Page 217 - ARM_19-1947_01
P. 217
ԱվեքիկհաԱ ծաԱացազխ ւ/ր
0ւ™շէ6Աք–Բ™Րո6է«ււ> : ՏՇԷ1. 1Ա1ՏՏ/\ՃԼ41Տ| Ի՛. Ս ՚ ի ա թ հ ա Ա
17, &ս» 0 * ա « ա . - ք>ձ1ԱՏ (13 )
^Լ^ւ.^էա ֊ Շ– է– ք– Բ « ս 1678-63 Մ՛ Նահանգներու արտաքին նախարարութիւ
8«^Օ000, ծամ՛ս. յ 0 0 , Էռաս-Ա.՛ 300, ֆր., Արաաս. 10 Տ»Լ. նը ծանուցագիր մը ուղղեց Խ • Միութեան , բողս,
Օաաոշհտ 9 ա « Տ 1947 քելով թէ «անարդար միչամ՚տութ իւննե ր կը կա .
Կիրակի 9 ՄԱՐՏ աարեն Հոմնգարիոյ ներքին գործերուն մ է ի : Հքա.
նուցաղբին մէկ պատճէնը զրկուեցաւ ԼոԼտոԼ
ԺԹ. ՏԱՐԻ ֊ 19° ճոո&տ & 498».1որ շբշաՏ Ւ ի 5 8 9 Խ ^ , ^ . Շ ՄԻՍԱ*ԵԱՆ ԳԻՆ՛ 4 Ֆր Այս բողոքագրին պատճառը այն է որ, խոր.
քձճ ՚ւԻլ">֊"րոերը անցեալ շտբթոլ Փէչթայի
մ է չ ձերբակալեցին հակաբՈլշելիկ երեսփոխան՝ մը,
Պէլա ՝իավաց, ամբաստանելով թէ լրտեսութիւն
Ա%էէ՝ԲԱէ1Ն՚հՐ– ԻԱՏԻՍԵԱՆ \1ու ^^"՚ԲԿ^Ր կատարած է Խ– Միութեան
Հ Ե Ր Կ Ե ՛ Լ , 8ԵՏ116 Գէմ : Ամերիկեան ծանուցագիրը կ\շսէ թէ Ա.
ՀեՐԿԵկ ԵՐԳԵԼ թանգները հիմնաւոր չեն՝ գտներ եղած ամբաստա
(Ր-– հւ վերջին մաս) նոլթիւննեբը.. Միեւնոյն ատեն մաահոգոլթիլն կր
^էֆլէզ վ ե ր ա դ ա ր ձ ի ն , իբրեւ բմփշկ գործելէ յայտնեն թէ այս ընթացքով «փոքրամասնութեան
Ո՛վ "Ր գործ ունեցած Է ոելէ խմբագրութեան աւելի մասնաւոր հակում ցոյց տուաւ հանրային դիկտատուրա» մը պիտի հաստատուի Հունգաըիո,
հետ, գիտած պիտի ըլլայ իսկ եւ իսկ Հայկական գործունէութեա . \կ>Հ)ձին" "ընտրուեցւ մէի Ամբաստանեալ երեսփոխանին ձերբակալոլ .
ճարտարարոլեստ մր, ((.արուեստ քերթողական»։ քաղաքային վարչութեան , պաշտօն՝ զոր վարեց թ ի ւ ն ը կատարուած էր խորհրդային հրամանատա
չորս տարի; քա -
Անշուշտ րուն արուեստ ր չէ այս, այլ տեսակ ղաքագլուխի 19յԱՀ,. նշաւակուեցալ Թիֆլիզի ր ո ւ թ ե ա Ա հբահաւդով, անոնց լուր տալու գ ա շնա.
մը արհեստ։ Ըսէք՝ մարմաշ ։
կից վերստուգիչ յանձն աժողովին անգլիական եւ
Վաբժութրլնը գսլրոցէն , ծաղկոցէն կը սկսէր , առածին փոխանորդ։ Այս պաշտօնին ամերիկեան ներկայացուցիչներուն, Հրատարակ .
երբ. Թուրքիա կր գտնուէինք Տ վրայ մ.աց մինչեւ 1909 , երբ Հնարուեցաւ Թիֆ - ուած տեղեկութեանց համաձայն , այնուհետեւ հա
Դարձանք ծ՜փուն՝ տաշեղ աշխարհի բոլոր ա– լիզի քաղաքագլուխ յ մայնավաբները եւ իրենց ափկիցները երկար
փերուն վրա յ : Կովկասի մէչ իր հանրային գործունէոլթեան պայքար մղեցին, տապալելու համար փոքր կալ .
Ընտելացաւ ք հազարումէկ սովորութեանց եւ ամէնէն երկար շլվանն էր այս.. \9Հ19էն մինչեւ ուածատէրերու կուսակցութիւնը, որ մեծամաս .
մասն տգիտութեանց • 1917 վարեց կովկասի մայրաքաղաքին քաղաքա - նութիլն կր կազմէ խորհրդարանին մէչ, Ջերբա .
Օտարութիւնը , տառապանքն ու աշխատանքը զլուխի պաշտօ շ, մեծ ձեռնհ կալուած երեսփոխան ալ այդ խմբակցութեան
սրեցին մեր միտքշ : Հետզհետէ արթնցան թաքուն , ասութեամբ, ար - ընգհ . քարտուղարն է.
թանկագին ընղուն ակութ իւննե ր : մանանա լով թէ տեղական ժողովուրդներու եւ թէ Յայտնի չէ թէ Անգլիան՝ ալ նոյն իմաստ ծա .
Մէկ խօսքով, այնքան բան սորվեցանք որ, պետական շրջանա կնե լ. ո լ գոհ ունակութեան ել նոլցագիր մ ր պիտի ղրկէ" Բայց անգլ . թեր .
Կրցանք
մեր գլուխը միշտ բարձր մնաց ամէն տեղ։ չնորհաւորոլթեանց ; էի. արաբական շատ մեծ աշ թերը կը գրեն թէ պաշտօնական յայտարարութիւն
ունա.
ճակատաբաց չտփուիլ բնիկներոլ հետ։ աւ խատանքներ կատարած է ողբացեալ Խատիսեան սը պիտի ըլլայ Լոնտոնի մէչ, ամերիկեան ծանու
Եւ սակայն , մեր կարգ մը արմատացած կատու Թիֆը/ղի մէջ, որ թէեւ աշխարհագբականօրէն ցագրին քննոլթենէն վերչ–.
Մեր
կութեանց հետ, ոտանաւոր գրելու մարմանն բազմած վրացական հողամաս էր, սակայն իրականին մէջ
գիւղին
հայկական ոստան մր% էր։ Հայ մշակոյթը, Հա, Իրազեկ աղրիլրէ կո հաւաստեն թէ ծանու -
եկաւ նստալ մեր գիրկը, իԼ՝էպէ" շփացած թատրոնն ու արուեստը, հայ մամուլն ու գրակա ցադիրը շատ աւելի ուժեղ է քան ուրիշ նմանօրի
մը։ ֊Բալեց մեզի հետ։ Մեր գլիուն մէչՀ նութիւնը առաջին ղիծվն վրայ կր փայլէին Թիֆ - նակ զեկոյցներ։ Ամերիկան բացէ ի րաց կր մե -
մատներուն վրայ։ Սենեակին անկիւնը լիզի մէչ, Խատիսեանի իշխանութեան օրով։ իր զա դրէ խորհրդային հ րամ անտա բութ իլն ր թէ
կամ անկողին մտած ատե՜լ՛, քաղաքին թէ անունը երախտագիտութեամբ կը յիշեն ոչ միայն տագնապ մը բացած է , ուղղակի միամտելով :
մէչ՛ խանութէն մինչեւ սրճարան։ Հայերը,այլել բոլոր կովկասեան ժողովուրդները։
, դատական եւ
Թղթատարը միշտ ալ կը բերէ ոտանաւոբներ , Կովկասի քաղաքական , վարչական ՖրաԱաւ փ Ահվթ ձոգեէր
տարիներէ ի վեր յ զինուորական բարձր շրչանակներոլ հետ սերտ եւ
Եւ ի՛նչ սրտառուչ նամակներ, իւրաքանչիւր մտերմական կապեր ունենալով, մասնալորապէս Մամուլի աշխատաւորներու գործադուլը չէ
ռուս եւ այլազգի երկու կողմի
ստանաւոիի հետ : օգտակար եղած է հայ, վրացի, վե բչացած տակաւին, հակառակ
Մ ան սյ լա՛ւ գ անոնք որ երիտասարդ են ել թեր քաղաքական յան ցա ւո րն ե րու ել բանտտրկեալնե - ջանքերուն։ Գչ. օր հրատարակիչներու սէնտիքան
խաշ հայերէն մը գիտեն , ո՛րքան խոնարհամտոլ - բու, զորս ազատելու համար ոչ մէկ չա1 ք չէ խնա նոր բանաձեւ մը կը ներկայացնէր, առաջարկելով
թեամբ կը ներկայացնեն իրենց արտադրութիւն
. յած։ \9\2ի գարնան Ա. Պետերսբուրգի մէչ տեղի 12 առ հարիւր յաւելում, 5 առ հարիւր ալ երբ
ձերը։ կը խնդրեն որ ներողամիտ ըլլանք սխալնե ունեցող Հ. (ք. Դաշնակցութեան մեծ ղատին ա - թերթերը հրատարակուին չաբաթը 7 օր : Այս առ
րուն ։ Եւ սրբագրենք , եթէ .արմանի կը գտնենք , տեն եւս , Խատիսեան իբրեւ վկայ լսուեցալ ել իր թիւ տեսակցութիւն մըն ալ տեղի ունեցաւ վարչա
որպէսզի քաջալերուին X նպաստաւոր յայտարարութիւները մեծապէս աղ. պետին հետ եւ լաւատեսութիւն կը տիրէր ելքի
Կան ալ որ կ՝ուսեն /սեւ մեո թ ե ՚ ՚ ս ո ՚ * ք Յ յ * Հ *• -•-՝• գեցին դատարանին վրա յ ւ •մ աս ին % .
։ու համար : ՀՀ • , , ^Փ^վհււ,սեւ Քհ, ԼՀւո—լՀԼա .*յ– –~« .էՀ ֊ – ^ յ Լ ^ . ո ւ 33 թեր"՝ Լ%՝ք դ կ ս ) .՚ԱյէպՀե որ Կոագսապը գը շ~,...֊–
Ըսենք, միանգամ ընդ միշտ, թէ երբեք չենք Թուրքերը իրենց մեծ հակայաբձակոզակաԼով կր նակուի : Կառավարութիւնն ալ հաստատ մնալով
անտեսեր թուղթի յետին կտոր/լ : սպառնային ամբողջ կովկասին , Ի)ատիսեան անսա ի ր տեսակէտին վրայ , կը չաբունակէ տեղեկա -
Ուշադրութեամբ կը կարդանք ինչ որ կր հաս սան մնաց իր պաշտօնին վրայ ՛ել հակառակ վա - տուներ փակցնել պատերու վրայ, օրուան լուրեբր
նի մեր ձեռքը : Եւ եթէ չենք պատասխաներ - կամ խարքայ ՎորոԼցով Գա չկռվի եւ կառավարութեան հաղորդելու համար;
րացառիկ պարագաներու մէչ միայն կը պատաս - նահանչի որոչումկն , յայտարարեց որ ինք պար - Միեւնոյն ատեն թռուցիկներ լոյս կը տեսնեն՝,
խանիւք - այդ չի նշանակեր թէ կ՝արհամարհենք : տաւոր Է մնաէ իր գործին գլուխը՝ արգիլելու հա զանազան հոսանքներու կողմէ։ Առքի օր ՀՐւմանի–
Ընդհակառակն : Երբեք այսքան բարեացակամ մար ժողովրդական խուճապը ել տեղաւորելու թէ»ն երկար յայտարարութիւն մը փակցուցած էր
եղած չէինք, կայծեր, յ ո յ ս ի նշոյլներ փնտռելու հասնող գաղթականները > պատերու վբայ, ազդարարելով թէ «Հանրապե -
համար որեւէ հայատառ գրութեան մԿլ\ Համաշխարհային պատերազմին 1914 1917՝տութիւնը վտանգի տակ է» : Այս առթիւ կ՝ըսէր թէ
Եւ ե րբ գ, ՛յեր ենք , մ եր սլա ր տ ա կանո ւթէ ւնն կովկասի 44 քաղաքներու Միութեանց նախագահ (Լութերու 7աւրու«ակութիւնր կարդայ Դ• Էք)
գնաց Մ ո" -
եւլա՜ձ֊ է Հեաասվնդել , որովէոզէ կէս ճամբան՝ չմնա ւ ընտրուե ցաւ եւ այդ հանգամանքով
ստո րադրողլլ յ կուա , ուր խօսած իր պատմական ճառով բոլորին
Անշուշտ շատ մր սիրտեր ալ կոտրակ են, բո - համակրանքն՝ ու բարեկամութիւնը շահած Էր։ թենէն վերջ նախագահ նչանակուեցաւ Ալեքսանղ–
րապոլի Հաչտութեան
ԼոԲՈէ1իս անկախ՝ մեր կամքէն։ Այգ շրչանին Թիֆլիզի «Ազգային իյորհուր - ժողովին պատուիրակու -
Ե*– եթէ այսօր Հրապարակաւ կվարտա յ ա յ - ղգին բերաւ իր օգտակար աջակցութիւնը ; թեան եւ. 1920 Դեկտեմբեր 2ին ստորագրեց ծանօթ
աուիւք, դարձեալ նոյն մ տաՀ սղութիւնն՛ է որ Բոլշեւիկեան յեղափոխութենէն վերչ, Խա - դաշնագիրը Թուրքիս յ հետ, առանց գիտնալու որ
1լ առաջնորդէ մեղ, ուղղութիւն ցուցն\ել, որպէս տիսեաւ ձգեց Թիֆլիզի " լ անցաւ Հայաստան , ուր նոյն օրը արդէն Հայաստան խորհրդային իշխա -
զի նոր հ՜իլեր ձ՛աղկին յ \9\7ի վերչերէն մինչեւ 1918^ սկիղբներլ Աղեք - նութեանց ձեռքր անցած է ր ։
Մեր առածին թելադրութիւնը , կարե/ի եղա սանղբապոլի քաղաքապետի պաշտօնը վարեց։ 1920 Դեկտեմբեր 24ին Հայաստանէն մեկնելով
ծ՜ին չափ գիմադրել ոտանաւո ր գրելու թուլու . Այնուհետեւ սկսաւ իր ղի ւան ագի տա կան աս - անցաւ Եւրոպա։ Փարիզ հասաւ 1921 Փետբուա -
թեան , երր կը պակսին բանաստեղծի խառնուածքը սլարէղը : րին՝ եւ անգամ նչանակուեցաւ Հայաստանի Հան–
եւ կոչում բ : 1918/1 առաջին վեցամսեակին Անդրկովկասի րապետութեան Պատուիրակութեան ե ւ հոս ղիւա–
Բանաստեղծութիւնը ձիրք մըն է , որ ամէն՛ուն կառավարութեան ելմտական նախարար նշանակ - նագիտական բոլոր ձեռնարկն երուն մասնակցեցաւ
տրուած էէ։ Նոյն իսկ անոնք որ այղ շնորհին ար սւեցալ : Ա. Ահարնեանի հեա, գնաց Լոնտոն եւ Լօզան
ժանացա ծ են , ընգհանրապէս կը կարօտին տոկուն 1918 Փետրուարին մասնակցեցաւ Տրապիզոնի ( 1 9 2 3 — 2 4 ) ։ Ահարոնեանի հիւանդանալէն վերչ,
ճիգի , մշակումի ; Երկունքի : Խորհրդաժողովի) , իբրեւ անգամ Անդրկովկաս - դարձաւ նախագահ Հ– Հ– Պատուիրակութեան եւ
Ամէն զգացում , տպաւորութիւն ՛կամ յզա՛ - եան Աէյմփ պատուիրակութեան : նախագահ Հայ Գաղթականաց Խորհուրդէն ու ի ր
ցում յանգի վերածոլելով բանաստեղծութիւն չի 1յ ո յն՝ տարուան Մայիսին Պաթումի մէջ դու - Օֆիսին; Մինչեւ ի ր մահը պահեց Գաղթ– Խոր .
դառնար : Մանաւանդ մեր ժամ անակնե րուն մէջ : մարուած Խորհրդաժողովին եւս մասնակցեցաւ հուրդի նախագահութիւնը :
Տարրական պայման է հերկել, հերկել, յետո է Անդրկովկասեան Սէյմին կողմէ։ իր բեղուն կեանքը մանրամասնօրէն պատկե -
երգել : Անշուշտ եթէ երգեր կան որ ինքնաբեբա - Հայաստան անկախ հռչակուելէ վերջ, Խա - րացնելը կ՝իյնայ ապագայ կենսագիրին : Իր գոր–
բար կր հոսին՝։ տիսեան մասնակցեցաւ այն Պատուիրակութեան , ծունէութեան կարեւոր մէկ չրինը կը նոյնանա,
Ուրիչ առիթներով ըսած ենք ել անգամ մը եւս որ Աւետիս Ահարոնեանի գլխաւորութեամբ Պ՛՛լիս մեր օրերու քաղաքական պատմութեան հետ։
կը յիշեցնենք , մեր բանաստեղծութիւնը կր ղրկուեցաւ 1918 Յունիսին ; 1917/15» միայն՝ մ տ ա Ն էր Հ– 8՛ Գաչնակցու -
փայլի զերաբտաղրոլթեամբ ւ Արձակն է որ դար 1918 Նոյեմբերին Հայաստանի Հանրապետու - թեան մ է չ , որուն հաւատարիմ մնաց մինչեւ վե^,
ձեր է խորթ զաւակ, բոլոր գաղութներուն մէջ : թեան արտաքին նախարար նչանակուեցաւ է ձեռնհասօրէն եւ պարկեչտօբէն կատարելով իրեն
Մեծ թէ փոՔՐ գրիչներու համար։ 1919 Փետրուարին դարձաւ վարչապետ, պաշ վստահ ո լած բոլոր գործ՛է ր ը «
Մինչդեռ, ամէնէն աւելի արմանի էր մեր ամ– տօն՝ զոր վարեց մինչեւ 1920 Մայիս, երբ իրեն իր քաղաքական յուշերը գրեց «Հայրենիք»/,
բոզջ դուրդուարանքին : յաիրդեց բ՚ք-իշկ Համօ ՕհաՂչանեան ԼԲիւրօ - կա. մ է չ , ետքէն ալ իբրեւ գիրք հրատարակեց «Հա .
Մեր անհամար գրողներուն մէջ, քանի" հոգի ռավաբութիւն) :: լաստանի Հաէ րապետութեան ծագումն ո ւ զարգա
պիտի կրնայիք համրել որ այգ մտահոգութիւնն 1920 Յուլիսէն մինչեւ Հոկտեմբեր իբրեւ լիա ց ո ւ մ ր» անունով։ Աշխատակցեցաւ նաեւ «Հայրե -
ունենային : զօր պատոկհրակ Հայաստան ի կառավարութեան ն ի ք » օրաթերթին։ Բեմբասաց էր ել ի ր ճառերով
Գիտենք, շատեր կան որ աւելի դիւրին կր 20 միլիոն, տոլարի հ ա. գան ա կութ իւն ր գլուխ հա - կը խանդավառէր րազմութիւնները :
նելու համար այցելեց արտասահմանի հայ գա - Այսօր ի ր գերեզմանին այցի երթալով, մեր
գտնեն ոտանաւորի մր յանգերը յարմարցնել, քան զութներր՝ Թուրքիա , Եւրոպա , Եգիպաոս , եւե–։
թէ տասը տող արձակ մշակել է Հոկտեմբերի վերչերը վերադարձաւ Հա յաս - յարգանքի ո ւ երախտագիտութեան տուրքը կը հա–
Բուն վէրքն ալ ա՛յս Է։ տան , երբ արդէն Թուրքերը յարձակած էին եւ տուցանենք հայութեան այս %Թ^^Հ
Ծ– \€գնաժ™մաքի% վիճակի մկվ էր երկիրը, Պարտել ֊
Fonds A.R.A.M
0ւ™շէ6Աք–Բ™Րո6է«ււ> : ՏՇԷ1. 1Ա1ՏՏ/\ՃԼ41Տ| Ի՛. Ս ՚ ի ա թ հ ա Ա
17, &ս» 0 * ա « ա . - ք>ձ1ԱՏ (13 )
^Լ^ւ.^էա ֊ Շ– է– ք– Բ « ս 1678-63 Մ՛ Նահանգներու արտաքին նախարարութիւ
8«^Օ000, ծամ՛ս. յ 0 0 , Էռաս-Ա.՛ 300, ֆր., Արաաս. 10 Տ»Լ. նը ծանուցագիր մը ուղղեց Խ • Միութեան , բողս,
Օաաոշհտ 9 ա « Տ 1947 քելով թէ «անարդար միչամ՚տութ իւննե ր կը կա .
Կիրակի 9 ՄԱՐՏ աարեն Հոմնգարիոյ ներքին գործերուն մ է ի : Հքա.
նուցաղբին մէկ պատճէնը զրկուեցաւ ԼոԼտոԼ
ԺԹ. ՏԱՐԻ ֊ 19° ճոո&տ & 498».1որ շբշաՏ Ւ ի 5 8 9 Խ ^ , ^ . Շ ՄԻՍԱ*ԵԱՆ ԳԻՆ՛ 4 Ֆր Այս բողոքագրին պատճառը այն է որ, խոր.
քձճ ՚ւԻլ">֊"րոերը անցեալ շտբթոլ Փէչթայի
մ է չ ձերբակալեցին հակաբՈլշելիկ երեսփոխան՝ մը,
Պէլա ՝իավաց, ամբաստանելով թէ լրտեսութիւն
Ա%էէ՝ԲԱէ1Ն՚հՐ– ԻԱՏԻՍԵԱՆ \1ու ^^"՚ԲԿ^Ր կատարած է Խ– Միութեան
Հ Ե Ր Կ Ե ՛ Լ , 8ԵՏ116 Գէմ : Ամերիկեան ծանուցագիրը կ\շսէ թէ Ա.
ՀեՐԿԵկ ԵՐԳԵԼ թանգները հիմնաւոր չեն՝ գտներ եղած ամբաստա
(Ր-– հւ վերջին մաս) նոլթիւննեբը.. Միեւնոյն ատեն մաահոգոլթիլն կր
^էֆլէզ վ ե ր ա դ ա ր ձ ի ն , իբրեւ բմփշկ գործելէ յայտնեն թէ այս ընթացքով «փոքրամասնութեան
Ո՛վ "Ր գործ ունեցած Է ոելէ խմբագրութեան աւելի մասնաւոր հակում ցոյց տուաւ հանրային դիկտատուրա» մը պիտի հաստատուի Հունգաըիո,
հետ, գիտած պիտի ըլլայ իսկ եւ իսկ Հայկական գործունէութեա . \կ>Հ)ձին" "ընտրուեցւ մէի Ամբաստանեալ երեսփոխանին ձերբակալոլ .
ճարտարարոլեստ մր, ((.արուեստ քերթողական»։ քաղաքային վարչութեան , պաշտօն՝ զոր վարեց թ ի ւ ն ը կատարուած էր խորհրդային հրամանատա
չորս տարի; քա -
Անշուշտ րուն արուեստ ր չէ այս, այլ տեսակ ղաքագլուխի 19յԱՀ,. նշաւակուեցալ Թիֆլիզի ր ո ւ թ ե ա Ա հբահաւդով, անոնց լուր տալու գ ա շնա.
մը արհեստ։ Ըսէք՝ մարմաշ ։
կից վերստուգիչ յանձն աժողովին անգլիական եւ
Վաբժութրլնը գսլրոցէն , ծաղկոցէն կը սկսէր , առածին փոխանորդ։ Այս պաշտօնին ամերիկեան ներկայացուցիչներուն, Հրատարակ .
երբ. Թուրքիա կր գտնուէինք Տ վրայ մ.աց մինչեւ 1909 , երբ Հնարուեցաւ Թիֆ - ուած տեղեկութեանց համաձայն , այնուհետեւ հա
Դարձանք ծ՜փուն՝ տաշեղ աշխարհի բոլոր ա– լիզի քաղաքագլուխ յ մայնավաբները եւ իրենց ափկիցները երկար
փերուն վրա յ : Կովկասի մէչ իր հանրային գործունէոլթեան պայքար մղեցին, տապալելու համար փոքր կալ .
Ընտելացաւ ք հազարումէկ սովորութեանց եւ ամէնէն երկար շլվանն էր այս.. \9Հ19էն մինչեւ ուածատէրերու կուսակցութիւնը, որ մեծամաս .
մասն տգիտութեանց • 1917 վարեց կովկասի մայրաքաղաքին քաղաքա - նութիլն կր կազմէ խորհրդարանին մէչ, Ջերբա .
Օտարութիւնը , տառապանքն ու աշխատանքը զլուխի պաշտօ շ, մեծ ձեռնհ կալուած երեսփոխան ալ այդ խմբակցութեան
սրեցին մեր միտքշ : Հետզհետէ արթնցան թաքուն , ասութեամբ, ար - ընգհ . քարտուղարն է.
թանկագին ընղուն ակութ իւննե ր : մանանա լով թէ տեղական ժողովուրդներու եւ թէ Յայտնի չէ թէ Անգլիան՝ ալ նոյն իմաստ ծա .
Մէկ խօսքով, այնքան բան սորվեցանք որ, պետական շրջանա կնե լ. ո լ գոհ ունակութեան ել նոլցագիր մ ր պիտի ղրկէ" Բայց անգլ . թեր .
Կրցանք
մեր գլուխը միշտ բարձր մնաց ամէն տեղ։ չնորհաւորոլթեանց ; էի. արաբական շատ մեծ աշ թերը կը գրեն թէ պաշտօնական յայտարարութիւն
ունա.
ճակատաբաց չտփուիլ բնիկներոլ հետ։ աւ խատանքներ կատարած է ողբացեալ Խատիսեան սը պիտի ըլլայ Լոնտոնի մէչ, ամերիկեան ծանու
Եւ սակայն , մեր կարգ մը արմատացած կատու Թիֆը/ղի մէջ, որ թէեւ աշխարհագբականօրէն ցագրին քննոլթենէն վերչ–.
Մեր
կութեանց հետ, ոտանաւոր գրելու մարմանն բազմած վրացական հողամաս էր, սակայն իրականին մէջ
գիւղին
հայկական ոստան մր% էր։ Հայ մշակոյթը, Հա, Իրազեկ աղրիլրէ կո հաւաստեն թէ ծանու -
եկաւ նստալ մեր գիրկը, իԼ՝էպէ" շփացած թատրոնն ու արուեստը, հայ մամուլն ու գրակա ցադիրը շատ աւելի ուժեղ է քան ուրիշ նմանօրի
մը։ ֊Բալեց մեզի հետ։ Մեր գլիուն մէչՀ նութիւնը առաջին ղիծվն վրայ կր փայլէին Թիֆ - նակ զեկոյցներ։ Ամերիկան բացէ ի րաց կր մե -
մատներուն վրայ։ Սենեակին անկիւնը լիզի մէչ, Խատիսեանի իշխանութեան օրով։ իր զա դրէ խորհրդային հ րամ անտա բութ իլն ր թէ
կամ անկողին մտած ատե՜լ՛, քաղաքին թէ անունը երախտագիտութեամբ կը յիշեն ոչ միայն տագնապ մը բացած է , ուղղակի միամտելով :
մէչ՛ խանութէն մինչեւ սրճարան։ Հայերը,այլել բոլոր կովկասեան ժողովուրդները։
, դատական եւ
Թղթատարը միշտ ալ կը բերէ ոտանաւոբներ , Կովկասի քաղաքական , վարչական ՖրաԱաւ փ Ահվթ ձոգեէր
տարիներէ ի վեր յ զինուորական բարձր շրչանակներոլ հետ սերտ եւ
Եւ ի՛նչ սրտառուչ նամակներ, իւրաքանչիւր մտերմական կապեր ունենալով, մասնալորապէս Մամուլի աշխատաւորներու գործադուլը չէ
ռուս եւ այլազգի երկու կողմի
ստանաւոիի հետ : օգտակար եղած է հայ, վրացի, վե բչացած տակաւին, հակառակ
Մ ան սյ լա՛ւ գ անոնք որ երիտասարդ են ել թեր քաղաքական յան ցա ւո րն ե րու ել բանտտրկեալնե - ջանքերուն։ Գչ. օր հրատարակիչներու սէնտիքան
խաշ հայերէն մը գիտեն , ո՛րքան խոնարհամտոլ - բու, զորս ազատելու համար ոչ մէկ չա1 ք չէ խնա նոր բանաձեւ մը կը ներկայացնէր, առաջարկելով
թեամբ կը ներկայացնեն իրենց արտադրութիւն
. յած։ \9\2ի գարնան Ա. Պետերսբուրգի մէչ տեղի 12 առ հարիւր յաւելում, 5 առ հարիւր ալ երբ
ձերը։ կը խնդրեն որ ներողամիտ ըլլանք սխալնե ունեցող Հ. (ք. Դաշնակցութեան մեծ ղատին ա - թերթերը հրատարակուին չաբաթը 7 օր : Այս առ
րուն ։ Եւ սրբագրենք , եթէ .արմանի կը գտնենք , տեն եւս , Խատիսեան իբրեւ վկայ լսուեցալ ել իր թիւ տեսակցութիւն մըն ալ տեղի ունեցաւ վարչա
որպէսզի քաջալերուին X նպաստաւոր յայտարարութիւները մեծապէս աղ. պետին հետ եւ լաւատեսութիւն կը տիրէր ելքի
Կան ալ որ կ՝ուսեն /սեւ մեո թ ե ՚ ՚ ս ո ՚ * ք Յ յ * Հ *• -•-՝• գեցին դատարանին վրա յ ւ •մ աս ին % .
։ու համար : ՀՀ • , , ^Փ^վհււ,սեւ Քհ, ԼՀւո—լՀԼա .*յ– –~« .էՀ ֊ – ^ յ Լ ^ . ո ւ 33 թեր"՝ Լ%՝ք դ կ ս ) .՚ԱյէպՀե որ Կոագսապը գը շ~,...֊–
Ըսենք, միանգամ ընդ միշտ, թէ երբեք չենք Թուրքերը իրենց մեծ հակայաբձակոզակաԼով կր նակուի : Կառավարութիւնն ալ հաստատ մնալով
անտեսեր թուղթի յետին կտոր/լ : սպառնային ամբողջ կովկասին , Ի)ատիսեան անսա ի ր տեսակէտին վրայ , կը չաբունակէ տեղեկա -
Ուշադրութեամբ կը կարդանք ինչ որ կր հաս սան մնաց իր պաշտօնին վրայ ՛ել հակառակ վա - տուներ փակցնել պատերու վրայ, օրուան լուրեբր
նի մեր ձեռքը : Եւ եթէ չենք պատասխաներ - կամ խարքայ ՎորոԼցով Գա չկռվի եւ կառավարութեան հաղորդելու համար;
րացառիկ պարագաներու մէչ միայն կը պատաս - նահանչի որոչումկն , յայտարարեց որ ինք պար - Միեւնոյն ատեն թռուցիկներ լոյս կը տեսնեն՝,
խանիւք - այդ չի նշանակեր թէ կ՝արհամարհենք : տաւոր Է մնաէ իր գործին գլուխը՝ արգիլելու հա զանազան հոսանքներու կողմէ։ Առքի օր ՀՐւմանի–
Ընդհակառակն : Երբեք այսքան բարեացակամ մար ժողովրդական խուճապը ել տեղաւորելու թէ»ն երկար յայտարարութիւն մը փակցուցած էր
եղած չէինք, կայծեր, յ ո յ ս ի նշոյլներ փնտռելու հասնող գաղթականները > պատերու վբայ, ազդարարելով թէ «Հանրապե -
համար որեւէ հայատառ գրութեան մԿլ\ Համաշխարհային պատերազմին 1914 1917՝տութիւնը վտանգի տակ է» : Այս առթիւ կ՝ըսէր թէ
Եւ ե րբ գ, ՛յեր ենք , մ եր սլա ր տ ա կանո ւթէ ւնն կովկասի 44 քաղաքներու Միութեանց նախագահ (Լութերու 7աւրու«ակութիւնր կարդայ Դ• Էք)
գնաց Մ ո" -
եւլա՜ձ֊ է Հեաասվնդել , որովէոզէ կէս ճամբան՝ չմնա ւ ընտրուե ցաւ եւ այդ հանգամանքով
ստո րադրողլլ յ կուա , ուր խօսած իր պատմական ճառով բոլորին
Անշուշտ շատ մր սիրտեր ալ կոտրակ են, բո - համակրանքն՝ ու բարեկամութիւնը շահած Էր։ թենէն վերջ նախագահ նչանակուեցաւ Ալեքսանղ–
րապոլի Հաչտութեան
ԼոԲՈէ1իս անկախ՝ մեր կամքէն։ Այգ շրչանին Թիֆլիզի «Ազգային իյորհուր - ժողովին պատուիրակու -
Ե*– եթէ այսօր Հրապարակաւ կվարտա յ ա յ - ղգին բերաւ իր օգտակար աջակցութիւնը ; թեան եւ. 1920 Դեկտեմբեր 2ին ստորագրեց ծանօթ
աուիւք, դարձեալ նոյն մ տաՀ սղութիւնն՛ է որ Բոլշեւիկեան յեղափոխութենէն վերչ, Խա - դաշնագիրը Թուրքիս յ հետ, առանց գիտնալու որ
1լ առաջնորդէ մեղ, ուղղութիւն ցուցն\ել, որպէս տիսեաւ ձգեց Թիֆլիզի " լ անցաւ Հայաստան , ուր նոյն օրը արդէն Հայաստան խորհրդային իշխա -
զի նոր հ՜իլեր ձ՛աղկին յ \9\7ի վերչերէն մինչեւ 1918^ սկիղբներլ Աղեք - նութեանց ձեռքր անցած է ր ։
Մեր առածին թելադրութիւնը , կարե/ի եղա սանղբապոլի քաղաքապետի պաշտօնը վարեց։ 1920 Դեկտեմբեր 24ին Հայաստանէն մեկնելով
ծ՜ին չափ գիմադրել ոտանաւո ր գրելու թուլու . Այնուհետեւ սկսաւ իր ղի ւան ագի տա կան աս - անցաւ Եւրոպա։ Փարիզ հասաւ 1921 Փետբուա -
թեան , երր կը պակսին բանաստեղծի խառնուածքը սլարէղը : րին՝ եւ անգամ նչանակուեցաւ Հայաստանի Հան–
եւ կոչում բ : 1918/1 առաջին վեցամսեակին Անդրկովկասի րապետութեան Պատուիրակութեան ե ւ հոս ղիւա–
Բանաստեղծութիւնը ձիրք մըն է , որ ամէն՛ուն կառավարութեան ելմտական նախարար նշանակ - նագիտական բոլոր ձեռնարկն երուն մասնակցեցաւ
տրուած էէ։ Նոյն իսկ անոնք որ այղ շնորհին ար սւեցալ : Ա. Ահարնեանի հեա, գնաց Լոնտոն եւ Լօզան
ժանացա ծ են , ընգհանրապէս կը կարօտին տոկուն 1918 Փետրուարին մասնակցեցաւ Տրապիզոնի ( 1 9 2 3 — 2 4 ) ։ Ահարոնեանի հիւանդանալէն վերչ,
ճիգի , մշակումի ; Երկունքի : Խորհրդաժողովի) , իբրեւ անգամ Անդրկովկաս - դարձաւ նախագահ Հ– Հ– Պատուիրակութեան եւ
Ամէն զգացում , տպաւորութիւն ՛կամ յզա՛ - եան Աէյմփ պատուիրակութեան : նախագահ Հայ Գաղթականաց Խորհուրդէն ու ի ր
ցում յանգի վերածոլելով բանաստեղծութիւն չի 1յ ո յն՝ տարուան Մայիսին Պաթումի մէջ դու - Օֆիսին; Մինչեւ ի ր մահը պահեց Գաղթ– Խոր .
դառնար : Մանաւանդ մեր ժամ անակնե րուն մէջ : մարուած Խորհրդաժողովին եւս մասնակցեցաւ հուրդի նախագահութիւնը :
Տարրական պայման է հերկել, հերկել, յետո է Անդրկովկասեան Սէյմին կողմէ։ իր բեղուն կեանքը մանրամասնօրէն պատկե -
երգել : Անշուշտ եթէ երգեր կան որ ինքնաբեբա - Հայաստան անկախ հռչակուելէ վերջ, Խա - րացնելը կ՝իյնայ ապագայ կենսագիրին : Իր գոր–
բար կր հոսին՝։ տիսեան մասնակցեցաւ այն Պատուիրակութեան , ծունէութեան կարեւոր մէկ չրինը կը նոյնանա,
Ուրիչ առիթներով ըսած ենք ել անգամ մը եւս որ Աւետիս Ահարոնեանի գլխաւորութեամբ Պ՛՛լիս մեր օրերու քաղաքական պատմութեան հետ։
կը յիշեցնենք , մեր բանաստեղծութիւնը կր ղրկուեցաւ 1918 Յունիսին ; 1917/15» միայն՝ մ տ ա Ն էր Հ– 8՛ Գաչնակցու -
փայլի զերաբտաղրոլթեամբ ւ Արձակն է որ դար 1918 Նոյեմբերին Հայաստանի Հանրապետու - թեան մ է չ , որուն հաւատարիմ մնաց մինչեւ վե^,
ձեր է խորթ զաւակ, բոլոր գաղութներուն մէջ : թեան արտաքին նախարար նչանակուեցաւ է ձեռնհասօրէն եւ պարկեչտօբէն կատարելով իրեն
Մեծ թէ փոՔՐ գրիչներու համար։ 1919 Փետրուարին դարձաւ վարչապետ, պաշ վստահ ո լած բոլոր գործ՛է ր ը «
Մինչդեռ, ամէնէն աւելի արմանի էր մեր ամ– տօն՝ զոր վարեց մինչեւ 1920 Մայիս, երբ իրեն իր քաղաքական յուշերը գրեց «Հայրենիք»/,
բոզջ դուրդուարանքին : յաիրդեց բ՚ք-իշկ Համօ ՕհաՂչանեան ԼԲիւրօ - կա. մ է չ , ետքէն ալ իբրեւ գիրք հրատարակեց «Հա .
Մեր անհամար գրողներուն մէջ, քանի" հոգի ռավաբութիւն) :: լաստանի Հաէ րապետութեան ծագումն ո ւ զարգա
պիտի կրնայիք համրել որ այգ մտահոգութիւնն 1920 Յուլիսէն մինչեւ Հոկտեմբեր իբրեւ լիա ց ո ւ մ ր» անունով։ Աշխատակցեցաւ նաեւ «Հայրե -
ունենային : զօր պատոկհրակ Հայաստան ի կառավարութեան ն ի ք » օրաթերթին։ Բեմբասաց էր ել ի ր ճառերով
Գիտենք, շատեր կան որ աւելի դիւրին կր 20 միլիոն, տոլարի հ ա. գան ա կութ իւն ր գլուխ հա - կը խանդավառէր րազմութիւնները :
նելու համար այցելեց արտասահմանի հայ գա - Այսօր ի ր գերեզմանին այցի երթալով, մեր
գտնեն ոտանաւորի մր յանգերը յարմարցնել, քան զութներր՝ Թուրքիա , Եւրոպա , Եգիպաոս , եւե–։
թէ տասը տող արձակ մշակել է Հոկտեմբերի վերչերը վերադարձաւ Հա յաս - յարգանքի ո ւ երախտագիտութեան տուրքը կը հա–
Բուն վէրքն ալ ա՛յս Է։ տան , երբ արդէն Թուրքերը յարձակած էին եւ տուցանենք հայութեան այս %Թ^^Հ
Ծ– \€գնաժ™մաքի% վիճակի մկվ էր երկիրը, Պարտել ֊
Fonds A.R.A.M
