Page 35 - \ARM_19-1946_03

էէ Ա # Ա Զ

ՄԷՐ ՀԱ8ՐԵնԻ*Ը ՎԵՐԱԴԱՐՁՆԵԼ ՀԱՅԿ • ԵՒ ՅՈՒՆԱԿԱՆ Հ/Ո.ԵՐԸ

ՏաքօԱ - ՏուաւրԽ՚ան Թէհրանի «Գարիա» օրաթերթը կը դրէ կարս . Մ * ՆաՀանգնեբոլ ծերակուտականներէն Պ*
Արտահանի մասին
Ո^՛ ԿիրՀարթ, նամակ մը ուղղելով նախագաՀ

Ա— ԵՐԿԻՐԸ ԵՒ ԻՐ ԱՒԱՆԳՈՒԹԻՒՆՆԵՐՐ Թրում ընի, կը խնգբէ ոբ անիկա քայլ մը առնէ

Խորհրդային Հայաստանի մողովուրդը մեհ՝ Հ ա յկական Հ ո զամ ասերը վեր ադա ր ձնե, ու Հայաս -

Ունի 20.000 քռ • քմ . տարածութիւն , աշխար– չահագր դռութիւն ցոյց կուտայ կարս ի եւ Արտա­ ՛տանի , ինչպէս նաեւ Հունաստանի վերադարձնելու

ՀագքականօքԷն կը բաժնուի եր եք մասի . հանի երկու նահանգներու վերադարձի մասին; Ոչ ա յն Հ ո դամ ասերը , որոնց բնա կչո ւթ իւնը կը բաղ­

Ա՝ Աբաքսի վերին հովիտր՝ Խնուս (Ա՛ արտա– տեղահանութեան եւ ոչ ալ աքսորի միջոցով , կանա լ մեծ մասով Տ ոյներ է ։կ իրՀ ա բթ իր նամակին

՚լէ) 1 Բի՚-րակնեան եւ. Փա լանտէօքէն լեռներոլ մի– Թուրքերը չկարողացան (երկար տարիներու ըն - մէէ, կ՝լ»>է–
թացքին) հա­
լՀել, ուր վան գեղեցիկ ա ր Օ ա ա ա ե գին ե ր , ս յ ո եւ յութեան խաթարել յիչեալ երկու շյ՚խւններռւ Հ Աս Համ ո զո ւած եմ, որ ա յս երկու մեծ
մասի անմի–
քա ր՛իւդ % ա զդա ըն ա կչո ւթ ե ան գերակշռող Հարցերբ պէտք է ոբ լուծուին եւ լուծուին

Արածանիի միլին Հովիտը (Հարք, Աա - ազգային դիմագիծը եւ զայն ետ կեցնել, Հա - շապէս , եթէ աշխարՀի խաղաղութիւն բ եւ ապա -

նազկերա , Վարգօ , Տարօն , Սաս ուն) , Մ ուշ գլխա­ յաստանին միանալու տրամադրութեան գորհ՜ա - Հովութիւնը պիտի Հաստատուի ։ Կը յանձնարարեմ

ւոր քաղաքով ; կ՝ արտագրէ ցորեն , արմաիք ւ ո ը ՜ գրութենէն ; ձեզի անկեղծօրէն , որ լուծումը այս Հաքւլեբո՚քֆ ,

, թաաունկ , բամպակ , պտղատու ծագեր , ծխախոտ ,՝ 3 ի Լեալ երկու շրջաններն ու Բաթումը Բրեստ ո ր ոնց *Լբա յ մ տածեք եմ երկարօք էն ՚, ո քդեգքուի

բրինձ , մանանայ , արԳառ, բեռնատար եւ մարդա­ Լի տո վս կի գա շն ագր ո վ Թուրքիս յ յանձնուեցան իբրեւ գլխաւոր սկզբունք Ամերիկայի արտաքին

տար անասուններ : Աասունբ Հարուստ է անտառ - 1 91 1ին , սա կա յն յետագա յին , 1 921 ին խորհ րդա յին քաղաքականութեան : ՎստաՀ եմ , թէ ամբող2 աշ­

ներով , ունի նաեւ լսնոսկի , երկաթ ել պղինձ , կառավարութիւնը իր սահմաններուն կցեց Բաթու­ խարՀի մէշ, եթէ դիտցոլ,ի թէ ամերիկեան կառա­

Մանազկեբտի մօտ կայ քարիւզ։ մը, կարոն ու Արտահանը յանձնելով Թուրքերու , վարութեան դ ի լան ա դի տ ո ւթե ան նպատակակէտն

Դ՛ Վանա յ լճի արեւմտեան ափերը, քՍլաթ , ել հիմա ետ կը պահանջէ : է, որ Տոյներբ ել Հա յերր ունենան իրենց ընտրած

Գտա ո ւան , Բադէ շ քաղաքներով *. 1914°ին այս Հո - 1'ր խօսքն ընդունի լ տալու համար խորհրդա­ կառավա րութիւննե բ բ միանալով իրենց սեփական

ղամաս ը մէկ մասն էք Բաղէշի նաՀ անգին , ուր Հա­ յին կառավարութիւնը ջերմօրէն կը պաշտպանէ ԳՐ°էյին տակ, ա յս մո ղո վուր գնե բ ո ւն բաղձանքնե -

յերը 180.000 Հոգի, կբ կազմէին յարաբերական Հայաստանի ժողովուրդի խնդրանքը, կատարելա– բուն ի ր ա դո ր ծ ո ւմ բ պիտի չյապաղի երկար տա են ։

մ եծամ ասն ութ իւն միւս տարրերուն վրայ ,(Բիւրտ, պէս տրամաբանական ու իրաւացի գտնելով անոր Ծերակուտական ԿիբՀաբթ կբ թելադրէ ոք էբ–
Ասորի , Թուրք , Ջէբքէզ , Գբ - փաստերը Տ ու Արտահանի խնդրին Ա՞ԷԼ\
զչպաշ, Եզիտի • ։ , Զազա , Ջարիքլի զբում , Տրոյպիզոն , Վան ու Բազէ շ անշաաուին
Անշուշտ կարսի
Թուրքիայէն եւ միացուին խոբՀբդային Հայաստա­

Հիւսիսբ՝ Բիւրակնեան լեռնաշղթայի Սերմանց խորհրդային կառավարութեան մտադ րութիւննե - նի , Հեթէ ոչ ՀաշխաբՀի խաղաղութիւնը պիտի

գագաթ ին կողերէն դուրս կուգայ Աբաքսը ։ րը չեն սահմանափակուիր Հայաստանի ազգաբնա– չսլաՀուի » :

Հաբքի մէշ կը բարձրանան Պլէճան եւ 1$ամուր կութեան խնդրանքով, այլեւ կապուած են ա՝յդ

լե ռն ա շղթան ե բ բ Հ երկու շրջաններու կարեւոր՛ութեան ել կովկասէն

Վանայ լճի տփին՝ Սի փան ,Ն եբրո վյթ , Գբդուռ ։ ո՛ խորհրդային նաւթարգիւնարերական վայրերու Հ Ց Դ . ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԻ ՊԱՐԱՀԱՆԴԷՍԸ

Հարաւբ Հայկական Տալ ր ո ս , Անաոք կատարով , ո– մօտաւորութեան; Ահա թէ ինչու անպաշտպան է

բոլ ճի լղաւո բ ո ւմնե րն են Սաս ունի եւ քյ ութի լեռ– այգաեղի Հայերու առաջարկը ել ինքն ալ ուղ - Յունիս 22ին ժան - կոլժոնի ս բաՀնե ր ոլն մ էշ ,

նեքը ու Աաբաթուկբ : ղակի կը պահանջէ , որ անոնք կցուին իր հողի՛ն Հ տեղի ունեցաւ Հ՛ Տ* Դ* Նոր Սերունդի պարա -

Փոքրիկ ձկնառատ լիճեր են Նեբրովթ , \,ազիկ Ն՛Ա ի՛ա "լաս՛ ե ր ազմ եան շրջանին տեսանք, թէ Հանդէսը նախաձեռնութեամբ կեգր • վար չու -
եւ Մեծ Լիճ ( իքն ուս ի ա բեւմ ուտքբ) ո բ ունի խրածին
Հրեղէն ձիերու առասպել*. (Ս ասն ո յ Հեռերու ձիե - ուր որ վտանգուած էին Խո րՀ րդա յին Միութեան թեան ու մ ա սն ա կց ո ւթ ե ա մ բ փա բ իդեան շբ2անի
բուն նման) ։
կենսական շաՀերը , իյ * կառավարութիւնը զանա - մ ա սն աճ ի ւղե ր ո ւ ։ Ներկա յ էբ երիտասարդներու

զան միջոցներով կը վանէր այգ վտանգը, տուեալ Հոծ բազմ ո ւթիւն մը : ժամը 9ին սկսան եւրոպա -

Տարօն էն կ՝ անցն ի Ար տա շատ - Տի գր ա ն ա կեք տ շ ր ^ան ր ապտՀովելով ամէն Հաւանական յա ր ձա - կան պարերբ , երիտասարդական խանդավառ մըթ–

պատմական ճանա/զարՀը ։ Տուրուբերանի մէշ ոբ - կումի դէմ : նո լորտի մը մէշ ։ (իամը 11 ին գեղարուեստ ական

2՝ա ց ա ծ է ին Ս՝ ամի կոն ե անք , Ս լկունիք , Աս պա կո ւ - Ա յսպէս օրինակ՝ Լենինկքաա քագաքն ու բամ ինը բացաւ Հ* Տ * Դ • Նոր Ս եր ո լնդի երդչա -

նիք , Խ ութացիք , Ս ասնեանք , Աբ շա մ ո ւն ի ք , Մ աք՛ Կ ր ոն շա ա տ կարեւոր նաւաՀանգիստը թշնամի յա ր– խումբը դեկա վա բ ո ւթե ամբ բնկեր ԱաՀակ $ով–

դեր, Դասնաւոբք, Վարաժնունիք, ԱպաՀունիք, ձա կո ւմ էն ապաՀովելոլ նպատակով^ Խ՛Մ ի ո ւթ իւ­ Հաննէսեանի ։ Եբգուեցան չորս ժոդովբգական եր­

Իյ ո րխոռունիք , Բզնունիք , Աբծբունիք, Մ ախազ - նը Հա րկագրուեցաւ պայքարի մտնել 3) ին լան տա յի գեր , արժանանալով ներկանեբու շեբմ ծափերուն :

եանք, Մանաւազեանք , որոնք Արշակունեաց կու - գէմ եւ ձեռք բերել կաբելիայի պարանոց բ ։ Տետոյ տեղի ունեցան մեներգներ , արտասանու -

տային 9000 զինուոր ։ Այժմ ալ քյ * կառավարութեան ուշազ րութեան թիւննեբ , բոլորն ալ Հայերէն , Նոր Սերունդի ըն­

Բսիսութրոսի աղ2իկըճ Ասաղիկ դիցուՀին իբ առա ր կան է պա շտ պան ո ւթեան յենակներ չունեցող կեր– ընկերուՀիներու կողմէ։ Երգեցին ընկերուՀի–
եղբօր՝ Զրուանի Համար կանդնած
Աստղկան բերդը, Մուշէն մէկոլկէս է Մ ոկաց կամ Բ ա թ ո ւմ կաբելս ր նալաՀ անգի սար , որուն սպառ­ ներ Մ * Աճէմեան եւ Լ* Դոբգիկեան , արտասանե­
բեւձելք ։
ժամ դէպի ա– նացող վտանգը կանխելու Համար 1լուզէ իր սաՀ– ցին բնկեբուՀիներ Ալէն V աթէոսեան , Մ առի

մաննեբուն կցել վերոյիշեալ երկու շբ2անները : Դոբգիկեան եւ բնկեր Մ/ոճեան ։ Արտասանեց նաեւ

Զրուանի որդին Տարբան եկած է իր անունբ կաբսն ո ւ Ար տ աՀա ն բ կովկասբ ղեբծ ու ապա– դե բա ս ան Բ * Հապէշեան ։ Հյատ գեղեցիկ անակնկալ

տալ Տարօն ի , եւ Մ ուշէն 3 ժամ դէպի արեւելք Հ"Վ կբ պաՀեն արտաքին յարձակումէ • մը եղաւ Հ * Տ . Դ . Նոր Ս ե բունդի սլա ր ա խ ո ւմբբ ,

գանուող լեռբ անուանած է Սիմ։- Խ * Մ իութեան ուշադրութիւնը գրաւած է ու յն ազգային տարազներով ու ժոդովբգական պա ր ե -

Մեր դասական մատենագիրներբ Տաբօնբ կը պարագան ,ա որ 300 քիլոմեթրը չանցնիբ Թուրքիո ք բով , եւ արժանացաւ շեբմ ծափերու ։ Տետո յ վեբ–

կոչեն Ա* Հայրենիք Հայոց, որովՀետել Հայկ ե - ու կով կասի եւ Թուրքիս յ ու Ի բաքի մ իշել եղած ո կ ււ ան պա րեբբ տեւելով մինչեւ լո յս ։ Հանդէս ր

կած է բնակիլ Հարք * տաբածութիւնբ ։ Եթէ ա յ դ ճամբուն վրա յ ամ ուր շատ յաւ կազմակերպուած էր , ու կբ տիբէբ ուրախ

Տարօն բ Հ ե թ ան ո ս ա կան կե դբ ոն է : Բուբմ երք պատնէշ չունենա յ , այն ատեն անակնկա/ գբոՀ մը ու իսկապէս Հայկական մթնոլորտ։ Հանդէսը իր

ունէին իրենց սեփական ոօբքբ , Հաւաքուած Մ՚ուշի կրնա յ վտանգել խոբՀբգա յին կառավարութեան բարոյական մ եծ յա շո գո ւթ ե ան Հ ետ նիւթապէս ալ

շրջակայ գիւգեբէն ։ ՎաՀագն եւ Աստղիկ կը բնա­ կարեւոր շաՀերը , որովՀ ետեւ ռազմ ական աԲգէ կոկիկ դում աբ մը ապաՀոված է Ն ո ո^Աեբ ունդին :

կէին Աշտ ի շատ ։ Աստղիկ ամէն օր կբ լոգնար միշոցները կ^անտեսեն եւ ժամ տնակի եւ վա յրի

Ար ածան իի մ է2 Դուռ Դուռայ կո չո ւած վայըը : ՛֊. անգամանքը Հ *Թ Լ. Ե– Բ–

Վագարշակ Տ՛արօն կը Հաստատէր Հնդիկ իշվսան - Բացի այգ, խոբՀբդային կառավա բութ իւնը

ներ, որոնք իննակնեան վայըը (Ս * Կարապետ) կը ձեռք կը բերէ կայան մր ո լբ խոբ՛Հբգա յին նաւերն ՀԱՅ ԱՐՈՒԵՍՏԱԳԷՏԸ

կանգնէին Դիսանէ եւ Դեմետրէ ասա ուածները : ու օդանաւերը կրնան գործելու աղատութիւն ու - I՝ օ

Տիր ին կատարը նուիրուած էբ ԱնաՀիտի պա շաա - նենալ Աեւ \^ովու շբ2անին մէ2։ կայան չունենա՛լու

մ ունքին : Հոս ալ կբ Հաւատա յին յա բ ա լէ զն ե ր ո լ պատճառով, Աեւ ծովի Հարաւը, բոլորովին սաՀ– ՌՈՄԱՆ , 7 Յս՚֊էիս Տռոմ նահանգին ամէնէն
( Փ ա լ ս ա ո ււ Բ ո լզանզ ա ցի ) * կարեւոր քազաքնեբէն մէկն է քհօման , նշանաւոր՝
մանափակ է անոր ղործունէութիւնը ։ Պարզ է ու

Վանքերբ՝ Ս * Կարապետ , Ա . ՚Լտզար , Մատնա– տրամ ա բանա կան , որ խոցելի կէտ ի մբ վըա յ ծո - իր կ<*ձիկի գո րծ ար անն ե բո վ ։ Նաեւ շինիչ Հա յ բա­
վային
վանք, Ամբտոլու Ա * ՏովՀան , Ս ասնոյ Ա - (ՀովՀան , պիտի ու օդա յ ին կա յ անն եր չո լնեն ա լբ մ եծապէս զուկներու շնորՀ իւ , փ ո քր ֊ մ ե ծա քան ակ ( ռաֆիա),

Ա՚ԱգԲՐԷ^Լ է նախկին Հ՛եթանոսական մեՀեաննեբ են՛։ մտատանշէ շաՀակից պետութիւն մբ։ գոյնզգոյն կօշիկներու արտագրութեան ^լեդ -

Հար կբ Թոնտբա կեցւո ց կրօնա - Համ ա յնավա– բոնն է ։ Հայ դաղութբ մօտաւորապէս ՅՕՕի կբ

բական խմորման Հնոցն Էր՛ Պ՝րԷդոՐ Մագիստրոս ամս1– Հասնի ։ ԸնդՀանբապէս բարեկեցիկ վիճակ ունին

տ ո ւա լ անոնց վճռա կան Հ ար ո ւա ծբ ։ քա բ եղա բ եան (մայրական) վեբ2ին Լր2անի իրենց սեփական գործերով կամ գործաւորական

Տաբօնբ մշակութային մեծ կեդրոն էր , Հայ­ զււնԹեբ են , որոնք զէնքի ումով կբ պաշտպանէն կեանքով ։

րենիքը Մ ովսէս Իյ ո բենացի ի , Ա ա ե փանն ո ս Տ ա ք օ նե– կանացի գեր ակշռո ւթ իւնը , նոր ի բա ւակաբդ ին * Ռ ա ֆ ի ա ^ ա յլազան կօշիկներու նորաձեւու -

ցիի , Մեսրոպ Ա՝աշտոցի , • ՏովՀաննէս կողեոյնի եւ Հայրական իշխանութեան գէմ թեան Հետեւոզ մ օտ 70 ընտանիքնեքու մէշ կա ք

Գրիգոր \0լաթեցիի Հ Ու֊նի երկու պատմական վէպ, Զէնքը լեռնական բիրտ մոգովքդի ապաւէնն է , իսկական արուեստագէտ մ ը , նկարիչ Պ * Ս ո լրէն

Ա. Տաբօնբ վէպը (ՑովՀաննէս Մամիկոնեան) ,ո - մինչ Ուրուգի Ւչդարր կը գիմ է խոբամանկու - Դասապետն ։ Որբ ծնած եւ իր նախնական ուսումը

րԱլ ՀերԱսներն են Գայլ Վահան, Ամրատ, Վարազ թեան , իր ամենագեղեցիկ նուիրական ցոփոլՀիովր ստացած է Բորֆու եւ ՊէՀրութի Բէլէկեան որբա­

Պալունի , միւս Վահան, Տ իրան,՛որոնք կր Հարդեն կբ Հմայէ էնկիտՈւն , որպէսզի գո՛յ եւ կռուի Կիէ՜ նոցներէն ։ Անցեալ օր (հոմանի կառավարական

Պարսից քյ ո սրով արքային զորավարներն ու զօրքը , կամէշի գէմ ։ շէնքին յարա կի ց ընդարձակ ս ր աՀ ին մ Է2 նկարի չ

՛Բարքէ լերան , Արաձ-անիի, Ա՚եղտիի , Անտոքի , Մեծ ՄՀերԸ Կէէկամէշի նման աււ իւ ծ ա ս պան է, արուեստագէտներու գո բծեր բ ցուցադրուեցան ։

Հոննկեցի եւ Փանտէկանի մօտ : Բ • Սասւքայ կրկնութիւնը փոքրիկ Մ Հերի ։ Մ ուտքբ՝ 5 ֆրանք վճաքելով փափաքեցա յ տեսնել

ձ-ռեր , հերոսներր Աբամելիք, Աանասար, Գաւիթ , Մ * Աբեղեան ծ՜111֊Ո֊ բառը կը ստուգաբանէ արուեստի դե գե ց կո ւթ ի ւնն ե ր ք : Տ ակաւին սրաՀ

մեհ՛ ու պզտիկ Մհերներ, 1սանգո ւթ իյանսւմ , Զմչ– խենթ֊, խիզախ։ \քուռը ըմբոստ Հայն է, որ ծուռ չմ տած տեգացինե րէ կը լսէի <ձԱռմ էնիէնֆ ի մը

կիկ սուլթան ուհի ել իր ազբիկը Լոր կը սպաննէ պիտի մնայ, մինչեւ որ Հայ ժողովուրդի կաշկան­ յաշո զութ իւններ ը , նո յնինքն Դասապետն, որուն

Գաւիթը) , Ջէնով Օհան , թեւաթորոս եւ Մ՛՛րա - դուած աբեւբ (ՄիՀբ - ՄՀեր) , յաղթականօրէն գո բծեր բ ես ալ դիտեց ի Հիացումով ;

մելիք; Մ • Աբեղեան այս վէպերէն քազաձ– է. Ա՛ դուրս սլանայ Մ հերի Գռնէն : Ս . Դասապեանի նկարը շ բ 2ա պ ատուած էր մօտ

ՋրապաշսաՆթիւ-նը ։ .բ . է . է՚արգւփ նոյսացոՆսը ԱՐՏԱՒԱԶԳ ԱՆՏՈՆԵԱՆ 1 5 տեսարաններով ։ ք*բ բաժին բ ամ էնէն ընգար -
հողմի ասածուն հետ : Գ • Դհւեըը որոնց այրը կբ
ձակն էր եւ այցելուներու կայանը։ Ամէնուն կող­

մտնէ Գաւիթ զանոնք կը սպաննէ, գա՛նձը կբ խլէ : մէ կր լսուէին դնաՀատանքի խօսքեր ; Դասապետն

Գ . Գաբրիէլ հրեշտակի նոյ նացումը հեթանոսական նկարած էբ շատ բնական եւ գոյներու կատարեալ

Գրողին հետ : է • կախարդական եւ դիւթական հա­ ՄՏԱՑԱՆԲ ներդաշնակութեամբ ։ Հայ նկարիչբ օժտուած բնա­

ւատալիքներ , բիւրեղացած 40 հիւղ ծամ կախար - •ԲԱՌԱԱՆԱՄԵԱՑ ՅՈԲԵԼԵԱՆ ԲԱՐՍԵ՛Լ ԿԱ - ծին յատկութեամբ եւ նուրբ ճաշակով կը գրաւէր
դուհիին, իր հալքին եւ հհրաւնեբու համայիլին
(յուոութք) մէջ : ՆԱՋԵԱՆԻ ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ ԳՈՐԵՈՒՆԷՈՒԹԵԱՆ. ցուցաՀանդէսին առա2ին տեգը ։

(1906 1946)։ Կենսագրական նօթեր; Կաթողիկո­ Տ ա ղան գա ւո բ ա ր ո ւե ստա գէ ան ե րո ւ աբտա -

Մինչեւ այսօր Մու֊չի գաչտի Ի/ասգիլզցի Հա - սին օրհնագրով; Գնահատականներ՝ Ն՛ Աղբալեա– գբութիւններբ անշուշտ աւելի պիտի արդիւնաւոր­

յուլիներ մեձ֊ հաւատք կ՝ընօ֊այեն կախարդութեան նէ , Հյ . Պէրպէրեանէ ; Մանրամասն կենսագրու - ուին եւ դնաՀատոլին իրենց ցանկալի Հայրենիքին

եւ. հմայութեան : թիւնր գրած է Տիկի" Սեզա : Պատկերազարդ։ մէշ, որուն կարօտը կր կիզէ ամէն մէկ Հայու

Խանգոլթ, ՋմՀկիկ Աուլթան եւ իր աղէիկը Պէյ– սիրտն / / լ Հոգին : — Ա» Խանցեան

բա֊թ, 1 9 4 6 տ

Fonds A.R.A.M