Page 111 - ARM_19-1947_01

«ԱՍԱ

Թուքքիո) վիճակը ՄԱՄՈՒԼԻ ՀՆԿՃՐԱԿ8ՈՒԹԵ1Ո ՀԱՑԿԵՐՈՅԹԸ . ՋԱԾՆԵՐ ԴԱՒԱՌՀՆ

Մոսկուափ աչքով Շաբաթ ցերեկ ձաշաուշ Լ&էա^ի շքեղ սբաՀնե - ԿԵԱՆ՚ԲԸ ՎԻՀՆԻ ՄԷՋ

բուն մէջ, Օտար Մամուլի ընկերակցութիւնը

Հացկերոյթ մը սարքած էր ի պատիւ Պ* ԲւՇՈ6 ՎԻԷ^յ (Յաււաջ) . կապոյտ հաչի մասնաճիւ–

( Ի – եւ վերջին, մաս) յՏօաձ&հի հ *րռւն յանձնուած է բացի Երիտասար­ ղը սուգի մէջ է* իր ժրաջան անգամ ո ւՀինե ր էն

էէ ամուլի եւ ընտրութեան* ազատութիւն չկա) դսւթե ան , Աաքի եւ Արուեստի նախարարութիւն– այ.րԻ տիկին՛ Հռիփսիմէ ԼՀօմօ՝) Զարգարեան ոք

Թուրքիոյ մԷ^Հ Երեսփ* վերջին ընտրութիւնն երր ներէն , նաեւ տեղեկատու բաժինը ֊։ ւ եւ է X Այրէ Հինգ տարիէ ի վեր եւ մայր Հինդ զա­

տեղի ունեցան տ իրոզ կուսակցութեան անլուր Ներկա լ էին ֆրանսացի Հիւրեր եւ մօտաւորա– ւակներու , անխոնջ յեւ բարեսիրտ կնոջ մը Համ*,

բռնութ իւննե բու տակ : կառավարութիւնը ստացաւ պէս 70—80 օտար լրագրողներ , ինչպէս եւ «^ա. բաւը կը վա յելէր գաղութիս մ էջ: Երկար ժամա­

Հար իւր Հազար բո զո քաղի ր , ո բոն ց մ եհ՜ մ ասը կը ռախի երկ ու աշխատակիցները ;Ատեղծուած մտե­ նակէ ի վեր սրտի Հիւանգութենէ .կը տառապէր ,

սլաՀանշէբ բոլոր րնտբութեանց բեկանում ։ Ընտ­ րիմ եւ տաք մթ1 ոլհ բտէն օգտ ո ւե լո վ , ընկեըակ ^ եւ վերջ՜ ի վերջոյ այգ անողոք ցաւը զգետնեց զին–

րութիւնն երէն առա^ թէեւ թ ո յ լ տուին ընգգիմա - ցոլթեան\ նախագաՀը, ՕսաՕՈէ–\^ւ1<^Շ1> զեղեց ի կ բա– քը , Տունուաբ 2,$ին ։ քՒազումը կատարուեցաւ մեծ՝

գիրներուն քիչ շատ Համարձակ կարծիք յայտնել, • "֊երով նախ շն ո ր Հ ա կա լո լ թ ի Լ% յայտնեց նախարա­ շուքով ։( Ա տոլաբ բազմ ութ իւն մը , Հակառակ սաս–

բայց ըն արութիւն ներէն վեբֆ չփակեցին անոնց րին որ պատուած էր զիրենք X Հ.ՎստաՀ եմ որ բո­ աիկ ցուրտ ին , փութացած էր իր յարգանքի վեր­

թերթերը եւ Հրատարակեցին մամուլի օրէնք մր որ լոր ՜օտար լրագրողները մ ի շա պիտի վայե լեն ձեր ջին տուրքը մ ատ ո ւցան ելու տարաբախտ մայրի -

իր ։ դաժանութեամբ կը գերազանցէ սուլթաննե բու բաբե կամ ութի ւն՚ը եւ՝ փոխադարձ Հասկացողու - կին X $ոլգիչ\ դամբանական մր կարգաց Տիկէն Ա *

օրէնքները ւ \)ակայն Համաթրքական շարժման թիւն մը պիտի տիրէ մեր մէք^ : Լո ւսարեւեան Հա յ կապո յտ հ)ա չի մ ասնաճիւ ղի

կուսակիցն եր ը որոնք թուրք յֆաշականներն են ի ֊ Տ,ետոյ խօսք տուաւ փոխ-ն ախագաՀ Պ • Օշ է\՜ կողմ է , դբուատե լով Հ ան գուցե ալին արդիւնաւէտ

բասլէս , այժմ աւելի սանձարձա-կ են , քան երբ ե լ ՇՇ\շճօի , որ քանի մ բ բառով պա բզեց բնկերակցու– կեանքը , իբրե Հայ մայր եւ գործիչ Միութեան

իցէ : Անո՛նք անդադար կը յարձակին \$ * Միոլ ֊ թե ան ծրագիր ր , ե լ առաջադր ո լ թ ի ւննե րլՀ : ծոցին մէջ։

թեան վրայ։ Ասոնց մէ^ նշանաւոր է Հյար կ էլի Այս առթիլ շն ո րՀակալոլթի ւն յայտնեց ե՛րի - ՝՝4է Տ ունդւա ո 2Դթ, սինէ մա Ֆամիլեալի մէչ

կոչուած թուրք ֆ ա շա կան ը : տաս արզ նախարարին ե լ հոՂշճզԱՇ Լ&ճոշի բնէե - տեղի ունեցաւ Հ ա ւա քո լթ մը ուր խօսեցաւ քաղա­

Այն ուամենայնիլ բանուորները կ՚արթննան , . Րա կռութ ե ան որ սի բա յօժար տ րամ ադրած է իր քացի Հինայէկեանը։ Ներգաղթի լիազօրը դիւանա–
կեդրոնատեղի Օտար Մա.
–Հակառակ Հալքի բռնութեանց* Ատանայի Հիւս - լ՝էսքէլ մէկ մասը իբրեւ գ իա ական դա րձուածքն ե րով տուաւ քաւ ի մը կա–
հ
ուածեղէնի բանուորները գործադուլ ըրին եւ յաղ– մուլի Ընկերակցութիւն բեւոբ տեղեկհլթիւններ , միեւնոյն ատեն սլաքներ

նակը շաՀեցան : Նոյնը նաեւ ՀԼոնկոլլտակի ածխա– Վերջին խօսողն էր Պ ՚ Ոշո^ 8օսւ*ժ»ո, &անօթ ուղղելով կարծեցեալ Հակառակսրգնեբուն •*• Հ•

Հանքերուն մէջւ Ռոյթըբ ալ կը խոստովանի թէ արդէն բոլոր անոնց որոնք չսած են ղինքը Լոնտոնի Ա* Ը* Միութեան Փարիզի կեգր* Վարչութեան

ձախ Հոսանքները օրէ օր կը զօրանան քՒուբքիո ւ անթելէն , գրաւման շրջանին : Նախարարը, պեր­ քաբտուզարչլ , կրկնե լո վ ծանօթ սուտերը ՛հացակ­

մէջ եւ յետագէմ շրջանակները վՀատութեանմատ– ճախօս եւ տաղանդաւոր լրագրող , արագօրէն գծեց ցութեան դէմ X Այո մարգիկը մեծ Հովեր առածդ

նուած են ւ պատկերը ֆրանսայի ներկայ վիճակին եւ խնդրեց գալառնե ր ը 1լ ա յցեքեն ^ ի բրիւ թէ Համերա շխու -

Թուրքիա յ վեց ն ա՛Հ ան գն ե ր ո ւն մ էջ սլաշարմ ան որ բոլոր օտարնեբբ ներողամիտ աչքով նային այս , թ իւն քարոզելու Համ ար, բա յց Հետզհետէ ծիծա­

վիճակ է յա յտարարուած • Ազգ * մոդով ին մէջ ու- ռԲ^1ՐԻ^՛ Վբա ք ^ ո Ր տառապած է պատերազմ էն , ղելի կր դառնան։ ;

ս ո ւց չա պետ ՝Բէօփբ իւլէւղատէ սլաՀ անՀեց ՚ ^ լ ^ ե լ , գոաւում էն ե լ Հազիւ կրնա յ ինքղիւքբ գանել է Անցնող շաբթոլն մէչ Հ-ՄՀ-Մ-ի նաիսզին

բա յց ապա րղ իւն : բախւոաբա՚ր միայն փետրուար 28/5՛ Է որ պիտի սկաուտ Հպետ՝^ մը (Լ* Սապոնճեան^ , որ աշխաբ–

Տ-ե տա դէմ տարրեր ը ժողովուրդի ու մ ասն ա– վերնա յ թերթերս ւ Հ րատարակոլթեան Համ ար նա­ Հիս շրջանբ ըրած է ոտքով, տունէ տուն այցելե­

ւորասլէս բանուոր՛ներու ազատագրական ձգտում - խապէս արտօնութիւն առնելու պաբտաւո բութ իւ - լով , խանութէ խանութ մտնելով , իր ուղեւոբու–

^^ւ7". ւ^ԼՀ յայտարարեն կեզծօբէն Համայ՚ւավարա - Iը : ԱՀ ա < քա յ՜լ մը գէպի մամուլի ազատութիւն՝^ : թեան ֆրանսերէն թա բգմանութ իւն ը ծախեր է զա­

կան շարժում : քՒուրքիոյ, մէջ , դասակարգեր չկան, Նախարարբ վ եղջացն ելով իր խօսքը , խոստաճ նազան դիներով, մինչեւ 2000 ֆրանքի ։Ւնչ անուն

կ՚ըսեն , ուրեմն ե լ բանուորներն իրաւունք չունին ցաւ կարելին րնել , արժեցնելու Համ ար իր պաշ­ /// ՛սի • » *

իրենց դասակարգային կաղմակերպութիւնւերֆ ու­ տօնը X ՇրջուԹ թ–ղթ՜ակից Թղթակից 1947

նենալու X Բանուորական Համ ա՛գո բ հ՜ա կցական

Հիմնելո՜ւ ամէն փորձի վրայ անոնք կը փակցնեն (Հա™ներու փոխարէն զոր իրենց կ^ուզա բկէ ին Նա­

Համ ա յն ավար ական ցուցանակ եւ կը Հալած են ; ցիները։ Այգ նպատակները օդը ցնդեցան, բայց կը ՏԷՐՍԻՄՑԻՆԵՐԸ ՊԻՏհ ՎԵՐԱԴԱՌՆԱՆ

Ազգայք. ն փոքր ամ ասն ութ իւննե րբ Հ՝աձ^* VԱ) 1 շարունակեն զէնքի տակ պաՀ ել ժողովուրդն ու

*Բիւրտերը, (ֆոյներն ու Հրեաները կը մնան իրա­ ճնշումներ բանեցնել անոր վրայ, իբր թէ արտա­

ւազուրկէ Կ առավ արութիւն բ կ*ըսէ թէ Թուրքիս/ քին վտանգր կանխելու Համ ար ; <1խ.լսոյ թ-երթ֊երը կը գրեն.—

մ էջ ազգային փոքրամ ա սնո՜ւթեանց խնդիր չկայ հ Անոնք նոյնիսկ կը վախնան Հունաստանի մէջ —- « Ագգ * ժողովը դեկա» ՅՕին զբաղեցաւ

Ւբրեւ թէ կր աիրէ քաղաքացիներու Հաւասարու - ժողովրդավար իշխանութիւն Հաստատուէ լէ եւ թ՚ունճէլիի ԼՏէրսիմ) մէջ ձեռք առնուած մասնա­

թիւն , բայց փոքրամ ասՂռւթ իւննե բո Լ ն եր կա յա - զինուորական միջոցներ ձեռք 1լառևհն , յունական ւոր միջոցներու բարձում ով : Այգ շրջաններուն

. ցուց՛ի չներուքե կ^աբգիլեն ՚ սլա շ տօն վարել բանձսկեն ուվՀմանին վրայ , իբրեւ պաշարման գէ մ չԱպա^^ մէջ անգո ր ր ո ւթ ի ւն ր վ ե րաՀ ա ստատո ւած բ լ լալով

կամ պետական ասպարէզի մէջ ; \ քաղաքական երթեւեկներ կբ կատարեն արաբական . բո լո բովին ^ վերջ պիտ ի տ բուի զսպողական ամ էն

Հա քկական կոտ ո րածներու ողբերգութիւնը պետութեանց Հ.ետ , թանալով ստեղծել թուրքեւա - տնօրինութե՜ան , ու պիտի ձեռնարկուի այդ գօտի–

միակը չէ Թուրքիոյ պատմութեան մէջ։ ԱՀ ա նաեւ բաբական դաշնակցութիւն ։ Բայց արաբ ժողո - ներ ու տնտեսական վեբականգնումին •

ողբերգութիւնը քիւրտ , ժողովուրդին որու դէ1^ վ ոլոգներ ը շատ լաւ կը Հասկնան թէ շաՀ չունին Զ°ր * Նաճ-ի քՒընազ, խօսք առն՛ելո՛վ խորՀր -

ղդրծոլած բռնութիւն ներէն վերջ , թէե լ թուրք կապուե լու թուրք տիրող գաս ա կա ր գեր ո լ Հետ .-- դակցութեանց ընթացքին , յայտնեց , թէ այսօր

վոձրիչնեըը կր յայտարարեն թէ քըտական Հարց ոչ թէ իրենց, այլ այգ զասակարգերոլ տիրասլե - Տէ րս իմ ի Հ.մտա յն ութիւն՝^ մ բ գո յո ւթ իւն չունի

չկայ, %/այց մէկուկէս միլ՛իոն ՝Բիլրտերր երբեք չեն տութիւնը պաշտպանելու Համար ԹոԼրքիոյ մէջ ։ ա յլեւս , բա յց 15 տաբի - վերջ նոր Տէ րսիմ մր ու

գադրած պաՀ անջե յ իրենց ազատութիւնը : Աակա ւն ժամանակներ ր ւիոխուած են ոԼ Հակառակ Ա ասուն մր կրնա յ ստեղծուիլ : Առաջքն առնելու

քծ՝Ո ւբքիո յ ա րժմեան վարիչները պատերազմ ի Հալք^ կ՛ուսակցութեան մեքԽնալութեանց, ժողո - Համար այս կա բգիՀ աւան ական ո ւթե ան՝ մը , անՀ ր ա -
Թուր–
ժամանակ առատօրէն սննդեղէն Հայթայթեցին վրդապետոլթիւնը պիտի յաղթս/Լակէ՝նաեւ ժեշտ է որ տնտեսապէս վերականգնի այգ շրջանը X
ԲԵՐԻՆԿՈՎ
Գ՛երմանիս յ , ՝ որոշ նպատակով եւ ոչ թէ այն է՜ր քիոյ մէչ–. ՝ Ներքին գործավար &իւքրիւ Սէօքմէնսիւէր

«6ԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԵ-ԲՆԵՐԸ Մ* բ տեղացի ես, տղաս, քանի՛* տարի է^որ Հոս ես, տալով , մինչեւ տեսնենք թէ Վառվառէս ի^նչպէս
պիտի աղատեմ
ոով ունիս , լաւ կը, նայի՞ն քեղի , եւ ուրիշ բազմա­ ։ Հյատ ուրախացայ որ դուն Հոս

ԻԱլպԼս ագատե ցաւ թիւ Հարցումներ , մէկը միւսին ետեւէն : ես ։ Պիաի ջանամ քանի մը օր մնալ Հոս , եթէ

Մայրենի լեզուս մոռցած էԸԱալով շատ դժուա­ ձգեն զիս , մինչեւ որ Վառվառէն քիչ մը վարժ ուի

դ ե ղսմփ Վ ա ո վ ա ո Լ Ա րաւ կը պատասխանէի եղած Հարցումներուն ։ Եր բ Հետս։ Ըսի իրեն որ ես Հանըմիս կ՝ըսեմ , քանի մը

իմացաւ որ Բաոմաշէնցի եմ , աւելի շատ ուրա - օր ալ մեր տունը կը մնաս։ Հանըմըս շատ ազնիւ

խացաւ Հ ու ըսաւ* Հինագարակը ԼՀընագրակը) կին մրն է% երբեք չի մերժեր ղիս ։ Չափազանց

Եւ այսպէս օրերը 1լ անցնէին , արիւն քամելով կը ճանչնա^ս, ձեր գիւղին շատ մօտ էր* ես այգ ուրախացաւ ըսածներուս վրայ։ ՚Ւր ԿաՐ^՜իքոՎ ե–

սրտէս • ամ բոոջ ծ րա գի ր՚19եբ ս կը մնա յին անիբա– տեղացի եմ .Վառվառէն իմ եղբօր աղջիկն է* Հայ­ թէ քանի մը օը մնար գիւղին մէջ ու քանի մը ան­

գործելի X. Հէգիտեմ ի^<Լչսլէս ե լ ո՞րտեղէն բրին մէ– րը Ամելիկա է ։ Այս գ ի ւ ֊ զ ը ուրիշ Հայ աղջիկ մր գամ առիթ ունենար խօսելու Վառվառէին Հետ,

կր իմացայ որ Հայ կին մը եկած է Վառվառէին կա ր , քան ի մ ր տարի առաջ , Ա առա անուն ով , որ ան կամաց կամաց պիտի ընտելանար իրեն , եւ ՚

բնակած տունը , որուն Համար կ՚ըսէին թէ Վառ­ Հիմա ազատուած Է՛Հ Ան գիտէր թէ Վառվառէն այսպէս ժամադրութեան մբ վրայ ղիւոէն դուրս

վառէին ազդականն է ։ ։ Մեծ ուրախութիւն պատ– Հոս է* թէեւ բաւական ժամանակ էր որ ՚",1լ– էոլ— պիտի գտնէր ազջիկբ/ եւ անՀետանար :

ճտռեց ինծի * Հազիւ լուրը առած , ան մի ջապէս բիչ առած էիդ ՐայՅ կր վախնայի գալու՛ Խար - Լաւ թբքագէտ եւ ճարպիկ կին մ ըն էր* շա—

Հ ետաքբքրո ւե ցա յ ստուգելու Համ ար թէ ո՛ րքան բերդի որբանոցներու վրա յ Հսկող Ամ ե ր իկտցինե– տուի ծանօթացաւ Հանըմ իս, իբ շն ո րՀակա լո ւթ իւն–

ճիշտ էx ՚հիմեցի մեր քիւրտ սպաՈուՀիին ու զին– րոլ մ իջոցաւ նամ ակ ղ րեցի եղբօրս , յա յտնեց ի իր ները յայտնեց որ ինծի լաւ Հոգ կբ տանին X Անմի–

քը զրկեցի քի՛ւրտ Հիւսէ յն ին տոլնր , անՀամբեր միակ աղջկան ողջ ՐԱալր ։ Ան միջապէս պատաս - ջապէս սկսաւ գրաղիլ տուն ի գործերով* մսւնա -

սպասելով վերադարձին ; Հյաա չանցած բերաւ ա֊ իսանած էր նամակիս , Հարիւր տոլարնոց չէք" վ մ բ ւանգ որ լաւ Հաց \եփող էր : Բոլորն ալ ոիրեցխն

լետիսը , բայց աւելցուց որ Վառվառէն երբեք չի միասին , որ ամէն ջանք թավւեմ ու ազատեմ Վառ­ զի ն քի ա ո աջին օր Էն ։ ք1ր ան ո ւնր շուտով տար ած­

ճան շնա ր զինքն ու Հետ բ խօսի լ ան գամ էո*֊դեր\* վառէն : Բայց ա1 ուշիկ Վառվառէս ղիս երբեք չ ի ուն ցաւ գիւղին մ Էջ Հ Լաւ խմ որեղէն մբ կամ կե­

ինչ որ ինձ Համար անակնկալ մը ՝չէր Հ յ ի շ ե ր ։ Երէկուրնէ ի վեր Հոս եմ, ոչ մէկ բառ րակուր մբ սլատ րաստե լո լ Համար կր՝ կան չէ ին

Բուռն փափաքս էր ժամ՝ առաջ տեսնել Հայ կինը էսօսեցաւ Հետս* գիլՔԲ ։ ՝Ծանօթացալ բոլոր գիւղացիներուն Հետ»

եւ որոշ տեղեկութիւնն եր քաղել իր եւ Վառվառէ ի Ա յս խօսքե բուն վրա յ խեղճ կէ^ր գա րձեա յ իր րրած գո րծե ր ո զա ր մ ան ք կը պատճառէ ին բո -

մ ասին * Ղ*ա բձե ա լ գիմ ե ց ի Հանըմ իս , որ ս պա ս ո լ^. սկսաւ արտասուել՛, Նայէ, գուն բաւական Հայե­ լորին ։ Բւոյց օրերը կ՚անցնէին ասլարգիւն ։ Հա ք

Հ ի ի ն միջոցաւ կանչել տուաւ ՀայուՀին : Ներս րէն գիտես, բայց, անիկա մէկ բառ չի գիտեր։ կնոջ իս ո րամ անկութ իւննե բբ՝ զուր էին՛. Վառվառէն

մտալ իմ բնակած տան գոլռնէն , առա ջնո ր գո լ ^ Ու այսպէս , բաւական խօսեցանք իրարու Հետ՝ կր մնար անդրդուելի ։ Հակառակ անոր որ Հայ

թե ամ բ մեր ս սլա ս ո ւՀ իին , որո ւնանՀամ բեբկբ սպա­ լաց ու արտասուք իրար խառնելով ։ Տուինք պէտք կիսՐ շատ վարպետօրէն վարուած էր քիւրտ Հիւ­

սէ ի բակին մէջ*. Ուրախութենէս պաՀ մը շուարե­ եղած ծանօթութիւն ները իրարու՛. Պատմեցի թէ՝ սէ յն իւն Հետ առաջին անգամ երբ ներկայացած էր

ցայ . կարծես տեղ մը կըլ փնտռէի ինքզինքս սլա– ի^նչպէս աղատուե ցա յ ես դիակներու մէջէն ; Վեց էրեն։ Ըսած էր թէ ինքը շատ ուրախ է որ Վառ­

Հելաւ Հ՛ամար։ Հայ կինը մօտեցաւ ինծի, եւ մայ^ տարի ուրիշ քիւրտ գիւղ մբ մնալէ վերջ, քանի մր վառէն այսպէս լաւ տեղ ինկած է ու կը փավւաքի

րա կան գուրգուրանքով գրկեց ու Հ Լսմբուրեց , ղի ս ամիսէ ի վեր այս գիւղր եկած էիդ զէ" աղատող որ մինչեւ իր կեանքին վերջը մնայ նոյն տան մէջ%

տաք արցունքներով։ Վեց տարի առաջ կորսուած քիւրտ ըԼ •ոանիքիլն՝ Հետ : Պատմեցի նաեւ Վառվա­ Բայց եւ այնպէս քիւրտ Հիւսէ յին սկսած էր կաս­

մայրս էր կարծես • որ կեցած էր դէմս X Ես այ ռէ ին Հեօ1 կապեր Հաստատելու ըրած փորձերս, կածի՛ Հայ կ\ոջ այդպէս երկար մնալուն ։ Ապառ–

յոլղուեցայ ու սկսայ արտա՛՛սուել, առանց բառ մը որոնք զուր անցած էին ցարդ։ Տա յտնեց ի նաեւ նացած էր որ շուտ Հեռանա ք գիւղէն , մանաւանդ

արտասանելու։ Զ ե մ գիտեր որքան Ժամանակ տե­ փախչելու դիտաւորութիւնս ; \$նգբեց , որ ժամա­ որ ղէւզէ՚ո մուխթարն էր ԷԱՔԱ%

ւեց այս յուզիչ տեսարանը։ Վերջապէս Հայ^կինր նակ մրէ եւս մնամ, Այսքան Համբերեցիր , քէք ՊԵՏՐՈՍ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ

ք&քոփնքչ* Հաւաքելով սկսաւ Հարցուփորձել զիս.— մը եւս Համբերէ, տղաս, ըսաւ խեղճ կինը Հեծկլ­ (2) ՝ ՚.

Fonds A.R.A.M