Page 286 - ARM_19-1947_01
P. 286
էէ Ա»Ա*
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿԵԳՐՈՆ ՄԸ ԻղճմտաՕքը ԵՐԳԻԾԱՆՔ
Եհ ԻՐ ԿՐԹԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸ խաբեութեան օ դ
Կ ա յէն երբ անասունի մորթ ին եր Հ ադա ծ իր
զաւակներուն Հետ, փոթորիկներուն մէԼէն Հերաբ֊
Սփիսւքի Հայութեան մֆջ Լ ա ա կարեւոր աեղ ձակ ու կապտացած, կը փախչէր ԵՀովային առ - Երկու, օր եւս, ել աՀա քրիստոնեայ աշխար.
մ ր կր գրաւէ Ա ուր ի ա –.Լի բան ան շ , ուր ունինք Հա ջեւէն , իրիկուն եղաւ։ Առայլ մարդը Հասաւ լե - Հը՝ Երեքշաբթի Ապրիլ մէկէ առաւօտուն , պիտի
յութեան ի/ո շ" ր գան գո ւած՜ մ ր , ո բ Հաւանաբար բան մը ստորոտը, ընդարձակ դաշտի մը մէ^ւ վարձէ կրկնել սովոբութիւն դարձաք, տարեկան
անոնի 200 Հագար բ* Այդ Հայութեան մէկ կարե– Ւր յոգնած կինը եւ շն\չասպառ զաւակները զք կատակը՝ խարէութիւնը :
100
լէա քաղաքի՛ս եւ շրջակայքին մէջ։ Բարեկեցիկ չէ Պառկինք գետ ինք ել քնանանք ։ սատանան, առաջին անգամ էգ բանաւորին վրա /
այգ Հա յութիւնը, նկատի ունենալով որ անոր մէկ Կայէն չէր կրնար քԼյոնալ եւ կբ մտմտար, փորձած էր , ան ալ իբ կարգին իր արոսին փո -
կարեւոր մ ասր գ ե ռ երէկ թողուց իր Հայրենի օ - /եռնեոուն ստորոտը գլուխը վեր վերցնելով՝ ՛ո ե - խանցած րլլալով , Հասած է մինչեւ մեր օրերը։
ճաիյր ել Հազիւ կրցաւ ապաստան գտնել Հիկրըն. սալ մաՀաշուք երկինքին խորը, աղջամուղջին մէջ ՛Ի պ ր ո ց ա կան միամիտ տղաքներէն մինչեւ մե
կալ երկրի մը սաՀմաննե րէն ներս։ Տարիները ան–, մեծափայլ աչք մը որ սեւեռաբիբ իրեն կը նայէր։ ծերը, մեծամեծները, մինչե՛ւ անգամ երկիրներ
ցան , գաղթողներ ր րի չ շատ տուն տեղ եղան , չա Շ ատ մօտ եմ անոր, ըսաւ դողդոջուն՝. Աբ– կառավարող ջոջ "դիւանագէտները կը կրկնեն այս
փով մը րումեցին իրենց վէրքերը եւ, այնուՀե - թրնցուց իբ քնացած զաւակները,իր յոգնա^֊ կինը, սովորութիւնը : Վկայ՝ ճիշտ այս օրերը կրկին
եւ սկսաւ մողովը, որուն Հիմր
տեւ , սկսան մտածել ղպըոց\ի , եկեղեցիի , թատ - մը մէջէն։ չաըաշուքօրէն վա։ ի" չի լ տա բ ածութեան գումարուող խաղաղութեան
բոնի ել լրագրի մասին ալ : ՚է֊-ալեց երեսուն օր, քալեց երեսուն ղի~ . . .խաբէութիւնն է:
Անցեալ տարուան՛ Հալէպի քաղաքական ք/* ո դո. շեր։ Կ՚երթար անխօս, տժգոյն , դողդղալով շը ֊ հյաբէութիւնը՝ ՛որոճն՛ Ֆրանսացիները ՐօւտտՕՈ
վի տեղեկաղրէն քաղուածք մը, որ լոյս տեսած է շուկնեբէնւ գոզունւի առանց ետին նայելու, անդա <յ՚/–1\Դւ1 անուխր կուտան մեզ Հայերուս Համար թ օ 1 –
այս օրերուս մեղ Հասած արտասաՀմանեան քանի դար , առանց Հանգիստի եւ անքուն : Հասաւ ծ ո - ՏՕՈ եղած է : Խաբէութեամր օրօրուած ենք , անով
մը թերթերու մէջ, կուտա յ թիլեր , որոնք 9ոյռ վուն– ափունքը, այն երկիր բ որ կոչուեցաւ Ա– թմրած ենք, ան՛ով ապրած ոչ թէ Ապրիլի առաջին
կուտան թէ ներկայիս կրթական գործը ինչ ծալայ սուր : «կանգ առնենք այստեղ» ըսաւ , •որովՀետեւ օրին, այլ տարուան րո լոր չրշՆյւնին, պիտի՛ Հա -
ունի Հալէպի Հայութեան մէջ : ապաՀով է այստեղ , այս պատսպարանը, կենանք յ՛արձակիմ ըսել՝ ղար մը ամբողջ֊.
Մօտ Հարիւր Հագար Հաշուուող Հալէպի Հա - Հոս , աշխաբՀի ծայրն Հասանք արդէն : Եւ երբ կր՝ Աններելի մեղք Համարուած֊ այս բանը, այն -
մութ երկինքին մէջ։ Հորի րոլոր
յութիւնը այսօր ունի 42 վարմարաններ , որոնց նստէր, տեսաւ աչքը, տեղը ։ քան սովորական գարձած է երկրագոլնտին
առանց
\ կ կեդրոնին՝ Հալէպի մէջ են, իսկ 29ը չրջան - զոնին վրա յ միեւն ո յն տարածութեան վրայ, որ կարելի է ըսել
ներուն մէջ.. Աշակերտութեան թիւը 1944 45 ու Այ» ,են •լնուեւ աւ սեւ սաոսուռո վ մը. անոր կեանք չկայ :
սումնական տարիին եղած է 7798, որուն 4221/՛ • «Ծածկեցէք զիս» կը պոռար, եւ իր րոլոր Միթէ դիւանագիտ՛ութեան Հիմը խաբէոլթիլ–
մանչեր , 3577ք աղջիկներ : Կրթական վերջին տա զաւակնեբբ իրենց մատեր բ բեր աննե քուն դբա^ կր նր չէ՞ –.Վաճառականին դրամագլուխը խաբէութիլ–
րեշրջանին՝ 1945—46/5/, աչակ ե բ ւո ո ւթեան թէ՚֊Ր դիտէին իրենց վայ բագ մեծ Հօրը դողդղալը։ նր չէ՞ : Նոյնիսկ եկեղեցիէն ներս , ՛Քրիստոսի պաշ–
եղած է 8093, մանչեր՝ 4357, աղջիկներ՝ 3736 = կայէն .ըսաւ Գովելին՝ որ Հայրն՝ եղաւ անապա– տօնեանե ր ր չե՞ն որ զինքը կը խաբեն , չարական,
Ըսել է փերթին աա րին ա շակե բա ո ւթեան թի՚-֊ր ս՚– աին մէջ մաղէ վրանները ապրող բնակիչներուն : ներով, երդերով , քառաձայն պատարագներով...
ւձելցած է մօա ՅՕՕով : ՚ Ասդին քաշէ վրանին կա ալը ։ խաբէութիւն խ՛աբէութեանց , ամենայն ինք
ք+ա յց Հա լէ ա ի գա բոցն եբու ա շակե բա ո ւթեան Եւ պար ղե ցին ծփացող պատբ, ու երբ կապա խաբէութիւն է ։ Երբ մայրը, իր Հանգիստին Հա -
ւ^է^Ը– այսքան ով չի սաՀմ անափակուիբ , Հ ոն՝ կան րէ ծան՛բ ո ւթիւնն՛ե բ ով Հ ա ստաաեց ին զա յն ։ մար, օրօրոցի անմեգը կը խաբէ, անոր մինինիկ
Համայնքին չպատկանոգ վարժարաններ ալ , որոնց Ալ բան կբ տեսնե®ս , \ըսաւ Աիլլան, աղջիկբ իր բերանը դնելով պարապ է6է1Ո6|^ , որպէսզի տղան
մէջ նոյնսլէս կբ սորվին բաւական մեծ թիւով սւ– գա ւա կն ե բ ո ւն , ա յն խարտեաշ եւ աբշալո յս ի "(է" ձայնը կտրէ •.Դպրոցական աչակերտը չի՞ խարուիր
շակե բաներ : Ասոնք ալ Հաշուած , Հալէպի Հաւ քաղց բադէ մ մանաւկը ։ մէկ երկու ֆրանքով, որպէսզի յօմարի դպրոց եր
վարժարաններու աշակերտութեան թիլք կբ Ու Կայէն պատասխանեց ։ թալու , փոիսանակ փողոցն՛երը չափ՛չփելու :
բարձրանայ մինչեւ 10.000^ : Ղ՝աբձեալ կը տեսնեմ այն աչքբ ։ Ե րիտասարղնե ր ը չե՞ն ՛որ անիրականալի խոս
Համ ա յնքին պատկան ոգ վարժարաններու ու - Տ որն աղ Հայրը անոնց , որոնք ալան է աւանէ կբ տումներով կհուզեն սերտօրէն իրենց կապեք եւ ի ֊
սուցիչԳւեբոլ թիւք նախանցեալ շրջանին եղած Է պատին փող վ՚չելով ու թմբուկ գարնեշով, պո - րենզ կեղծ սիրոյն դերի րնել դիւրաՀաւան օրի -
292 այՐռՐ " 1 ^էԷս^*Ր՚՚* է*սհ– անցեալ ո ւս ո լմն^ս - ռաց * Ես Հիմա շո՜ւտով պարիսպ մը կը շինեմ ։ որդնեըր , ––որոնք յուսով կ՚ապրին, իրենց երազա
կան շբ ^ան ին1 314։ Նաիյանց եա լ տաբի 26,7 աշա Եւ չք՛նեց պղինձէ պարիսպ մ՛ը եւ կայէնը անոր յ՛՛ին տարիքին մէջ։
կերտներ ունեցած են մէկ ուսուցտիչ , իսկ անցնող ետեւբ գրաւ ։ Կեղծ Հաւատարմութեա՛ն խոստումները միջոց
ԼՐւ\անիսճ 25.77 աշակերտներ : Ուրեմն , նկատելի Բայց կայէն բ ըսաւ* «Այն աչքը ինծի կը նա ներ չե՞ն խեղճ կողակիցները խաբելու Համար , II ր-
բաբե լաւում մբ ա յս գետ՛ն ի վրա յ ալ : յի միշտ»։ Ենովք ըսաւ* «Պէաք է կա ոտ ւ ց ան ե յ –Հգէսզի տունէն գուբս անցածը յայտնի ՛չըլլայ «տւ
Ի՛սկ իռնչ ծախս կ՛ըլլա յ Համ ա յնքին պատկա պատնէշի այնպիսիՆՇւիւնււենաաքՀնոաքրկքոաւ,զչաֆքսյյգօնռտկքմի՛ըյք ե>մալազրդայա >քփաոմմկե/բբնքիբրան՜բխաոնգիՐրն չծագի ընտանեկան՝ բոյն ըս՛ուած տանջա ֊
մէջ–.
նող այսքան մեծ թեւոմ ս սյյ՚՚՚ձ՛՛1՛1 ւ" ՚ /ւ ./ • յէՀ՚* ձև
/վագր ԷՆ եղած քաղուածքէն կ՛իմանանք ո ր 1945-46 միջնաբերդով։
տարիին , 42 վարժարաններու վբայ ծախս եղա^– է նոք անցքերը » : Ե՛– դեռ ինչե՛ր, ինչե՛ր, որոնք խաբէութեան
336,668 ս իւր ի ական ոսկի* Եթէ այս գումարք ամե– Այն ատեն քՒոբէլ, կայէնին Հայբբ, քսաւ զ ար - չրջանակին մէջ ըլլալովդ անոր կը Հպատակին աշ
բիկեան տոլաբի վերածուի , ոչ պաշտօնական ^այլ բիննեբուն.*–—• Հյինեցէք Հսկայական եւ գերմարդ– խա րՀ կոչուած այս լաբիւրինթոսին բոլորտիքը :
բնթացիկ սեւ շուկայի գնով . կբ ս տացուի 112,000 կա յին քաղաքը ։ Ա ինչ ինք կ՚աշխատէք , իր եզ - Խեղճ Ապրիլ մէկ, գուն որ տարին մէկ օր
տոլաբի մօտ գումար մր Հ Այ ս Հաշուով, իւքա. - բայբնեբը դաշտերուն մէջ կը Հալածէին Են ոփս ի տրամադրած ե՛ս մարդկութեան զբօսանքին Հա -
քան չ ի լ ր ուսուցչի կբ վճար ո լի 357 տ ո լա ր\ի չափ ոՐղթ՛ երբ եւ Աեթի զաւակները ով ոբ անցնէր , ւս - մար, որպէսզի անմեղ կատակներով ւիրաբ խաբեն ,
գումար մք : էքւ ի՛նչ գումար , ուղղակի ծիծաղե նոր աչքերբ կը փորէին , եւ իրիկունները նետեր ՛անդին տարի մը ամբողջ քու կատակդ իրականոլ–
լի , նկատի ունյենալով որ , ինչպէս ամէն տեղ, կը նետէին աստղեբուն * կտաւէ պատերով վրանին՛ թեան կը փոխեն մարդիկ գաղտագողի ել միայն
կեանքը թանգացած է Հալէպի մ էջ ալ ել ուս ու ֊ տեղ բարձրացան կբանիթէ ապառաժի կտա բները, քու օրդ է որ, անդիմակ ու ճակատաբաց , կր խա
ցիչ մր՝, որ փր ամբողջ ժամանակք կրթական գոր իրարու վրա յ շա բեց ին երկաթէ Հանգո յցնե բով եւ բեն իրար ։
ծ՛ին կուտա յ , չի կրնար այդքան խղճուկ գումա քաղաքը կբ թուէբ գժոիսայինւ քաղաք մը, անոր Գալով մեղի՝ Հայերուս , միշտ խաբէութիւնն
րով պաՀել ինքղինքբ եւ իր ընտանիքը։ •աշտարակներուն շ ո ւ֊քր գի շե րո լան մէջ կը թող - է Ո ր մեո խաղալիկ գարձուցած է մեծերու քաղա
ք*ա յց այս պարագային մեղ ամէնէն աւելի ուր ղաշտավայրեբը , պատե բուն բարձրութիւնք՝ քականութեան՝ :
շինեց ին լեռնեբու բա բ ձ ր ո ւթ ե ա մբ ել ղրան վրա /
Հետաքբքրողբ Հալէպի Հայութեան դէպի դպբո ֊ Ջէ՛ որ Ապրիլ մէկի այս խաղը միամիտը Հոս,
ցական գործք ցո յց տուած անՀուն սէրն ոլ ձգ քան գա կե ց ին ։ «Ասաուծո յ արգիլուած է ասկէ Հոն, անոր աս՛որ ղրկելու մէջն է որ կ՝անցնի : Ուս
տումն է * Եթէ Հայութեան թփլը \ 00 Հա՛զար Հաշ նւեբս մտնել » ։ տի երբ լրջօրէն խորՀիք, պիտի Համոզուիք ըսա
ուենք Հոն , իսկ ա շա կե բ ա ո ւթեան թիւր 1 0.000 , կր Երբ աւարտեց ինճ ոբմափակերը դո ցեց ին ամէն ծիս, ել պիտի ընգունիք թէ, մեր Հայկական խն՛
նշանակէ Հալէպի Հայրութեան մէկ տասե բորդը կր անցք, գբին մե&– Հայրը քաղաքին կեդրոնը քարէ դիրը, մեր իրաւունքին Հարցը, մինչեւ Հիմա եւ
սորվի գպբոցնեբոլ մէջ*.։ Ասիկա փայլուն չափա.. աշտարակի մը մէջ եւ ան\ կը կենւաբ Հոն թախծա տակաւին , անորոչ մամանակուան մը Համար Ապ–
նիշ մ բն է, ամերիկեան բառով րէքլւՈԱՂ մք ,որ գին ու խոժոռ՛, Հա յ րի կ^անՀ ետացառ լ աչքը, քսաւ ՐՒԼ մէկի խաղ մը եզաՀ– է, չորս ջոջերու դիւանա–
պատիւ կբ բերէ նաիս Հալէպի Հայութեան ել ա ֊ Աք՚ԼԼա ղողղոջուն\ ։ Եւ Կայէն պատասխ նեց * դէտներու միջել ;
պա ամ էն մէկ Հայու ։ Ա իա յն Հա յաստանի մ էջ չէ , ՚^էէ Հոն է միշտ»։ Այն ատեն ըւ •յնիկա՝ «Կ՚՚ւ Ֆրանսայի դիմեցէք, անիկա կրնայ օգ տա
ուրեմն, ոբ մենք մեծ թի ւով աշակերտութիւն ու-.. զեմ դետնինւ տակ՚ը բնակի լ յ ինչպէս պիտի բնակէ բ կ՛" ր բլլալ ձեզի եւ արդէն իր քաղաքականութիւներ
նինւք դպբոցներոլ մէջ, ետ չեն մնւար նաեւ Հա ֊ մ ենաւոր մա բդ մը իբ գեբեզմանին մ էջ , Հ ոն մէկբ կը պաՀանջէ որ...; Բայց լաւ կ՝ ընէք անդամ մը
լէ ան երք, որոնք Հակառակ իրենց տնտեսական ան զիս պիտի չտեսնէ եւ ոչ ալ ես մէկը։ Ուսաի փոս Ամերիկայի դիմելով, կրն ա յ ըլլալ ար ... •
նախանձելի պա յմ աննե բուն , լո յս ու կրթութիւն մը բացին ել կայէն ըսաւ։ Լաւ է ։ Տ ե ւո ո յ միայ
կբ 9ամբենւ իրենց զաւակներուն ։ նակ ՛իջաւ այգ կամարին տակ։ Երբ մութին» ^էք., Ամերիկան յօմաբ է իր միջամտութիւնը
նստեցաւ իբ աթոռին վբ՛այ եւ իր գլխուն վեբեւ տրամադրելու եւ ձեր արդար իրաւունքը պաչ
Տեղեկագբէն եղած քաղուածքէն կ՛իմանանք, փակեցին գետնափոր նկուղը , Աչքր Հոն էր գերեզ •գանելու , բայց լալ կ՝ ըլլայ անգամ մը Ան դլի ո յ
ո բ այսքան վա րժ ա ր աննե ր պիտի չկրնա յին իրենց մանին, մէջ եւ կը նայէր։ կարծիքը առնէք այդ մ ասին,քանի որ Հին էն ի վեր
գո յութիւնբ պաՀ ել , ան ոնց մ է շատ եր Ատ\ի պո ւած ՎԻՀԹՕՐ ՀԻՒԿՕ անիկա զբաղած է այղ խնդրով . . . :
պիտի քլյային իրենց դռնեբք փակել , եթէ Հրլլա֊ ՀայացոՆց Ա. ՏէօքՄէքԼեան Անգլիա սիրով պիտի ուղէր նպլ
յին տեղին Ուսումնական ո րՀ ուր գի կրթութեան •0**Ւ*7/**Փ**9+&***ՓՓ***+&**0***9*^^ ելք մը ապաՀովել ձեր խնդրոյն, / սւ ս ւո ա ւո /
բայց առա՚նԱ
Համար յատկացուցած նպաստ ի կարեւոր գումար–
Ռուսիս յ Հաւանութեան չէ կարելի վճռական եւ
ներր * Եսկ ուրկէ՛0 կբ ստանայ ինքը՝ Ուսումնական Հայ նուիրատուներու առաջադրութիւննեբք ։ Աե
վերջնական խոստում մը տալ . Պիտի ընենք մեր
Խ ո բՀ ուըղը , իր նիւթ ա կան մ իֆո ցնւե ը ը : *հոնէ վեր
ր կրնար օտարութեան մէջ ընդմիչտ կարելին, ընդարձակելու Հռմաը այն Հոզամա,,
ջին երկոլ տարին մեղի Հասած թերթին մէջ կբ կը խնայուի Հայութեան Համար : Կը փր
կորսուձիլ, զոր յատկացուցինք ձեզի : Համբերութիւն , պիտի
կարդանք Ուսումն * հ) ո րՀ ուրդի եկամուտին մեծ կուին կեանքեր, կը պաՀոլի մեր Համա՛յնքը, շնոր աշխատ՛ինք ընել ինչ ոբ կը փափաքիք։ Համբերե
մա ոք ապաՀոված է Ա*իւբիոյ Օդն՛ /Աաչըփսկ մենք Հիւ ^աթիլ-կաթիլ Հաւաքուած գումարներու։ ցէք^ սա Գերմանիոյ մղձաւանջը առանց վառօդի
գիտենք, որ ամէն տարի Ա ո ւրճիոյ ^ Լիբանանի եւ Հալէպի Հա յութիւնը իր դպրոցներով ճչմա - Հոտ Հանելու վոտկայով ոլ. խավիարով անտւչի կա
այլ շրջաններու կրթական գործին օգնողն է Ամե բիտ ոգեւորութեան աղբիւր է; Մեզ Համար ցաւա. պենք, անկէ վերջ ի կարգին :
րիկայի Հայ Օղնյ * Միութեան Կեդբ * Վար չութ իւ., լին միայն այն է որ Ափիւռքի մէջ Հազուադէպ են՛ Ու երբ Հայ խնդրարկուն , յոգնած, պարտա
նվլ իրեն ենթակայ Եբ^* Վար չութ ի ւնն ե բ ո լ միջո Հալէպները։ ՛Բանի Հեռանանք մ՛եր Հայրենիքէն , ՛սած ինքն իր վրայ կը մտածէր , խտրՀելով թէ է
ցաւ։ այքան կը զղանք որ կը տկարանայ Հայեցի կրթու լալ ՛եղաւ որ զինքը անգամ մըն ալ Չինաստանի
Այն Համեստ գումարները, զոր տքնութեամբ թեան չոլնչը օտարութեան մէջ : Ւսկ այստեղ՝ դիկտատորին՝ Չան ՛Բայ ՁԷքին չգրկեցին՛, խորուն
ու սիստէմաթիկ աշխատանքով, ամէն տարի այս– չքեղ ու փարթամ Ամերիկայի մէջ ,բացառութեամբ կէն ձայն մը լսեց որ կ՝ը"էր դիւաՀար խնդուքով •
ւոեզ կք Հաւաքուին եւ կը ճամբուին զանազան շր քանի մը վայրերու,ուր ճիգ կ՝ըլլայ Հայ պահելու 9.Մի աշխատիր որ յոգնաքի միտքդ այս բա–
ջաններ , կը կատարեն իրենց փրկարար ղերը ։ Կր֊ մեր երախաները, չափազանց մռայլ է պատկերը։ նը մեկնէ .. .ԱՊՐԻԼԻՆ ՄԷԿՆ է» :
նաֆք ըսել որ կի ոլ լի կ՚արգաըսյէց՚ուին ամեբիկա– (Խմբագրական «Հայրենիք»ր)
Fonds A.R.A.M
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿԵԳՐՈՆ ՄԸ ԻղճմտաՕքը ԵՐԳԻԾԱՆՔ
Եհ ԻՐ ԿՐԹԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸ խաբեութեան օ դ
Կ ա յէն երբ անասունի մորթ ին եր Հ ադա ծ իր
զաւակներուն Հետ, փոթորիկներուն մէԼէն Հերաբ֊
Սփիսւքի Հայութեան մֆջ Լ ա ա կարեւոր աեղ ձակ ու կապտացած, կը փախչէր ԵՀովային առ - Երկու, օր եւս, ել աՀա քրիստոնեայ աշխար.
մ ր կր գրաւէ Ա ուր ի ա –.Լի բան ան շ , ուր ունինք Հա ջեւէն , իրիկուն եղաւ։ Առայլ մարդը Հասաւ լե - Հը՝ Երեքշաբթի Ապրիլ մէկէ առաւօտուն , պիտի
յութեան ի/ո շ" ր գան գո ւած՜ մ ր , ո բ Հաւանաբար բան մը ստորոտը, ընդարձակ դաշտի մը մէ^ւ վարձէ կրկնել սովոբութիւն դարձաք, տարեկան
անոնի 200 Հագար բ* Այդ Հայութեան մէկ կարե– Ւր յոգնած կինը եւ շն\չասպառ զաւակները զք կատակը՝ խարէութիւնը :
100
լէա քաղաքի՛ս եւ շրջակայքին մէջ։ Բարեկեցիկ չէ Պառկինք գետ ինք ել քնանանք ։ սատանան, առաջին անգամ էգ բանաւորին վրա /
այգ Հա յութիւնը, նկատի ունենալով որ անոր մէկ Կայէն չէր կրնար քԼյոնալ եւ կբ մտմտար, փորձած էր , ան ալ իբ կարգին իր արոսին փո -
կարեւոր մ ասր գ ե ռ երէկ թողուց իր Հայրենի օ - /եռնեոուն ստորոտը գլուխը վեր վերցնելով՝ ՛ո ե - խանցած րլլալով , Հասած է մինչեւ մեր օրերը։
ճաիյր ել Հազիւ կրցաւ ապաստան գտնել Հիկրըն. սալ մաՀաշուք երկինքին խորը, աղջամուղջին մէջ ՛Ի պ ր ո ց ա կան միամիտ տղաքներէն մինչեւ մե
կալ երկրի մը սաՀմաննե րէն ներս։ Տարիները ան–, մեծափայլ աչք մը որ սեւեռաբիբ իրեն կը նայէր։ ծերը, մեծամեծները, մինչե՛ւ անգամ երկիրներ
ցան , գաղթողներ ր րի չ շատ տուն տեղ եղան , չա Շ ատ մօտ եմ անոր, ըսաւ դողդոջուն՝. Աբ– կառավարող ջոջ "դիւանագէտները կը կրկնեն այս
փով մը րումեցին իրենց վէրքերը եւ, այնուՀե - թրնցուց իբ քնացած զաւակները,իր յոգնա^֊ կինը, սովորութիւնը : Վկայ՝ ճիշտ այս օրերը կրկին
եւ սկսաւ մողովը, որուն Հիմր
տեւ , սկսան մտածել ղպըոց\ի , եկեղեցիի , թատ - մը մէջէն։ չաըաշուքօրէն վա։ ի" չի լ տա բ ածութեան գումարուող խաղաղութեան
բոնի ել լրագրի մասին ալ : ՚է֊-ալեց երեսուն օր, քալեց երեսուն ղի~ . . .խաբէութիւնն է:
Անցեալ տարուան՛ Հալէպի քաղաքական ք/* ո դո. շեր։ Կ՚երթար անխօս, տժգոյն , դողդղալով շը ֊ հյաբէութիւնը՝ ՛որոճն՛ Ֆրանսացիները ՐօւտտՕՈ
վի տեղեկաղրէն քաղուածք մը, որ լոյս տեսած է շուկնեբէնւ գոզունւի առանց ետին նայելու, անդա <յ՚/–1\Դւ1 անուխր կուտան մեզ Հայերուս Համար թ օ 1 –
այս օրերուս մեղ Հասած արտասաՀմանեան քանի դար , առանց Հանգիստի եւ անքուն : Հասաւ ծ ո - ՏՕՈ եղած է : Խաբէութեամր օրօրուած ենք , անով
մը թերթերու մէջ, կուտա յ թիլեր , որոնք 9ոյռ վուն– ափունքը, այն երկիր բ որ կոչուեցաւ Ա– թմրած ենք, ան՛ով ապրած ոչ թէ Ապրիլի առաջին
կուտան թէ ներկայիս կրթական գործը ինչ ծալայ սուր : «կանգ առնենք այստեղ» ըսաւ , •որովՀետեւ օրին, այլ տարուան րո լոր չրշՆյւնին, պիտի՛ Հա -
ունի Հալէպի Հայութեան մէջ : ապաՀով է այստեղ , այս պատսպարանը, կենանք յ՛արձակիմ ըսել՝ ղար մը ամբողջ֊.
Մօտ Հարիւր Հագար Հաշուուող Հալէպի Հա - Հոս , աշխաբՀի ծայրն Հասանք արդէն : Եւ երբ կր՝ Աններելի մեղք Համարուած֊ այս բանը, այն -
մութ երկինքին մէջ։ Հորի րոլոր
յութիւնը այսօր ունի 42 վարմարաններ , որոնց նստէր, տեսաւ աչքը, տեղը ։ քան սովորական գարձած է երկրագոլնտին
առանց
\ կ կեդրոնին՝ Հալէպի մէջ են, իսկ 29ը չրջան - զոնին վրա յ միեւն ո յն տարածութեան վրայ, որ կարելի է ըսել
ներուն մէջ.. Աշակերտութեան թիւը 1944 45 ու Այ» ,են •լնուեւ աւ սեւ սաոսուռո վ մը. անոր կեանք չկայ :
սումնական տարիին եղած է 7798, որուն 4221/՛ • «Ծածկեցէք զիս» կը պոռար, եւ իր րոլոր Միթէ դիւանագիտ՛ութեան Հիմը խաբէոլթիլ–
մանչեր , 3577ք աղջիկներ : Կրթական վերջին տա զաւակնեբբ իրենց մատեր բ բեր աննե քուն դբա^ կր նր չէ՞ –.Վաճառականին դրամագլուխը խաբէութիլ–
րեշրջանին՝ 1945—46/5/, աչակ ե բ ւո ո ւթեան թէ՚֊Ր դիտէին իրենց վայ բագ մեծ Հօրը դողդղալը։ նր չէ՞ : Նոյնիսկ եկեղեցիէն ներս , ՛Քրիստոսի պաշ–
եղած է 8093, մանչեր՝ 4357, աղջիկներ՝ 3736 = կայէն .ըսաւ Գովելին՝ որ Հայրն՝ եղաւ անապա– տօնեանե ր ր չե՞ն որ զինքը կը խաբեն , չարական,
Ըսել է փերթին աա րին ա շակե բա ո ւթեան թի՚-֊ր ս՚– աին մէջ մաղէ վրանները ապրող բնակիչներուն : ներով, երդերով , քառաձայն պատարագներով...
ւձելցած է մօա ՅՕՕով : ՚ Ասդին քաշէ վրանին կա ալը ։ խաբէութիւն խ՛աբէութեանց , ամենայն ինք
ք+ա յց Հա լէ ա ի գա բոցն եբու ա շակե բա ո ւթեան Եւ պար ղե ցին ծփացող պատբ, ու երբ կապա խաբէութիւն է ։ Երբ մայրը, իր Հանգիստին Հա -
ւ^է^Ը– այսքան ով չի սաՀմ անափակուիբ , Հ ոն՝ կան րէ ծան՛բ ո ւթիւնն՛ե բ ով Հ ա ստաաեց ին զա յն ։ մար, օրօրոցի անմեգը կը խաբէ, անոր մինինիկ
Համայնքին չպատկանոգ վարժարաններ ալ , որոնց Ալ բան կբ տեսնե®ս , \ըսաւ Աիլլան, աղջիկբ իր բերանը դնելով պարապ է6է1Ո6|^ , որպէսզի տղան
մէջ նոյնսլէս կբ սորվին բաւական մեծ թիւով սւ– գա ւա կն ե բ ո ւն , ա յն խարտեաշ եւ աբշալո յս ի "(է" ձայնը կտրէ •.Դպրոցական աչակերտը չի՞ խարուիր
շակե բաներ : Ասոնք ալ Հաշուած , Հալէպի Հաւ քաղց բադէ մ մանաւկը ։ մէկ երկու ֆրանքով, որպէսզի յօմարի դպրոց եր
վարժարաններու աշակերտութեան թիլք կբ Ու Կայէն պատասխանեց ։ թալու , փոիսանակ փողոցն՛երը չափ՛չփելու :
բարձրանայ մինչեւ 10.000^ : Ղ՝աբձեալ կը տեսնեմ այն աչքբ ։ Ե րիտասարղնե ր ը չե՞ն ՛որ անիրականալի խոս
Համ ա յնքին պատկան ոգ վարժարաններու ու - Տ որն աղ Հայրը անոնց , որոնք ալան է աւանէ կբ տումներով կհուզեն սերտօրէն իրենց կապեք եւ ի ֊
սուցիչԳւեբոլ թիւք նախանցեալ շրջանին եղած Է պատին փող վ՚չելով ու թմբուկ գարնեշով, պո - րենզ կեղծ սիրոյն դերի րնել դիւրաՀաւան օրի -
292 այՐռՐ " 1 ^էԷս^*Ր՚՚* է*սհ– անցեալ ո ւս ո լմն^ս - ռաց * Ես Հիմա շո՜ւտով պարիսպ մը կը շինեմ ։ որդնեըր , ––որոնք յուսով կ՚ապրին, իրենց երազա
կան շբ ^ան ին1 314։ Նաիյանց եա լ տաբի 26,7 աշա Եւ չք՛նեց պղինձէ պարիսպ մ՛ը եւ կայէնը անոր յ՛՛ին տարիքին մէջ։
կերտներ ունեցած են մէկ ուսուցտիչ , իսկ անցնող ետեւբ գրաւ ։ Կեղծ Հաւատարմութեա՛ն խոստումները միջոց
ԼՐւ\անիսճ 25.77 աշակերտներ : Ուրեմն , նկատելի Բայց կայէն բ ըսաւ* «Այն աչքը ինծի կը նա ներ չե՞ն խեղճ կողակիցները խաբելու Համար , II ր-
բաբե լաւում մբ ա յս գետ՛ն ի վրա յ ալ : յի միշտ»։ Ենովք ըսաւ* «Պէաք է կա ոտ ւ ց ան ե յ –Հգէսզի տունէն գուբս անցածը յայտնի ՛չըլլայ «տւ
Ի՛սկ իռնչ ծախս կ՛ըլլա յ Համ ա յնքին պատկա պատնէշի այնպիսիՆՇւիւնււենաաքՀնոաքրկքոաւ,զչաֆքսյյգօնռտկքմի՛ըյք ե>մալազրդայա >քփաոմմկե/բբնքիբրան՜բխաոնգիՐրն չծագի ընտանեկան՝ բոյն ըս՛ուած տանջա ֊
մէջ–.
նող այսքան մեծ թեւոմ ս սյյ՚՚՚ձ՛՛1՛1 ւ" ՚ /ւ ./ • յէՀ՚* ձև
/վագր ԷՆ եղած քաղուածքէն կ՛իմանանք ո ր 1945-46 միջնաբերդով։
տարիին , 42 վարժարաններու վբայ ծախս եղա^– է նոք անցքերը » : Ե՛– դեռ ինչե՛ր, ինչե՛ր, որոնք խաբէութեան
336,668 ս իւր ի ական ոսկի* Եթէ այս գումարք ամե– Այն ատեն քՒոբէլ, կայէնին Հայբբ, քսաւ զ ար - չրջանակին մէջ ըլլալովդ անոր կը Հպատակին աշ
բիկեան տոլաբի վերածուի , ոչ պաշտօնական ^այլ բիննեբուն.*–—• Հյինեցէք Հսկայական եւ գերմարդ– խա րՀ կոչուած այս լաբիւրինթոսին բոլորտիքը :
բնթացիկ սեւ շուկայի գնով . կբ ս տացուի 112,000 կա յին քաղաքը ։ Ա ինչ ինք կ՚աշխատէք , իր եզ - Խեղճ Ապրիլ մէկ, գուն որ տարին մէկ օր
տոլաբի մօտ գումար մր Հ Այ ս Հաշուով, իւքա. - բայբնեբը դաշտերուն մէջ կը Հալածէին Են ոփս ի տրամադրած ե՛ս մարդկութեան զբօսանքին Հա -
քան չ ի լ ր ուսուցչի կբ վճար ո լի 357 տ ո լա ր\ի չափ ոՐղթ՛ երբ եւ Աեթի զաւակները ով ոբ անցնէր , ւս - մար, որպէսզի անմեղ կատակներով ւիրաբ խաբեն ,
գումար մք : էքւ ի՛նչ գումար , ուղղակի ծիծաղե նոր աչքերբ կը փորէին , եւ իրիկունները նետեր ՛անդին տարի մը ամբողջ քու կատակդ իրականոլ–
լի , նկատի ունյենալով որ , ինչպէս ամէն տեղ, կը նետէին աստղեբուն * կտաւէ պատերով վրանին՛ թեան կը փոխեն մարդիկ գաղտագողի ել միայն
կեանքը թանգացած է Հալէպի մ էջ ալ ել ուս ու ֊ տեղ բարձրացան կբանիթէ ապառաժի կտա բները, քու օրդ է որ, անդիմակ ու ճակատաբաց , կր խա
ցիչ մր՝, որ փր ամբողջ ժամանակք կրթական գոր իրարու վրա յ շա բեց ին երկաթէ Հանգո յցնե բով եւ բեն իրար ։
ծ՛ին կուտա յ , չի կրնար այդքան խղճուկ գումա քաղաքը կբ թուէբ գժոիսայինւ քաղաք մը, անոր Գալով մեղի՝ Հայերուս , միշտ խաբէութիւնն
րով պաՀել ինքղինքբ եւ իր ընտանիքը։ •աշտարակներուն շ ո ւ֊քր գի շե րո լան մէջ կը թող - է Ո ր մեո խաղալիկ գարձուցած է մեծերու քաղա
ք*ա յց այս պարագային մեղ ամէնէն աւելի ուր ղաշտավայրեբը , պատե բուն բարձրութիւնք՝ քականութեան՝ :
շինեց ին լեռնեբու բա բ ձ ր ո ւթ ե ա մբ ել ղրան վրա /
Հետաքբքրողբ Հալէպի Հայութեան դէպի դպբո ֊ Ջէ՛ որ Ապրիլ մէկի այս խաղը միամիտը Հոս,
ցական գործք ցո յց տուած անՀուն սէրն ոլ ձգ քան գա կե ց ին ։ «Ասաուծո յ արգիլուած է ասկէ Հոն, անոր աս՛որ ղրկելու մէջն է որ կ՝անցնի : Ուս
տումն է * Եթէ Հայութեան թփլը \ 00 Հա՛զար Հաշ նւեբս մտնել » ։ տի երբ լրջօրէն խորՀիք, պիտի Համոզուիք ըսա
ուենք Հոն , իսկ ա շա կե բ ա ո ւթեան թիւր 1 0.000 , կր Երբ աւարտեց ինճ ոբմափակերը դո ցեց ին ամէն ծիս, ել պիտի ընգունիք թէ, մեր Հայկական խն՛
նշանակէ Հալէպի Հայրութեան մէկ տասե բորդը կր անցք, գբին մե&– Հայրը քաղաքին կեդրոնը քարէ դիրը, մեր իրաւունքին Հարցը, մինչեւ Հիմա եւ
սորվի գպբոցնեբոլ մէջ*.։ Ասիկա փայլուն չափա.. աշտարակի մը մէջ եւ ան\ կը կենւաբ Հոն թախծա տակաւին , անորոչ մամանակուան մը Համար Ապ–
նիշ մ բն է, ամերիկեան բառով րէքլւՈԱՂ մք ,որ գին ու խոժոռ՛, Հա յ րի կ^անՀ ետացառ լ աչքը, քսաւ ՐՒԼ մէկի խաղ մը եզաՀ– է, չորս ջոջերու դիւանա–
պատիւ կբ բերէ նաիս Հալէպի Հայութեան ել ա ֊ Աք՚ԼԼա ղողղոջուն\ ։ Եւ Կայէն պատասխ նեց * դէտներու միջել ;
պա ամ էն մէկ Հայու ։ Ա իա յն Հա յաստանի մ էջ չէ , ՚^էէ Հոն է միշտ»։ Այն ատեն ըւ •յնիկա՝ «Կ՚՚ւ Ֆրանսայի դիմեցէք, անիկա կրնայ օգ տա
ուրեմն, ոբ մենք մեծ թի ւով աշակերտութիւն ու-.. զեմ դետնինւ տակ՚ը բնակի լ յ ինչպէս պիտի բնակէ բ կ՛" ր բլլալ ձեզի եւ արդէն իր քաղաքականութիւներ
նինւք դպբոցներոլ մէջ, ետ չեն մնւար նաեւ Հա ֊ մ ենաւոր մա բդ մը իբ գեբեզմանին մ էջ , Հ ոն մէկբ կը պաՀանջէ որ...; Բայց լաւ կ՝ ընէք անդամ մը
լէ ան երք, որոնք Հակառակ իրենց տնտեսական ան զիս պիտի չտեսնէ եւ ոչ ալ ես մէկը։ Ուսաի փոս Ամերիկայի դիմելով, կրն ա յ ըլլալ ար ... •
նախանձելի պա յմ աննե բուն , լո յս ու կրթութիւն մը բացին ել կայէն ըսաւ։ Լաւ է ։ Տ ե ւո ո յ միայ
կբ 9ամբենւ իրենց զաւակներուն ։ նակ ՛իջաւ այգ կամարին տակ։ Երբ մութին» ^էք., Ամերիկան յօմաբ է իր միջամտութիւնը
նստեցաւ իբ աթոռին վբ՛այ եւ իր գլխուն վեբեւ տրամադրելու եւ ձեր արդար իրաւունքը պաչ
Տեղեկագբէն եղած քաղուածքէն կ՛իմանանք, փակեցին գետնափոր նկուղը , Աչքր Հոն էր գերեզ •գանելու , բայց լալ կ՝ ըլլայ անգամ մը Ան դլի ո յ
ո բ այսքան վա րժ ա ր աննե ր պիտի չկրնա յին իրենց մանին, մէջ եւ կը նայէր։ կարծիքը առնէք այդ մ ասին,քանի որ Հին էն ի վեր
գո յութիւնբ պաՀ ել , ան ոնց մ է շատ եր Ատ\ի պո ւած ՎԻՀԹՕՐ ՀԻՒԿՕ անիկա զբաղած է այղ խնդրով . . . :
պիտի քլյային իրենց դռնեբք փակել , եթէ Հրլլա֊ ՀայացոՆց Ա. ՏէօքՄէքԼեան Անգլիա սիրով պիտի ուղէր նպլ
յին տեղին Ուսումնական ո րՀ ուր գի կրթութեան •0**Ւ*7/**Փ**9+&***ՓՓ***+&**0***9*^^ ելք մը ապաՀովել ձեր խնդրոյն, / սւ ս ւո ա ւո /
բայց առա՚նԱ
Համար յատկացուցած նպաստ ի կարեւոր գումար–
Ռուսիս յ Հաւանութեան չէ կարելի վճռական եւ
ներր * Եսկ ուրկէ՛0 կբ ստանայ ինքը՝ Ուսումնական Հայ նուիրատուներու առաջադրութիւննեբք ։ Աե
վերջնական խոստում մը տալ . Պիտի ընենք մեր
Խ ո բՀ ուըղը , իր նիւթ ա կան մ իֆո ցնւե ը ը : *հոնէ վեր
ր կրնար օտարութեան մէջ ընդմիչտ կարելին, ընդարձակելու Հռմաը այն Հոզամա,,
ջին երկոլ տարին մեղի Հասած թերթին մէջ կբ կը խնայուի Հայութեան Համար : Կը փր
կորսուձիլ, զոր յատկացուցինք ձեզի : Համբերութիւն , պիտի
կարդանք Ուսումն * հ) ո րՀ ուրդի եկամուտին մեծ կուին կեանքեր, կը պաՀոլի մեր Համա՛յնքը, շնոր աշխատ՛ինք ընել ինչ ոբ կը փափաքիք։ Համբերե
մա ոք ապաՀոված է Ա*իւբիոյ Օդն՛ /Աաչըփսկ մենք Հիւ ^աթիլ-կաթիլ Հաւաքուած գումարներու։ ցէք^ սա Գերմանիոյ մղձաւանջը առանց վառօդի
գիտենք, որ ամէն տարի Ա ո ւրճիոյ ^ Լիբանանի եւ Հալէպի Հա յութիւնը իր դպրոցներով ճչմա - Հոտ Հանելու վոտկայով ոլ. խավիարով անտւչի կա
այլ շրջաններու կրթական գործին օգնողն է Ամե բիտ ոգեւորութեան աղբիւր է; Մեզ Համար ցաւա. պենք, անկէ վերջ ի կարգին :
րիկայի Հայ Օղնյ * Միութեան Կեդբ * Վար չութ իւ., լին միայն այն է որ Ափիւռքի մէջ Հազուադէպ են՛ Ու երբ Հայ խնդրարկուն , յոգնած, պարտա
նվլ իրեն ենթակայ Եբ^* Վար չութ ի ւնն ե բ ո լ միջո Հալէպները։ ՛Բանի Հեռանանք մ՛եր Հայրենիքէն , ՛սած ինքն իր վրայ կը մտածէր , խտրՀելով թէ է
ցաւ։ այքան կը զղանք որ կը տկարանայ Հայեցի կրթու լալ ՛եղաւ որ զինքը անգամ մըն ալ Չինաստանի
Այն Համեստ գումարները, զոր տքնութեամբ թեան չոլնչը օտարութեան մէջ : Ւսկ այստեղ՝ դիկտատորին՝ Չան ՛Բայ ՁԷքին չգրկեցին՛, խորուն
ու սիստէմաթիկ աշխատանքով, ամէն տարի այս– չքեղ ու փարթամ Ամերիկայի մէջ ,բացառութեամբ կէն ձայն մը լսեց որ կ՝ը"էր դիւաՀար խնդուքով •
ւոեզ կք Հաւաքուին եւ կը ճամբուին զանազան շր քանի մը վայրերու,ուր ճիգ կ՝ըլլայ Հայ պահելու 9.Մի աշխատիր որ յոգնաքի միտքդ այս բա–
ջաններ , կը կատարեն իրենց փրկարար ղերը ։ Կր֊ մեր երախաները, չափազանց մռայլ է պատկերը։ նը մեկնէ .. .ԱՊՐԻԼԻՆ ՄԷԿՆ է» :
նաֆք ըսել որ կի ոլ լի կ՚արգաըսյէց՚ուին ամեբիկա– (Խմբագրական «Հայրենիք»ր)
Fonds A.R.A.M
