Page 2 - ARM_19-1947_02
P. 2
9 ԱԹԱ*

ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԳԻՆ ՀԱՄԱՐ Ուսուցիչներ կա յ ի ն , որոնք գաս ամ իջոցն/ե բու ԳխթակաԱ եոսգ

ատեն մեր դպրոցական պայուսակները կը խոլ ֊

զարկէին եւ պատիժներ կը տնօրինէին ւ

ծ ա ք / ծ ա ւ աճում, էււ պ ա յ ք ա ր Ա յ գ խ ո ւղաբ կո ւթե անց Հետեւանքով, յաճախ , Որ քա՚նւ Հ ե ռ ա ւո ր ե բաւլնւե բ եմ յիշում ես ՝ մէ­

՛ընդունակ, ապագա լ խոստացող աշակերտները ու— կը մ էկիս ղի ւթ ա կան եւ Հ ը ապուր ի չ , բ ա յ ց բո լո բն

էյում Է կը զրկուէին, դպրոցէն վտաբուելովէ էI ինձնից բաժանուած յաւիտեան :

Զինավարժութիւնը որքան խանգավառեց մեզ, Պաշտօնյի վբայ կը պաՀուէին աղէտ, պաՀպա– Գ՛իշերներ ... երկար ու սեւալլուկ գիշերներ
մտքեքի
նոյնքան լրաջացուց , ե ռ ա ն դ ու Հաւատք ներշնչեց նողական , աւելի ճիշտ Հակայեղավ/ոխական ու - ես նստում էի մենւակ, իւ սա ն ու անմեկին իբենւց

մեղի եւ մեր գա ղան ա պա Հո ւթ իւնն ամբա/զնգեց ; սուցիչներ , այս կամ այն խնամակալի կամ Հոգա­ շաբանւնեբն անցնում էի՛ն յաջոքգաբաբ՝ Հ ո ւլ ո ւ

Մեք յա բա բե բութ իւննե բն աւելի կանոնաւոր - բարձուի սլա շտ պան ե այն ՐԱալով X պատ բան ատ ես ի ց ոլք երք մ աղե լո ւէ իմ

ուեցան ու սերտացան ք՝ ո ղո քա կան ա ց ւլ պ ր ո ց ի եւ քիուսաՀայ դրա կան ո ւթ ի ւ ն բ , մանկավարժա - ցուրտ անդաստանում :

«Ա անգխտեան» աղջկանց վա՛րժարանի , ինչպէս նա­ կան պարբերաթերթերը եւ գրք"յկնեըը մեղի տար­ փամին, ույդ Եւողեան անմաՀ քնարէ/ Հնչիւն­

եւ Հեռաւո ր ա ա ա իւ ի , Գ*ալա շի եւ ուրիշ գաւառ­ բեր բան կբ սորվեցնէին , մեր առջել հոր կարգ ու ները ծորում էին՛ Հեշտանուշ Հեռուներից ել Հեծե­

ներու աշակերտներու Հետ : սարք , նոր մեթոտ , նոր ասպարէզ կը բանա յ ի ն : ծալով դալիս զարնւում իմ տնակի գորշ պատերին

Ու մենք մեր խմ ո բատիպ թերթերով , ներկա­ •անհրապոյր • . • Զարնւում էին ուժդնօրէն , եւ ինչ­

Մեղի միացան նաեւ արՀեստնեքոլ Հետեւող պա­ յացուցինք մեր ըմբռնումներն ո ւ պատճառաբա - պէս իսորտակուած կր&քից գուբս պրծած Հառաչ­
են­
տանիներ , որոնք բոլորն ալ խիստ քննութեան նութիւնները : ներ՝ վայում յ՛ուսահատ ո լ մղկտալով թռչում Հե­
շարքե­
թարկուէ լէ ետք միայն 1լ բնգոլնուէին՝ մեր ի֊ ՊաՀանջեցինք՝ վերջ լտ ա ֆիզիքական պատ իժ - ռո՛ւ Հեռու դաչտերր ցօղելու իրենց արցունքներու/

րը X Օրինակելի վարք ու քարք կք պաՀան^ուէր էր սառնաչիթ : ՚Բամին լալկան էր, ինչպէս որդին

րենցմէ եւ իւրաքանչիւք թեկնածու պարտաւոր նե քո ւ ն , ջ^՚ջել յքեն ո լթի ւնն ե ը ը եւ նկատի առնել մի­

այն տ ա րե շը ջան ի ընթացքին աշակերտին կաւ ո ւս - կորցբաօ– մայրը, նրա ամէն Հնչիւնի մէ^ մի թա–

նեկայացնել երեք երաշխաւոր ներ։ խիօ՝ կար, մի սրտաճմլիկ մրմուռ :

րած աշխատանքը :

Մ եր դպրոցները օմտուիլ սկսած էին մ անկա - Վ ե ր ջ տալ՝ ամէն տեսակ կամա յա կան ո ւթե անց Ես սիրում էի լսել, անվերի լսել այղ կախար­
դական
վարմ , զարգացած ո՚– գաղափարական ուսոլցիչնե­ եւ ստեղծել ա շակե բտի եւ ո ւսուց չի մ իջել բարո­ Հն՛չիւններն անմեկին :

րով <, էջմիածնի ճեմարանն ո լ Թիֆլիո ի \,երսիս - յական ըմբռնումներ Համակրանքի եւ յաքդա^եքի X

եանն աւարտած X զգացումեք եւ մտերմիկ յա բաբեւութ ի ւննե ր X

Այսպիսով , Հ *Տ ՛՛հ * մաաւորական շրիսնակին Գիշեր է* մութ ու ա ն գ ո ր բ xք^ագաղո ւթ՛իւնն իր

վրայ կ՚աւելնային Մ * ԹէրլԷմԷղեան , Հ* Բազէշց– Հնարաւո բութիւննեբ ստեղծել որ աշակերտ– վեհագոյնէ վայբկեաննեբն Է ապրում : ///աւարը նս­

եան , Պալաօշեան , Վաբգանեան , Ա * Հացագործ - ներք կարենան զարդանալ, կազմակերպելով դա ֊ տել Է երկրի կրծքին , ծանր, ինչպէս ապառաժն

եան եւ ուրիշն/եր : /*//կ Ռամկավարներուն կք միա­ սախօսութ իւննե ր նաեւ արտադպրոցական նիւթե– ահաւոր եւ ճնշում է անխնայ , լլկում, յօշոտում

նա յ ի ն Ա * Ղ՝ ա ր րին ե ան եւ Արա քկիրց ի գ ո րծ ի չ ալ - բու մասին X կոյք Հրէ չի նման X

րա ցհ ու լ Աեպ Թոյլ տալ, ոբ նորեկ ուսուցիչնտեբբ ի գործ Հեռաւո բ ե բկնակամ արում ա սաղերն են մ երթ
Ուսուցիչներէն
շատեր խան դա վ ա ռ ո ւ ա ծ էին գնեն իրենց մ անկավարժական՛ կա բ ո ղո ւթ ի ւննե րն Տոնդ մերթ կկոցում փրեևց պայծառ աչիկները եբ–
մեր շարժումով,
կք քաջալերէին մեղ իրենց դասա­ ու Հմտութիւնը : կի^դէՍ սարսափահար եզնիկների պէս X

խօսութիւներով եւ օգտակար թելադրանք նե րով : Միջնակարգ Համարուած ղպբոցներէն վտարել Գ՝ետը, այգ դ ա ւ ա դ ի ր Հսկան/ ոռն/ում է, ասես

Պակաս չէ էն նաեւ մեր րնթացքբ դա տ ապա ր տ ո ղ– վիոաւո բ առիւծ , կոլրծքբ պատռելաէ ո բ ո ւո ո ւմ ւէի -

տգէտ տ է ր տ է բն ե բը , ոքոնք իբր թէ կրօն կք գա - շա պա ձայն՝ ՀՀՕ ւլնա ւթ ի՛ ւնւ , օդնութի՛ ւն» ... ք*այզ

ներք : ք*այց եւ այնպէս , մեր չարքերը կը ստուա­ ս աւանդէին , կրօնի մասին տարրական գիտելիքնե­ սւ ւա՛ ղ, նւբա ձայնը տտբածւում է Հեռո՛ւ ձորե­

րանային , մեր շարժումը կը տարա-ծուէբ , ամենու­ րու պաշարէն/ ղՈէ֊րկ ՐԼլալՈէ1 Հանդերձ X րում ան զ ն դա էս ո ր ել արձագանգելով քաբաժա յււե–

րեք գան ե լո վ ե՛ ւ ջերմ կողմնակիցներ եւ կա տ ա զ ի Վայնասուն մը վ/բթալ վերջին պաՀանջէն՚ւ ՚ ր էւ ծերպերում ս ո ս կավի թ Էսա բ՝ նուաղում , Էսեղդ–

Հակառակորդներ , ինչպէս ամէն նոր շարժում * Տ դ Է ա տէրտէրն/ ու Հակա յե ղավ/ո ի/ական ու ֊ ւում է ասլաբդիւն ...

Մեր շարքեքք կը ս տ ո լաք ան ա յ ի ն , որովՀետեւ սուցիչը, վաշխառու խնամակալները եւ զանաւլան էքս անքս ւ ն ու մ են/ակ կանգնած եմ իմ փոքրի^Լ

մեծ ճիգ ի ԳՈՐ ծ կր գն է ինքմե ր աա րեկ իցներ ըն եր ֊ յարանուանութեանց լետագիմ ական/ ն/եբկա յացու֊ պատուՀաՀեի՝ դիմաց : Հյ ա րք" խաւար է՝ դե բեղմ ա\–
,սկսան Հալածել
գրաւելու Համար՛. Մեզմէ իւրաքանչիւրը պարտա– •ցիչներ սյլօք կազմած մեզ ,Հ,Ան/աս– ն/այէ/ն լռութիւն : քյելառ Հողմերի իոուլ ոռնոցներն

ւոր էր անդամագրել առնուազն տասը ընկեր , վեց III ււ ւ ւս հ » անաւն– փակցնէ ելով նոր սերունւդին • եմ լսում միայն*

ամ ս ո լան ^ընթացքին : Մ ենք բնոլթեանւ եբեւո յթներբ կբ բացատրէ ֊ թերթում եմ յոլշերիս գիրքք մեծածաւալ

*հի շեր ու ցերեկ կը վազէինք , Հոս ու Հ ոն կր ինք բնագիտական փաստերով, իսկ ա յ գ I՛ք՛Լ"I՛I՛ եւ ա՛Հա , Հեռաւոր վարդագոյն մշուշների քօղը

մտնէինք , կք խօսէինք , կը Համոզէինք X մասինյ 1"° " I՛ ք յ՛ անՀ աւատութ իւն , « ու Լ ա ււ ա ո ւ սւ ծ ո ւ֊֊ պատռելով՝ կարօտի եւ անձկութեան պատկերներն

Ատեն եղաւ, որ մեր ժողովատեղիները չէիւ՛՛։՝ թիմւ» կը Հ ամարուէբւ Ամբոխ ր գազազած էր եւ ենւ իջնում երազներիս չոգչՈԳոլն բարձունքնեքէւց X

քաւեր այս կա֊մ այն շրջանի ընղՀ ա ն ուր ժոզովնե– բռունցք կը ցուցնէր։ Հանրային Հ աւս/ք/սվա յբեբոլ Իջնում է ու փռւում իմ դէմ յԳոյղերի ո՛ ցնորքների

րուն Հ Ղ՝պրոցներոլ մեծ սըաՀները տրամադրելի մէջ> մեզ կը մատնւանշէին իբրեւ Հեթանոսներ , Հոյատեսիլ աշխաբՀն իմ երազական *• •

չէին , որովՀետեւ խնամակալութեանց ել Հողա ֊ ս բբա պղծութիւն կա տ ա բ ո զն ե ը : Այդ դ ո ռ ւ ես ( իմ չքնաղ Աբմենիա*** կ ս քեզ

րա րձոլթե անց Համ ար « օ ր րա պղծո ւթ իւն՝» կը Հա­ Ե՛– ամէնէնւ աւելի Հրապարակ կ՚աղմկէին կաս­ եմ երազե լ , ել միայն քեղ եմ տեսել այդքան դիւ–

մարուէր Հձէյ ո ր-Ա երնգա կան» շա լ/ժումը է կածելի բաբո լականի աէբ անւձհբ , զ ինեմո լն ե բ , թ աս կան ու վսեմ : \,ոբէ1է ըմբոշխնում եմ քո Էու–

ք*այց չ յ ո ւս աՀ աա ե ցանք X խաղամոլներ , վաշի/առուներ , բոլոր ասպաբէ/լնւե ֊ թէ/լյնն Հ ո գ ե պ ա ր ա ր , զղում քո բո յ բն ու երանդն՝

\յ՝ խտկան , եկեգեցա\կան նախ ակրթ ար անն եր էն՝ բու մ էջ ձաիաղած եւ ապա տէ բտէ բ կամ վա բժսւ– ՛աս տա լած ա յինւ :

ե միջնակարգ քանի մք վարժարաններէն զատ կար սլ ե ւո դարձածներ եւ թրքական լրտեսի ամբաստա­ Ահա իմ ՚ լ լ խ ի վերել բարձք ու լուսերանգուած

նաել <ՀՄիսիոնասրնելաւ» ԳաՐոռՐ 1 օժտուած ըն - նս ւ ան տակ գտնուողները։ մեր ջինջ երկինքը Հարազատ . մեր լեոնեբն ան -

դարձակ սրածներով : Պէաք էք ս ի բ ա շքէ/Հ էւ լ կարգ մատչելի ղմբէթ առ ղմբէթ երկինք էսս լացած •• •

մը վարժարաններու տնտեսներ կամ գռնապաններ է Անգամ մք , ՛հո րծո թ դի*֊զի Գարոցինւ մէջ ուն­ Գետեքը մեր որոտաձայն , մերթ մեղկ ու վճիտ

Այգ մ իջոցն ալ օգտագո քծե ց ինք ։ կին դրութեան գացի տէ բտէ բի մ ը կրօն ի դասին X ո րպէս տառապանքից քամուած աքցունքի կայլակ­

Փորձեց ինք նաել մեր վա^հ քե րո լ շ ր Փա ււլ ւս ս։ ր ՛հասէն առաջ, տէրտէրն սկսաւ «Հայր մեր»ը աբ– ներ, եւ մեքթ ըմբոստ, որպէս անարդարութեան

գտնուա՛ծ անտառները ել ձորերը ժողովատեղի ա սւ ս ա նել Հայր մեր, որ երկինս էս եւը, ձեռքով գահավէժ խորտակուոգ մի անզօր ժողո -
արքա
դարձնելէ Ա յ գ փորձն ալ շարք մը անպատեՀու - սուրբ եզիծի եւը , անուն քո ելք , եկեսցէ վուրդի վւշբուած ոգին բողոքող՝ ճերմակ եւ ան­

թ ի ւննե ր ներկայացուց , րայց մեր Ժողովները շա– ւո ւթ ի ւ ն քո եւք , եղիծի կանք քո եւը , եւը եւը , մեղունակ վւրվաւրների բիւրեղացայտ մրմունջով

բո ւնակուե ցա%՝ ; երկու կամ երեք բառէ վերջ ել մր դնելո՛վ է մ իա յն

ք) ւ. ա յսպիս ի «կրօնագէտ , տէ բտէ րնե րը զ֊րմ - Ահա վանքեքը մեք*.. Լուռ եւ մ ո ռ ա ո ո ւաօ
որոնք
՝է*անի մք տասնեակ աղջիկներու անդամակցու- բախտաբաբ սակաւաթիւ չէ ին , իոկ մատի վրայ կը

թիւնը խիստ գաղտնի կր պաՀուԷրՀ Անոնց գաղտ­ Համ ա բուէին* Մ ես րոպ քաՀանա յ ^ ան ի կեան ի աէս տաճարները, մատուռները, դարերի էսա -

նի ժողովներուհ կը մասնակցէին մեր ներկայացա— լուսամիտ, զարգացած , Հայոց Հայրի՚կի արժանա­ լարի գէմ պար զած իրենց լուսապայծառ գմ բէթ -

ց ի չները ,տանելով իրենց Հետ յեղափոխական՝ թեր­ ւոր աշակերտները X Ատելութիւնը կը սասա կան սւ ր : նեըը Հայկական յ ո յ ս ի եւ Հ աւատ ի Հղօր Գ0ՐաէԼէգ–

թեր ու գիրքեր։ Անոնց թիւն ալ Հետզհետէ կը \Մ ե ր շարժում բ իւեզգելբ վճռուած էր նոյնիսկ ծե­ նւեբ են եղել իմ պապերի Համար ...

ստուարանար ; ծի , մատնութեան եւ սպանութեան գնով , բայց կը էք լ Հեռաւո բ անցես/լից պո կսլա ծ քանի նշ -

սարսավւէին՝ Հ . 0 * ՛ք՛ ա շնա կց ութ են էն եւ Աոց * V* ե - էսա բներ ոլ բեկորներ՝ իրենց դեղեց կո ւթեամ բ բազ

Զանազան շր ջանն ե ր ո ւ եւ ըն ա ան ի ք1.ե ր ո լ մ էջ մած ճամբէքի եզրին, ձորերի մէջ եւ բարձբազաՀ
կը ղտնուէին
բաւական թիւով աղջիկներ եւ կիներ , մոկրատ Հնչակեան կուսակցութենէն * լեռնւեբի կատարներին երկնամերձ՝ իշխում են վե–

բայց Աանդխտեան վարժարանի վերի երկու դասա.– Անգամ մը, գիշեըուան կէսին , ժողովէ տուն Հօրէն շրջապատի քար ու թփին * * *

բաննեբոլ աղջիկնեբք կր ներկայացնէին իգական Վերադարձին մ եր ս ի րելինե բէն\ երկուքը , Իրարու ֊ ԱՀ՛ա եւ Հնամեայ քաղաքները մեր՝ քար պ ա ֊

սեռի ամ էնէն առողջ կորիզբ մեր շարժում ին մէջ X նակ եւ Աբր * Որուտեան (վերջինը Հնչակեան) եր­ բիսպներով X Ամրոցները խորտակուած , ուր որպէս

կա սկա ծբ ծնած էր նո յ ն վա բժար անի ո ւս ո ւ— կու Թուրքերու եւ երկու Հայերու կողմ է յարձա­ անզօր Աստուծոյ գէմ աբգար բողոքի բռունցքներ ,
ւե ց ան :
ց ի չ-ո ւսուց չուՀ ինւե րո ւ մէջ , որոնք կը Հետապնւդէ– կումի ենթարկուեցան ել իա շտ անգո դ ե ռ ցցուած են Հոյակապ բուրգէ ր ի եւ աշտարակ­

ին ա-շակեբտւՀին-եբք : Այգ Հետապնդումն ու ան - Լուրը տարածուեցաւ ամբոդջ ք ա գ ա ք ի եւ Հե­ ների բեկորներն անխորտակ :

վայել ընթացքը շար ո ւնակո լեց ան յանգելով ցաւա­ ռաւոր գաւառներու մէջ։ Մեր թեբթե բը բոլորն/ այ . * ՚ Հ Ո ՞ ^ Ր է մեր վագեմ ի վւառքբ» , Հարց­

լ ի երեւոյթի մը 1 որմէ ամէնէն* աւելի տուժողը ե– արտայայտուեցան , մ ան բամ ասնօ րէն պարզելով նում եմ ինւքս ինձ սքտամ ոքմ ոք , եւ մ ի պւսՀ իմ

ղաւ նոյն ինքն տնօբ կնո , պարոն Պ– Թ–––։ դաւադրութեան ծալքեքը : յ ո ՛՜չերի ու ե բազնե ր ի կա ր աւանը գանդադասաՀ

Զգալապէս ստուարացող մեր շարքերէն քա - Մենք սաստիկ յուզուած էինք եւ անւՀամբեր X կանգ է առնում Ամբատաբեբդի աւեբակների մօտէ

ջաէերուած, մենք մեզ ուժեղ կը զգայինք այլեւս, Կբ սլաՀանջէինք պատմել «իսուլիզան»նե րը (այգ Որքա՜ն մչուչ դարձած յուշեբ եւ մոխրացած

եւ ժամանակը Հասած Համարելով սկսանւք մեր բառը նոր սորված էէնք) եւ կը սպառնա յինք • ՚ • ե– կրակներ են բորբոքւում իմ որբացած Հոգու մէք

Պայքաբո ։ թէ անոնք ան ս լ ա՛ա իժ մնան : * * ՚ԱյԳ գերագոյն սլա Հինէ ես ծնրադիր Համ բուրում

Գ՛րեթէ բոլոր դպրոցնւե րո ւ մէջ գ ո յ ո ւթ ի ւ ն / / / - Գաւադիը Հայերէն մէկն էր Աիմոնեան Պե . եմ ս բբա զան Հոգը Հայրենի ել /լ.լիս աՀ ակ Էսոնաբ–
թուրք լում յի շատակուած նուի­
նէբ ֆիղիքականւ պատիժներու գբութիւնբ ։ Ո*ք–ւսա— տօն, միւսը Զա չալ ԱաՀակ, երկուքն ալ ըն - րական X րե բդի արիւնոտ որմերին/

ցիչները յաճախ կամայականօբէն ել քմաՀաճ կար– սրիկաներու՝ Ջաւրէի ել Հիւսնիի մ չտա կան՛

դ ա դ ր ո ւթ իւննե բ կ՚ընէին, աբՀա-մա բՀելով նոյնիսկ կերներ ••. : Կրելէ՛ն ճ"րից բարձրան՛ում ենւ երկու ուրուա–

բարձրագոյն դասարաններու աշակերտները ել մեր ^^^^ Վ. ՀԱՄԱԶԱԱՊ կաննւերը խորՀրդաւոբ ել իրենց սիբոյանւլուր վրՀ՜

շարժում ըX ա ը պա ամ ում Հարազատ եր էլն քինւ ել աստղե ր Է՛ն

՝Բննոլթիւննւե րը կք շա քո ւնակո ւէ ին ել յաճախ ա ր դա բա դատ ...

քնւն ո ւթ ե ան ատեն սեւէ անն պա ս տ սլա տ ճ ա ո ո ւէ ձ սւ - ՍեՐ ԲԱԺԱՆՈՐԴՆԵՐՈՒՆ իմ մէջ բռնւկւում է վ տ զ ա ց խեղդուած մի ա–

խողած աշակերտները դասարան չէին փոխեր , ՈՒՇԱԴՐՈՒԹԵԱՆ ղաղակ*** էքս բաժանել եմ երբեմնի նրանց վէ՚չա^՛

թէեւ՝ դասարաններու յաջոզագոյններն ըլլային X ու տառապանքն աՀաւոբ ,ել ն/որէ/ց ձէնւ եմ տալիս ք

(յ ւս ւո ղոլրոց ներս ւ մէջ «Տէր Թոզ ի կետն» մե­ 3 առա շի կայ ասլրիլ Տին կը լրանայ ՅԱՌԱՋ ի կան/չում եմ նրանց , ճչում ո լ ողբում Հեծեծա -

թոտը կը տիըապետէր ։ երկրորդ տարին։ Պիտի իյնղրէինք մեր ա յն րամա– դին*** ք^այց աւա՛ղ, ղո յգ ստուերներն յանկարծ
ն որդներ
*\յորեկ ուսուցիչնյերը Հարկադրուած էին Հան՛­ էն որ չեն վճարահ– տակաւին 1946/> բամ . չքանում են, լուծւում խաւարի մէջ թանձրամած ,

դուրժել Հին, որջացած ուսուցիչներու փտած սո­ նեդինը, փակել իրենց Հաչիլները տաբեվեբջէն եւ մնում ւս ն սւ ր ձ սւ ւլ անգ իմ կարօտն ու արցունքը ,

վորութիւներուն ել կարգագրութեանւց ; ա ռ ա ք ։ – ՎԱՐ Չ ՈՒԹԻՒ՛Ս մրմունջն ու կանչեին ա զ աղա կալ :

\

Fonds A.R.A.M
   1   2   3   4   5   6   7