Page 27 - \ARM_19-1946_03
P. 27
ՍԱ
բագաբձաւ, բայց քխչ վերլկլ խելադարոլեցաւ, եւ Հ ա փ դ Պ ա ա ա յ ի մկ կողինէս աբթնցուցին դ գաւկիս Հետ Հ (Մէկ Հատիկ
մինչեւ, մահ բ մնաց այդպէս։ զաւակս դ 16 տարեկան) : Զորս գերման զինուորնեբ
Այղ օրերուն ՛Լա լաթի ո յ ծովափը , նաւերու, սենեակս մտան դ տեսան դ խուզարկեցին տարին դ
լեցուած Հայ ղարիպներբ , ^/5/ , աղ^իկ, երի Հ՛ա յ դա դո ւթ ր Հ աւան օր էն էս լամ ական տիրա քանի մը Զ > ք ա ն ս ա ց ի ն ե ր ո ւ Հետ ։ Երեք ժամ փոսի
աասարդ, ծ - ^ յ ա մ է ն աարիքէ կյշ տանէին էւպաձ - պետութենէն շատ տարիներ առաք գոյութիւն ու ^՚Ղ^ԲՔԼ7 շարուած տ գնդացիրները մեր կուրծքին
դանոց մորթելու... . Լաց, աղաղակ, պաղատանք , նէր Պասբայի մէք* քանի որ ան վաճառականու - ուղղուած ւ «Ոչ մի խօսք» % Հրաշքով մը ագատե -
անլսելի կը մնային : թեամ ր եւ Հ ա գո ր դա կց ո ւթ ե ա մ բ կապուած էր ցանք։ Օը մը կը պատմեմ զինուորութեան յուշեբս
Ինծի Համար աչ անշնչելի դարձաւ, մթնոլոբ– Պարսկաստանի եւ Հնդկաստանի Հետ , երբ Հայեր ալդ երբ կան՛ոնաւորապէս կբ ստանայինք կապոց -
ար : Բաբերախաարար , անցագիրս կանոնաւոր էր ՚ կբ ճամբոբդէին Հայաստանէն Ա՝իքագետք , Հըսդ– ներ կապոյտ է) ա չէն ։
Իբրեւ օտարաՀպատակ, դիմեցի ներքին դոբծեբու կաստան եւա յլԼ , առեւտրական ծբագի րնե բուի : Այժմ խօսքս ձեզի է՛դ «յառաքգիմական» դ
նախարարութեան տ Եւ սակայն մեր գաղութը որոշապէս Հաստատ «պետական» եւ «ազգային» մրոտողներ ։ Լաւ է
Թոլրքբ արդէն պատեբաղմի մէ^ մտած էր ւ ուեցաւ Պասքայի մէք 3 5 0 4 0 0 տարի առաք։ վւաստե րով Հ ա շո լի մտնել քան թէ ղռեՀկօբէն աս
չափելու իբ ումբ, իր փառապա՛նծ , անվեՀեր բա (իամանակին քաղաքին ամբողք առեւտուբբ Հա - պարէզ նետուիլ* ինչպէս կբ գբէ «&առաք» , &ԲԲ
նակը եւրոպական մեծ պետութեանց Հետ Ա- յեբուն ձեռքը եղած է ։ ՀայռԲԼՀ մեծ պատիւ եւ սլա ր զո լի ամէն մէկուն «ցուցակ ծառայութեանց»ը,
մէն օր, նալերով լեցուն վիբաւորներ կոլգային Համբաւ ունէին Պաս բա յ ի մէք՛. Այն ատեննեբբ Հա այն ատեն կրնան Հասկնալ թէ որու ճակատն է
Տարտանէլէն : Հի՛ւանդանոցները լեցուած էին զին– յեր բ մ օտ 4 0 0 0 անձերէ կբ բաղկանային ։ Ունէի" բարձր ու բաց Հ
Ջոբս տաբրւան
ուորներով, տեղ չէր մնացած , " է ա լ պարապ ան - չորս եկեղեցիներ . Ա * Աստուածածին դ Ա * Ա տե գազար ու սաեպդիսր ոաւա -
կողին մբ։ Թալէաթնեբը եւ էնվէբները մեծ մեծ ւի անն ո ս ել երկու ուրիշներ : կան չեղածն խելքի բերելու ձեր մ ո լեռանդ պա յ–
դոբծեբու մէչ էին : Այսօր միայն Ա. Աստուածածինը գոյութիւն քաբբ դ ոբ ոչինչ կ՛արժէ : Ֆբանսայի Համայնավար՝
Ներքին նախարարութեան դրանբ մէշՀ, Ար թին ունի ։ Հա յերբ լաւ փաբժաբաննեբ ունէին եւ բն - կո ւս՚ա՚կց ո ւթիւն բ 7 5 Հազար ղոՀեբու անունով կբ
կոչուած մատնիչը, որ յետոյ սպաննուեցաւ, աչքի տիր Հայկական մշակութային սնունդ կբ տրուէր խօսի դ մ ենք՝ մէկ ո լ կէս միլիոն նաՀ ատակներու
լոյս դարձած էր թուրքերուն Համար : աշակերտնե բուն ։ Ա յն մամ տնակներ ր Պաս բան Դա– անուն ո մ եւ 5 0 տարուան աբիւնալի պայքաբնե -
Նախարարը, քանի մբ Հարցումներ բրաւ ինձ Հիրէի երկու անգամն էր մեծութեամբ եւ Հա յերբ րով : ինչպէս կ բսէ Սիամանթօն դ «ք՚արձբաՀա–
Աբգեօ^ք Տ&ուբքիոյ Հանդէպ որոշ մաագբու - սովորութիւն ունէին մուռ գալու առաւօտ նե սակ եւ անյողդողդ մենք կանգնած ենք մեր աՀա -
թի՞ւն մր ունիմ։ Հայ մբ անմիտ դուռը ոբ շատ ծաղ փոէսանցելու
էֆէնտի, եբեկոնե բ ը գէպի Հիւսիսային ւո ր ցաւին Հետ՝ ապագայ սերունդին
Պէյ կեալ էր։
ըլլալու է որ մեր ամէնէն Հզօր սարսուռները »;
թոլբքիոյ դէմ թշնամութիւն խորՀի, քանի որ Ժամանակ մը անգլիական Հիւպատոսի փոխա Հնչակեան 21 կախաղաններէն մինչեւ քյ . Հա
թարգման
ամենամեծ պետ ո ւթ իւններ բ բան մբ չեն կրնար բ– նորդ դ յանձնակատար դ գործակատար 1ւ յաստանի քաքարի բանակին Համար յարգանք եւ
առա
նել թուրքիդ յ դէմ • • . Հայեր եղած ենփսկ Հայերուն առեւտրական պատիւ կը զգամ եւ սիրտս կ՚ուռի։ Ուրախ եմ այն
֊ Աֆէրիմ էֆէնաի, թէպբիք էաէրիմ սիզի , գաստանաւեր բ կը խարսխէ՛ին շարան շարան Հ ո– Հայուն Համար որ բան մբ կ արտագրէ ցեղին Հա -
ըսաւ եւ ստորագրեց անցագիրս ; լանտական նաւերու կողքին եւ աՀա այսպէս Պաս՛ մ ար դ ՚ ոչ թէ «Ժուռնալ» :
Հետեւեալ օրն իսկ , Աիբքէճիէն շոգեկառքով բա յի բովանդակ վաճառականութեան մականը Հա Վար գրէք ատելութեան այգ զէնքերը։ Պար
մեկնեցայ Ա՛ո ւմ ան իա , Պուլկարիս յ ճամ բով : յերուն ձեռքն է՛ր : • կեշտ աշխատանքի պէտք ունի, տա բագի բ Հայու
Այգ միքոցին քիումանիա գեռ չէր մտած պա - Հա յերը ուրիշ առեւտուրներէ ղատ մաբգա ր– թեան վիճակը : Հայրենիքբ պէտք ունի բոլորին :
տերազմի մէք՛. Հոն միայն տասն եւ Հինգ օր մնա տի մեծ վաճառականութիւնն ալ կ՚բսէին : Այգ ա֊ Դէպի գոբծ դ փոխանակ մ րոտելու : Ա՛լ կբ բաւէ ;
լու իրաւունք ունէի է որովՀետեւ անցագիբս«թբան– տեննեբը դ Հա յերը ոբ Հա յաստանէն , Թբ քա ս տ ան էն Ա– ՇԻՐՈՅԵԱ՚Ն
ղի թ» էբ : կա ռա վա բո ւթ ի ւնբ խնգբ եց ո բ մ եկն իմ եւ Պ ա ր ս կա ս տ ան էն եկողներն է ին դ տ արածուեցան
եր կրէն : Ես ֆրանսերէն խօսեցայ է եւ բացատրեցի ամբողք Պարսից ծոցըէ մինչեւ Հնդկաստան ; ՀՄ Ըա Մ.ի ադխմպիակաԱը
Պեբ՚ութի մկ
թէ Հայ եմ եւ անկարելի է քՒուրքիոյ մէք մնալ*, 1773/5, Պասբայի մէք կբ պատաՀի ամեՀի ժան
աքսորներու եւ կոտորածներու պատճառով ; տախտ մը .որ տակն ու վրայ կ^ընէ ամէն բանդ
քիումանացինեբբ .Հերանսայի շատ Համակիր ա յնպէս որ Հա յեբուն մ եծ ագո յն մ ասը կը կոբ–
են դ ինձ թ ո յ լ տուին ոբ մնամ : սուիդ նախ քան թիւ մէկ Հ ամաշխաբՀ ա յին պատե
Օր մր ժողովրդային քուէարկութիւն ^ ա՚ րազմ բ ; 15.000Է ԱԻԵԼԻ Բ-ԱԶՄՈԻԹԻՒ՚Ն
մ ի ան
Պաս բա յի Հայ Համ ա յնքր մ օտ \ 2 0 անձերէ կբ Հ *Ա *Ը *Ա *ի ողիմպիական Հ անդի ս ո ւթ ի ւնն ե բ բ
տարուեցաւ եւ մ եծամ ասն ո ւթի ւնբ ո բոշեց ալ բաղկանար
դ սակայն այգ պատերազմէն *Ս՜բք* Տունիս \5ին եւ \6ին Պէյրութի Հայութեան Հա -
Դաշնակիցներուն *
բարձրացաւ թիւԼՀ յ գաղթականութեան բերումով մաբ ցնծութեան եւ ազգային պարծանքի տօներ
Դեր ման ական օդանաւէ բ ր սկսան այցելել ա - եւ այսօր բովանդակ դաղոլթը ունի 2 0 0 0 Հոգի : եղան յ Հալէպէն դ Դամասկոսէն դ Լաթաքիայէն դ
մէն օրէ Առտու մը% օդանաւ մբ ռումբ մբ նետեց , Պաս բա յի Հա յեբուն Հնագո յն յ ի շա տ ա կա բ ան բ Հոմս էն դ Պ աղե ստին էն ել Լիբանանի զանազան շր–
շուկա յին մ Էք խռնուած , անպաշտպան ժողովուր կը կազմէ խաչքար մբ 1691 թուականով։ Ա* Աս քանն ե րէն Հազարաւոր սկաուտներ եւ մարզիկներ
դին վբայ։ 4 ՚500 Հոդի սպաննուեցան՛։ կիներ* տուածածին եկեղեցին կբ գտնուի բուն քաղաքին Հասած էին՝ մասնակցելու Համար ողիմպիական
մանուկներ զոՀ կ՛՚երթային ա յ դ ոճբագոբծու - մ էք ո ր քան ի ց ս ն ռ ր ոգուեր է եւ վերքին անդամ խազերուն ել տողանցքին ;
թեան. Այղ միքռցին ռ ուսաեակնա ՚Կ.1՛ 3".13 ԲԼէալով ասկէ քանի մբ տաբի առաք Հիմնովին նո– Շաբաթ օր տեղի ունեցան ^ ութ պօ լի խաղե -
տուաւ բայց խանութներու բբ : Հալէպ եւ Պէյրոլթ մնաց ին Հաւասար
իր ներկայութիւնը, րոգուեցաւ գաղութին մեծ բարեբար եւ Հայբենա–
մէչ՝ ալքօլ, ոչ քօլօնեռ, եւն . ամէն բան , որ ալքո սէր Պ՛ Սիմոն Ա՛ ՚Լաբփպեանփ ծախքով (2000 1—1"՛/։
լով էր պատրաստուած, անհետացաւ %բա՚պարա - անգլ* ոսկի) ։ փ Ի բ ի կո ւն ը 1000 ս կա ո ւտնե ր ո Լ մ ասնակցու -
կէն , ա յ դ բանա կին Հ ետ մ իասին : Եկեղեցիին կից է Ղ^աբ՚իպեան վարժաբանբ , թեամ բ քաՀա գնաց ութ իւն տեղի ունեցաւ Հալէպ ի
Պուքրէշբ անպաշտպան վիճակի մէշ1 էր։ Պոլլ– բաւական երկսեռ աշակերտոլթեամբ ։ կ՛՝աւան Հ ՛Ս* *Ը*Ս* *–ի 6 0 Հոգինոց նուագախումբին .առաք -
կարիան շ\ոիյշ\սխած էր ռումանական բանակը : դուին Հա յերէն դ արա բերէն եւ անգլիերէն լեզու նոբգութեամբ ։ ԶաՀ աղնաց թավա ր բ մեկնեցալ Հ՚
Աիւս կողմէն ռումանացի զինուորներբ եւ սպաներ ները ։ Ի* ս կ Ա՝ աբկիլ դ որ քանի մբ մ գոն գետն– ի վեր Ա՝ *Ը*Մ *ի ակումբէն եւ անցնելով ՝/*լ է մ ա ՚եսօ պո
կր զուարճանային պուլվարներոլ վբայ։ կբ գտնուի դ կայ Հայկական դպրոց մբ 2 0 0 երկսեռ ղոտայէն Հասալ Հանրապետութեան նախագաՀի
Մէկ խօսքով , անտանելի վիճակ : Հեռանալու աշակերտներով։ Հոս ալ 1լ աւանդուին Հայերէնդ տան առքել դ ուր ն՚ո ւա գախում բբ Հնչեցուց լիբա–
մէկ ճամբայ կար, (իուսաստանի ճամբան։ Բոլոր ար ար եր էն եւ ան գլի ե ր էն : աբժա բ անի կ ո ղքի ն նանեան ազգային քայլերգը։ \քախագաՀն ու նա
սաՀմանագլոլխնե րր գոց էին։ Պէտք էր ամէն գնով կբ ղտնոլի Հայկ * ՍբաՀբ ել երկուքն ալ թիւ եր խարարները պատշգամ ին վրա յ ողքունեցին Հ ՛Ա ՚
մտնել (հուսաստան : կու Համ աշխաբՀա յին պատերազմ ի մ իքոցին կա– Ը ՛Մ ՛ի սկաուտները դ որոնց կողմէ արաբերէն ու
Վեբչդն օրը լուրեր տարածուեցալ թէ Գերմա– ռուցուեցան անգլիական բանակի մասնակի օժան– ղերձ մը կա բ գա ց Պ ՚ Մ * ճամ պուլեան ։ Տետոյ թ ա–
նացիներբ Հինդ վեց մամ մօտեցեր էին Պուքրէշին : ղակութեամբ ։ վ՚օըը անց նելով Պո ւբճէն կանոնաւոր շարքերով
Վերջին շոգեկառքը մէկ մամէն պիտի մեկնէր դէ - Ե ւբ ո պա կան եւ աղգա յին պա բաՀ անգէսներ , ուղղուեցաւ Պուրճ Համ ուտդ արժանանալով ժողո
պի Կալաց։ Ով որ աւելի ճարպիկ էր, նետոլեցաւ ինչպէս եւ գա սա խօսութիւնն եր յաճախ տեղի կ՚ու վրդական խելայեղ ցոյցերու եւ ծափերու։ կ իրակի
շոգեկառքին մէէ, տանիքներուն վրայ, պատուան նենան Հայկ* ԱբաՀին մէք։ ԸնգՀ * կեանքը լաւ օր ժամ ը 2,.30ին սկսան ողիմ պիական խաղեր բ ։ 15
դաններ ր , իրարու վյ՝ա յ իյռնոլած : Ան բա ց ա ար ե լի է եւ օրինակելի : Հազարէ աւելի բազմութիւն մր լեցուցած էր դաշ–
էր տեսարանը՛ Հքաաերբ դուրս մնացին, տեղ ՚. - ; :.- ՚ ՚ ։ ՛֊. Վ– Մ– տբ ։ Տ՛ամբ 5ին սկսան գալ բարձրաստիճան Հփւբե–
չկար : Կալաց Հասնելով, Հետեւեալ օբբ անցայ րբ ։ Հան ր ա պե տ ո ւթ ե ան նախագաՀ ին կողմէ ներ
ռուսական սահմանագլուխ բ եւ քանի մբ մամ էն 0– կայ էբ արտաքին նախաբար Պ • Թադլա : *(յերկայ
Ա՚\ կը րաւհ եղան ել մինչեւ վերք Հետելեցան Հանգիսութեանց
աեսա , որ ինծի ծանօթ էր : Լեզուին լալ տեղեակ , ներքին նախաբար Պ * Ս ա յիպ Ալամ դ պատերազմա
քիչ վեր1բ այգ անցքերը մոռցայ։ Յուղումով կարդացի « Յ ա ռ . ա ^ » / Յունիս 2 7 կան նախաբար 1*մ իր Մ էճիտ Արս լան դ նախկին նա
Եղբայրս Հաստատուած էր այնտեղ տարիներէ թուակիր խմբագրականը ,«Անզօր Կատաղութիւն» : խագաՀ եւ երեսփոխան Պ * Ալֆրէտ \,ագղաշ դ
ի վեր , իբրեւ վաճառական : Ես ալ կ՝օգնէի : Այս առթիւ, իբրեւ պարզ Հ այ զզուանքս կբ նախկին վա ր չա պե տն ե ր եւ երեսփոխան Պ * Պ * Ապ–
Արդէն սկսած էր ռուսական յեղափոխոլթիլ - յայանեմ բոլոր անոնց որ կբ փորձեն Հմուռնալ»֊ տալլա Ե աֆ ի եւ Ա ամի ԱօՀլ դ նախկին փո խ-վաբ–
նբ : Տ,ինոլո բները , ճակատ ը թողած, ետ կը դառ ներով արատաւոր ել պարկեշտ մարդիկ : ինծի Հա չապետ եւ երեսփոխան ԱպիշաՀլա դ Լիբանանեան
նային իրենց տուները : Նիքօլա կայսիբ աքսորուած մար սիրելի են անկաշառ գէմքեր որոնք առանց բանակի ընղՀ • Հ րամ անատաբին կողմէ գնդապետ
էր, լուրեր կային թէ սպաննուած է բնտանիքին յետին մ աքերու լծուած են տարաբախտ Հա յ ո ւ - ԼաՀունտ դ Հանրապետութեան նախագաՀ ի տղան դ
Հետ : կերենսկին ալ Հեռացած էբ Հրապարակէն։ թզեանդ ցիրուցտն Հայութեան կերպարանք մբ տա Պէյրութի եբեսփո խան բնկեբ Ա՝ ովսէս Տէր Դա–
Ա1 եծամ ասն ական Լբոլշեւիկ՝) եւ փոքրամասնական լու : ք՚^նչ կբ նշանակէ այս «ճիՀատ»ը * . . : լուստեան դ Հէալէն Պատրիարքդ ՝\յէճատինեբու պե–
(մենշեւիկ)նեբոլ վէճբ անվերք կբ շա բուն ա կուէ բ *֊կտար ո ւաօ~ եմ Հ. 3– Գաչնակցոլթենէն 1932– տբ եւ կազմակեբպոլթեանց ներկայացոլցիչնեբ •
Կրցածիս
քաղաք ներոլ մէչ : Վերջապէս , մեծամ ասն ական - ին դ առանձին եմ իմ որբ զաւկիս Հետ : ; ք՝ան– Տ՛ամբ 5.30ին սկսաւ տողանցքբդ մասնակցու
կբ տես
ներբ շաՀեցան ել կառավարութիւնը ձեռք առին , չափ կբ Հ ետեւյիմ ազգային՛ շարժումներուն թեամբ 1500 սկաուտն ե բու դ աբենուշներու եւ մար–
աք - ձախ գա րն ե լո Վ։ ւոր մըն եմ դ պարզ բանւոր։ Ոչ Հանդէս էլի՛ կներ՚ոլ : քսո րապէս տպաւորիչ այս աո զանց քր
ներ կաներ ո ւն մէք ստեղծեց խոր յուղում եւ մեծ
, իրենց բա նեմ դ ոչ Համ եբգ դ ոչ դասախօս ութիւն : ՀՀաւակս խանգսիվառութիւն
Անդին , Փէթէիւո^ան եւ Տէոիքինը , բայց Հայեբէնբ մոռցած է * ՛ բայց Հայ էդ կբ կարդայ ։ Դաշտը կը թնգար ծափերով :
նակներով կ՚ուղէին կասեցնել բոլշեւիկնեբբ ամէն ֆրանսերէն Հ րատարա կո լթիլննեբ Հայ Տողանցքէն վերք նուագախումբը Հնչեցուց լի
ժողովուր րան ան եան եւ ս ո ւբ ի ա կան քա յէեբգէ՚երբ
անօգուտ էր : Անիշխանս ւթի ւնբ կը տիըէր եւ «Յա
տեղ , ամէն ձեւի տակ Հ Ո ս ա ի կան ո ւթի ւն չկար : դի մ ասին դ խնամով կբ պաՀ է ել Հպարտ ո ւթե ամբ ռաք
ՆաՀատակ»ը։ Հսկայ բաղմութփւնըՏ մէկ
% ղին ՜ կբ ցուցնէ օտարներուն : կբ սիրէ էք՛ Հայաստանը։ սիրտ մէկ Հ ոգի ՝ իր զգա ց ո ւմն ե բ ը պոռթկաց խե–
Անիշխանական խում բեր * բախտախնդիրներ
ցորեկ Պատերազմ ի մ իքոցին բարեկամներ խոբՀուբգ տը– լայեղօբէն
ուածդ ռումբերով խանութնեբբ կբ մտնէին ծափաՀարելով Հ՛Ա ՛Ը ՛Մ ՛ի Քայլերդբ՛
ամէն բան ընգգի - ւ\ին որ պատէն վերցնեմ զինուած Հեբոսներոլ նը~
ատեն* եւ աւարի կուտային ԱյնուՀետեւ տեղի ունեցաւ մրցանակաբաշ
կարնեբբդ բայց ոչ՛՛ Հոն են Արամ Ա՝ անուկեան , խութիւնը
մացոդնեբը կը սպաննուէին ւ ։ Օրուան թագուՀին դ Տիկ ՚ Թիւֆէնկ–
՝ք՝ բ իստափո բ բ , Հնչակեան 21 կա խա զանն ե բո լ խմ– ճեան դ շր քա սլա տուած
պատուոյ օրիորդներ Դալ–
Ժողովուրդբ անգործութեան դաաապաբ - բանկաբբ դ քհոբգոմբդ Զ°բ՝ի ել Աօսունի վրայ ար - փաքեանէ դ Ե՝բամեանէ դ Բարթողոմեանէ
, քՒէբճան–
տուած էր։ Երբեմն քանի մբ նպարավաճառներ կր շաւոգ մ ար տա խում բբ , Վազգէն դ Պետօն , Դալի եանէ դ շքանշաններ
յանձնեց քէգիմպիականի յաղ
բանային իրենց խանութները դ մէկ երկու ժամ : ք»աբա յի կ ո. ո լ՛,ի ն մ ասնակցող ֆէտա յինեբբ , է"չ՜թականներուն։
ԹագուՀին ծանօթանալէ վերք նա
Արճաըանները լեցուած էի՛ն : պէս եւ Սթալինիդ Ս* Տէր Դաբրիէլեանի նկաբնե - խարարներուն
դ յաճախ անոնց յանձնեց նշանները
ԽԱՆԱՍՈՐ8Ի րով Հայաստանի 1932/՛ լաթակազմ տարեցոյցը։ տալու պատիւը։
(Մսացհայը յաջորդով) Ախոյեան Հանդիսացաւ Հալէպփ
Առտու մգ ժամը ճին Կէս՚թաւէհ^է կողմէն ան - մասնա՚ճիւղԸ
եւ ստացաւ բաժակս յ
Fonds A.R.A.M
բագաբձաւ, բայց քխչ վերլկլ խելադարոլեցաւ, եւ Հ ա փ դ Պ ա ա ա յ ի մկ կողինէս աբթնցուցին դ գաւկիս Հետ Հ (Մէկ Հատիկ
մինչեւ, մահ բ մնաց այդպէս։ զաւակս դ 16 տարեկան) : Զորս գերման զինուորնեբ
Այղ օրերուն ՛Լա լաթի ո յ ծովափը , նաւերու, սենեակս մտան դ տեսան դ խուզարկեցին տարին դ
լեցուած Հայ ղարիպներբ , ^/5/ , աղ^իկ, երի Հ՛ա յ դա դո ւթ ր Հ աւան օր էն էս լամ ական տիրա քանի մը Զ > ք ա ն ս ա ց ի ն ե ր ո ւ Հետ ։ Երեք ժամ փոսի
աասարդ, ծ - ^ յ ա մ է ն աարիքէ կյշ տանէին էւպաձ - պետութենէն շատ տարիներ առաք գոյութիւն ու ^՚Ղ^ԲՔԼ7 շարուած տ գնդացիրները մեր կուրծքին
դանոց մորթելու... . Լաց, աղաղակ, պաղատանք , նէր Պասբայի մէք* քանի որ ան վաճառականու - ուղղուած ւ «Ոչ մի խօսք» % Հրաշքով մը ագատե -
անլսելի կը մնային : թեամ ր եւ Հ ա գո ր դա կց ո ւթ ե ա մ բ կապուած էր ցանք։ Օը մը կը պատմեմ զինուորութեան յուշեբս
Ինծի Համար աչ անշնչելի դարձաւ, մթնոլոբ– Պարսկաստանի եւ Հնդկաստանի Հետ , երբ Հայեր ալդ երբ կան՛ոնաւորապէս կբ ստանայինք կապոց -
ար : Բաբերախաարար , անցագիրս կանոնաւոր էր ՚ կբ ճամբոբդէին Հայաստանէն Ա՝իքագետք , Հըսդ– ներ կապոյտ է) ա չէն ։
Իբրեւ օտարաՀպատակ, դիմեցի ներքին դոբծեբու կաստան եւա յլԼ , առեւտրական ծբագի րնե բուի : Այժմ խօսքս ձեզի է՛դ «յառաքգիմական» դ
նախարարութեան տ Եւ սակայն մեր գաղութը որոշապէս Հաստատ «պետական» եւ «ազգային» մրոտողներ ։ Լաւ է
Թոլրքբ արդէն պատեբաղմի մէ^ մտած էր ւ ուեցաւ Պասքայի մէք 3 5 0 4 0 0 տարի առաք։ վւաստե րով Հ ա շո լի մտնել քան թէ ղռեՀկօբէն աս
չափելու իբ ումբ, իր փառապա՛նծ , անվեՀեր բա (իամանակին քաղաքին ամբողք առեւտուբբ Հա - պարէզ նետուիլ* ինչպէս կբ գբէ «&առաք» , &ԲԲ
նակը եւրոպական մեծ պետութեանց Հետ Ա- յեբուն ձեռքը եղած է ։ ՀայռԲԼՀ մեծ պատիւ եւ սլա ր զո լի ամէն մէկուն «ցուցակ ծառայութեանց»ը,
մէն օր, նալերով լեցուն վիբաւորներ կոլգային Համբաւ ունէին Պաս բա յ ի մէք՛. Այն ատեննեբբ Հա այն ատեն կրնան Հասկնալ թէ որու ճակատն է
Տարտանէլէն : Հի՛ւանդանոցները լեցուած էին զին– յեր բ մ օտ 4 0 0 0 անձերէ կբ բաղկանային ։ Ունէի" բարձր ու բաց Հ
Ջոբս տաբրւան
ուորներով, տեղ չէր մնացած , " է ա լ պարապ ան - չորս եկեղեցիներ . Ա * Աստուածածին դ Ա * Ա տե գազար ու սաեպդիսր ոաւա -
կողին մբ։ Թալէաթնեբը եւ էնվէբները մեծ մեծ ւի անն ո ս ել երկու ուրիշներ : կան չեղածն խելքի բերելու ձեր մ ո լեռանդ պա յ–
դոբծեբու մէչ էին : Այսօր միայն Ա. Աստուածածինը գոյութիւն քաբբ դ ոբ ոչինչ կ՛արժէ : Ֆբանսայի Համայնավար՝
Ներքին նախարարութեան դրանբ մէշՀ, Ար թին ունի ։ Հա յերբ լաւ փաբժաբաննեբ ունէին եւ բն - կո ւս՚ա՚կց ո ւթիւն բ 7 5 Հազար ղոՀեբու անունով կբ
կոչուած մատնիչը, որ յետոյ սպաննուեցաւ, աչքի տիր Հայկական մշակութային սնունդ կբ տրուէր խօսի դ մ ենք՝ մէկ ո լ կէս միլիոն նաՀ ատակներու
լոյս դարձած էր թուրքերուն Համար : աշակերտնե բուն ։ Ա յն մամ տնակներ ր Պաս բան Դա– անուն ո մ եւ 5 0 տարուան աբիւնալի պայքաբնե -
Նախարարը, քանի մբ Հարցումներ բրաւ ինձ Հիրէի երկու անգամն էր մեծութեամբ եւ Հա յերբ րով : ինչպէս կ բսէ Սիամանթօն դ «ք՚արձբաՀա–
Աբգեօ^ք Տ&ուբքիոյ Հանդէպ որոշ մաագբու - սովորութիւն ունէին մուռ գալու առաւօտ նե սակ եւ անյողդողդ մենք կանգնած ենք մեր աՀա -
թի՞ւն մր ունիմ։ Հայ մբ անմիտ դուռը ոբ շատ ծաղ փոէսանցելու
էֆէնտի, եբեկոնե բ ը գէպի Հիւսիսային ւո ր ցաւին Հետ՝ ապագայ սերունդին
Պէյ կեալ էր։
ըլլալու է որ մեր ամէնէն Հզօր սարսուռները »;
թոլբքիոյ դէմ թշնամութիւն խորՀի, քանի որ Ժամանակ մը անգլիական Հիւպատոսի փոխա Հնչակեան 21 կախաղաններէն մինչեւ քյ . Հա
թարգման
ամենամեծ պետ ո ւթ իւններ բ բան մբ չեն կրնար բ– նորդ դ յանձնակատար դ գործակատար 1ւ յաստանի քաքարի բանակին Համար յարգանք եւ
առա
նել թուրքիդ յ դէմ • • . Հայեր եղած ենփսկ Հայերուն առեւտրական պատիւ կը զգամ եւ սիրտս կ՚ուռի։ Ուրախ եմ այն
֊ Աֆէրիմ էֆէնաի, թէպբիք էաէրիմ սիզի , գաստանաւեր բ կը խարսխէ՛ին շարան շարան Հ ո– Հայուն Համար որ բան մբ կ արտագրէ ցեղին Հա -
ըսաւ եւ ստորագրեց անցագիրս ; լանտական նաւերու կողքին եւ աՀա այսպէս Պաս՛ մ ար դ ՚ ոչ թէ «Ժուռնալ» :
Հետեւեալ օրն իսկ , Աիբքէճիէն շոգեկառքով բա յի բովանդակ վաճառականութեան մականը Հա Վար գրէք ատելութեան այգ զէնքերը։ Պար
մեկնեցայ Ա՛ո ւմ ան իա , Պուլկարիս յ ճամ բով : յերուն ձեռքն է՛ր : • կեշտ աշխատանքի պէտք ունի, տա բագի բ Հայու
Այգ միքոցին քիումանիա գեռ չէր մտած պա - Հա յերը ուրիշ առեւտուրներէ ղատ մաբգա ր– թեան վիճակը : Հայրենիքբ պէտք ունի բոլորին :
տերազմի մէք՛. Հոն միայն տասն եւ Հինգ օր մնա տի մեծ վաճառականութիւնն ալ կ՚բսէին : Այգ ա֊ Դէպի գոբծ դ փոխանակ մ րոտելու : Ա՛լ կբ բաւէ ;
լու իրաւունք ունէի է որովՀետեւ անցագիբս«թբան– տեննեբը դ Հա յերը ոբ Հա յաստանէն , Թբ քա ս տ ան էն Ա– ՇԻՐՈՅԵԱ՚Ն
ղի թ» էբ : կա ռա վա բո ւթ ի ւնբ խնգբ եց ո բ մ եկն իմ եւ Պ ա ր ս կա ս տ ան էն եկողներն է ին դ տ արածուեցան
եր կրէն : Ես ֆրանսերէն խօսեցայ է եւ բացատրեցի ամբողք Պարսից ծոցըէ մինչեւ Հնդկաստան ; ՀՄ Ըա Մ.ի ադխմպիակաԱը
Պեբ՚ութի մկ
թէ Հայ եմ եւ անկարելի է քՒուրքիոյ մէք մնալ*, 1773/5, Պասբայի մէք կբ պատաՀի ամեՀի ժան
աքսորներու եւ կոտորածներու պատճառով ; տախտ մը .որ տակն ու վրայ կ^ընէ ամէն բանդ
քիումանացինեբբ .Հերանսայի շատ Համակիր ա յնպէս որ Հա յեբուն մ եծ ագո յն մ ասը կը կոբ–
են դ ինձ թ ո յ լ տուին ոբ մնամ : սուիդ նախ քան թիւ մէկ Հ ամաշխաբՀ ա յին պատե
Օր մր ժողովրդային քուէարկութիւն ^ ա՚ րազմ բ ; 15.000Է ԱԻԵԼԻ Բ-ԱԶՄՈԻԹԻՒ՚Ն
մ ի ան
Պաս բա յի Հայ Համ ա յնքր մ օտ \ 2 0 անձերէ կբ Հ *Ա *Ը *Ա *ի ողիմպիական Հ անդի ս ո ւթ ի ւնն ե բ բ
տարուեցաւ եւ մ եծամ ասն ո ւթի ւնբ ո բոշեց ալ բաղկանար
դ սակայն այգ պատերազմէն *Ս՜բք* Տունիս \5ին եւ \6ին Պէյրութի Հայութեան Հա -
Դաշնակիցներուն *
բարձրացաւ թիւԼՀ յ գաղթականութեան բերումով մաբ ցնծութեան եւ ազգային պարծանքի տօներ
Դեր ման ական օդանաւէ բ ր սկսան այցելել ա - եւ այսօր բովանդակ դաղոլթը ունի 2 0 0 0 Հոգի : եղան յ Հալէպէն դ Դամասկոսէն դ Լաթաքիայէն դ
մէն օրէ Առտու մը% օդանաւ մբ ռումբ մբ նետեց , Պաս բա յի Հա յեբուն Հնագո յն յ ի շա տ ա կա բ ան բ Հոմս էն դ Պ աղե ստին էն ել Լիբանանի զանազան շր–
շուկա յին մ Էք խռնուած , անպաշտպան ժողովուր կը կազմէ խաչքար մբ 1691 թուականով։ Ա* Աս քանն ե րէն Հազարաւոր սկաուտներ եւ մարզիկներ
դին վբայ։ 4 ՚500 Հոդի սպաննուեցան՛։ կիներ* տուածածին եկեղեցին կբ գտնուի բուն քաղաքին Հասած էին՝ մասնակցելու Համար ողիմպիական
մանուկներ զոՀ կ՛՚երթային ա յ դ ոճբագոբծու - մ էք ո ր քան ի ց ս ն ռ ր ոգուեր է եւ վերքին անդամ խազերուն ել տողանցքին ;
թեան. Այղ միքռցին ռ ուսաեակնա ՚Կ.1՛ 3".13 ԲԼէալով ասկէ քանի մբ տաբի առաք Հիմնովին նո– Շաբաթ օր տեղի ունեցան ^ ութ պօ լի խաղե -
տուաւ բայց խանութներու բբ : Հալէպ եւ Պէյրոլթ մնաց ին Հաւասար
իր ներկայութիւնը, րոգուեցաւ գաղութին մեծ բարեբար եւ Հայբենա–
մէչ՝ ալքօլ, ոչ քօլօնեռ, եւն . ամէն բան , որ ալքո սէր Պ՛ Սիմոն Ա՛ ՚Լաբփպեանփ ծախքով (2000 1—1"՛/։
լով էր պատրաստուած, անհետացաւ %բա՚պարա - անգլ* ոսկի) ։ փ Ի բ ի կո ւն ը 1000 ս կա ո ւտնե ր ո Լ մ ասնակցու -
կէն , ա յ դ բանա կին Հ ետ մ իասին : Եկեղեցիին կից է Ղ^աբ՚իպեան վարժաբանբ , թեամ բ քաՀա գնաց ութ իւն տեղի ունեցաւ Հալէպ ի
Պուքրէշբ անպաշտպան վիճակի մէշ1 էր։ Պոլլ– բաւական երկսեռ աշակերտոլթեամբ ։ կ՛՝աւան Հ ՛Ս* *Ը*Ս* *–ի 6 0 Հոգինոց նուագախումբին .առաք -
կարիան շ\ոիյշ\սխած էր ռումանական բանակը : դուին Հա յերէն դ արա բերէն եւ անգլիերէն լեզու նոբգութեամբ ։ ԶաՀ աղնաց թավա ր բ մեկնեցալ Հ՚
Աիւս կողմէն ռումանացի զինուորներբ եւ սպաներ ները ։ Ի* ս կ Ա՝ աբկիլ դ որ քանի մբ մ գոն գետն– ի վեր Ա՝ *Ը*Մ *ի ակումբէն եւ անցնելով ՝/*լ է մ ա ՚եսօ պո
կր զուարճանային պուլվարներոլ վբայ։ կբ գտնուի դ կայ Հայկական դպրոց մբ 2 0 0 երկսեռ ղոտայէն Հասալ Հանրապետութեան նախագաՀի
Մէկ խօսքով , անտանելի վիճակ : Հեռանալու աշակերտներով։ Հոս ալ 1լ աւանդուին Հայերէնդ տան առքել դ ուր ն՚ո ւա գախում բբ Հնչեցուց լիբա–
մէկ ճամբայ կար, (իուսաստանի ճամբան։ Բոլոր ար ար եր էն եւ ան գլի ե ր էն : աբժա բ անի կ ո ղքի ն նանեան ազգային քայլերգը։ \քախագաՀն ու նա
սաՀմանագլոլխնե րր գոց էին։ Պէտք էր ամէն գնով կբ ղտնոլի Հայկ * ՍբաՀբ ել երկուքն ալ թիւ եր խարարները պատշգամ ին վրա յ ողքունեցին Հ ՛Ա ՚
մտնել (հուսաստան : կու Համ աշխաբՀա յին պատերազմ ի մ իքոցին կա– Ը ՛Մ ՛ի սկաուտները դ որոնց կողմէ արաբերէն ու
Վեբչդն օրը լուրեր տարածուեցալ թէ Գերմա– ռուցուեցան անգլիական բանակի մասնակի օժան– ղերձ մը կա բ գա ց Պ ՚ Մ * ճամ պուլեան ։ Տետոյ թ ա–
նացիներբ Հինդ վեց մամ մօտեցեր էին Պուքրէշին : ղակութեամբ ։ վ՚օըը անց նելով Պո ւբճէն կանոնաւոր շարքերով
Վերջին շոգեկառքը մէկ մամէն պիտի մեկնէր դէ - Ե ւբ ո պա կան եւ աղգա յին պա բաՀ անգէսներ , ուղղուեցաւ Պուրճ Համ ուտդ արժանանալով ժողո
պի Կալաց։ Ով որ աւելի ճարպիկ էր, նետոլեցաւ ինչպէս եւ գա սա խօսութիւնն եր յաճախ տեղի կ՚ու վրդական խելայեղ ցոյցերու եւ ծափերու։ կ իրակի
շոգեկառքին մէէ, տանիքներուն վրայ, պատուան նենան Հայկ* ԱբաՀին մէք։ ԸնգՀ * կեանքը լաւ օր ժամ ը 2,.30ին սկսան ողիմ պիական խաղեր բ ։ 15
դաններ ր , իրարու վյ՝ա յ իյռնոլած : Ան բա ց ա ար ե լի է եւ օրինակելի : Հազարէ աւելի բազմութիւն մր լեցուցած էր դաշ–
էր տեսարանը՛ Հքաաերբ դուրս մնացին, տեղ ՚. - ; :.- ՚ ՚ ։ ՛֊. Վ– Մ– տբ ։ Տ՛ամբ 5ին սկսան գալ բարձրաստիճան Հփւբե–
չկար : Կալաց Հասնելով, Հետեւեալ օբբ անցայ րբ ։ Հան ր ա պե տ ո ւթ ե ան նախագաՀ ին կողմէ ներ
ռուսական սահմանագլուխ բ եւ քանի մբ մամ էն 0– կայ էբ արտաքին նախաբար Պ • Թադլա : *(յերկայ
Ա՚\ կը րաւհ եղան ել մինչեւ վերք Հետելեցան Հանգիսութեանց
աեսա , որ ինծի ծանօթ էր : Լեզուին լալ տեղեակ , ներքին նախաբար Պ * Ս ա յիպ Ալամ դ պատերազմա
քիչ վեր1բ այգ անցքերը մոռցայ։ Յուղումով կարդացի « Յ ա ռ . ա ^ » / Յունիս 2 7 կան նախաբար 1*մ իր Մ էճիտ Արս լան դ նախկին նա
Եղբայրս Հաստատուած էր այնտեղ տարիներէ թուակիր խմբագրականը ,«Անզօր Կատաղութիւն» : խագաՀ եւ երեսփոխան Պ * Ալֆրէտ \,ագղաշ դ
ի վեր , իբրեւ վաճառական : Ես ալ կ՝օգնէի : Այս առթիւ, իբրեւ պարզ Հ այ զզուանքս կբ նախկին վա ր չա պե տն ե ր եւ երեսփոխան Պ * Պ * Ապ–
Արդէն սկսած էր ռուսական յեղափոխոլթիլ - յայանեմ բոլոր անոնց որ կբ փորձեն Հմուռնալ»֊ տալլա Ե աֆ ի եւ Ա ամի ԱօՀլ դ նախկին փո խ-վաբ–
նբ : Տ,ինոլո բները , ճակատ ը թողած, ետ կը դառ ներով արատաւոր ել պարկեշտ մարդիկ : ինծի Հա չապետ եւ երեսփոխան ԱպիշաՀլա դ Լիբանանեան
նային իրենց տուները : Նիքօլա կայսիբ աքսորուած մար սիրելի են անկաշառ գէմքեր որոնք առանց բանակի ընղՀ • Հ րամ անատաբին կողմէ գնդապետ
էր, լուրեր կային թէ սպաննուած է բնտանիքին յետին մ աքերու լծուած են տարաբախտ Հա յ ո ւ - ԼաՀունտ դ Հանրապետութեան նախագաՀ ի տղան դ
Հետ : կերենսկին ալ Հեռացած էբ Հրապարակէն։ թզեանդ ցիրուցտն Հայութեան կերպարանք մբ տա Պէյրութի եբեսփո խան բնկեբ Ա՝ ովսէս Տէր Դա–
Ա1 եծամ ասն ական Լբոլշեւիկ՝) եւ փոքրամասնական լու : ք՚^նչ կբ նշանակէ այս «ճիՀատ»ը * . . : լուստեան դ Հէալէն Պատրիարքդ ՝\յէճատինեբու պե–
(մենշեւիկ)նեբոլ վէճբ անվերք կբ շա բուն ա կուէ բ *֊կտար ո ւաօ~ եմ Հ. 3– Գաչնակցոլթենէն 1932– տբ եւ կազմակեբպոլթեանց ներկայացոլցիչնեբ •
Կրցածիս
քաղաք ներոլ մէչ : Վերջապէս , մեծամ ասն ական - ին դ առանձին եմ իմ որբ զաւկիս Հետ : ; ք՝ան– Տ՛ամբ 5.30ին սկսաւ տողանցքբդ մասնակցու
կբ տես
ներբ շաՀեցան ել կառավարութիւնը ձեռք առին , չափ կբ Հ ետեւյիմ ազգային՛ շարժումներուն թեամբ 1500 սկաուտն ե բու դ աբենուշներու եւ մար–
աք - ձախ գա րն ե լո Վ։ ւոր մըն եմ դ պարզ բանւոր։ Ոչ Հանդէս էլի՛ կներ՚ոլ : քսո րապէս տպաւորիչ այս աո զանց քր
ներ կաներ ո ւն մէք ստեղծեց խոր յուղում եւ մեծ
, իրենց բա նեմ դ ոչ Համ եբգ դ ոչ դասախօս ութիւն : ՀՀաւակս խանգսիվառութիւն
Անդին , Փէթէիւո^ան եւ Տէոիքինը , բայց Հայեբէնբ մոռցած է * ՛ բայց Հայ էդ կբ կարդայ ։ Դաշտը կը թնգար ծափերով :
նակներով կ՚ուղէին կասեցնել բոլշեւիկնեբբ ամէն ֆրանսերէն Հ րատարա կո լթիլննեբ Հայ Տողանցքէն վերք նուագախումբը Հնչեցուց լի
ժողովուր րան ան եան եւ ս ո ւբ ի ա կան քա յէեբգէ՚երբ
անօգուտ էր : Անիշխանս ւթի ւնբ կը տիըէր եւ «Յա
տեղ , ամէն ձեւի տակ Հ Ո ս ա ի կան ո ւթի ւն չկար : դի մ ասին դ խնամով կբ պաՀ է ել Հպարտ ո ւթե ամբ ռաք
ՆաՀատակ»ը։ Հսկայ բաղմութփւնըՏ մէկ
% ղին ՜ կբ ցուցնէ օտարներուն : կբ սիրէ էք՛ Հայաստանը։ սիրտ մէկ Հ ոգի ՝ իր զգա ց ո ւմն ե բ ը պոռթկաց խե–
Անիշխանական խում բեր * բախտախնդիրներ
ցորեկ Պատերազմ ի մ իքոցին բարեկամներ խոբՀուբգ տը– լայեղօբէն
ուածդ ռումբերով խանութնեբբ կբ մտնէին ծափաՀարելով Հ՛Ա ՛Ը ՛Մ ՛ի Քայլերդբ՛
ամէն բան ընգգի - ւ\ին որ պատէն վերցնեմ զինուած Հեբոսներոլ նը~
ատեն* եւ աւարի կուտային ԱյնուՀետեւ տեղի ունեցաւ մրցանակաբաշ
կարնեբբդ բայց ոչ՛՛ Հոն են Արամ Ա՝ անուկեան , խութիւնը
մացոդնեբը կը սպաննուէին ւ ։ Օրուան թագուՀին դ Տիկ ՚ Թիւֆէնկ–
՝ք՝ բ իստափո բ բ , Հնչակեան 21 կա խա զանն ե բո լ խմ– ճեան դ շր քա սլա տուած
պատուոյ օրիորդներ Դալ–
Ժողովուրդբ անգործութեան դաաապաբ - բանկաբբ դ քհոբգոմբդ Զ°բ՝ի ել Աօսունի վրայ ար - փաքեանէ դ Ե՝բամեանէ դ Բարթողոմեանէ
, քՒէբճան–
տուած էր։ Երբեմն քանի մբ նպարավաճառներ կր շաւոգ մ ար տա խում բբ , Վազգէն դ Պետօն , Դալի եանէ դ շքանշաններ
յանձնեց քէգիմպիականի յաղ
բանային իրենց խանութները դ մէկ երկու ժամ : ք»աբա յի կ ո. ո լ՛,ի ն մ ասնակցող ֆէտա յինեբբ , է"չ՜թականներուն։
ԹագուՀին ծանօթանալէ վերք նա
Արճաըանները լեցուած էի՛ն : պէս եւ Սթալինիդ Ս* Տէր Դաբրիէլեանի նկաբնե - խարարներուն
դ յաճախ անոնց յանձնեց նշանները
ԽԱՆԱՍՈՐ8Ի րով Հայաստանի 1932/՛ լաթակազմ տարեցոյցը։ տալու պատիւը։
(Մսացհայը յաջորդով) Ախոյեան Հանդիսացաւ Հալէպփ
Առտու մգ ժամը ճին Կէս՚թաւէհ^է կողմէն ան - մասնա՚ճիւղԸ
եւ ստացաւ բաժակս յ
Fonds A.R.A.M
