Page 216 - ARM_19-1946_04
P. 216
8ԱՌԱՋ
ՕՐՈՒԱՆ ԳԻՐ-ԲԵՐԸ Սովետանաք թատեպուբեաԸ եւ. բարձր վարպեաութեամր սովեաաէլան մարգշ ,
մաոնաւորասլէս երիտասարդութեան կոմունիստա
զաքգացւէաԱ խԱդխԱհդ կան դաստիարակութեան գործին ծառայելու ի.
բենս քաղաքացիական
* Տ Ա Ն Հ ք 1 հ Ա Ծ Ն Ե է Ը» սլարտքր մոռցած են կատա
րել։ Թատերագիրներու լրԼանակր լիապէս չէ գի
Այս գբքի Հեղինակք , կարօ Մխիթար, տառա ԽՄԻ*.— Անչպէս կը յիշռ.ւ.իյ Մռսկա֊այէս ար^ տակցած Ա՛վետական թատերագիրներու առա՜ւձ -
սակսքւսւօ՝ երամակին վրայ , Հտյսաաասի մէջ ալ
պած ՛՛ր բ մ րն Է չճաշակած գաէւնռւթեան եւ. ղար– ինքԱաքնսադատւռւթիւյնւս^րւ եւ զասւլքնեբ կը կա » նա յատկութեան , որ սովետական թատերաղր,.ւ.
սւարուին, գրակաս–,(յեղարաւեսսւական սակասՓւն
Հուր ան քի կեանքր» , ինչպէս կր զրէ իր «& ր կո ւ վյւայ եւ ուրիշ ասպարէզներու մէջ : Վերջերս արս թիւնր ժողովրդային է իր էութեամբ, ան պէտք է
աաապեր էի(ւք երկու յօդուածներ՝ կ՚երպարոււեսաի
իօսք»ին մէջ՛. Տ անջատածները իրական գրուագ մըն եւ դրականուր֊եան մասին: Ահաւասիկ տեսուրփւն ունենայ «գիտակցական պատմական բովանդակու
մը եւս «Սով. Հայասաան»ի 1946 Սեպտ– 211ի թ-ի.
է Մեծ Եղեոտնի մնա ց ո րգածէն ՚. Անտարակոյս , Հե - ւէն 3 մեր հայերէնււվ, այս ան՛գամ թատերական թիւն, գաղափարային մեծ խորութիւն» (էնկէլս).
արուեստի թերուր-եանց ւքաււ|ին
ղին ակի ոչ ա ւ/ւմ ած աւելի ճիչգ ապրած գրուագր պէտք է միացնէ զանդուա ծներ ո լ զգացումը , միտ
Վիաական բնոյթ՝ ունի , բայս արգի բմբո-նումուք քը եւ կամքը ու բարձրացնէ զանոնք» (Լէնին) • իր
վէ՜պ կո շուեչէ եւ անոր բարգ պաՀ անջները գոՀա– բովանդակութեան հետ մշակէ եւ դր սեւս րէ թա
ցնելէ շատ Հեռու է՛. Ի՛նչ փոյթ, սակա չն , երբ Հե տերական արուեստի բարդ ձեւր :
ղինակը, թէեւ գեգելկոտ ԳՐէ"^՝ ՐսյյՍ Հարուստ Թատերական արուեստի ծայրայեղ յետամՆա–
զգա ս ո ւմն ե ր ո ւի , կանգն ած է ձե ր առՀեւ ; Հա յ՛՛ց Համ ամ ի ո ւթ են ա կան կոմ ունիստա կան կուսակ ցոլթեան շնորհիւ սովետ մարդուն կողմէ ներկա
աշիսարՀի, Հայ ցեղի եւ իր բեաշխաբի պաշտա - ցութեան կեդր * կոմիտէի «7* ր ա մա տ ի կա կան՛ թատ յացուած պահանջներուն բա լա ր ա^րո լիք իլն– չէ տր
մունքն ունի՛, էթլ Հոտ է երիտասարդ Հեղինակի րոններու խաղացանկին ել անոր բարելաւման մի^. ուած, հարկ է ըսել նա/ւ որ իԳատերադիբները կու
անգրան իկ մ տապտալոին՝ «Տան^ո ւածնե բ»ո ւն բուն ջոցներու մասին» 1946 Օդոստ . 26^ որոշումր, խո– սակցութեան եւ սովետ պետութեան կողմէ իրենց
րապէս Լ լայնօրէն կը րացաարէ սովետական թա, տրուած մեծ հ % ա բաւս րութ իւննե ր ը չկրցան օգտա
աը^էքը I ա ք, ր ա կա ե արուեստի ներկայ վիճակր իր բոլոր թե գործել, չկրցան խո րապէս կիրարկել ի՚նկերվարա–
ԱՀա , թէ ինչպէս կբ ներկայացնէ ինքզին՚քր րութիւնն ե բ ով եւ ա ր ատն եր ով ել անոր զա րդաց– կան իրապաշտութեան մեթոտը ել զայն ժողո ֊
Հայ րնթերցող Հանրութեան . « Թ ՚ ՚ ւ ր ք ի մօտ ծա– մ ան ճամբան կր գծէ։ կուսակցութեան Կեդր* Կ ո ֊ վռւրդին ծանօթացնել, մոռցան ա յ՚ե ամենօրեա /
՚ւայ , մոռցած Հայ բար բառք , շԳարՀ իւ ամերիկեան՛ միտէի թէ՛ այս որոշումր, թէ Հ<Զվեզգա» ու «Լէ- հեռանկար , որ պետութեան կողմէն՛ ստեղծուած
որբանոցներուն եւ էյ փ ր ատ գոլէճին , Վերստացա ք նինկրատ» ամսագրեր ու եւ «Մեծ Կեանք» շար մ ա ^ թատերական՛ ցանցի հա ր իւր-հաղա րաւո բ հանդի -
պաշտելի լեզուս մայրենի, ինքն ա շիսատ ո ւթեամ բ պատկերի մասին բնգունուած որոշոլմներր, գա– ուռկաններ , թատերագրի գործին կր սպասեն՝ սր
ճաշակեցի եւ արբեցա յ Հա յ գրականութեան՝ գե - ոափարակա՚հ—ստեղծադոբծական՝ աշխատանքի Հո - տատրոփ ՚.
զեցկութիւնուի^ * Որքան պարզ եւ .որքան Հոգեյոյզ I յա կապ ծրագիր մք կր ներկա յցնեն . ա յս ծրագր ին Ւ հարկէ մեր թատերագիրները ուշագրու -
Հարցուցէք մեր որբերուն , քրքրեցէք անոնց Հոգին շնորՀիւ^ մեր արուեստն ,ու գրականութիւնք , մաս– թեան արժանի գործեր տուած են. բայց այգ մա
էլ պիտի գանէք այսպիսի իս ռո ւիի Հ գառն ո ւթ իւննե ր նաւորապէս թատերական արուեստք գաղավւարա– սին չէ որ պիտի խօսէինք , այլ այն աղաղակող թե–
եւ գրուագներ հ Ա եր ա րւ տարաբախտ սերունզր կան մեծ եւ բարձր վարպետութ՜եան մբ պիտի բութիւննեբու մասին՝ ՛որ տակաւին՝ գոյութիւն ու
ան լոլր խ ո շտ ա\կ գո ւմնե բոլ եւ զրկա նքնե րու մ է Հէն Հ ասնի ; նին եւ չեն յաղթահարուած ւ
ա՛նցաւ , ւիերապրելուի փիւնիկի մ ր պէս ՚՛ Աքսօր , կուսակցութեան՛ կեդր * կոմիտէի Օդոստ ՚ ՚Հ(ձի
Հասուն տար իքս վ կ1 ահ զր ա զ ա ոն ա յ \ի ր երէկուան ի՞նչպէս կը պատահի, որ մինչեւ այսօր աք
մռայլ օրերուն ; որոշումր սովետ* Հայ. թատերգոլթեան ապրած՜ մեր թ ատե բագի րնւե ր ու յաշվող երկերու թիլին կր
Կարօ Միսիթար. կբ պատմէ այնպիսի՛՛ վարակիդ գրութեան ալ էլ անդր ա դառն ա յ , ՛ուստի ամբող^ո^ դաս՛ուին՝ նախ եւ աոա9 «՚Իա^ Նագար» , Հ՝Երկիր
բ ր էլ ան զ–
զգա ցո ւմ ուի , ուր Հա յ անզօր «կար ա ւաննե առնելէն , վին անոր կր վերաբերի : Հայրենի» (Դ. Գեմիրճեանի) , «Արա Գեղեցիկ» (Ն •
սարսու -
նին բար ձած աբցունքաի * • •» ձ\եր աչքին Ե^նչ մոռցած՜ են մեբ թատերագիր ներ ր ։Ան՝ոնք Զ ա րեանի^ , ֆօք լօր^ ել Հեռաւոր սլա ամ ութիւն ր
եւ աւերակները կը Հեկեկան մենութեան մոռացութեան տուած են իրենց գործ՛ուն Էութեա՛ն՝ նիւթ ունեցող երկերբ ; */• . Ղ՝եմի րճ ե ան եւ ՚(յ * Զար
ռով։ պետական եւ մ ո զո վրգա կան բնո յթն ու նշանաէլու– եան ա բդի ական թեմա .ունեցող թ ա տ ե ր գո ւթի ւն -
թիւնբ ՚,Պ ա ր փա կո լելով Համքարային երրորդականդ ներ ալ գրած են ՚. ք-այց տրուած Հարցք պատաս -
Ի^նչ է նիւթր «Տան Չուածն եր»ուն ։ չորրորդական կարգի Հարցերու շրջանակին մէջ, իսան կր պաՀանջէ* Հեռաւոր անցեալի թելքա լին
Հայ տիպար մայրիկ մ ր՝ ,^ուՀար քոլրօն , Հա թատելւագիրնեբուն զզ֊աչի մ ասր մոռացութեան՝ չաջողելու պատճտռբ կր բացատրուի այն բանով
մատարած ջարդերէն Հբաշքով աղատած , կր ՚էե- տուած է իսկապէս մեծ գազափա րա բանո ւթե ամ բ որ , ո՛չ միայն քիշոլած երկերուն Հեղինակները
րագառնայ կրկիս իր Հաչրենի ՚էի՚֊զր ՚ Ու-րա֊ականի գրական տաղանդ ունին, այլնաել մեր թատերա -•
մր պէս կբ թափառի Հայկական աւերակներուն կր նուագէ , մելամաղձոտ էչերզէ ; Կրակ կա ք իր գիրներէն զգալի մէկ մասր շարունակ ղէպի անց
մէջ : Ե կեգեց.ի , զպր՚ոց , զ եր եղմանատո ւն , ծանօթ Հ ոգիին մէջ ւ Ա ի րաՀ ա ր ած • է իբ տիրոջ աղջկան եալք Հետաքրքրութիւն ցոյց կուտայ* կք Հեաեւի
Հայ տուներ , ամէն ինչ աւ երաէչ : քՒուրք զազան 1 •Աայիտային : Ղ֊եղադէմ պատանի մրն է եղա՛ծ ։ Կր ուրեմն թէ պատմութիւնն ու ֆոքլՈրը նիւթ ռւնե–
նեբու ձեռքով բոչորն ալ քանզուած, աեղաՀան ֊ սկսի Հ ո վո ւերգո ւթի ւն մր եւ Հայ պատանին կր ց՚՚գ թատերդութեան մէջ խախտած է անցեաչն ըմ
ո լած ու իւ ո զ խ ո զո ւած են : ք* ո է ՛էէ տ Էրե ր ր ւի ո շ իա նետոլի սիրոյ Հոգեխռով Հ\ե շտ անքն ե ր ո ւն գ(՚րկրՀ բռնելու չափի զզացումր, զարգացման Հեռան՛կա
ցած գ թուրքերն են նստած անոնց դարաւոր Հ ողե– «Թո ՚-րք» աղջկան սի բա բորբ չր իմն եր ր կր խեն րը, լաւատեսութեան փոխարինած է զդայավարոլ-
րուն վրայ։ շՀուՀաբ քռւրոյի ս ի րար կր մզկտայ : թեցնե՛ն զինք Հ (Տ." ւ Հ ա ր քուրօն իմ՛ացած է անցու— թիւնր Լ«վաբաոգաա»^ , իսկ դաւաճա՛ններու առա
ք*նքն ալ մեծաՀարուստ տան զաւակ, այսօր մեծ գարձր : ին չպէ՛ ս , կարելի® բան է թուրք աղջիկ մ ր տութիւնը այգ խազերուն մէջ՝ պատմական զար–
"ՐԲ մ րն Է իր Հայրենի տան փլտտակնե րուն վրայ : Հայորդիի տալ* * * Հապա մեր ցեղակիցներուն գացմ ան ( պրոցես ) մ ե կնա բանո ւթի ւնը մ իակոդմ աԼ
Կ^ որ դե դրէ որբ մանուկ մ ր՝ *իո ւրզէն անոլ », թափած արիւնն ու արցո^լնքր * * * նի կր դարձնէ։ Հնագոյն Հայրենասիրութեան
նոէի, Համագիւզացի , եւ անոր փափուկ ձեռքեբէն՝ Աակայն, օր մր, երբ քուրդէն վառվռուն եւ նորագոյն Հա լրենասիրոլթեան միջեւ զան՛ոնք
բռնած գէ^գէ ցեխոտ փողոցն՛երէն կ՛՛անցնի գէսլի՝ արամագրութեամբ տուն կր վերաղառնայ , իր՛ Հ–111 բամնո զ ընկերվարական բո՛վան դա կո ւթ իւն բ նկատի
չէ առնուած :
իր ագքատ ու կիսաքանգ Հիւղակը։ Զմեռ է Հ քերուՏն առջեւ կր պարռուի անակնկալ իրողութիւն
Յուրտ : «Գուրգէնն ու պառաւր ձեռք-ձեո քի գուռ– մը֊. Վերջապէս պատմական խազերու ներկա յա -
նէ գուռ պարտեցան եւ փայտ ճարեցին։ Գոլրսլք 1 «Այգ °յ՚Ր նոր շարմումներ, նոր ձեւեր կր ցումներոլն մէջ (.«Աամոլէլ», «Վարազգաա» ,
ցուրանէ ու խենթ քամին կբ Հսկէին մի^ոցին * որ տեսնէր աղջկան վրայ, Կբ էսէր աիսոլր Հառաչանք
բութեան մ էջ ի"կ գեգազէմ մ անուկր մ երթ րե գ «Գէորգ Մարզպետունի» , «Ո՚ուզան») իրապաշառւ–
մերթ կոլչար եւ կ՚արտասուէր , երբեմն աչ սառած ներ մ են ո ւթե ան մ էջ տուտ յա ո զ Հ էք աղջիկէն * թի––"Ր աեղի տուած է անՀոգ վիպապաշտութեան՛ ;
մատներր բերնին կր մօտեցնէր՝» իր շունչով տաք– Ա՛՛խ. Աստուած իմ , կ*Ր"էր յ ազատէ զիս ՚"յս Հա– Անցեալով տարոլիլր նուազեց ո ւց ա յն Հետաքրք -
ոնե լու մ տօք * Այսպէս տարիներ կ՝ անցնին վա ի/աք րէմնոցէն* * * : բութ իւնը որ պէտք է ըլլար արդիականութեան
ու գոգով, միշտ ապրելով իրենց երէկուան ոճրւս– Ա ա լիտս/ , Ա ա լիտսւ՛ , երազի աղջիկ , Հա յ ն կա տ մամբ ; Փութկ ո տ ո ւթ ի ւն բ , կեանքր Լալ՜
զործներուն Հետ՛, Շա՛՛տ բան էր վւոիսուած ջաբգէն ես գուն * * •» - չճանչնալը , մ իա ցած յաճախակի տրտա լա լտուոգ
ո ւ թալան էն վեր ջ : Գ ի լզք՛ կ ՚՛ Ր "ն ցո լցած էր իւ ի \ զն Այ ս ան ա էլն կ ալր րաւ ակ ան Է , որ ե ր կո ւ ՚Լ^ - ձիրքի՛ պակասութեան Հետ, խազելուն կեանքը
ու ծիծաղը : Գաշտերր՝ իւ ո պա ն , կամարաւոր ա զ - բ ա իս տ որբ եր ք աւելի Հ զօ ր սիրով կա պո լի ն ի ր ա ֊ իսիստ կարճատեւ կր դարձնէին*. Այս կարգի ակ -
բիւր ր՝ լքուած , Հա յոց տներն՝ աւե րակ : ԱՀա ն ա - րու՝. ,^'ոլՀար քոլբօն ալ Հոգեպէս կր մխիթար՛ուի նառու թերութ իւննե րով կր տառապէր , մ ասնաւո–
Ւ/՚ՐԼՀ * "I՛ ՓՈՀ–Ւ ցանելով իր Հետքէն վրայ գի"֊" եւ կ^բսէ՝ «Այլեւս կրնա մ Հ ան գի ս տ ս ր տ ո վ մեռ . րապէս\942,ին արուեստի վարչութեան կողմէ Հրա
մտնեք նէթ :
կր մտնէ հ «կենդանիներ , որ Հայոց բակերը տարակութեան Հ ամ ար պա տ բ ա ս տ ո լած եւ Հա յ -
մ ոռցած չէին տարիներ վերջն– իսկ * * * Հ^ո լՀ ա ր ք՛"֊– էյրկոլ Հա յո րդինեբ ր էլ ո ր ո շեն փախչիլ այգ պետՀրաաի կողմէ ապագրուած՝ Հայրենական֊ պա
եր Թո՚֊րքի տունէն ել գալ քլ1 ա ր բեր՛դի Ամերիկեան որ– տերազմ ին նուճիրուած
րօնւ ակնապիշ նայեցաւ գիւղ մտնոզ նախիրին* խաղեր ո լ մոգովածուն , ո-
կար նա յեցաւ ել տեսաւ .ի բե նց Աեւօ եզր , ո ր եգ– բ ան ոցր։ Ւ բեն ց փա խ ո ւս տ բ կբ դիւրացնէ Հ այ ո ւ բուն/ թեման ամբող^յյլթեամբ
արդիականէ։ Էր :
Հաց շատ կերած (եւ ո® վ չէ կերած Հայուն Հացր)
բա յր եգբօր տալու չէ ր կամ են ա ր : ի տես ա յս ար իրականս ւթիւն ը րեդգբկող շրջանակները լայն–
՝/* ի ւ ր ա մր : Ար կաՀծա լի ց վւախուստ ք կր յաջոդի \եւ
իէ ուր պատկերին պառաւին ա չքե րուն աո ջեւ սեւ կր տեղաւոր– ցնելոլ վւոխարէն , մեր թատերական գրական ո լ -
երկու սիրաՀաբ, գմրախտ որբերբ
վարագոյր մ ր քաշուեցաւ * . .» : ; Բայց, թեան մէջ նիւթ կառուցանելու Հնարքք «էփիզոտ»բ
ուին յԱարբերդի Ամերիկեան որբանոցբ
Ս ա յ ի տ ան - Ա ի բան ո յշր կր կո ր սնցնէ ն կա ա ։ւ ւ ահ է* օրինակ, ռ ր ել է կամուրջ պայ -
Մ եծ ն զեռեի բովէն ան ցած ոեւէ վշե րււպրոզ տարաբախտ
որ ան իր առոգջո ւթ,ի ւնր եւ ան բո ւմ ե լի Հ ի լան դո ւթ ի ւն ր թեցնելը («Ան տառի խորքում», Գ* Աարեանի) ,
Հա յ , ՛ո® լր ալ բ ԷԼԱ– / եւ թրքաՀա լաստանի
ու խ/ւովքր պի կր զգետնէ ղինքր .Գ ուր գէն էլ անիծ է իբ չար բտխ– Գեր մ անացինե քուն մ օտ գեր ի մնալն ու ազատ իլբ
կիւնն ալ գտնուի , նոյն ապրումն («Վրէմ», Ն– Զարեւ ՛սի) *—~
դարձեալ
տի ունենա յ,ի տես իր կե ղեքի չն ե ր ո ւն ։կաբօ Մխի տր եւ յո ւ սա Հ ա ա կք մրմնջէ Հոգեյոյզ երգ մր * Հանգամանք մI,I,1
թար , կարճ ու անսեթեւ եթ րա ռ ե ր ուի , կր շաւիէ Ծառը ծաղիկ է բացեր , խիստ կերսչով կր ստՀ մանափակէ ր իրլ
մեր ոգբե րգութետն խո ր ութիւն բ ջա րգերէն վեր ջ I Արդեւին տակ է լացեր. կան ո լիէ ե ան ճ ա ն ա չու մր :
Տիկ * *հափաանեան , Պ ա չ աքեան եսչ • , Վ * Տ՚՚՚էոր - Հոգիս ղոււրպան րն եալփն քՒատեբա դրութիւե ր յաճախ կանգ կ՚առնէ մ է կ
եան, Վ* Մինախորեան, Ի/րայեան, Կ* Գա րիկեան Տասըն օր է հիւընդցեր * • • եզակի , աննշան փաստի վրայ եւ անոր կր զոՀաբե–
•եւ ուրիշներ մեզ տուած Էքն Հայ Գ՚ոզգոթայի բուն «Տ ան ջո ւածնեբ» ր կր կար զա ց ո լի մեծ Հ ետա– բէ ճշմարտութիւնր ։Ան չի նկատեք,որ այդպէս ր–
պա ամ ո ՚-թի ւնր , ի ր զա րՀուր ե չի դ րո ւ ա զն եր ով : քրքրութեամբ ; ք)ւ֊նի սաՀուն ու պարզ լեզու, նկա նելով ում տուած կ՚ըլլայ քաղքենի ղաղափարաբա–
կարօ Մխիիէաբ մեզ կուտայ գրւււագ մր փոթողի, րագրական Հ արա զատ պատկերներ , բնաշխարՀի նութեան, որուն ՚ումը այդ միակ փաստ ին մ էջն է,
կէս վերջ ՛երբ մեր տարաբաիստ ցեզի մեծ ու փոքր տաք շունչ ել Հայրենաբաղձ սիրտ : բայց նաեւ իր ամբողջ ողո րմ ե լիութ իւնը ; Ի րա -
" րբերր ք ա յ սա Հա րնե ր ո / պէ" Կ ք՛ դեգերին վայրե Թերոլթիւններ չունի®*. Անշուշտ : 0°* ր նորեկր կանութեան խոր ու բազմա կողմանն ի ճանաչումով
նի աւերակներուն մէջ՛. Կ սրունկ է մեր վէ բքր ել անթերի գործ է արտադրած : Հոգեբա՚նօրէն ան - միայն կարելի է Հասկնալ կեանքի իրական կացու
տ ա կա լին չէ սպիացած ՚. տճ" *–Հ ա ր քուր օն խիսէո բնական է , ո ր Աայիտան , առաջին օրէն չըսէր թէ թիւնը եւ ատով իսկ յաղթաՀարել քաղքենի մտա
յատկանշական տիպար մ րն Է Հա յոց մ ոխիրներուն ի՛նք Հա յուՀ ի մ բե է , քանի որ գիտէր Գուբղէնին ծողութեան , որ մեր կեանքէն կր վախնայ , կր խ ո ւ–
փաթթուած : Թէեւ Հայ չկայ, բայց Հայու ոգին Հայ րլլալր : Անակնկալք պիտի չլուծէր , այլ ներ սափի անկէ, զայն՛ ճանչնալոլ Հնարաւորութեան
Հո՛ն է , վտարած իր դաշւոերուն ու լեռներուն , իր քին ձայնր, որ թրքական գեՀենին մէջ բախտակից չՀաւատար : Մեր թատեր աղք ո ւթեան ամենամեծ
կամ ար աւո ր աղբ իւ րնե բուն ու ձորեր ուն մ րն է գտած ՚* ՚քյման թեր ութիւններր կարօ Մ խի - թե բութ իւննե րէն մէկն ալ իրականութեան թոյլ ու
կարօ Մխիթար, իր ՏանջՈՆ-Աւծւներռճ^ մէջ կու թարի ՛լո ր հ էն ոչինչ կր պակսեցնեն , քան ի որ ե– խեղճ ճանաչումն է,մինչդեռ թատերագիր բ պէտք է
-
աա յ մէկ ուր ի շ տիպար մր՝ ,ք\ուՀ ար քո ֊ Ր",(է որ րիտասարգ Հեզինակր յամառ աշխաաույ ել Հայ խորամուխ ՐԱար եր եւս յթն՚ե ր ու կապա կց ո ւթ իւն
դեգիր՝ Ղ-ուրգէն ր , որ կան ան չ տունկի մ բ ՛՛չէ ս կր
բանա յ իր գալար իԺեւե ր ր * ՛Ծ առա չ է Թուրքի ՛է ր գրականութիւնբ ջերմօրէն սիրող մ րն է*. Ան, դեռ նե,, 1 Պ IIIIII Լ\ 111IIնե րու հիմն Կաւորու մնե րու
մօտ, Հօտազ –.կենդանիները դաշտ կր տանի ,սրինգ շունշնէ ունի :
աւեչի լաւ գործեր տալու ԱՈՒՐ. 8ԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ
Վ,– ՀԱՄԻԱՐԶՈԻՄԵԱ՚Ն (Մնացեալը յա յարդով)
Fonds A.R.A.M
ՕՐՈՒԱՆ ԳԻՐ-ԲԵՐԸ Սովետանաք թատեպուբեաԸ եւ. բարձր վարպեաութեամր սովեաաէլան մարգշ ,
մաոնաւորասլէս երիտասարդութեան կոմունիստա
զաքգացւէաԱ խԱդխԱհդ կան դաստիարակութեան գործին ծառայելու ի.
բենս քաղաքացիական
* Տ Ա Ն Հ ք 1 հ Ա Ծ Ն Ե է Ը» սլարտքր մոռցած են կատա
րել։ Թատերագիրներու լրԼանակր լիապէս չէ գի
Այս գբքի Հեղինակք , կարօ Մխիթար, տառա ԽՄԻ*.— Անչպէս կը յիշռ.ւ.իյ Մռսկա֊այէս ար^ տակցած Ա՛վետական թատերագիրներու առա՜ւձ -
սակսքւսւօ՝ երամակին վրայ , Հտյսաաասի մէջ ալ
պած ՛՛ր բ մ րն Է չճաշակած գաէւնռւթեան եւ. ղար– ինքԱաքնսադատւռւթիւյնւս^րւ եւ զասւլքնեբ կը կա » նա յատկութեան , որ սովետական թատերաղր,.ւ.
սւարուին, գրակաս–,(յեղարաւեսսւական սակասՓւն
Հուր ան քի կեանքր» , ինչպէս կր զրէ իր «& ր կո ւ վյւայ եւ ուրիշ ասպարէզներու մէջ : Վերջերս արս թիւնր ժողովրդային է իր էութեամբ, ան պէտք է
աաապեր էի(ւք երկու յօդուածներ՝ կ՚երպարոււեսաի
իօսք»ին մէջ՛. Տ անջատածները իրական գրուագ մըն եւ դրականուր֊եան մասին: Ահաւասիկ տեսուրփւն ունենայ «գիտակցական պատմական բովանդակու
մը եւս «Սով. Հայասաան»ի 1946 Սեպտ– 211ի թ-ի.
է Մեծ Եղեոտնի մնա ց ո րգածէն ՚. Անտարակոյս , Հե - ւէն 3 մեր հայերէնււվ, այս ան՛գամ թատերական թիւն, գաղափարային մեծ խորութիւն» (էնկէլս).
արուեստի թերուր-եանց ւքաււ|ին
ղին ակի ոչ ա ւ/ւմ ած աւելի ճիչգ ապրած գրուագր պէտք է միացնէ զանդուա ծներ ո լ զգացումը , միտ
Վիաական բնոյթ՝ ունի , բայս արգի բմբո-նումուք քը եւ կամքը ու բարձրացնէ զանոնք» (Լէնին) • իր
վէ՜պ կո շուեչէ եւ անոր բարգ պաՀ անջները գոՀա– բովանդակութեան հետ մշակէ եւ դր սեւս րէ թա
ցնելէ շատ Հեռու է՛. Ի՛նչ փոյթ, սակա չն , երբ Հե տերական արուեստի բարդ ձեւր :
ղինակը, թէեւ գեգելկոտ ԳՐէ"^՝ ՐսյյՍ Հարուստ Թատերական արուեստի ծայրայեղ յետամՆա–
զգա ս ո ւմն ե ր ո ւի , կանգն ած է ձե ր առՀեւ ; Հա յ՛՛ց Համ ամ ի ո ւթ են ա կան կոմ ունիստա կան կուսակ ցոլթեան շնորհիւ սովետ մարդուն կողմէ ներկա
աշիսարՀի, Հայ ցեղի եւ իր բեաշխաբի պաշտա - ցութեան կեդր * կոմիտէի «7* ր ա մա տ ի կա կան՛ թատ յացուած պահանջներուն բա լա ր ա^րո լիք իլն– չէ տր
մունքն ունի՛, էթլ Հոտ է երիտասարդ Հեղինակի րոններու խաղացանկին ել անոր բարելաւման մի^. ուած, հարկ է ըսել նա/ւ որ իԳատերադիբները կու
անգրան իկ մ տապտալոին՝ «Տան^ո ւածնե բ»ո ւն բուն ջոցներու մասին» 1946 Օդոստ . 26^ որոշումր, խո– սակցութեան եւ սովետ պետութեան կողմէ իրենց
րապէս Լ լայնօրէն կը րացաարէ սովետական թա, տրուած մեծ հ % ա բաւս րութ իւննե ր ը չկրցան օգտա
աը^էքը I ա ք, ր ա կա ե արուեստի ներկայ վիճակր իր բոլոր թե գործել, չկրցան խո րապէս կիրարկել ի՚նկերվարա–
ԱՀա , թէ ինչպէս կբ ներկայացնէ ինքզին՚քր րութիւնն ե բ ով եւ ա ր ատն եր ով ել անոր զա րդաց– կան իրապաշտութեան մեթոտը ել զայն ժողո ֊
Հայ րնթերցող Հանրութեան . « Թ ՚ ՚ ւ ր ք ի մօտ ծա– մ ան ճամբան կր գծէ։ կուսակցութեան Կեդր* Կ ո ֊ վռւրդին ծանօթացնել, մոռցան ա յ՚ե ամենօրեա /
՚ւայ , մոռցած Հայ բար բառք , շԳարՀ իւ ամերիկեան՛ միտէի թէ՛ այս որոշումր, թէ Հ<Զվեզգա» ու «Լէ- հեռանկար , որ պետութեան կողմէն՛ ստեղծուած
որբանոցներուն եւ էյ փ ր ատ գոլէճին , Վերստացա ք նինկրատ» ամսագրեր ու եւ «Մեծ Կեանք» շար մ ա ^ թատերական՛ ցանցի հա ր իւր-հաղա րաւո բ հանդի -
պաշտելի լեզուս մայրենի, ինքն ա շիսատ ո ւթեամ բ պատկերի մասին բնգունուած որոշոլմներր, գա– ուռկաններ , թատերագրի գործին կր սպասեն՝ սր
ճաշակեցի եւ արբեցա յ Հա յ գրականութեան՝ գե - ոափարակա՚հ—ստեղծադոբծական՝ աշխատանքի Հո - տատրոփ ՚.
զեցկութիւնուի^ * Որքան պարզ եւ .որքան Հոգեյոյզ I յա կապ ծրագիր մք կր ներկա յցնեն . ա յս ծրագր ին Ւ հարկէ մեր թատերագիրները ուշագրու -
Հարցուցէք մեր որբերուն , քրքրեցէք անոնց Հոգին շնորՀիւ^ մեր արուեստն ,ու գրականութիւնք , մաս– թեան արժանի գործեր տուած են. բայց այգ մա
էլ պիտի գանէք այսպիսի իս ռո ւիի Հ գառն ո ւթ իւննե ր նաւորապէս թատերական արուեստք գաղավւարա– սին չէ որ պիտի խօսէինք , այլ այն աղաղակող թե–
եւ գրուագներ հ Ա եր ա րւ տարաբախտ սերունզր կան մեծ եւ բարձր վարպետութ՜եան մբ պիտի բութիւննեբու մասին՝ ՛որ տակաւին՝ գոյութիւն ու
ան լոլր խ ո շտ ա\կ գո ւմնե բոլ եւ զրկա նքնե րու մ է Հէն Հ ասնի ; նին եւ չեն յաղթահարուած ւ
ա՛նցաւ , ւիերապրելուի փիւնիկի մ ր պէս ՚՛ Աքսօր , կուսակցութեան՛ կեդր * կոմիտէի Օդոստ ՚ ՚Հ(ձի
Հասուն տար իքս վ կ1 ահ զր ա զ ա ոն ա յ \ի ր երէկուան ի՞նչպէս կը պատահի, որ մինչեւ այսօր աք
մռայլ օրերուն ; որոշումր սովետ* Հայ. թատերգոլթեան ապրած՜ մեր թ ատե բագի րնւե ր ու յաշվող երկերու թիլին կր
Կարօ Միսիթար. կբ պատմէ այնպիսի՛՛ վարակիդ գրութեան ալ էլ անդր ա դառն ա յ , ՛ուստի ամբող^ո^ դաս՛ուին՝ նախ եւ աոա9 «՚Իա^ Նագար» , Հ՝Երկիր
բ ր էլ ան զ–
զգա ցո ւմ ուի , ուր Հա յ անզօր «կար ա ւաննե առնելէն , վին անոր կր վերաբերի : Հայրենի» (Դ. Գեմիրճեանի) , «Արա Գեղեցիկ» (Ն •
սարսու -
նին բար ձած աբցունքաի * • •» ձ\եր աչքին Ե^նչ մոռցած՜ են մեբ թատերագիր ներ ր ։Ան՝ոնք Զ ա րեանի^ , ֆօք լօր^ ել Հեռաւոր սլա ամ ութիւն ր
եւ աւերակները կը Հեկեկան մենութեան մոռացութեան տուած են իրենց գործ՛ուն Էութեա՛ն՝ նիւթ ունեցող երկերբ ; */• . Ղ՝եմի րճ ե ան եւ ՚(յ * Զար
ռով։ պետական եւ մ ո զո վրգա կան բնո յթն ու նշանաէլու– եան ա բդի ական թեմա .ունեցող թ ա տ ե ր գո ւթի ւն -
թիւնբ ՚,Պ ա ր փա կո լելով Համքարային երրորդականդ ներ ալ գրած են ՚. ք-այց տրուած Հարցք պատաս -
Ի^նչ է նիւթր «Տան Չուածն եր»ուն ։ չորրորդական կարգի Հարցերու շրջանակին մէջ, իսան կր պաՀանջէ* Հեռաւոր անցեալի թելքա լին
Հայ տիպար մայրիկ մ ր՝ ,^ուՀար քոլրօն , Հա թատելւագիրնեբուն զզ֊աչի մ ասր մոռացութեան՝ չաջողելու պատճտռբ կր բացատրուի այն բանով
մատարած ջարդերէն Հբաշքով աղատած , կր ՚էե- տուած է իսկապէս մեծ գազափա րա բանո ւթե ամ բ որ , ո՛չ միայն քիշոլած երկերուն Հեղինակները
րագառնայ կրկիս իր Հաչրենի ՚էի՚֊զր ՚ Ու-րա֊ականի գրական տաղանդ ունին, այլնաել մեր թատերա -•
մր պէս կբ թափառի Հայկական աւերակներուն կր նուագէ , մելամաղձոտ էչերզէ ; Կրակ կա ք իր գիրներէն զգալի մէկ մասր շարունակ ղէպի անց
մէջ : Ե կեգեց.ի , զպր՚ոց , զ եր եղմանատո ւն , ծանօթ Հ ոգիին մէջ ւ Ա ի րաՀ ա ր ած • է իբ տիրոջ աղջկան եալք Հետաքրքրութիւն ցոյց կուտայ* կք Հեաեւի
Հայ տուներ , ամէն ինչ աւ երաէչ : քՒուրք զազան 1 •Աայիտային : Ղ֊եղադէմ պատանի մրն է եղա՛ծ ։ Կր ուրեմն թէ պատմութիւնն ու ֆոքլՈրը նիւթ ռւնե–
նեբու ձեռքով բոչորն ալ քանզուած, աեղաՀան ֊ սկսի Հ ո վո ւերգո ւթի ւն մր եւ Հայ պատանին կր ց՚՚գ թատերդութեան մէջ խախտած է անցեաչն ըմ
ո լած ու իւ ո զ խ ո զո ւած են : ք* ո է ՛էէ տ Էրե ր ր ւի ո շ իա նետոլի սիրոյ Հոգեխռով Հ\ե շտ անքն ե ր ո ւն գ(՚րկրՀ բռնելու չափի զզացումր, զարգացման Հեռան՛կա
ցած գ թուրքերն են նստած անոնց դարաւոր Հ ողե– «Թո ՚-րք» աղջկան սի բա բորբ չր իմն եր ր կր խեն րը, լաւատեսութեան փոխարինած է զդայավարոլ-
րուն վրայ։ շՀուՀաբ քռւրոյի ս ի րար կր մզկտայ : թեցնե՛ն զինք Հ (Տ." ւ Հ ա ր քուրօն իմ՛ացած է անցու— թիւնր Լ«վաբաոգաա»^ , իսկ դաւաճա՛ններու առա
ք*նքն ալ մեծաՀարուստ տան զաւակ, այսօր մեծ գարձր : ին չպէ՛ ս , կարելի® բան է թուրք աղջիկ մ ր տութիւնը այգ խազերուն մէջ՝ պատմական զար–
"ՐԲ մ րն Է իր Հայրենի տան փլտտակնե րուն վրայ : Հայորդիի տալ* * * Հապա մեր ցեղակիցներուն գացմ ան ( պրոցես ) մ ե կնա բանո ւթի ւնը մ իակոդմ աԼ
Կ^ որ դե դրէ որբ մանուկ մ ր՝ *իո ւրզէն անոլ », թափած արիւնն ու արցո^լնքր * * * նի կր դարձնէ։ Հնագոյն Հայրենասիրութեան
նոէի, Համագիւզացի , եւ անոր փափուկ ձեռքեբէն՝ Աակայն, օր մր, երբ քուրդէն վառվռուն եւ նորագոյն Հա լրենասիրոլթեան միջեւ զան՛ոնք
բռնած գէ^գէ ցեխոտ փողոցն՛երէն կ՛՛անցնի գէսլի՝ արամագրութեամբ տուն կր վերաղառնայ , իր՛ Հ–111 բամնո զ ընկերվարական բո՛վան դա կո ւթ իւն բ նկատի
չէ առնուած :
իր ագքատ ու կիսաքանգ Հիւղակը։ Զմեռ է Հ քերուՏն առջեւ կր պարռուի անակնկալ իրողութիւն
Յուրտ : «Գուրգէնն ու պառաւր ձեռք-ձեո քի գուռ– մը֊. Վերջապէս պատմական խազերու ներկա յա -
նէ գուռ պարտեցան եւ փայտ ճարեցին։ Գոլրսլք 1 «Այգ °յ՚Ր նոր շարմումներ, նոր ձեւեր կր ցումներոլն մէջ (.«Աամոլէլ», «Վարազգաա» ,
ցուրանէ ու խենթ քամին կբ Հսկէին մի^ոցին * որ տեսնէր աղջկան վրայ, Կբ էսէր աիսոլր Հառաչանք
բութեան մ էջ ի"կ գեգազէմ մ անուկր մ երթ րե գ «Գէորգ Մարզպետունի» , «Ո՚ուզան») իրապաշառւ–
մերթ կոլչար եւ կ՚արտասուէր , երբեմն աչ սառած ներ մ են ո ւթե ան մ էջ տուտ յա ո զ Հ էք աղջիկէն * թի––"Ր աեղի տուած է անՀոգ վիպապաշտութեան՛ ;
մատներր բերնին կր մօտեցնէր՝» իր շունչով տաք– Ա՛՛խ. Աստուած իմ , կ*Ր"էր յ ազատէ զիս ՚"յս Հա– Անցեալով տարոլիլր նուազեց ո ւց ա յն Հետաքրք -
ոնե լու մ տօք * Այսպէս տարիներ կ՝ անցնին վա ի/աք րէմնոցէն* * * : բութ իւնը որ պէտք է ըլլար արդիականութեան
ու գոգով, միշտ ապրելով իրենց երէկուան ոճրւս– Ա ա լիտս/ , Ա ա լիտսւ՛ , երազի աղջիկ , Հա յ ն կա տ մամբ ; Փութկ ո տ ո ւթ ի ւն բ , կեանքր Լալ՜
զործներուն Հետ՛, Շա՛՛տ բան էր վւոիսուած ջաբգէն ես գուն * * •» - չճանչնալը , մ իա ցած յաճախակի տրտա լա լտուոգ
ո ւ թալան էն վեր ջ : Գ ի լզք՛ կ ՚՛ Ր "ն ցո լցած էր իւ ի \ զն Այ ս ան ա էլն կ ալր րաւ ակ ան Է , որ ե ր կո ւ ՚Լ^ - ձիրքի՛ պակասութեան Հետ, խազելուն կեանքը
ու ծիծաղը : Գաշտերր՝ իւ ո պա ն , կամարաւոր ա զ - բ ա իս տ որբ եր ք աւելի Հ զօ ր սիրով կա պո լի ն ի ր ա ֊ իսիստ կարճատեւ կր դարձնէին*. Այս կարգի ակ -
բիւր ր՝ լքուած , Հա յոց տներն՝ աւե րակ : ԱՀա ն ա - րու՝. ,^'ոլՀար քոլբօն ալ Հոգեպէս կր մխիթար՛ուի նառու թերութ իւննե րով կր տառապէր , մ ասնաւո–
Ւ/՚ՐԼՀ * "I՛ ՓՈՀ–Ւ ցանելով իր Հետքէն վրայ գի"֊" եւ կ^բսէ՝ «Այլեւս կրնա մ Հ ան գի ս տ ս ր տ ո վ մեռ . րապէս\942,ին արուեստի վարչութեան կողմէ Հրա
մտնեք նէթ :
կր մտնէ հ «կենդանիներ , որ Հայոց բակերը տարակութեան Հ ամ ար պա տ բ ա ս տ ո լած եւ Հա յ -
մ ոռցած չէին տարիներ վերջն– իսկ * * * Հ^ո լՀ ա ր ք՛"֊– էյրկոլ Հա յո րդինեբ ր էլ ո ր ո շեն փախչիլ այգ պետՀրաաի կողմէ ապագրուած՝ Հայրենական֊ պա
եր Թո՚֊րքի տունէն ել գալ քլ1 ա ր բեր՛դի Ամերիկեան որ– տերազմ ին նուճիրուած
րօնւ ակնապիշ նայեցաւ գիւղ մտնոզ նախիրին* խաղեր ո լ մոգովածուն , ո-
կար նա յեցաւ ել տեսաւ .ի բե նց Աեւօ եզր , ո ր եգ– բ ան ոցր։ Ւ բեն ց փա խ ո ւս տ բ կբ դիւրացնէ Հ այ ո ւ բուն/ թեման ամբող^յյլթեամբ
արդիականէ։ Էր :
Հաց շատ կերած (եւ ո® վ չէ կերած Հայուն Հացր)
բա յր եգբօր տալու չէ ր կամ են ա ր : ի տես ա յս ար իրականս ւթիւն ը րեդգբկող շրջանակները լայն–
՝/* ի ւ ր ա մր : Ար կաՀծա լի ց վւախուստ ք կր յաջոդի \եւ
իէ ուր պատկերին պառաւին ա չքե րուն աո ջեւ սեւ կր տեղաւոր– ցնելոլ վւոխարէն , մեր թատերական գրական ո լ -
երկու սիրաՀաբ, գմրախտ որբերբ
վարագոյր մ ր քաշուեցաւ * . .» : ; Բայց, թեան մէջ նիւթ կառուցանելու Հնարքք «էփիզոտ»բ
ուին յԱարբերդի Ամերիկեան որբանոցբ
Ս ա յ ի տ ան - Ա ի բան ո յշր կր կո ր սնցնէ ն կա ա ։ւ ւ ահ է* օրինակ, ռ ր ել է կամուրջ պայ -
Մ եծ ն զեռեի բովէն ան ցած ոեւէ վշե րււպրոզ տարաբախտ
որ ան իր առոգջո ւթ,ի ւնր եւ ան բո ւմ ե լի Հ ի լան դո ւթ ի ւն ր թեցնելը («Ան տառի խորքում», Գ* Աարեանի) ,
Հա յ , ՛ո® լր ալ բ ԷԼԱ– / եւ թրքաՀա լաստանի
ու խ/ւովքր պի կր զգետնէ ղինքր .Գ ուր գէն էլ անիծ է իբ չար բտխ– Գեր մ անացինե քուն մ օտ գեր ի մնալն ու ազատ իլբ
կիւնն ալ գտնուի , նոյն ապրումն («Վրէմ», Ն– Զարեւ ՛սի) *—~
դարձեալ
տի ունենա յ,ի տես իր կե ղեքի չն ե ր ո ւն ։կաբօ Մխի տր եւ յո ւ սա Հ ա ա կք մրմնջէ Հոգեյոյզ երգ մր * Հանգամանք մI,I,1
թար , կարճ ու անսեթեւ եթ րա ռ ե ր ուի , կր շաւիէ Ծառը ծաղիկ է բացեր , խիստ կերսչով կր ստՀ մանափակէ ր իրլ
մեր ոգբե րգութետն խո ր ութիւն բ ջա րգերէն վեր ջ I Արդեւին տակ է լացեր. կան ո լիէ ե ան ճ ա ն ա չու մր :
Տիկ * *հափաանեան , Պ ա չ աքեան եսչ • , Վ * Տ՚՚՚էոր - Հոգիս ղոււրպան րն եալփն քՒատեբա դրութիւե ր յաճախ կանգ կ՚առնէ մ է կ
եան, Վ* Մինախորեան, Ի/րայեան, Կ* Գա րիկեան Տասըն օր է հիւընդցեր * • • եզակի , աննշան փաստի վրայ եւ անոր կր զոՀաբե–
•եւ ուրիշներ մեզ տուած Էքն Հայ Գ՚ոզգոթայի բուն «Տ ան ջո ւածնեբ» ր կր կար զա ց ո լի մեծ Հ ետա– բէ ճշմարտութիւնր ։Ան չի նկատեք,որ այդպէս ր–
պա ամ ո ՚-թի ւնր , ի ր զա րՀուր ե չի դ րո ւ ա զն եր ով : քրքրութեամբ ; ք)ւ֊նի սաՀուն ու պարզ լեզու, նկա նելով ում տուած կ՚ըլլայ քաղքենի ղաղափարաբա–
կարօ Մխիիէաբ մեզ կուտայ գրւււագ մր փոթողի, րագրական Հ արա զատ պատկերներ , բնաշխարՀի նութեան, որուն ՚ումը այդ միակ փաստ ին մ էջն է,
կէս վերջ ՛երբ մեր տարաբաիստ ցեզի մեծ ու փոքր տաք շունչ ել Հայրենաբաղձ սիրտ : բայց նաեւ իր ամբողջ ողո րմ ե լիութ իւնը ; Ի րա -
" րբերր ք ա յ սա Հա րնե ր ո / պէ" Կ ք՛ դեգերին վայրե Թերոլթիւններ չունի®*. Անշուշտ : 0°* ր նորեկր կանութեան խոր ու բազմա կողմանն ի ճանաչումով
նի աւերակներուն մէջ՛. Կ սրունկ է մեր վէ բքր ել անթերի գործ է արտադրած : Հոգեբա՚նօրէն ան - միայն կարելի է Հասկնալ կեանքի իրական կացու
տ ա կա լին չէ սպիացած ՚. տճ" *–Հ ա ր քուր օն խիսէո բնական է , ո ր Աայիտան , առաջին օրէն չըսէր թէ թիւնը եւ ատով իսկ յաղթաՀարել քաղքենի մտա
յատկանշական տիպար մ րն Է Հա յոց մ ոխիրներուն ի՛նք Հա յուՀ ի մ բե է , քանի որ գիտէր Գուբղէնին ծողութեան , որ մեր կեանքէն կր վախնայ , կր խ ո ւ–
փաթթուած : Թէեւ Հայ չկայ, բայց Հայու ոգին Հայ րլլալր : Անակնկալք պիտի չլուծէր , այլ ներ սափի անկէ, զայն՛ ճանչնալոլ Հնարաւորութեան
Հո՛ն է , վտարած իր դաշւոերուն ու լեռներուն , իր քին ձայնր, որ թրքական գեՀենին մէջ բախտակից չՀաւատար : Մեր թատեր աղք ո ւթեան ամենամեծ
կամ ար աւո ր աղբ իւ րնե բուն ու ձորեր ուն մ րն է գտած ՚* ՚քյման թեր ութիւններր կարօ Մ խի - թե բութ իւննե րէն մէկն ալ իրականութեան թոյլ ու
կարօ Մխիթար, իր ՏանջՈՆ-Աւծւներռճ^ մէջ կու թարի ՛լո ր հ էն ոչինչ կր պակսեցնեն , քան ի որ ե– խեղճ ճանաչումն է,մինչդեռ թատերագիր բ պէտք է
-
աա յ մէկ ուր ի շ տիպար մր՝ ,ք\ուՀ ար քո ֊ Ր",(է որ րիտասարգ Հեզինակր յամառ աշխաաույ ել Հայ խորամուխ ՐԱար եր եւս յթն՚ե ր ու կապա կց ո ւթ իւն
դեգիր՝ Ղ-ուրգէն ր , որ կան ան չ տունկի մ բ ՛՛չէ ս կր
բանա յ իր գալար իԺեւե ր ր * ՛Ծ առա չ է Թուրքի ՛է ր գրականութիւնբ ջերմօրէն սիրող մ րն է*. Ան, դեռ նե,, 1 Պ IIIIII Լ\ 111IIնե րու հիմն Կաւորու մնե րու
մօտ, Հօտազ –.կենդանիները դաշտ կր տանի ,սրինգ շունշնէ ունի :
աւեչի լաւ գործեր տալու ԱՈՒՐ. 8ԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ
Վ,– ՀԱՄԻԱՐԶՈԻՄԵԱ՚Ն (Մնացեալը յա յարդով)
Fonds A.R.A.M
