Page 45 - ARM_19-1946_04
P. 45
տաւա » . 17, 11ս6 Օ&ատտատ - Բձ1ԱՏ (136)
1Հ. ա ա ա օ ս օ տ տ ձայնիւ Թ1 ՆՈՐ ՍԱՀՄԱՆԱԳՐՈԻԹԻԻՆԸ
ՊԻՏԻ ՝ՒՈԻԷԱ1Կ11ԻԻ նեեՕՐ
Ա 1 Ո 1 IV՝ Ա - ք՝«ա ահ -
Վադապևտլւ կը /ե-նսւխև « ս ^ հ »
Ո/\1\./\ 1 Ո. Շ. .Տ 376.286
Օծ6օէ6սւ––ե՚աբո6է<ւհ–6 : Տ Օ Է \«ՏՏՃՃ1ձԻ1
յ ա . ֊ ։ $06. 15-70 - Շ. Շ. Բ. ՐՅՈՏ 1678-63
Տար. 1000, 6աւ|"ս. 500, Էո-աւքս. 300, ֆր., Ար տաս. 10 Տ°Լ– պատասխանել պի -
ՕաՅՈէհտ 13 Օշէօե.'6 1946 Կիրակի 13 Հոկտեմբեր Այսօր , կիբակի , Հերանսայի մողո 1էռլրգը
տի վաւերացնէ կամ մերմէ ԱաՀման ագրո ւթեան
ՓԸ • ՏԱՐԻ — 186 ձոո66 ի յ ՚ 4 8 2 6 – ՚ ն ո ր շրշաս թիւ 465 Խմբագիր՝ Շ– Ս՜ԻՍԱ^ԵԱՆ ֆրԳԻ՜Ն՝ 4 նոր նախագիծը, որ մշակուած է երեք մեծ Հո -
թանքներու, Համաձայնսւթեամբ : Տարակոյս չկա է
թէ Հ^յո^ները մեծամա»նոէ–թիմւ պիաի կազմեն*
ՄեՐ Խ0Ս*Ա ՕՐ Հ. ՕՐԻՆ Ւ*յ9 1 իբաղեկներոլ կարծիքով , ձեոՖափՀնեբբ
շատ ալելի բազմաթիւ պիտի ըլլան այ՛ս անգամ
քան Մայիս 5ին ; ԸնդՀանրապԷս տեսակ մը ան -
ՄՈՌՑՈՒԱԾ Զէ, ԲԱ88ա։ ՅՈՎՀ– ԱԻԷԼԵԱՆ տարբերութիւն կը տ՚իրէ Հասարակ ժողովուրդին
մէք Հ Բացառութիւն կը կազմեն անոնք որ անդամ
են այս կամ այն կուսակցութեան, եւ պայքար կբ
Մ եր Հայրենաշունչ ՛աշխատակիցը , Արսէն Ա * Արդէն տասը տ|պւ1ի է որ բեմէն ի սպստ. հե– մղեն, «այո» կամ Հոչ»ը ապաՀովելու Համար։
քա Հանայ , երէկ գառնութեամբ գիտել կուտար թէ ոացաօ՜ է այդ տբտա)ն ալ : Անցեալ կիրսձկիէն ի վեր բոլոր Հոսանքները
Թարգմանչաց տօնը մոռցուած է Հայկական Ար - Մօտ յիսուն տարի ան իր էլիօբաբովնեբով, շարժման մէք դրած են իրենց Հռետորներն ու վա–
տասաՀման ի մէք : Սվենկալիայրով, Ասլաններով եւ իաբրյ-լթաբնե « բիժերը, լուսաբանելու Համար ժողովուրդը։
Ու կբ ն կաբա գրէր ս ըտաշարժ ո ւիյտագնացու բով ստեղծած էր հմայք մր որ դժուար թէ մոո - Ուրբաթ իրիկուն ալ ձայնասփիւռ ճառ մը խօսե -
թիւն մբ գէպի Օշական , Ա * Ա*եսրոպի գերեղմանբ, ցուէր Թբֆլիսի, Երեւանի կամ Պոլսոյ մէջ : ցալ վարչապետը, քերմապէս յորդորելով,որ «այո»
աւեէի խորացնէ լով կ՚՚Կ&^Բ * Քիչ՛եր ունեցան իր բախտը : Սեւումհան 4ւամ պատասխանեն։ Ջ"Լդելով Հրապարակային վիճտ -
Զարիֆօան օտար հողի մէջ պաոկսյծ՝ չտեսա՛ն հայ.
— « Ամենայն էոարի ԳԷռրգեան ճեմարանի ա– րհ նիք ՛րն պետակա1ն թատրոնը ու անոր բեմէն չկըր– բանութեան մը բոնուիլ զօր* ս՛ը Կոլի Հետ, Հար -
շակերտները եւ ուսանողները իրենց ուսուցչական ցա՚ն գռչել «քազաքացինյյ՚՚ո» ք ինչպէս տիրաբար
ս1՚յււրմն1ի հետ միասին, ոտքով ուխտագնացութեան ըսել գիտէր Սեւումհան։ Իսկ «Թայֆուն»ին անս|ահ աա սան Լ լ բառ մը որ կրնայ քինախնդրութիւն կամ
կ՚երթայինք դէպ ի Օշական : Ամբողջ գիշերը հա
մարեա քուն չէինք մտնի– որպէս գի առաւօտեան ապերախտութիւն յարուցանել» , Պ * Պիտօ յայտա
ժամը 5ինյ դեււ լոյսը չբացուած, ոտքի վրայ լի֊.
նէինք • • *, Մօտ տասը քիլոմեթր սամրայ ունէիքնք րարեց * ^
կտրելու֊, դէպի վեր, ապառաժները, մինչեւ Սուր–
րի գերեգմանը » : յՀաբիւբեաԱր իր Գիժ Գանիէլով քա1ն|ի քանի սիրտեր « Միասնաբար , եւ Համախմբուելով աքսո
«պատաո պատաո պփտի անէր եւ հո/՛ւմ հո՜ւմ ու րական կառավարութեան չՈԼ–բքբ յ ենք խ ո ր տ ա -
տէր» , Երեւանի թատերասէրներուն մէջ : կեցինք թշնամին ; Միասին– վերաՀ ասաատեցինք
Այսօր, կիրակի, յարգանքի, տօն մը կայ այս \$)րանսայի ազատութիւնը եւ պատիւը ։Այսօր միակ
տասնամեակիււ աոթիւ: Մենք բոլորս որ Աբէլեանր ամիսէն
վայելած ենք երեսունը հինգ տաբի աոաջ, ետ խ՚եդիբը Ա աՀ մ ան ա գրութիւնն է ։ Մէկ ՚^էկ
Այո , այղպիսի օրեր եւ սովոբութիւննեբ կա լ, ընտրութիւնն եր պիտի կատարուին ։ Այսօր
յ էն Հայրենի աշխարՀին մէք, աար\էն եր առաք : կ՚երթանք դէպի գպրոցակս1$ւի մեր վերջին տարի բան կ1 ո ւղեն ք իմ անալ , ԱաՀմ անագր ութ իւն բ
& աա աւեէի մեծ բազմութիւնն եր կբ բարձրա ները , երբ , իարապէս հմայուած իր խաղէն, իր լա0ւ է կամ ընդունելիին է ։ Վ,եց տարիէ ի վերՖրան–
նային արեւմտեան Հա՛յաստանի լեռնեին ի ՛Լեր, )սւերկայացումները օրն ի բուն կը կրկնէինք, դա սան ղրկուած է վերքնական օրէնքներէ : Պիաի ո ւ-
ԲարձրաՀայեաց , ՝Բ ազցրաՀ ա յե աց , ԳոՀանամք, սարանէ դաօձսրան : իւ գիշերը՝ դարձեալ կ՚երթա նենտ^նք զանոնք վեր քապէս , աղա տա գրութենէն՝
Հաւատամք , երկրպագելու Համար ղան ա ղան սուր յինք ծափահարել գինքր Փրթի Շանի բեմի՛ն վրայ : երկու տարի վ^րքբ» է ՚–
բերու առ քել • I՛ "կ Ա աՀ ակ - Ա եսրոպնեբ ը աւելի Զինադադարին դարձեալ Պոլիս էր, առանց Ցիշելէ վերք թէ ինք Հակառակ էր անցեա։
շատ կբ. փառաբանուէին եկեղեցիներու մէք։ Գոնէ խումբի: Կը փորձէր տեղական ուժերով իր փառ Մա յիսին առաքարկուած ԱաՀմ ան ա գ ր ո ւթ ե ան ,
մինչեւ. 1911։ քի օրեբը վծբապրիլ : Գիշեր մըն ալ թատրոնին տէ •վարչապետբ շարունակեց , « Ա Ա՛Հ մ ան աղբ ո ւթ իւ—
րը չէր բ|ւսւնաբ վարագոյրը : Սակաւաթիւ հաւնդի– նը փոթուեցաւ Համաձայն ազգի կամքին : Ոչ մէկ
Աղգա յին գ իա ակ ցութեան լու ս աղբի ւ բն երբ
սատեսներր չէին կրցած վարձքը գոնէ հարել : Ա. ո ւղյլամիա մ արդ կրնա յ ո լրանա լ ա յ դ փոփոխու -
Հազիւ բացուած , խրեցանք արեան ճապաղիքներու ռիւծի պէս կը մռնչէր յուզռւմէն, ըսենք կատա. թիւններբ : Լաւ քաղաքականութիւն մբ չէ ստոբա–
մէք։ Տետոյ, մնացեալ բազմութեամբ , ինկանք օ - զութենէն: Գտնուեցան երկու թատերասէր Հայեր, գնաՀատել կամ ժխտել ա յ դ փոփոխութեանց ներ–
տա ր ափեր , ուր «Հա յ կա կանո ւթի ւն» կբ փորձենք ողբացեալ Պ– Պալենցը եւ պուլկարահայ բարեկամ չնչման ագբիլբբ* Հանրապետութեան նախագաՀին
25 տարիէ ի վեր յ մը որ աւնմիջապէս վսարեցին պահաւնջուածը եւ Ա– տրուած իրաւառութիւններ ը զայն կը դարձնեն
Ա* եր ձ եռն ա ր կն եր ո ւն մէք , ամենալայն տեզբ բէլհան բեմ եկաւ, թէեւ սրտաբեկ, բայց գոնէ բան մը որ բոլորովին տարբեր է խամաճիկէն ։
կբ գրաւէ Մշակոյթը, բոլոր ցամաքներուն վրա յ ւ յաղթական : Եբկրոբդ ժողովի մը ստեղծումով կը վերաՀաս -
Աշխ ատ ա նք ՝ ծաղկոցէն մ\ի ն չե լ դրա կ ան - գ ե գար - աաաուի իւ որ Հ ր գա ր ան ի սկզբունքը, իր բոլոր Հե
ո ւե ս տ ա կան անգաստանբ , Հակառակ բոլոր խոչըն ի՜Վյւչ յիշատակներ ցա՛ն ու ցրիւ կար^ւՒ– է տեւանքներով : կատարեալ բան էկայ աշխարՀի
հաւաքել։ ԱակայԸլ միշտ ալ ապերախտ Է, իր |աս.
դոտներուն X սլաբէգը յ Արուեստներու ամէնէն բաբախունը,- ա– մէք* միշտ կարելի է նախատեսել ԱաՀմ անաղ ր ո լ -
մէնէԹ շօշափելին, սրտեբու ամէն՛էն խոր թափան
Բնականաբար այս գործուն է ո ւթեան գլխաւոր ցողը , յուզիչ ու ցնցող անշուշտ, բայց ահա միայն թեան վերաքննութիւնը։ Երկու տարի առաք, ես
տասը տարի եւ արդէն մշուշը պ|սւտեր է իր դէմք ը,
ն եր շն չա ր անբ պիտի Բէլաբ Հա յ բենիքր % Ոչ մ իա յն իր ա|նվինելի տաղանդը եւ իր այնքան գեղեցիկ ար պատիւն ունեցա յ ոզքունե լու Գիմ ագրութեան ա-
ուեստը :
իր աւան գութ իւններ ով, այլեւ ամենօրեայ իբա - "֊աքին առաքնորդը , ազատագրուած Փարիզի մէք,
Պետրոս Ադամհանր չէ՞ր որ կ՚ողբար.— ՚Ակարի–
կանո ւթե աս ռ : չէն կր մնայ իր կտաւը, գրագէտէն՝ իբ^գիրքը, հ. իբրեւ նախագաՀ բ հերքին Գիմ ագրութեան ։ \ 940
րաժիշտէն՝ իր երգր, իսկ դերասանէն
Մ ի շա սպասելով լաւագոյն օրերու, Հայ կա - Տունիսին , գերմանական բանտին խորէն , ես «ոչ»
կան ԱբտասաՀմանը անբնգՀատ կբ ստեզծագոր - ըսի գ°բ * ՚աը Կոլի Հետ : Այսօր , խղճի կտտարեաւ
ծ է , եւ ա յսօր Հ ր ա պար ա կի վրայ գիզած է վաս - Հանդարտ ո ւթ եամ բ , նո յն վ ճռա կան ո ւթե ամբ եւ
ա ա կ մբ որ կրնայ պատկառանք ազդել, Հակառակ վստաՀ ութե ամբ կ՚ըսեմ՝ «ա յո» ։ Այո , որպէսզի
բո լոր չկամ ո ւթեան ց յ Հանրապետութիւնը ապրի քաղաքային՝ խաղաղու
X ՍՕՍԻ թեան մէք։ Այո , որպէսզի պաշտպանուին իր քա -
Այգ ընգՀանուր շարժումին մէք , մարզ\իկ եր– ղաքա ց իներ ո ւն ազատութիւնը եւ անկախութիւնը
- բեք չմոռցան տարեդարձներն ալ՛՛ ԱՒ– ԻՍԱՀԱԿԵԱՆԻ մէկ պատմուաօ-քը, «Աաա– եւ Ֆրան սան ապրի» ։
Բ.ուն մշակոյթի գետն ին վբայ , այս թերթն էր Դ.ԷԷ ՚Լ^Րէւ՛՛" գաՐոլսյլ՝» 1 թարգմանուած է Տօ - ՝Հհ ՛Բուէ ա բ կո ւթեան ց պիտ ի մ ասնակցին 27
մէչ՝, Հերմ
որ , տար ին ե ր առաք, թելադրեց Թարգմանչաց տօ \Ղ6էւզԱ6 շաբաթաթերթին գովեստներով։ միլիոն Ֆրանսացիներ եւ Ֆրանս ո ւՀ ին եր ։ Նոբ
նբ դարձնել Մշա^Լո՝յ^է Օր՛* 16 ՏԱՐԻ ԹԻԱՊԱՐՏՈՒԹԵԱՆ դատապարտուեր ԱաՀմանաղրութեան երեք գլխաւոր կոլսակիցնե -
Մինչեւ այն ատեն , բարեպաշտներ միայն եկե ցաւ Ե1՛ ւ կո ս լա ւի ո յ կաթոլիկ Հովուապետբ, Ատե– ր ը , ժողովրդական , Համայնավար եւ ընկերվա
ղեցիներու մէք կբ լսէին Թարգմանչաց անունները։ փինակ արք * , իբրեւ Հա յրենագաւ : Գ տ տապ ար ֊ րական , կբ ներկայացնեն ԱաՀմ անագի ր ժողովի
տուեցաւ նաեւ բո լո բ քաղաքական եւ քաղաքացիա են ար
Ա յն ալ աղօտ գիտակցութեամ բ։ անգամներուն 3)4ք։ ՛Նախագծին Հակառակ
Մենք ուզեցինք ժամ ուն տժգո յն , նեղլ\իկ պա– կան իրաւունքներէ զրկումի, Հինգ տարուան Հա մատականներ բ , պաՀ պան ո զա կաններբ , զանազան
խմ բակց ութ իւններ եւ զօր* տը կոլ , որուն ժողո -
տերէն դուրս Հանել, եւ իրենց ամ բոզք լուսապայ մար ։ Գնգ . ^բիկ Լիոաք, որ ամբաստանուած էր վր զա կանո ւթիւնբ ծանր փորձի մը պիտի
կուի այսօր : ենթար
ծառ կերպարանքով ներկա յացնել ու փառաբանե ւ իբրեւ մ եզս ակից իքր ուա թիոյ անկախ կաուավա -
ա յգ Հո յակապ դէմքերբ, Աէնէ ափերէն մինչեւ րոլթեան , դատապարտուեցաւ կախաղանի * Ուրիշ
Ատլանտ եան , Լոնտոն էն մինչեւ իրան եւ Հնդկ աս– ամբաստանեալ մը, Փավէլ կունլին , որ <ձ(1 ւս իմա շիւ Կբ թուի թէ քուէարկութեան վբայ պիտի ազ
տան, Միքին Արեւելքէն մինչեւ Հարաւ* Ամերիկա ։ աՀաբեկիչ» կը կոչուէր , դատապարտուեցաւ գբն– դեն նաեւ պարենաւորման գայթակղոլթիւնները ,
Արդարեւ յ* յաքոզեցալ ծրագիր բ ։ Եւ Մ շակոյ~ գտկաՀարութեան ։ Տասնըվեց ամբաստանեալներէն 7 ր ոնք Հ ետղ Հ ետ է ծանրակշիռ Հանդամ անք կը
թի Օրեր սարքուեցան ամէն տա րփ : Ամէն տեղ , ա. երեքը ԼքաՀանայ^ անպարտ արձակուեցան , միւս՜ ս ա ան ան
ռանո դաւանանքի խտրութեան ;– ներբ դատապարտուեցան վեց ամիսէն մինչեւ 16
տարի բանտարկութեան
Հյարմ՜ումր որո չ չափովդ տկարացած էր , ^՚ԲՐ ։ Ա՝ աՀա պա րաներէն Լիսաք ՊոզկաոսկաԱ դաչԱէսգխԱ սղ
առտու մր պայթեցաւ ԱշխարՀամաբտը : I՛V/չ տզա– պոռաց գա տ ա ւո բներ ուն երես ին , բռունցքը սեգ -
տագր ո լթեն էն ի ՛Լեր ին չո® լ ծածկել կր թուի մելով. «Պիաի մեռնիմ իյբուաթիոյ անկախու ֊ ք Անհամուեցաւ
թէ Ա*շակ.ոյթի Օրն. ալ մոռցուած՝ , Հեռաւոր յի - թեան Համար»։ Արքեպիսկոպոսը որ եւ է յուղում
շատակ մր դարձած է : Ու նորզն եկեղեցին է որ կր չյայտնեց երբ վճիռը 1լ արտասանուէ ր * իրքարտու–՛
զարն ալ 12 տաբի թիապարտս ւթեան դատապար -
տօնէ , տօնացոյց թղթատելովն : տուեցաւ ։ ՆՈՐԻՆ ԲՈՒՌՆ ՎԻՃԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆՆԵՐ
կարելի պիտի ԸԼԷ՛"՞ յ վե ըաՀ֊աստատել։ Հաշտութեան խորՀրզաժողովը իտալական ել
օր
ինչո՞ւ չէ : Ի՞նչ ուն\ինք աւելի թանկագին , ռումանական դաշնադիրներէն վերք, ուրբաթ
քան Հայկական Մշակոյթը ՚ ԵՐԵ-Բ ՀՈԳԻ ՁԵՐԲԱԿԱԼՈՒԵՑԱՆ Մ– ՆաՀանդ. քուէարկեց պոլլկարականը ։ Տ՝ողովասրաՀի նստա
Գաղութները նոյն վիճակը չունին այսօր : Պռւ~ ներուն մէչ՝, Հիլլէական ռումբի գաղտնի լուսա - րաններէն շատերը պարապ էին, ՛ինչ որ կ ապացու
տերաղմը Հիմնովին փոխեց անոնց ղիմադիձ՜ը , նկարներ տպած եւ ծախած ըլլալով։ Անգլ– կա ցանէ Հետաքրքրութեան աստիճանը ։
մանաւանգ պալքանեան եւ արեւելեան շր^աննե - ռավարութիւնը որոշեց գաղտնի պաՀել Հիւլէական Այս դա շնագր ին առթիւ ալ ուժգնօրէն վիճե
րուն մ է ^ ։ Մթնոլորտն ալ բաւական՝ պղտորաօ՜ է , ռումբի Հաստատութեանց մէք աշխատող պաշտօն– ցան Անգլեւսաքսոնները եւ Ֆրան սա ֊ — արեւմտ -
իբրեւ Հետեւանք «նոր գիտելիքներու՛» : եանե րո ւն անունները : եան ճակատ ընդդէմ սլաւական ճակատին ։ Ե*-
կլ սակայն , մեր գլուխները քարին զարնելու ՄԱՀՈՒԱՆ ԳԱՏԱՊԱՐՏՈՒԵՑԱՒ ղօը • Փիւօ, յաղթանակը մնաց արեւմտեան պետութեանց ։
պէտք չունէինք , գոնէ այս գետնին վրայ % ռուսական ճակատի ֆրանսական կամալո րնե բուն 1,ախ քննուեցաւ Պ ո ւլկար իո յ եւ 0 ո ւն ա ս տ անի
ԸնգՀակառակն , պարագաները կը թելադրեն նախկին նախագաՀ ը , որ փախած է : Թերթերը կր սաՀմ ան ա գլուխ ի խնդիրը ։ Պ՚."ւլկար իա Հոգամ աս
աւելի մեձ– խանդավառս ւթ եամբ սարքել Մշակոյ գրեն թէ Գերմանիոյ ռուսական շրջանը կը զըտ - մբ կր պաՀանքէր դէպի ծով ելքով, թէեւ ինք թշ
թէ՛ Օրը , այստեղ եւ ամէն տեղ, փոխադարձաբար նուի ։ Գատական ատեանը «ՇոՈ§ՕՄ6» շաբաթա - նամի էր, 1՚" կ Ց ո ւն աստ ան դաշնակից։ Տ ունաս -
ծանօթացնելով Հայրենիքին ել Ար աա ս աՀ մ ան ի թերթին խնդիրն ալ քննելով, որոշեց լուծել Հրա տան կբ պաՀանքէր կարգ մը սրբագրութիւններ
բազմ ազան ճիգերը X տարակիչ ընկերութիւնը եւ գրաւել բոլոր գոյքե–
էէ
ր ը ։ Տնօրէնը, ՚Բարպոլչիա, փախած (Լուրերու շարունակութիւնք կարդայ դ. Է յ )
Fonds A.R.A.M
1Հ. ա ա ա օ ս օ տ տ ձայնիւ Թ1 ՆՈՐ ՍԱՀՄԱՆԱԳՐՈԻԹԻԻՆԸ
ՊԻՏԻ ՝ՒՈԻԷԱ1Կ11ԻԻ նեեՕՐ
Ա 1 Ո 1 IV՝ Ա - ք՝«ա ահ -
Վադապևտլւ կը /ե-նսւխև « ս ^ հ »
Ո/\1\./\ 1 Ո. Շ. .Տ 376.286
Օծ6օէ6սւ––ե՚աբո6է<ւհ–6 : Տ Օ Է \«ՏՏՃՃ1ձԻ1
յ ա . ֊ ։ $06. 15-70 - Շ. Շ. Բ. ՐՅՈՏ 1678-63
Տար. 1000, 6աւ|"ս. 500, Էո-աւքս. 300, ֆր., Ար տաս. 10 Տ°Լ– պատասխանել պի -
ՕաՅՈէհտ 13 Օշէօե.'6 1946 Կիրակի 13 Հոկտեմբեր Այսօր , կիբակի , Հերանսայի մողո 1էռլրգը
տի վաւերացնէ կամ մերմէ ԱաՀման ագրո ւթեան
ՓԸ • ՏԱՐԻ — 186 ձոո66 ի յ ՚ 4 8 2 6 – ՚ ն ո ր շրշաս թիւ 465 Խմբագիր՝ Շ– Ս՜ԻՍԱ^ԵԱՆ ֆրԳԻ՜Ն՝ 4 նոր նախագիծը, որ մշակուած է երեք մեծ Հո -
թանքներու, Համաձայնսւթեամբ : Տարակոյս չկա է
թէ Հ^յո^ները մեծամա»նոէ–թիմւ պիաի կազմեն*
ՄեՐ Խ0Ս*Ա ՕՐ Հ. ՕՐԻՆ Ւ*յ9 1 իբաղեկներոլ կարծիքով , ձեոՖափՀնեբբ
շատ ալելի բազմաթիւ պիտի ըլլան այ՛ս անգամ
քան Մայիս 5ին ; ԸնդՀանրապԷս տեսակ մը ան -
ՄՈՌՑՈՒԱԾ Զէ, ԲԱ88ա։ ՅՈՎՀ– ԱԻԷԼԵԱՆ տարբերութիւն կը տ՚իրէ Հասարակ ժողովուրդին
մէք Հ Բացառութիւն կը կազմեն անոնք որ անդամ
են այս կամ այն կուսակցութեան, եւ պայքար կբ
Մ եր Հայրենաշունչ ՛աշխատակիցը , Արսէն Ա * Արդէն տասը տ|պւ1ի է որ բեմէն ի սպստ. հե– մղեն, «այո» կամ Հոչ»ը ապաՀովելու Համար։
քա Հանայ , երէկ գառնութեամբ գիտել կուտար թէ ոացաօ՜ է այդ տբտա)ն ալ : Անցեալ կիրսձկիէն ի վեր բոլոր Հոսանքները
Թարգմանչաց տօնը մոռցուած է Հայկական Ար - Մօտ յիսուն տարի ան իր էլիօբաբովնեբով, շարժման մէք դրած են իրենց Հռետորներն ու վա–
տասաՀման ի մէք : Սվենկալիայրով, Ասլաններով եւ իաբրյ-լթաբնե « բիժերը, լուսաբանելու Համար ժողովուրդը։
Ու կբ ն կաբա գրէր ս ըտաշարժ ո ւիյտագնացու բով ստեղծած էր հմայք մր որ դժուար թէ մոո - Ուրբաթ իրիկուն ալ ձայնասփիւռ ճառ մը խօսե -
թիւն մբ գէպի Օշական , Ա * Ա*եսրոպի գերեղմանբ, ցուէր Թբֆլիսի, Երեւանի կամ Պոլսոյ մէջ : ցալ վարչապետը, քերմապէս յորդորելով,որ «այո»
աւեէի խորացնէ լով կ՚՚Կ&^Բ * Քիչ՛եր ունեցան իր բախտը : Սեւումհան 4ւամ պատասխանեն։ Ջ"Լդելով Հրապարակային վիճտ -
Զարիֆօան օտար հողի մէջ պաոկսյծ՝ չտեսա՛ն հայ.
— « Ամենայն էոարի ԳԷռրգեան ճեմարանի ա– րհ նիք ՛րն պետակա1ն թատրոնը ու անոր բեմէն չկըր– բանութեան մը բոնուիլ զօր* ս՛ը Կոլի Հետ, Հար -
շակերտները եւ ուսանողները իրենց ուսուցչական ցա՚ն գռչել «քազաքացինյյ՚՚ո» ք ինչպէս տիրաբար
ս1՚յււրմն1ի հետ միասին, ոտքով ուխտագնացութեան ըսել գիտէր Սեւումհան։ Իսկ «Թայֆուն»ին անս|ահ աա սան Լ լ բառ մը որ կրնայ քինախնդրութիւն կամ
կ՚երթայինք դէպ ի Օշական : Ամբողջ գիշերը հա
մարեա քուն չէինք մտնի– որպէս գի առաւօտեան ապերախտութիւն յարուցանել» , Պ * Պիտօ յայտա
ժամը 5ինյ դեււ լոյսը չբացուած, ոտքի վրայ լի֊.
նէինք • • *, Մօտ տասը քիլոմեթր սամրայ ունէիքնք րարեց * ^
կտրելու֊, դէպի վեր, ապառաժները, մինչեւ Սուր–
րի գերեգմանը » : յՀաբիւբեաԱր իր Գիժ Գանիէլով քա1ն|ի քանի սիրտեր « Միասնաբար , եւ Համախմբուելով աքսո
«պատաո պատաո պփտի անէր եւ հո/՛ւմ հո՜ւմ ու րական կառավարութեան չՈԼ–բքբ յ ենք խ ո ր տ ա -
տէր» , Երեւանի թատերասէրներուն մէջ : կեցինք թշնամին ; Միասին– վերաՀ ասաատեցինք
Այսօր, կիրակի, յարգանքի, տօն մը կայ այս \$)րանսայի ազատութիւնը եւ պատիւը ։Այսօր միակ
տասնամեակիււ աոթիւ: Մենք բոլորս որ Աբէլեանր ամիսէն
վայելած ենք երեսունը հինգ տաբի աոաջ, ետ խ՚եդիբը Ա աՀ մ ան ա գրութիւնն է ։ Մէկ ՚^էկ
Այո , այղպիսի օրեր եւ սովոբութիւննեբ կա լ, ընտրութիւնն եր պիտի կատարուին ։ Այսօր
յ էն Հայրենի աշխարՀին մէք, աար\էն եր առաք : կ՚երթանք դէպի գպրոցակս1$ւի մեր վերջին տարի բան կ1 ո ւղեն ք իմ անալ , ԱաՀմ անագր ութ իւն բ
& աա աւեէի մեծ բազմութիւնն եր կբ բարձրա ները , երբ , իարապէս հմայուած իր խաղէն, իր լա0ւ է կամ ընդունելիին է ։ Վ,եց տարիէ ի վերՖրան–
նային արեւմտեան Հա՛յաստանի լեռնեին ի ՛Լեր, )սւերկայացումները օրն ի բուն կը կրկնէինք, դա սան ղրկուած է վերքնական օրէնքներէ : Պիաի ո ւ-
ԲարձրաՀայեաց , ՝Բ ազցրաՀ ա յե աց , ԳոՀանամք, սարանէ դաօձսրան : իւ գիշերը՝ դարձեալ կ՚երթա նենտ^նք զանոնք վեր քապէս , աղա տա գրութենէն՝
Հաւատամք , երկրպագելու Համար ղան ա ղան սուր յինք ծափահարել գինքր Փրթի Շանի բեմի՛ն վրայ : երկու տարի վ^րքբ» է ՚–
բերու առ քել • I՛ "կ Ա աՀ ակ - Ա եսրոպնեբ ը աւելի Զինադադարին դարձեալ Պոլիս էր, առանց Ցիշելէ վերք թէ ինք Հակառակ էր անցեա։
շատ կբ. փառաբանուէին եկեղեցիներու մէք։ Գոնէ խումբի: Կը փորձէր տեղական ուժերով իր փառ Մա յիսին առաքարկուած ԱաՀմ ան ա գ ր ո ւթ ե ան ,
մինչեւ. 1911։ քի օրեբը վծբապրիլ : Գիշեր մըն ալ թատրոնին տէ •վարչապետբ շարունակեց , « Ա Ա՛Հ մ ան աղբ ո ւթ իւ—
րը չէր բ|ւսւնաբ վարագոյրը : Սակաւաթիւ հաւնդի– նը փոթուեցաւ Համաձայն ազգի կամքին : Ոչ մէկ
Աղգա յին գ իա ակ ցութեան լու ս աղբի ւ բն երբ
սատեսներր չէին կրցած վարձքը գոնէ հարել : Ա. ո ւղյլամիա մ արդ կրնա յ ո լրանա լ ա յ դ փոփոխու -
Հազիւ բացուած , խրեցանք արեան ճապաղիքներու ռիւծի պէս կը մռնչէր յուզռւմէն, ըսենք կատա. թիւններբ : Լաւ քաղաքականութիւն մբ չէ ստոբա–
մէք։ Տետոյ, մնացեալ բազմութեամբ , ինկանք օ - զութենէն: Գտնուեցան երկու թատերասէր Հայեր, գնաՀատել կամ ժխտել ա յ դ փոփոխութեանց ներ–
տա ր ափեր , ուր «Հա յ կա կանո ւթի ւն» կբ փորձենք ողբացեալ Պ– Պալենցը եւ պուլկարահայ բարեկամ չնչման ագբիլբբ* Հանրապետութեան նախագաՀին
25 տարիէ ի վեր յ մը որ աւնմիջապէս վսարեցին պահաւնջուածը եւ Ա– տրուած իրաւառութիւններ ը զայն կը դարձնեն
Ա* եր ձ եռն ա ր կն եր ո ւն մէք , ամենալայն տեզբ բէլհան բեմ եկաւ, թէեւ սրտաբեկ, բայց գոնէ բան մը որ բոլորովին տարբեր է խամաճիկէն ։
կբ գրաւէ Մշակոյթը, բոլոր ցամաքներուն վրա յ ւ յաղթական : Եբկրոբդ ժողովի մը ստեղծումով կը վերաՀաս -
Աշխ ատ ա նք ՝ ծաղկոցէն մ\ի ն չե լ դրա կ ան - գ ե գար - աաաուի իւ որ Հ ր գա ր ան ի սկզբունքը, իր բոլոր Հե
ո ւե ս տ ա կան անգաստանբ , Հակառակ բոլոր խոչըն ի՜Վյւչ յիշատակներ ցա՛ն ու ցրիւ կար^ւՒ– է տեւանքներով : կատարեալ բան էկայ աշխարՀի
հաւաքել։ ԱակայԸլ միշտ ալ ապերախտ Է, իր |աս.
դոտներուն X սլաբէգը յ Արուեստներու ամէնէն բաբախունը,- ա– մէք* միշտ կարելի է նախատեսել ԱաՀմ անաղ ր ո լ -
մէնէԹ շօշափելին, սրտեբու ամէն՛էն խոր թափան
Բնականաբար այս գործուն է ո ւթեան գլխաւոր ցողը , յուզիչ ու ցնցող անշուշտ, բայց ահա միայն թեան վերաքննութիւնը։ Երկու տարի առաք, ես
տասը տարի եւ արդէն մշուշը պ|սւտեր է իր դէմք ը,
ն եր շն չա ր անբ պիտի Բէլաբ Հա յ բենիքր % Ոչ մ իա յն իր ա|նվինելի տաղանդը եւ իր այնքան գեղեցիկ ար պատիւն ունեցա յ ոզքունե լու Գիմ ագրութեան ա-
ուեստը :
իր աւան գութ իւններ ով, այլեւ ամենօրեայ իբա - "֊աքին առաքնորդը , ազատագրուած Փարիզի մէք,
Պետրոս Ադամհանր չէ՞ր որ կ՚ողբար.— ՚Ակարի–
կանո ւթե աս ռ : չէն կր մնայ իր կտաւը, գրագէտէն՝ իբ^գիրքը, հ. իբրեւ նախագաՀ բ հերքին Գիմ ագրութեան ։ \ 940
րաժիշտէն՝ իր երգր, իսկ դերասանէն
Մ ի շա սպասելով լաւագոյն օրերու, Հայ կա - Տունիսին , գերմանական բանտին խորէն , ես «ոչ»
կան ԱբտասաՀմանը անբնգՀատ կբ ստեզծագոր - ըսի գ°բ * ՚աը Կոլի Հետ : Այսօր , խղճի կտտարեաւ
ծ է , եւ ա յսօր Հ ր ա պար ա կի վրայ գիզած է վաս - Հանդարտ ո ւթ եամ բ , նո յն վ ճռա կան ո ւթե ամբ եւ
ա ա կ մբ որ կրնայ պատկառանք ազդել, Հակառակ վստաՀ ութե ամբ կ՚ըսեմ՝ «ա յո» ։ Այո , որպէսզի
բո լոր չկամ ո ւթեան ց յ Հանրապետութիւնը ապրի քաղաքային՝ խաղաղու
X ՍՕՍԻ թեան մէք։ Այո , որպէսզի պաշտպանուին իր քա -
Այգ ընգՀանուր շարժումին մէք , մարզ\իկ եր– ղաքա ց իներ ո ւն ազատութիւնը եւ անկախութիւնը
- բեք չմոռցան տարեդարձներն ալ՛՛ ԱՒ– ԻՍԱՀԱԿԵԱՆԻ մէկ պատմուաօ-քը, «Աաա– եւ Ֆրան սան ապրի» ։
Բ.ուն մշակոյթի գետն ին վբայ , այս թերթն էր Դ.ԷԷ ՚Լ^Րէւ՛՛" գաՐոլսյլ՝» 1 թարգմանուած է Տօ - ՝Հհ ՛Բուէ ա բ կո ւթեան ց պիտ ի մ ասնակցին 27
մէչ՝, Հերմ
որ , տար ին ե ր առաք, թելադրեց Թարգմանչաց տօ \Ղ6էւզԱ6 շաբաթաթերթին գովեստներով։ միլիոն Ֆրանսացիներ եւ Ֆրանս ո ւՀ ին եր ։ Նոբ
նբ դարձնել Մշա^Լո՝յ^է Օր՛* 16 ՏԱՐԻ ԹԻԱՊԱՐՏՈՒԹԵԱՆ դատապարտուեր ԱաՀմանաղրութեան երեք գլխաւոր կոլսակիցնե -
Մինչեւ այն ատեն , բարեպաշտներ միայն եկե ցաւ Ե1՛ ւ կո ս լա ւի ո յ կաթոլիկ Հովուապետբ, Ատե– ր ը , ժողովրդական , Համայնավար եւ ընկերվա
ղեցիներու մէք կբ լսէին Թարգմանչաց անունները։ փինակ արք * , իբրեւ Հա յրենագաւ : Գ տ տապ ար ֊ րական , կբ ներկայացնեն ԱաՀմ անագի ր ժողովի
տուեցաւ նաեւ բո լո բ քաղաքական եւ քաղաքացիա են ար
Ա յն ալ աղօտ գիտակցութեամ բ։ անգամներուն 3)4ք։ ՛Նախագծին Հակառակ
Մենք ուզեցինք ժամ ուն տժգո յն , նեղլ\իկ պա– կան իրաւունքներէ զրկումի, Հինգ տարուան Հա մատականներ բ , պաՀ պան ո զա կաններբ , զանազան
խմ բակց ութ իւններ եւ զօր* տը կոլ , որուն ժողո -
տերէն դուրս Հանել, եւ իրենց ամ բոզք լուսապայ մար ։ Գնգ . ^բիկ Լիոաք, որ ամբաստանուած էր վր զա կանո ւթիւնբ ծանր փորձի մը պիտի
կուի այսօր : ենթար
ծառ կերպարանքով ներկա յացնել ու փառաբանե ւ իբրեւ մ եզս ակից իքր ուա թիոյ անկախ կաուավա -
ա յգ Հո յակապ դէմքերբ, Աէնէ ափերէն մինչեւ րոլթեան , դատապարտուեցաւ կախաղանի * Ուրիշ
Ատլանտ եան , Լոնտոն էն մինչեւ իրան եւ Հնդկ աս– ամբաստանեալ մը, Փավէլ կունլին , որ <ձ(1 ւս իմա շիւ Կբ թուի թէ քուէարկութեան վբայ պիտի ազ
տան, Միքին Արեւելքէն մինչեւ Հարաւ* Ամերիկա ։ աՀաբեկիչ» կը կոչուէր , դատապարտուեցաւ գբն– դեն նաեւ պարենաւորման գայթակղոլթիւնները ,
Արդարեւ յ* յաքոզեցալ ծրագիր բ ։ Եւ Մ շակոյ~ գտկաՀարութեան ։ Տասնըվեց ամբաստանեալներէն 7 ր ոնք Հ ետղ Հ ետ է ծանրակշիռ Հանդամ անք կը
թի Օրեր սարքուեցան ամէն տա րփ : Ամէն տեղ , ա. երեքը ԼքաՀանայ^ անպարտ արձակուեցան , միւս՜ ս ա ան ան
ռանո դաւանանքի խտրութեան ;– ներբ դատապարտուեցան վեց ամիսէն մինչեւ 16
տարի բանտարկութեան
Հյարմ՜ումր որո չ չափովդ տկարացած էր , ^՚ԲՐ ։ Ա՝ աՀա պա րաներէն Լիսաք ՊոզկաոսկաԱ դաչԱէսգխԱ սղ
առտու մր պայթեցաւ ԱշխարՀամաբտը : I՛V/չ տզա– պոռաց գա տ ա ւո բներ ուն երես ին , բռունցքը սեգ -
տագր ո լթեն էն ի ՛Լեր ին չո® լ ծածկել կր թուի մելով. «Պիաի մեռնիմ իյբուաթիոյ անկախու ֊ ք Անհամուեցաւ
թէ Ա*շակ.ոյթի Օրն. ալ մոռցուած՝ , Հեռաւոր յի - թեան Համար»։ Արքեպիսկոպոսը որ եւ է յուղում
շատակ մր դարձած է : Ու նորզն եկեղեցին է որ կր չյայտնեց երբ վճիռը 1լ արտասանուէ ր * իրքարտու–՛
զարն ալ 12 տաբի թիապարտս ւթեան դատապար -
տօնէ , տօնացոյց թղթատելովն : տուեցաւ ։ ՆՈՐԻՆ ԲՈՒՌՆ ՎԻՃԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆՆԵՐ
կարելի պիտի ԸԼԷ՛"՞ յ վե ըաՀ֊աստատել։ Հաշտութեան խորՀրզաժողովը իտալական ել
օր
ինչո՞ւ չէ : Ի՞նչ ուն\ինք աւելի թանկագին , ռումանական դաշնադիրներէն վերք, ուրբաթ
քան Հայկական Մշակոյթը ՚ ԵՐԵ-Բ ՀՈԳԻ ՁԵՐԲԱԿԱԼՈՒԵՑԱՆ Մ– ՆաՀանդ. քուէարկեց պոլլկարականը ։ Տ՝ողովասրաՀի նստա
Գաղութները նոյն վիճակը չունին այսօր : Պռւ~ ներուն մէչ՝, Հիլլէական ռումբի գաղտնի լուսա - րաններէն շատերը պարապ էին, ՛ինչ որ կ ապացու
տերաղմը Հիմնովին փոխեց անոնց ղիմադիձ՜ը , նկարներ տպած եւ ծախած ըլլալով։ Անգլ– կա ցանէ Հետաքրքրութեան աստիճանը ։
մանաւանգ պալքանեան եւ արեւելեան շր^աննե - ռավարութիւնը որոշեց գաղտնի պաՀել Հիւլէական Այս դա շնագր ին առթիւ ալ ուժգնօրէն վիճե
րուն մ է ^ ։ Մթնոլորտն ալ բաւական՝ պղտորաօ՜ է , ռումբի Հաստատութեանց մէք աշխատող պաշտօն– ցան Անգլեւսաքսոնները եւ Ֆրան սա ֊ — արեւմտ -
իբրեւ Հետեւանք «նոր գիտելիքներու՛» : եանե րո ւն անունները : եան ճակատ ընդդէմ սլաւական ճակատին ։ Ե*-
կլ սակայն , մեր գլուխները քարին զարնելու ՄԱՀՈՒԱՆ ԳԱՏԱՊԱՐՏՈՒԵՑԱՒ ղօը • Փիւօ, յաղթանակը մնաց արեւմտեան պետութեանց ։
պէտք չունէինք , գոնէ այս գետնին վրայ % ռուսական ճակատի ֆրանսական կամալո րնե բուն 1,ախ քննուեցաւ Պ ո ւլկար իո յ եւ 0 ո ւն ա ս տ անի
ԸնգՀակառակն , պարագաները կը թելադրեն նախկին նախագաՀ ը , որ փախած է : Թերթերը կր սաՀմ ան ա գլուխ ի խնդիրը ։ Պ՚."ւլկար իա Հոգամ աս
աւելի մեձ– խանդավառս ւթ եամբ սարքել Մշակոյ գրեն թէ Գերմանիոյ ռուսական շրջանը կը զըտ - մբ կր պաՀանքէր դէպի ծով ելքով, թէեւ ինք թշ
թէ՛ Օրը , այստեղ եւ ամէն տեղ, փոխադարձաբար նուի ։ Գատական ատեանը «ՇոՈ§ՕՄ6» շաբաթա - նամի էր, 1՚" կ Ց ո ւն աստ ան դաշնակից։ Տ ունաս -
ծանօթացնելով Հայրենիքին ել Ար աա ս աՀ մ ան ի թերթին խնդիրն ալ քննելով, որոշեց լուծել Հրա տան կբ պաՀանքէր կարգ մը սրբագրութիւններ
բազմ ազան ճիգերը X տարակիչ ընկերութիւնը եւ գրաւել բոլոր գոյքե–
էէ
ր ը ։ Տնօրէնը, ՚Բարպոլչիա, փախած (Լուրերու շարունակութիւնք կարդայ դ. Է յ )
Fonds A.R.A.M
