ն ն դ ե ա ն 105աւ1Էակ;ի ԱԿլթիւ) սլա ամ ի չնեբ ր բաւականաչափ նիւթ են մ ատակա - շբջանիւ , մեր գրողներ ի երկերում Հանդէս է գա
ժամանակ Ն երի լիս նաեւ աղգագրո լ թ ի ւնբ , որբ սա կա յն շատ Հե
բարում Հա Հ մոդովրդի Հն՛ագոյն
Լ<ձէջմիածին\՝ֆէն մեր ուգզագրութեամբ) Հաւատալիքն եր ի մասին։ ռու էբ ա.զ գ ա գր ո ւթե ան գի տակտն պա-Հ անջնե բբ
Օաաբ պատմիչն երր գեռ եւս մեբ թուականէն Այս իմաստով խիստ աբմէք՚աւոր է Եղնիկ բա լար ա բ ե լո ւց ; Այս երկերում շօշափւում էին Հա ք
առաջ Հ ետաքբքի ր տ ե ղե կո ւթ ի ւնն ե բ են՛ Հաղո ր - կողբացոլ «Եղծ Ագան դո ց» բ , որ Հանդիսանում է մողովրգի կենցաղի պատաՀական պաՀ եր բ
գոլմ Հայ մողովբդի կեանքի , նրա կենցաղի ու քբ իստոնէո ւթեան փ առա բան ո ւթ եան եւ Հեթանո - կամ Հա յ բեն ա ս իր ո ւթ ի ւն\բ գրգռող աղգ * անցեա–
ււ ա կան կբօնների
բնկերային յարաբերութիւներու մասին ։ Այդ աե– քննադատութեան մեբ լաւագոյն լբ Հ \Պրդ գաբի առաջին կէսի մի շարք Հեղինակներ
սակէտից արմանի է յի շատակե լ յո յն պատմի շն ե– տզբիւրնեբից մ է կբ ՝• Պակաս նշան՛ակալից չէ նաեւ իրենց եր կերում , գովաբանելով Հայ մողովբդի
Րի՚լ Ատբաբոնին , Հերոգոտին եւ ՝թսէֆո֊նին , իսկ Ագաթանգեղոսի գոր՚ծբւ * Հերոսական անցեալը ղոլգընթացաբար տեղ էին
Հռոմ էական պատմի՛ չսերի ց Պ լթն ի ուսին : Ազգագրական ա յ լեւայլ նիւթե ր Հ ա գո ր գե լո ւ տալիս ՝նաել մեր մոզովբդի կենցաղին ու նրա սո
Հայ մ ա տ են ա գիրն ե բբ իրենց գրական գործ երի տեսակէտէ, ց նշանաւոր են նաեւ Փաւստոս ք՝ ի ւ զան վորութիւն ներին ։ Գբանց մէջ աչքի են բն կ՛ե ուս*
գի , ՚Լազաբ Փաբպեցու , ֆ՝ովմա Արծբունու , Աո՝վ– 0 . թ՝աղիատե անն ու ք" * Աբովեանը , որոնք ունե
մէջ նոյն\պէս մեբ մոզով բդի սոՎոբո սէս Կաղանկատվա ցո լ , Ա խիթար Ղ*օ շի եւ ա յ լո ց ցան իրենց ՀետեւորզՏներբ։
ւթիւնների
եւ գործ-եբր : Ա՛ ես րոպ քհաղի ադե անն իբ ան ապ աբՀո բդո Լ–
ընգՀ ան րապէս ա զգա գր ո ւթ ի ւն բ շաՀ ա գրգռող նիւ— Որքան է լ ցաք ու ցրիւ լինեն) նրանց թողա՛ծ այգ թիւն՝ ի Հայս» աշխատութեան մէջ ( 1 8 0 6 — 1 8 1 9 ) ,
թերի մ աս՛ին որոշ տ ե ղե կո ւթ ի ւնն ե բ էն Հաղո բ - ն իլթեբբ , ա յ՚հ՚ուամ ենա յն իւ դրանք ն շան ա կո լթ ի լն իսչաէս եւ միւս տպագիր ու անտիպ գործ՜եր ո ւմ ,
դում , սա կա յն՝ որպէս Հ էնց Հայ պատմի՚Հևեբ , ո– ունեն Հա յոց Հնագո յն պատմ ո ւթ ի ւնն ու ն ախնա - նկարագրեց Հայ գիլղացոլ կենցաղբ։
բոն ցից մ ենք աւելի մ եծ ակն\կալո ւթ ի կննեբ ոլ ֊ կան մշակո յ թ բ ա րմ է քա ւո բ ե լո լ Համար ճի շդ ա յն -
նենք . նրանք ազգա գր ո ւթ ե ան մ ասին բաւաբաբ Ն ա պակաս Հետաքրքրութիւն Հանդէս
գործեր չեն թողել* Նրանցից շատերն ուղղակի պէս , ինչպէս ե գի պա ա կան մողովո ւրգնեբի մ շա Չբերեց նաե լ մո՛ղովրդական բանաՀ ի ւս ո ւթե ան
անցել են իրենց մողովբդի նիստ ու կացի, առտնին կո յթի պատմ ո լթեաև Համ աբ նրանց թողած սովո– նկատմամբ, որի բազմաթիւ պատառիկներով Հա -
կեանքի ու յաբաբեբ ո լթի ւննե ր ի կողքից , կերտե - բոլթիւններն ու աւան դո ւթ ի ւններ բ , որոնք գբբ֊ մ եմ ում էր \ի ր ստեդծաղործ-ութիւնները *
լով մ իա յն իրեն ց մամ ան ակն երի եւ կամ հ ա իս ո ր ֊ ուած են աղի ւսնեբի եւ Հ ո յա կապ կո թ ո զն ե ր ի Հայ ազգագրութեան յեգաշբջման տեսակէ -
դող շրջանն երի թագաւորն երի ու ղօրա՝վարն\երի վրայ : աից Խ •Աթռվեսմեփ ձՎէբք Հայաստանիցս , որբ Հե
մ աքառմ ան պատմ ո ւթ ե ան , օտար նուաճողներ ի Ազդագրա կ ան Հ աա ու կ էն ա ն\ի ւթե ր կաբելի է տապնդում է ր աղդա յին ինքևաճանա չմ ան զաղա -
գէմ։ ԵԼ եթէ կան մեզ Հետաքրքրող ազգագրական՝ գտնել ոչ միայն՝ մեբ Հին ոլ նոր պատմիչների եր վւաբներոլ սերմանում բ , մի քայլ առաջ էր։
գրուա՛ծ ՎԱՐԳ ԲԳՈՅԵԱՆ
նիլթե ր է լ , ապա նրանք կրում են պ ա տ ա Հ ա կա ն՝ կերումդ այլեւ մեր զրի շներ ի ^ԼՈՂ^Է^
բնոյթ եւ ամ վա վա լած չեն գրական ո րեւէ ամ բ ո ղ ֊ բազմաթիւ ձեռագրերի յի շատ ակներ ում , որոնք (1)
յհւսկան՝ ա շ ի ատ ան քի մէջ՛.
Fonds A.R.A.M
