Page 181 - ARM_19-1946_02

6 ԱՌԱ Զ

ՀիԱ ու Ատ՛ փաոքԽ ԿԵՌԱՍԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ պատի , Ղ^աքաքիլիսէի եւ Բաշ Արտ բանի Հերոսա -

կան կռիւներով էր որ Հիմնուեցաւ Հայկական

Ամէն տեղ , կեռաս , կեռաս , կեռա՛ս ։ Հանրապետութիւնը , ա յսօրուտն Հա յաստան ի կո–

Ջոոս Հագար տարուան սլա ա մ ո ւ թ ի ւն : Հայաս­ Հանղոյն ձիւնին որ ձմեռ ատեն կբ բաղմի քա­ բիզբ* Պատմական այգ օրերուն ծեբունագարդ

տան աչխարՀ , Արմենական ցեղին վերելքի եւ. գա– ղաքին վրա յ , ա յս օրերուս, անցուդարձի ե լ առու­ զօր • Ա ի լիկեանի ճառերը ամ րոգջ ժողովուրգբ

Հավիմում ի անկիւնագարձբ ո ՛Է կրնայ չափել։ Ո՛*վ ծախի բոլոր առարկաներուն Լուր^ դէրք բ՛՛ն ած է պատերազմի դաշտ առաջնորդեցին, 4ադք^^*Լոլ

կրնայ գումարել չորս Հագար տարիներու, լուսա - կեռասը ։ վճ ռա կան ո ւթ ե ամր , եւ յաղթեց ինք , շնչելու իրա­

ճաճանչ փողվւողումներբ Հայ մտքի եւ. Հանճաքի ճաշէն վերջ կամ առաջ , ւո ուսեր ու մէջ , վա - ւունք ստացանք » :

ստեղծազոբծութեան ։ Ա0վ կքնայ իր վբ^ինբ թաթ­ ղոցնեբոլ երկայնքը , մայթերուն եղրր , կեռասի Տ օն ա կա՚տ ա ք ո ւթ ի ւն ը վեր ջացա լ դիշերուան

իս ել Հայկական գո ւնաղեզո ւթեան եր ան դա սլնա կին փառաբանութիւն ։ Երիտասարգ կամ ծ՜եր , այՐ մամը \2ին , (31ՈՈաջ Լւահաաակ խմբերգով եւ սրա­

մէջ, պատկերելու Համար Հայոց վսեմ առաքինու– կամ կին, ծրարներու մէջ լեցուած , կամ ձեռքին Հը ծա յրէ ծա յր լեցնող բաղմ ութ իւն բ մեկնեցտլ

թ1/լնք , մեօ՜ութեան եւ քաջութեան բոլոր սա ո - մէջ դե տ ե դո ւած կեռաս կը կլլեն՝ ան յագ , վախ - Հա յքենիք վերադառնալու ց ան կո ւթ ե ա մ ր ։

րողելինե րր ; նալով թէ եղանակը շուտով կր վերջանա յ։ Թղթակից

1Լա Հ ա գն ՝ Հուր Հեր պատանեկիկն րո ց ամ օր ուս Մաբղիկ էրենց մատներուն մէջ՝ Համրիչի փո­ ԿԱՊՈՅՏ ԽԱՋԻ 2ԵՌՆԱՐԿԸ
բտղուկնե -
եւ աչքերն ար Լ ւա իա ո ՝ իր պողպատէ խարէն բռնած են կեռասի փունջեր ։ Երիտասարդ

րուն մէջ փշրեց երկթեւեան վիշապք որ կր սպառ­ ադջիկնեբ , օղակի տեղ իրենց քնքոյշ ականջներուն Մ ԱՐՍ ԷՅ Լ , 6 Յունիս, (Յապաղած) Կա -

նա ր իր առատութեան եւ անկախութեանք, իր եր - վրայ կեռասներ կախած են , ծուպ ի ծուպ ։ պո յտ Խ ա չը , 3 ո ւն իս \ ին , շաբաթ իրիկուն ժամր

կաթէ կրունկին տակ ճզմեց խաւարին մէջ «ոռնա - Կե ռասբ կ իշխէ ստամոքսներու՛ն վքայ., ինչ - 830ին տուաւ իր սլարաՀանգէսը, Հ^աթօ տէ ա%լէ0–

"՛՛զ՛» խամ ամ՝՛ում ցեղեր ր որ իր ամ պա հ՜ր ար ոտքե­ պէս լո յս ր աչքեր ուն ե լ Հողիին։ կեռասի տօնակա­ ռի բնգաբձակ սրաՀին մէջ ։

րս ւն փաթթուած էին եւ կր սպառնային իր ան - տարութիւն : Ակիզբէն իոկ , խուռներամ բազմութիւն մբ

սանձ թռիչքին ։ Պատերազմներէ պարտասած եւ Փողոց ին մ էջ կբ լսեմ երկու ե բ ի տ ա ս ա ր զն ե ր : փութացած էբ քաջալերելու կա պո յտ եք աչի ժրա­

յողնած , իր ղիսախռիլ զէուխր կր Հանգչեցնէր ա– Կ եռա սր կ՛՝՝ ուտես , առանց լո լա լո0 լ Հ ջան անղամոլՀի տիկիններն ու օրիորդները, որոնք

սորի զն ծ ու Հ ինե րուն ա լա պաս տ րէ կո լսագեզ • Գուն կիներուն շբթունքներբ չՀամ՛բուրած , շատ դովելի եռանդով ե լ նա խանձա խնդրո ւթեամ բ ,
զI ը լուա& ս ։
կուրծ՜քերուն վրա յ եւ կր գինովնա ր անոնց սիրո յ կ ՚ ա շիւ ա ա ի ն ամոքել քադաքիս աղքատ ե լ դմքախտ

նեկ տ ա ր էն ։ ^ *Լի շա սլա քա ղ) ։ 1 Յիմարական խօսքեր ։ Բարեկամ , . դուն բնտանիքնեբուն եւ անՀատներուն ցաւերը ։

ԱՀա Հայաստան աշխարՀը տրիտուր, Վանա - նախ խելքդ լուա \ Պարերու յատուկ մասնաւոր նուագախումբը

տուրի (Արամազգ) , Աստղիկի եւ ԱնաՀիտի րա - Ա0ւբ մնացին Հա յբենական գա շտերու եւ մին չեւ լո յս նուագեց եւրոպական պարի եդանա կ–

գինն եր ուն աււ.9ե /. ծնրագի ր եւ րա զկա տ ա ր ած իր լեռներու կեռասենիներ բ։ ներ եւ բագմտթիլ գոյգեբ շարունակ պարեցին ։

սրտի երախա յրիքր , սիրո յ եւ առաքինութեան Եւ կեռա ոակերն երբ կր Հեռանան , դ ա ՚ յ լ ա յ է ե - Կար նաեւ Հայկական գեդաբուեսաական բա -

ո ւ իւ ւո ր կր մատուցանէ մայր զգաստութեան աստ — լով «կե ռա սն ե ր ո լ շրջան բ» կո չո ւած ֆրանսերէն մին մր որու բնթացքին եգան մէջ ընդ մէջ Հայե­

ուածոլՀիին։ Գեղեցկութեան Աստղիկին իր կոյս ծանօթ երգք ։ ԳրիլքիյթԷլ րէն խմբերգնեբ , մ ենեբգներ եւ աբ տա սանո ւթի ւն­

եւ ա ր ե ւա վա ռ սարերէ ն երփներանգ եւ գունագեղ նե ր : \,ոյնպէս , կենդանի պատկեր մը , որ կապոյտ

ծաղիկներ կր Հաւաքէ , ՛յն որ մ արմ արակերւ ՋԱՅԼԵՐ ԳԱԻԱՌԷՆ Խաչո ւՀ ինեբու բարեբար գործ՜ս ւնէ ո ւթ իւն բ կբ

սլա տ ո լան զ ան ր զարդարելու նուիրական պատ բա ս– խորՀրգանշէբ , եկաւ ամբողջացնել գեղարուես -

ա ա էլամ ո ւթեամ ր ։ . տակտն բաժ ին բ : Ափսէ մ բ կարկանդակ աճուրդի

^Ղ–$–Ո՛՚յս Ք^Ղ. » Հ՝այաստան աշխարՀ ։ ՄԱՏԻՍ 28Ը ՎԱԼԱՆԱԻ ՄԷՋ դրուելով գոյացաւ կոկիկ գումար մը։ Ապա, ներ­

ԱՀա Արտաւազդր , պայքտքի եւ ատելութեան կաները սեղաններու շուրջ բո լո ր ուած՛ , առատօրէն

ոգին ։ Հա յ մո զովոէ֊բդ ր Ղա ձս շղթայակապ ՀԱԼԱՆՍ — Մայիս 28ի տ օն ա կա տա բութ՝իւն բ վայելեցին մ եր մրա ջան խաչուՀ ինե բու կողմ է

տրգելա՚փտ կտծ՜ Է Աասիսի անգո ւնդներ ուն խորը, տեղի ունեցաւ Մ այիս 1ք)ին , պետական թատրոնի պատրաստուած Համեղ թե ր թանոլշը , կա ր էլան -

որպէսզի երկպառակութիւն չսերմանէ Հայ գիւ — վերնայարկը , նախաձեռնութեամբ Հ * 3 * Գ • կո– գակնեբր եւ խմ իչքներբ : Պարերն ու կերուխումը

ցազո ւնն ե րուն Արտերուն մէջ , դա ր րիննե ր ո լ միտէին : միջանկեալ շա ր ո ւն ա կ ո ւե ց ան մինչեւ լոյս , օրինա­

մ ոլրճերով ամբացուած շղթաներ ր ։ Բեմբ գ ար գա ր ո ւա ծ էր ֆրանսական եւ Հայ­ կելի կարդապաՀութեամբ , ե լ ներկանեբր մեկնե–

ԱՀա Արքայից Արքան , Ա՝եծն $իգրանբ Հռով– կական դրօշներով ։ ցան ղոՀ տպաւորութեամբ։–— Թղթակից

մ ի կա յսեր պատգամաւս րին՝՝ Լուկոլլոսի դէմ Օրուան նախադաՀ ը , ընկեր Մ • Գաւի թեան ՍԱՆՈՒՀԻՆԵՐՈՒ ՁԵՌՆԱՐԿԸ
բեմ Հրաւիրեց
իւրոխտ եւ առնական իր Համբաւաւոր «ո չ»ր կ՚ար­ Հանդէսը բացուած՝ յայտարարելով, օ

տասանէ * «Գնա քեղ ղքկողին ք՛"է թէ Հայոց ար­ կա պո յտ Խ ա չ ի սանուՀ ինե րբ եւ ՛Նոր Աե ր ունդբ , ո– ՊՈՌՏՕ, 5 Յունիս (յ|օւպաղած) Ֆր • Կ •

քան երբեք իր Հիլրր չի յանձներ ։ Եթէ պատերազմ բսնք երգեցին «Մարսէյեէզ» եւ «Բամ Փորոտան» ։ Խաչի Պոռտոյի մասնտճիւզր եւ սան - սանուՀ ինե–

կ՛ուզէ , ես պատրաստ եմ կռուելու •••>>: Յեսքոյ պարզեց Մայիս 2,Տի խորՀուրղր ե լ Հրաւի­ րբ Էրենց բաց մ ան Հանդէս ը կազմակերպած էի^*

Ահա Ս տսունցի Գաւիթ ր, մարմնացումբ Հա՛յ րեց Րէլաէ միա կամ , որպէսզի կարենանք ի րա կա– Մ այի՝ս I 7է" է Աընօնի ե րիտասարգ բնկեբվաբա -

ազատատենչ մտքին, Աասմայ բարձունքէն իր Հօ–՛ նացնել մ եր ոսկի երագներ բ ։ Ջերմ ծափերու ա ր– կաննե ր ո ւ սրաՀ ը ։ *-

տազի մականր կ եբերցնէ դէպի Հարաւ արեւ - մ ա՛հա ցան Թ * Եղիկեանի , Ա . Պիլալեանի , դե բա - Բացումբ կա տ ա ր ո ւե ց ա լ կ • եքա չ ի քա յքերգով ,

մուտք, ասպարէզ կր կարդայ «Ասբայ Մելիքին », սան Յար ո ւթե ան ի , Ջ* Գասեանի , Օր* Եղիկեանի , ՈԱբ երգեց ին սան - սանուՀ իներբ , բն կեր ա կց ո լ -

քսելու Համար թէ «Աասմայ ծռերբ» դեռ չեն մե­ Տիկին Պ ա զա ա ս ա ր ե ան ի , ինչպէս եւ վ՚՚՚քր իկն Խ ա— թեամ բ դաշնակի եւ դե կա վա բ ո ւթ ե ա մ բ Պ * Ա • Գ •

ռած, որպէսդի կարողանաս ոտքդ գնել Հայաստա­ չ/, ր եան ի ա րտասանութ իւննե րբ ։ Ջութակահար Պ* Մեսումենցի։ Տիկին Ե* կաբտպետեան քանի մր

նի ՛գողին վրայ ե լ զայն ստրկացնես ։ Աղաս ի ի նուազած երկու կտորները (մ է կբ Հուն - իսօս քով բացատրեց Հանդէսին նպատակը ։ Ա ան­

Այսպէս էր կարմիր Վար գանը , որ պապուն գա բա կան , միւս բ Ա պենղիարեանի ) ո գ^ո ւնո ւե ց ան սան Ո ւՀ ին ե ր ը գրեթէ բոլորն ալ յաւ առհգանու -

խղճմտանքի նոր կրօնքով զբաՀաւո ր ուած՜ , չվա՛ — «կեցցէ»ներով ։ Մ եր արիասիրտ բտրեկամբ , թեամբ եւ խնամքով արտասանեցին իրենց բաժին–

րանեցալ ՛Քրիստոսի /՚յ "՚ Հք՛ պաշտպանել Մ-աղդէա– Տիկին Օաէթ Միքա յէ լեան Հայերէն ե լ ֆրանսերէն ս^*Ս(Լ^ ^ ^ ՚ ճ " / ^ " նաեւ մեներգ — ղոլգերգներբ յ ա ջո զ

կան ատրուշանին գէմ , երբ (յ ա ւլ կ ե ր ա Հայոց ազա­ յստակ ու խտացուած՛ բանախօս ո ւթ ի ւնն ե ր ով գ ո ւի– անցան % Ընտրեալ կտորներ ն ո ւա գո ւե ց ան դաշնակի

տութիւնը բառնալու կբ ձգտէր։ ինկաւ կարմիր քբ Հիւսեց Ա ա ր տ ա ր ա պատ ի մ եր աննման Հերոս - եւ ջութակի վքա յ ։ Հա յ կա կան պարերը զոր Հա յ–

Վտրգանը, բայց փրկուեցաւ Հայաստանը եւ Հա– նե բո ւն ու յաղթանակին , եւ ըսաւ. Եթէ կա յ ժո­ կական տա բագով պարեցին մեր նորաՀասնեբը ,

յ՚՚Ս կրօնը : ղովուրդ մր որուն պէտք է աբգարՀտտուցում քնել նորութիւն մը եղաւ ներկանեբուն Համար ։ իլ ան -

Այսպէս էր Հայաստան աշխարՀր։ Փա՛՛ռք ա — այգ ալ Հայ ժողովուքդն է : 1918 Մ ա յիս 2,Տին ան՛­ դավառ ծափերով Հ ան գի ս ա կաննե բ ր կ՚ուզէին

նոր. կերտողին եւ տածողին , փառք գարերու խա­ կախութիւն ստացաք , մօտ է ժամանակը որ կբ կրկնել տալ ։ Հյարաթներ անբնգՀատ տմէն ա շիլս ա–

ւարին մէջ անՀ ետ կորսուած ՛անանուն բոլոր 1Լւս ր– ստանաք ձեր արդար սլաՀանջր , ԹրքաՀայաստա - տանք թավւած էր Պ * \ճ * Գառ եան , այս պարերուն

գաննեբու , Անգբ,անիկներու Հին եւ նոր Աւաբայբ— նր ։ կեցցեն Հայ ե լ ֆրանսացի մողովուրդևե բ բ» ։ Համար։ Վերջապէս գեղաբուեստական բաժինբ

նեբոլ մէջ ինկա՛ծ՜ Րոէ"Ր Հերոսներուն , որ մեդի Երկրորդ բանախօսն էր Վ^ալանսի Տ. I. 0./* այնքան ճոխ եւ րնա ր ո ւած էր որ ժողովոլրղբ

Համար իրենց արիւնով կեանք տուին եւ աւի ւններ– ներկայացուցիչը եւ Պ ո ւր կ լէ Վալան սի քաղաքա­ չՀ աս կցաւ թէ ինչպէս անցաւ երկուքուկէս ժամք ։

շնչեցին , ոքպէսզի Հար ցեղբ ապրի եւ յաւերժա — պետք , ^^^ո&^^ճ6 V^^հ^^ ՛՛բ ր՛՛աւ.— «Թէեւ ան - Յետոյ բեմ Հրաւիրուեցաւ Շբջ՛ Վարձ* ներկա­

նա յ ; Փառք Աա րղարապատ ի եւ Վաքաքիլիսանե - պատրաստ խօսելու , բայց որովՀետեւ ծ՜անօթ եմ յացուցիչ ընկեր՛ է • Բիւղանգ ոբ թուեց Հայ կնոջ

քուն , գուսլարա յաղթ մ ա բան չողնե բուն եւ Վ ա ս - Հայ ժողովուրդի արիւ֊նաղանգ պատ մ ո ւթեան , "՚– պարտականութիւնը Հանրային գետնի վրայ, Ֆր *

պո լրա կան ի Հ ե բ ո սամ ա բտնե ր ուն որոնք ակռանե - նոր տոկունութեան , Համբերութեան ու ագատ ու - Կ . Խ ա չին դերբ ւհ բանս աՀա յ գաղութին եւ ար -

բով ճանկռտեցին Հայ աշխաքՀիամէն մէկ քարն ու սիր ու իժ եան , առանց վարանելու կ՚ըսեմ ձեգի որ ա՛­ տաս աՀմ անի մ Էջ , բո լո ր քո յք կազմ ակեր պո լ -

թուփք , ո րպէ սգի վերապրող սերունդր իրենց նա– մէն ի րաւ ուն ք ունիք ագատ ու անկախ ապրելու թիւններով , կրթական , տռոզ^ապաՀական , օգ -

Հատակներր մոռնալու չավ։ ապերախտ չգտնուի ։ ձեր Հայրենիքին մէջ ։ Այս օրուան տ օն ա կա - ն ութեան եւ ա զգա պա Հ սլան մ ան ճակատներուն֊

Եւ զգայ թէ իր պապենական Հողերը չեն ադա տա­ տա բո ւթ ի ւն ը տպաց ո յցն է ա յ դ բոլորին ։ իմ ու վքայ , եւն * ։ Եզրակացնելով , Համերաշխութեան

գր ուած եւ ինք դարձեալ գերի է , Թուրքի դաման ձեր ֆրանսացի բն կե բվա բ ա կաննե ր ո լ ոդ^ո յն ր կբ եւ աչալրջութեան կոչ մր ուղղեց ։ «՝Բանի կը

կրունկին տակ ։ բերեմ ձեգի , կազմ ա կե ր պո ւե ց է ք ե լ եղբա յՐացէք տուայտինք օտարութեան մէջ, Հսկենք մեք նոք

Փա՛՛՛ռք զայն ագատ աղ քողին * * * ։ Հոս 3) րուն սա յի մ էջ , որպէսզի երբ ձեր Հ այրեն իքը սե քունգին վր1**յ , անոր բաբո յա կան ր եւ Հա յրե -

վերադառնաք , Հ ոն եւս տօնէք ձեր բո լո ք նուի քա­ նասիրութիւնը չխաթարուելու Համ աբ , մ ինչեւ որ

ՄԻՄԱ-Բ ԽՐԱԼԵԱՆ կան տօներ ը : Մ ենք ձեզի Հետ ենք մփշտ» ։ կարենանք ա յս վառվռուն սան - սանուՀ ինեբր եւ

Վերջին բանա իսօս բ , ընկեր Հ *Ա տբղսեան , մէկ մեր բոլոր ե ր ի տ ա ս ա ր գութ իւն ր Համ ախմ րել Հայ–
ժամ տեւող րենիքին մէի :
բանախօս ո ւթեամ բ մը նկարագրեց
ՀՆՈՐ ԱԵՐՈՒՆԴ»Ը ԼԻՈՆԻ ՄԷՋ
Հայ ժոդովուրգի տառապանքները կի լ ի կ ե ան ան - Ժամր 530ին բոլորն ալ ս եգաններ ու Լո1՜Րլ\
ԼԻՈՆ • Խանգավառութիւն ր կր բարձրանայ
կախ ու իք եան տապալումէն վերջ։ «Հակառակ բոլոր Հաւաքուած էին : Մ թնո լ ո ր՛" ր այնքան խանդավառ
օրէ օր , Հ .3 -Գ • Ն"ր Սերունդին Միութեան Լիոնի
Հ ա լա ծ անքն եր ո ւն , Հ ալ ժողովուրդը մնաց մ ի շա է բ որ ուշ ատեն ոչ ոք չէ ք ուզեր ս եգաններ էն
« Աիամանթօ » խում րին մէի
պատնէշին վրա յ ու ցանկաց տեսնել իր ագատու - բաժնուիլ : Բաժակաճառեր , մեներգ , զուգերգ ,
Մ եհ– Հետաքրքրութեամր կր սորվինք մեր
թիւնբ : 90ա–կան թուականներուն ծնած՝ յեղափո­ խմբերգ եւ պարեր իրարու կր յաջորդէ ին ։
կուսակցութեան պատմութիւնը ու կը հ՜անօթա ՜
խական կո ւս ա կց ո ւթ ի ւնն ե ր բ ա յգ. տենչը ի րա կա - Ա ան - սանուՀիներու կագմ ակեր պո ւթեան Հա­
նանք մեր ազատագրական շար մ ման ղեկավարնե­
նացն-ելու Համար բրի՛ն իրենց լաւագոյնը ։ Հ* 3,* մար նուիրտտուութիւններ բբին Զ՝ ՝Բէնտէրեան
ոի ղար մանաք, երր ը.եմ
րու կեանքին՝ Գա շնա կց ո ւթիւնբ , մարտական ո ւմ ը Հայ ժողո — Հագար ֆրանք, Կ* Վաբգտնետն , Ա* ՝Բէնտիրեան,

դասախօս ո ւթենէն առաջ , մ եր ե ր ի տ ա ս ա ր զն ե ր բ վուրգին , ազատութեան ճամբուն ւի ր ա յ մատաղ ր— Կ. Տօնէրեան ԳՕՕական ֆրանք, Պ՛Ա՛ ՝Բօնաղեան

իրարու Հ ետ կբ խաղան իբրեւ մ անոլկներ , բա յց րաւ իր ամէնէն խիղաիս բնկերներըւ Ա ար աա ր ա - 300 ֆրանք։ Հանդէս–խնջո յ քէն բնգՀ * Հասոյթ գո­

դասախօսութեան ժամանակ , քարացած՛ լռու - յացաւ 15.300 ֆր Թզակից

թե ամբ կբ լսեն դասախօսը,։ Տունիս ()ին կազմ ա -

կեք սչեցինք գասաիսօսութիւն մ ք՝ «բաբո յա կան բ մութեանը,իսկ այսօր մեծ Հաճոյքով կը սորվինք։

ոլ կար գա պաՀ ութիւն ր Հ* 3* Գա շնակցոլթեան Ունեցանք մեք սեփական սրաՀը ուր պիտի տե– «ՅԱՌԱՋ» ԿԸ ՆՈՒԻՐԵՆ

մէջ» ։Գասաիսօսն էր ընկ . Միոաք Մէրզէ * ոբ մատ– ղաւոքենք «Աա ր դա բ ե ան» գրագտ րանբ , ս տան ձնե- Տէր եւ Տիկին կարապետ Յա կորեան (Տիգրա–

չեչի լեզուով պարզեց նիւթը , ե զանազան դբր - լով անոր վարչութիւնը ։ Խոլմբին կողմէ նակերացի) մէկ տարեկան «Յառաի կր նուիրեն

ուագներ : րնտրոլաօ– երեք հոգինոց յանձնախումբ մը կր Պ . Սմբատ Աճէմեանի , ճ^. V», (Ամերիկա) : Նա–

Երկու ամիս աո աք մենք բոլորովին անտեղ զբաղի ա ր գէն Հայերէն եր ղեր ու տպագրութեամբ խապէս ալ մէկ տարեկան նոլիրաձ՜ էին Տիգրան
պատ
եակ էինք մեր ազատագրական շարժման եւ ղասերով :— Մկրունի Գավաֆեանի , Հալէպ («Յաոաի , 12 Յունիս) %

Fonds A.R.A.M