Page 156 - ARM_19-1946_02
P. 156
8 Ա »Ա*
Հայաստան ՀաԱբապետութեաԱ &ոն\Խր Եբա Տա ԱԱդէԽաեաԱհԱ կանկեալ ըսեմ , զօրաւոր յիշողութեան տէր այս
Զէր կրնար
մարդը դիմագէտ Լֆիզիօնոմիսթ) չէր։
տաոհդաբձը դէմք մը միտքը պաՀել։ Մէկը՝ աւելի անունովը
Անցեալ տարի Ապրիլին , Լիոնի խոնաւ կը յիշէը Քաս թէ՝ դիմագծով :
^"Դյէ" հ.(Լ յա"^սէիսՔ մեր մայրենի լեզուին փայ Յոբելեանէն վերկ* մինչեւ պատերազմ չՀան
Ա՝ ա յ Ի ս ՅՕին , ձՏառակ»ի մէկ գրուած իմ կարճ լուն եւ վերկին մշակներէն մին։ գիւղ/, ցանք իրարու։ Զինադադարին՝ ան կր զ բա
մէկ զ/^՚-լ^է^ԼՀէ « Ան /չուս ակ սա/լ ուն ի մր ձայնը», Աշակերտած չեմ իրեն։ Այն օրերուն երբ մենք նս ւէ ր Հաղատ» գօտին, մենք Հգրաւեալին» մէկ,
վարժարանէն ինք Հե ~ ի"կ Ֆրան սան երկուքի բաժնող գիծը անցնիլը Ե–
1^ոէյԼ^մ Ընդլայնել քանի մը ճշդումներով։ կ՚անցնէինք Պէրպէբէան ,
Կ՚ոլզէի նախ շեշտել Թէ՝ տողերուս Հեղինա– ււա ց ած էր արգէն ել տարիներու խոշոր աա ր բե - րուսաղէմ երթալու պէս բան մըն էր։ Բաբե բախ -
^ – առաջին օրէն, անվերք֊սպաճ կերպով եւ յա - բութիւն մը զգալի չէր բներ Հոգեկան այն կապը՝ տարար , ֆրանսացի բարեկամի մր չնորՀիլ , իբրեւ
վանդակ հոգիովը եղած է եւ կր մնայ՝ կէբմ Հա ֊ -—• վարժարանի ոգին , ինչպէս կր սիրէ ինք ըսել առեւտրական , ձելը գտեր էի յաճախ այգ արգել
մա/լիր մեր .Հայրենիքի վերա կան գնումին , ճիգե - որ իրարու կը մօտեցնէ րնդՀանրապէս , նոյն ու - քին լիրայէն ցատկելու ։ Լիոն առակին Հանդիպու
սո ւմն ա կան յարկ էն անցն ո ղ գա սա ա ո ւն եւ ա միս , չէի կրցեր զինքը տեսնել։ իմացեր էր Ո լ
քուն եւ ձեռք բերուած արգիւնքին ։ Ու կր Հաւա– կերար ։ չա- բարկացեր
։ 0ակորգ այցելութեանս , իրիկուն մը(
ու ամ թէճ ինձ պէո կր խորՀին բոլոր Հայ&րբ *
կր սկսի ս ա կա յն ա յգ օ՛ կէնճեան ԱաՀակին Հետ իրենց տանը ճամբան ձեռք
Հայրենիք ըսի , ու ոչ ուրիշ բառ։ Հայրենի - Մ եր ծանօթութիւնը
, ո– կ՛առն ենք ։
ՔԱ Հոռն է» ժողովուրդն է որ անխախտ է ։ Վար– րերէն ։ Աւելի ճիշգը, ես զայն կը ճան չնայի
չաձեւրլ Հայրենիքին Հագուստն է ։ Այսօր ու վա ըսվՀ եաեւ գաս բեկեր էինք ու ս եզան ակից իր ըն Դաց ի եւ • • . Գ*Լ$ա՝&Ի ։
ղր նոյնը չի կրնար մնալ։ կրնայ փոիսոլիլ Հ ա դունակ մէկ դալկին Հետ։ Դրացի միեւնոյն ատեն։ Ջ է՛ի խորՀեր որ այդքան կրնայ ւի ո իւ ո ւած ըլ~*
գուստը ։ ի* ա յց անձը , ա յստեղ Հա յ րէ՛ ն իքին ժո Մ ինչեւ Ա կիւտարի աՀա ւո ր Հ րդեՀը , Հազիւ երկու լալ։ Պարթեւ Հասակր կքեր էր եւ իբանր գրեթէ
ղս վո ւր ւլ ը միշտ նոյնն Է* չի ւի ո իս ո լի ր ; Ան՝ ե– Հար իւր մ եթր կր բաժնէին մ եր երկու տուները , ւղղւ սրուն քնեք. ւն վրայ • Աչքերու
ւ\1. ր մ կուցին , տկարա -
Բէկ ալ , այսօբ ալ , վաղն ալ , ու միչտ՝ Հայ է ե՛ եւ յաճախ իրենց կ՚երթայինք գ ա ս սորվելու, մա՝— մէ^ արիւն էր Հաւաքուած
ղած ու Հայ պիտի մնայ ։ ՛եա, ,,,նղ չըլլալիք երկրաչափութիւնը, որուն մա– ցնելով տեսողութիւնը : Յամառ գրոգին եւ կար -֊
կա0յ Հայ մր որ այսպէս չմտածէ։ սին գաղափար անգամ չունէինք, աաաահական դացոգին համար ի նչ մեձ տառապանք։ Սէր փոխ–
I՝ ա յց օրը օր ին՝ մեր Հա յըենիքը կ ա ււա վ ա ր ո ւլ գաս աւանդութեանց պաաճաոով, Հետեւանք՝ գաղ– ՚ " ֊ ե Բ միայն իր ստենտորեան ձայնը։ Որդի, զա ֊
անձերը , իրենք ժ ո ղո վո ւր դէն առակ , ատկէ տար թականութեան ալիքներուն : էլա1 ՚ Ը"ահ^ """ե^Բ . սենեակին պատերը կը թեղ,,,֊.
բեր ոչ խորՀած են , ոչ ալ գործած , 19՛ 15^5* ի վեր ։ Ջյիշեց սակայն այս պարագան, երը իր յոըե– էթ • Կ իօսինք աՀԷն - ք>ի&> Բարեկամներէ
Ա յգ ա պա ց ո ւց ան ե լո ւ Համ ար՝ պիտի տամ ղոյգ լենական Հանդէսին կազմակերպութեան մէչ կա - թերահ– լուրերուս վրայ հանուկի պէս կուրախա
մը օրինակներ* • տ ա ո առ յշի ատա սո ներ ուս բեր ււ մ ով , բազմաթիւ նայ։ Խ ան գավառուած Էր նոր գրքի մր թ արզ մա
, ինք ար–
1. Հայաստանի ներ կա յ Հողին վրայ , ՚ 1 » ա շ - ,մնե, յէ սնէ նք։ նութեամ բ Լկա բծեմ գերմաներէնէ եւ գրեթէ ա -
նակցական անդրանիկ կառավարութեան դիմած էի Զարմանալու ոչինչ կար : Այն ատեն ւաբաած) ,€՝Բբիսաոս ինքնակալ կամ Առիւծարքայն
ես 1919/՛/՛ , ազգագրական Հարուստ ձ եռա գի րնե - գէն Ե բուանգ էֆէնտի էր։ «էֆ էն տի »ն ՝ ոչ թէ իր Հայոց Տրգատէս ել Դրիգոր Լուսաւորիչ »: Եթէ
բուս ա պա գր ո ւթ՜ եան Հ ամ ար ։ բու ս լ ա ր դ ածական , այլ, այգ բառին ա զն ո ւա կ ա ն՛ մինչեւ մաՀ իբ նիւթական կացութիւնը ապաՀո -
<Տ Հանրային կրթութեան եւ Արուեստ ի Նախա՛ իմաստով ։ Տետո յ , անուն Հանած Հ ա՛յագէ տ , վող գանձ մը գտած ԸԱաՐ այդքան պիտի չուրա
րարութեան» 1919 Սեպտեմբեր– Տ թուակիր պա շ - կզուա Հ բա սլա ր ա/լա գի ր , խմբագիր ։ իսկ մենք , խանար : Անմիկապէս սկսաւ բացատրել ^իէ-թէՀգ
տօնագրո վր Լ ղո ր տպած եմ Ասուլիս Հայաստանի գ ե ռ կարճ տափատով տզաք , կորսուած իր Հարիւ լեզուին գեղեցկութիւնը, նո յնիսկ Հայ ժողովուր
գիըքի" ս ^/1"Ա՛ Ր * հս\ Բ՜սսյԳէո Ռ հ^(Լ աաՀեմ դուր - րաւոր , Հ ադա ր ա ւո ր աշակերտներու գ է մքեր ուն դը ծանօթացնելու աշխատանքին թմրելիք առաւե
գուրանքով՝ Հայաստանի Դիւանին Համար՝) , ՛դաշ մէկ^։ Փայլակին Հետ (Աիքայէլեան , վաղամեռիկ լութիւնը։ Այնքան Հ\ամոզիչ եւ անկեղծ շեշտով կը
նակցական Հայ Պե աութիւնը սիրով րնգ առակ գրոգը) մեր ուրախութիւնը տեղ մը չէր Ր/էաՐ *^րբ իսօսի ,էոր պաՀ մբ կր տարուիս խորՀիլ, թէ առանց
գնաց իմ դիմումիս։ էք ւ աՀա թէ ինչ յա յտնեց * տուն դալոլն՝ քանի մք խօսք փոխանակէր ; Մի - այգ գրքին Հայ ժոոովուրդր կորսուած էր։
« *•* Նախարարութիւնս կը ցանկայ որ եւ է կերպ Մ ինչեւ ծուծը էրադրող , քանի մը թե րթերու
նպաստել ձեղ , Հնար տալով ձեր գնաՀատելի աշ միկոցաւ , օրը օրին Հետեւած էր աշխարՀի քաղա
խ ա տ անքն ե ր ք շա ր ունակէլո լ Այս Հիման ըսաւ որ <Հ,Մ ենք միայն մէկ Զ ի թուն ի ենք ճանա - քական կացութեան է լ իբ Հ ոգեկան , ֆ ի զի քա կան
վրա յ՝ ես Լ Հանրա յին Կրթ * եւ Արուեստի նա իւ ա չում* գրագէտ Ձիթունին» ։ &ՐԲ ինքնութիւնս մ ամ տոլքներուն՝ մէկ , մ տածեր էր իր երիտասարդ
բար Ն * Աղբ ա լեան՜) , կր պատրաստեմ մի առա - յայտնեցի իրեն, մոյկերն իրարու զարկաւ աշիսու Լամ էն ինչ յարաբերական է) բարեկամին՝ Նար–
կարկ , ձեր աշխատութիւնների տպագրութեան հ)սւհ– ժս լի , ու զինուորական բարեւով մը պատուեց ղիս։ զունիի մասին ։իյնամքով կտրեր, սլաՀեբ էր Լիոնի
մար վարկ րանալու մասին , եւ կր ներկայացնեմ Զըսալ երբեք գոլք " Ր կուսակցութեան կը ֆրանսական թերթերէն մէկուն բժշկա կան բաժին ր ։
կառավարութեան եւ՛ Խորհրդարանի հաւանու - պատկանիք ՚. ❁Թէեւ ո եւ է բառով չեմ արտայայտեր դւլա -
թեան»–. սա–
Անսե ալ ամ իսներուն՝ Ա տեփան Մալիս՝ աս եան ի ՛յ՛"ն յուղումս ի աես իր յոգնած՝ մարմնին,
՛իժ բախ տար ար ՝ վե ր աՀ ա ս տակն ո ւվր այո լ - բառարանին , այս շաբթուն՝ Երեւանի Դիտու - զկաա լւնն՚Հգա^աւիս շեշտէն կր գուշակէ , կբ ղդայ վի -
թիւնները անկարելի գարձուց ին վար կին բա ց ո ւմն թ Լ անց Ակադեմիայի չորս Փբոֆէսէօրներու խըմ^ ճակս , էքք Հանգստացնելու Համար, կբ պատ–
ու ծրագրին իրականացումը՛. Բայց, իրողութիւնը բագբութեամբ լոյս տեսած Ս|՝՚սսունցի Գաւիթին, մէյ^լրրլ ի մը պատմ ութ իւն ր ։ Այգ
մ իա յն ուռեցի գնել Հոս , ընթե րցոյղներուս աչքին ՚ՀամաՀաւաք Տեկստ»ին , եւ էարինեբ առակ՝ \ սքթգր ն յպւ
ՊետՀրատի տպ՛ած՝ Վանի Հայ (իողոփրգական եր– ա յԱել–էէ,ւս ել ու բեռան տակ ^/Ք^Ր էր
առկեւ , Համեմատութեան Համար ։ կ ա րն*ւո ր7ււ թի ւն չէին տար, բայց, կար
անելի
2. Անցաւ ժամանակ մը ։ ՛դաշնակցութեան ղերէն Յիսնեակի մը մասին իմ գրած– փաստԱԱքԽ դինանլներու մրցակցութեան պատճառով
տեղ՝ Հայաստանի կառավարութեան ղԼկ ր ձեռք քեն ա դատ ո լթիւննեբուս Համար՝ գէ՝ս հրբեք Աո - խթանուած կրօնական Գերագոյն իյորՀուրդը, որ–
առին Համայնավարները՝, Մինչ այս մինչ այն, ես, վէտ Հայաստանի Հակառակորդ չյայտարարեցին։ զլէ" նուազագոյն էարիք ե աոժսւմ եա յ ելք ե ր բղա յն
ինչպէս քառասնեակ տարիներ անընդՀւ Վա - Ես երբեք չեմ խոբՀ իր թէ <Հգէշ ա չ ք11 վ կրնան նա– կբ բարձրացնկաաւյգ նուիրական պաշտօնին , մեր
նէն , Պոլսէն թէ Փարիղէն կը շարունակէի աշխա՛ - յիլ» իմ գործիս՝ Հայաստանի մէկ կամ Հոս, հա ծերուկ %աարւ*™քգիս՝ կր չս/Րւոէ գաւազանր, կը
ւթեան
աակցիլ բոլոր Հայ թերթերոլ, պարբերականներու մայնավար լուրջ տարրերու կողմէ , որովՀետեւ կը շտկէ ուրՏաայ ր ր եւ այս Հրաշալի փովւո իա
կամ Տ ա րեգի րքերու ։ Կը գրէի թէ՛ ՛Դա՛շնակցական քննադատեմ յ բացաա րու^քՀանր ուզող զարմացած բարեկամնե -
Յառաջէ, Ազատամարտի, Ասպարէզի ու Հայրե– Այս րոլոր իրական եւ շօշափելի փաստ երր բուն կը պատասխանէ * ^Պետրոս Աո֊աքեալին
§\ււ՝ներու մէկ, թէ՛ քիսւմ/լ * . Ա դա ա ա կ ա ն Ապա գայ ի , ի ո րպէս զի ծուռ չՀ աս կցուին իրերն ու խօս - բանալին կր փնտռէի՝ գտ՛այ* այլեւս ծռելու պէտք
քերբ, կազմ երը ։ Եւ՝ո րպէսզի ամ փո– չկայ»։
՛Նոր Կ՛եանք Արօրի , Պայքարի կամ Ժ՛ողովուրդի Կր վստաՀեցնէր զիս* թէ կր^/էն ուղղաձիգ
Ձայնի մէկ, թէ՛ Համայնավար Հօկի մէկ, թէ՛ ան փելով գանք այն կէտ ին , որ գա յթակղո ւթեան պիտի կենար՝ երբ աչքին լոյսր գար եւ կարենար
կուսակցական թերթերոլ մէկ, թէ՛ նաեւ Սովետ քա՜ ը կը մնա յ Դաշնակցական Համ ս քվար Հանդարտօրէն , առանց ն եզո լ ե լո ւ գրել, կարդալ՝*
Հա յա սա ան ի Գ ի տ ո ւթ եան ց Տեղեկագրէ րուն մ էկ ։ Հատուածներուն մէկ։ Մայիս 28ի տօնբ ։ Պէ^աք Զըսի * Բ ա յ ո մտաօ՜եցի անմիկապէս* Այ" ամէն
Իմ գրուածքներս՝ ղուտ հայագիտական՝ ոչ մէկ է տօնել թէ ոչ ։ տեաակէտով Համեստ ու գանձ մարդուն էկրԱաՍՔ
կուսակցական Հատուածէ էէ ին ն կա աո լեր ապօրի Պ ատ ա ս խ ան բ մ եղի կուգա յ փառաւո ր նա իւ ըն զանել իր տարիքին յար մ ար ^Պետրոս Առաքեալի
նի ։ Այսինքն Հքանի որ Դ՛աշնակցական թեբթերռւ թացէ մը * Վարդանանց պայքարէն ու ելքէն : Ան՝ բանալի» մր ։
մէկ ալ կր գրեմ՝ իՐնչպէս կարելի է Համայնավա՛ ալ ճգնաժամի պայքար : Հոն ալ երկու /լուսակ - ՀՐԱՆՏ ԱԿՈՆԱ8ԵՍ.Ն
ու Աիւնիք։ Արդիւնքը
րութեան աչքին Հակառակորդ չճանչցուիլ» ։ ցութիւն , Մամիկոնեանք
ԱՀա Հոգ. է Հիմնական գիծք։ Ու Հետագա՛ք նոյնպէս զոՀ ու պարտութիւն ։ Բայց մենք, սե- ՐԱՖՖԻ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ ԼՈՆՏՈՆԻ ՄԷՋ
վտասաը շա՜ ա խօսուն ։ իւ ուն
բո ւնդէ սերունդ , ու է կեգեց ական ս բ բա ղան օ
Տասնեակ մ ր տարիներ առակ , երբ նախկին կերս՜վ կը տօնենք Վարգանանքը ։ Այսինքն՝ իբ Մ"՚յԻ" 1 5ի" Լոնտոնի ^1§տ01՚6 Ւ1&1Լ/՛ մէչ տեղի
(կողովուրդի Ձայն թերթի իս մ բա գիր Տիգրան Զա– պա բ ա ո ւթ ե ան մ էկն իսկ մ շտ ա կան դո ւն Հա յ Ցեղը ։ ունեցաւ Րաֆֆի Պ ետ րո սնանի դա շնա կաՀ անգէ ս
ւէն դեռ Փարիզ էր, ամէն ատեն ինծի կ՚րսէբ թէ՝ Ուրեմն , երբ տօնենք Մ1,1 յ ի " 28 մը, իբրեւ թատրոնի դրան դեռ չմօտեցած– , կը տեսնենք
<ձԱխա՛ լ կլինես , Դաշնակցական թերթէ բու մ էկ ալ տարեդարձի օր՝ դիւցազնական սլայքաբի մը՝ որ մեծ բազմութիւն մը որ կարգի կը լալա սէր տոմ -
կը գրես։ Հայաստանի մէկ աղէկ աչքով պիտի փրկեց մեր կողովուրդին յետին զանգուածն ու սակ գնելու Համար ;
չնային»։ &*/ կը պնդէի թէ անՀիմն է իր վախը ։ նո րաստեզծ պետ ո ւթի ւնր,—- մենք երբեք ժիյ ւո ա օ՜ Յալալի է որ Հայերէն Հազիւ 25 30 Հոգի
Երբ Հայաստանէն յակորգաբար Հոս Հասան՝ Նա չենք ըլչար անոր յակոբդած ՚ խորհրդային նոր ներկայ էին։ Ափւմներր բոլորն ալ տեղացի։ Ե"
խարար - Գործավար ու Վարչապետ՝ Տէր Դ՛ար - կարգը, ոչ ալ թշնամի կը դառնանք մեր ամէնուս արուեստագէտ չեմ, դաշնակէ ելն. բան չեմ Հաս
րիէլեան , Երզնկեան, Գրիգոր Վարդանեան , & աՀ– միամօր մէկ Հատիկ Հայրենիքին։ ճիշդ ինչպէս , կնար : Հինգ տարի շարունակ զինուոր եմ եղած՜
վէրտեան եւն * , ես յատկապէս տեսնուեցայ իրենց երբ տօնենք Հայաստանի խորՀբգայնացման տա - անղլ. բանակին մէչ՛. Հոլիուուտի եւ Լոնտոնի ա -
Հետ։ Ու խօսքի կարգին Հարցուցի թէ՝ ^՛Դաշնակ րեգարձը , ա յգ չի ն շան ա կե ր որ թշնամ ի պէտք է Վնակարգ արուեստագէտներ միշտ ն ո ւ ա գՀ ա աւն
ցական թերթերոլ մէկ ալ գրելս՝ արդեօք գէ® շ ա է– դառնանք ո չ—խո բՀ րգա յին կուսակցութեան մը։ գէսն եր կուտա յին մեզի։ Արձակուրդի ամանակ
Քով կը նա յուի Երեւանի մէկ» ։ Ամէնքն ալ առանց Եզրակացութիւն : ՚ Ամ էն ուս Համար միակ ձճորնի էո II աք1սա,.կ.ն1.ե1ր. I կ/բ բաժնէին , ա*մ-էնէ*.ն" է.ձՔւ ^Գ լ
րո
բացառութեան , ժպտելով րսին որ , ա յդ տեսակ փրկութեան լաստին՝ մեր այսօրուան ԻՏոբՀրգային թատ֊
բան գոյութիւն չունի։ Բոլորին յայտնի է որ ԼԱովետ) Հայաստանի , մեզ մեր պատմական Հայ Հսներբ եւ նուագտՀանդէսԱ տեսնելու Հա–
գուք կուսակցութեան մը չէք պատ կան իր է լ ձեր րենիքին ընդարձակուելիք Հողերուն սաՀմանին Սար՛, ձեսած եմ շատ մը արուեստագէտներու
դրոլթիւններր զուտ ազգագրական են ։ մ էկ ամ փաիե լու , եւ ներկա լ ու ւի ա զո ւան շարու - դաշնակ նուագելը։ Բայ՛մց0 աայյ սս աաննդագսմ տաաարբբեբրե ր էր 1
Հրա՜շք։ Ըաֆֆին Հայու զլաաււաակ Լ ըլլալով չեմ չ՛" ՜
նակական Ներգաղթի, մէկ խօսքով՝ մեր ազգա
Դեռ աւելին : Դաշնակցութեան վւոիսանորգած՝ փաղանցեբ։ ԱըաՀին մէկ ոչ մէկ շշուկ։ Ամբողէ
բայց միշտ Հայ՝ Համայնավար կառավարութիւ յին նուիրական դատին սիրո յն , պէտք է որ դադ– բաղմ ո ւթի ւն ր մ ագնիսացած էր։ ՊաՀ մր վեր1
նը, ՊետՀրաաէն Հ րատարակուելու նպատակով , րին Հակամարտ վէճերր ։ սբաՀբ կը թնդար , Հպիս - պիս» ։ Ե ա ի ո
ինճմէ գնեց իմ երէք մեծածաւա լ ձեռագիր երկե էականը մեր ազգին Համար , ոչ տօնն է, ոչ ալ նալով կբ տեսնեմ Հինգ անգլիացի 16 17
րը (Վանբարրառ, Սասւ1քսւնց Տուն ե ւ Յէրան-Թոլ– թուականը։ էականն ու փրկարարը՝ մեր ազգա - կան պատանիներ որոնց աչքերը թբկած էն։ ս " "՛Լ
յո ւզո ւա& եմ։
րան) : Երբեք չրսաւ թէ Զիթունին Դաշնակցական յին Համաիսմբումն է , մեր ներգաղթը , մեր Հայ
մամուլին ալ կ աշխատակցի եւ ուրեմն Համակիր րենիքին սաՀմ անն ե ր ո ւն րն գա ր ձ ա կո ւմ բ ։ Եւ ա - Գագարին կբ Հարցնեմ տոմսակ ծ՜աիւող օրիոՐ"
: «Մինչեւ ՀՀ՜
չէ համայնավար Հ|՝.սյաւաւանի1ն՛: սոնք կաբելի կր դառնան մ իմ իա յն եոբա յ ր ա կան դին թէ քանի" տոմսակ է ծարաւած՝
Եբեւանցի, Համայնավար վարչաձեւին տակ գոբծակց ութեամ բ ու Համ ազգա յին սերտ մի ու - մա 475» :
զինուորագրուած երիտասարդ Հայէ մը, անցած թիւնով։ Մնա ցածր ժամանակի իմնդիր է ոլ մեր Աանգբ կբ Հնչէ ել ամէն մարգ իր աթոռը կքէ
տարի, առիթով մը, լուրեր կ ուռէի Հայաստան ուժերէն շատ վեր յ գրաւէ : Դարձեալ ոչ մէկ շարժում , ոԼ մէկ չչո՚֊Վ ՚
գտնուող եղբօրս մա սին։ Աոաքնց զիս սանչնալու՝ ԶԻԹՈԻՆԻ Ամէն մարգ իր աթոռին զկ՛այ քարացած՝ է> 8ան ~
Fonds A.R.A.M
Հայաստան ՀաԱբապետութեաԱ &ոն\Խր Եբա Տա ԱԱդէԽաեաԱհԱ կանկեալ ըսեմ , զօրաւոր յիշողութեան տէր այս
Զէր կրնար
մարդը դիմագէտ Լֆիզիօնոմիսթ) չէր։
տաոհդաբձը դէմք մը միտքը պաՀել։ Մէկը՝ աւելի անունովը
Անցեալ տարի Ապրիլին , Լիոնի խոնաւ կը յիշէը Քաս թէ՝ դիմագծով :
^"Դյէ" հ.(Լ յա"^սէիսՔ մեր մայրենի լեզուին փայ Յոբելեանէն վերկ* մինչեւ պատերազմ չՀան
Ա՝ ա յ Ի ս ՅՕին , ձՏառակ»ի մէկ գրուած իմ կարճ լուն եւ վերկին մշակներէն մին։ գիւղ/, ցանք իրարու։ Զինադադարին՝ ան կր զ բա
մէկ զ/^՚-լ^է^ԼՀէ « Ան /չուս ակ սա/լ ուն ի մր ձայնը», Աշակերտած չեմ իրեն։ Այն օրերուն երբ մենք նս ւէ ր Հաղատ» գօտին, մենք Հգրաւեալին» մէկ,
վարժարանէն ինք Հե ~ ի"կ Ֆրան սան երկուքի բաժնող գիծը անցնիլը Ե–
1^ոէյԼ^մ Ընդլայնել քանի մը ճշդումներով։ կ՚անցնէինք Պէրպէբէան ,
Կ՚ոլզէի նախ շեշտել Թէ՝ տողերուս Հեղինա– ււա ց ած էր արգէն ել տարիներու խոշոր աա ր բե - րուսաղէմ երթալու պէս բան մըն էր։ Բաբե բախ -
^ – առաջին օրէն, անվերք֊սպաճ կերպով եւ յա - բութիւն մը զգալի չէր բներ Հոգեկան այն կապը՝ տարար , ֆրանսացի բարեկամի մր չնորՀիլ , իբրեւ
վանդակ հոգիովը եղած է եւ կր մնայ՝ կէբմ Հա ֊ -—• վարժարանի ոգին , ինչպէս կր սիրէ ինք ըսել առեւտրական , ձելը գտեր էի յաճախ այգ արգել
մա/լիր մեր .Հայրենիքի վերա կան գնումին , ճիգե - որ իրարու կը մօտեցնէ րնդՀանրապէս , նոյն ու - քին լիրայէն ցատկելու ։ Լիոն առակին Հանդիպու
սո ւմն ա կան յարկ էն անցն ո ղ գա սա ա ո ւն եւ ա միս , չէի կրցեր զինքը տեսնել։ իմացեր էր Ո լ
քուն եւ ձեռք բերուած արգիւնքին ։ Ու կր Հաւա– կերար ։ չա- բարկացեր
։ 0ակորգ այցելութեանս , իրիկուն մը(
ու ամ թէճ ինձ պէո կր խորՀին բոլոր Հայ&րբ *
կր սկսի ս ա կա յն ա յգ օ՛ կէնճեան ԱաՀակին Հետ իրենց տանը ճամբան ձեռք
Հայրենիք ըսի , ու ոչ ուրիշ բառ։ Հայրենի - Մ եր ծանօթութիւնը
, ո– կ՛առն ենք ։
ՔԱ Հոռն է» ժողովուրդն է որ անխախտ է ։ Վար– րերէն ։ Աւելի ճիշգը, ես զայն կը ճան չնայի
չաձեւրլ Հայրենիքին Հագուստն է ։ Այսօր ու վա ըսվՀ եաեւ գաս բեկեր էինք ու ս եզան ակից իր ըն Դաց ի եւ • • . Գ*Լ$ա՝&Ի ։
ղր նոյնը չի կրնար մնալ։ կրնայ փոիսոլիլ Հ ա դունակ մէկ դալկին Հետ։ Դրացի միեւնոյն ատեն։ Ջ է՛ի խորՀեր որ այդքան կրնայ ւի ո իւ ո ւած ըլ~*
գուստը ։ ի* ա յց անձը , ա յստեղ Հա յ րէ՛ ն իքին ժո Մ ինչեւ Ա կիւտարի աՀա ւո ր Հ րդեՀը , Հազիւ երկու լալ։ Պարթեւ Հասակր կքեր էր եւ իբանր գրեթէ
ղս վո ւր ւլ ը միշտ նոյնն Է* չի ւի ո իս ո լի ր ; Ան՝ ե– Հար իւր մ եթր կր բաժնէին մ եր երկու տուները , ւղղւ սրուն քնեք. ւն վրայ • Աչքերու
ւ\1. ր մ կուցին , տկարա -
Բէկ ալ , այսօբ ալ , վաղն ալ , ու միչտ՝ Հայ է ե՛ եւ յաճախ իրենց կ՚երթայինք գ ա ս սորվելու, մա՝— մէ^ արիւն էր Հաւաքուած
ղած ու Հայ պիտի մնայ ։ ՛եա, ,,,նղ չըլլալիք երկրաչափութիւնը, որուն մա– ցնելով տեսողութիւնը : Յամառ գրոգին եւ կար -֊
կա0յ Հայ մր որ այսպէս չմտածէ։ սին գաղափար անգամ չունէինք, աաաահական դացոգին համար ի նչ մեձ տառապանք։ Սէր փոխ–
I՝ ա յց օրը օր ին՝ մեր Հա յըենիքը կ ա ււա վ ա ր ո ւլ գաս աւանդութեանց պաաճաոով, Հետեւանք՝ գաղ– ՚ " ֊ ե Բ միայն իր ստենտորեան ձայնը։ Որդի, զա ֊
անձերը , իրենք ժ ո ղո վո ւր դէն առակ , ատկէ տար թականութեան ալիքներուն : էլա1 ՚ Ը"ահ^ """ե^Բ . սենեակին պատերը կը թեղ,,,֊.
բեր ոչ խորՀած են , ոչ ալ գործած , 19՛ 15^5* ի վեր ։ Ջյիշեց սակայն այս պարագան, երը իր յոըե– էթ • Կ իօսինք աՀԷն - ք>ի&> Բարեկամներէ
Ա յգ ա պա ց ո ւց ան ե լո ւ Համ ար՝ պիտի տամ ղոյգ լենական Հանդէսին կազմակերպութեան մէչ կա - թերահ– լուրերուս վրայ հանուկի պէս կուրախա
մը օրինակներ* • տ ա ո առ յշի ատա սո ներ ուս բեր ււ մ ով , բազմաթիւ նայ։ Խ ան գավառուած Էր նոր գրքի մր թ արզ մա
, ինք ար–
1. Հայաստանի ներ կա յ Հողին վրայ , ՚ 1 » ա շ - ,մնե, յէ սնէ նք։ նութեամ բ Լկա բծեմ գերմաներէնէ եւ գրեթէ ա -
նակցական անդրանիկ կառավարութեան դիմած էի Զարմանալու ոչինչ կար : Այն ատեն ւաբաած) ,€՝Բբիսաոս ինքնակալ կամ Առիւծարքայն
ես 1919/՛/՛ , ազգագրական Հարուստ ձ եռա գի րնե - գէն Ե բուանգ էֆէնտի էր։ «էֆ էն տի »ն ՝ ոչ թէ իր Հայոց Տրգատէս ել Դրիգոր Լուսաւորիչ »: Եթէ
բուս ա պա գր ո ւթ՜ եան Հ ամ ար ։ բու ս լ ա ր դ ածական , այլ, այգ բառին ա զն ո ւա կ ա ն՛ մինչեւ մաՀ իբ նիւթական կացութիւնը ապաՀո -
<Տ Հանրային կրթութեան եւ Արուեստ ի Նախա՛ իմաստով ։ Տետո յ , անուն Հանած Հ ա՛յագէ տ , վող գանձ մը գտած ԸԱաՐ այդքան պիտի չուրա
րարութեան» 1919 Սեպտեմբեր– Տ թուակիր պա շ - կզուա Հ բա սլա ր ա/լա գի ր , խմբագիր ։ իսկ մենք , խանար : Անմիկապէս սկսաւ բացատրել ^իէ-թէՀգ
տօնագրո վր Լ ղո ր տպած եմ Ասուլիս Հայաստանի գ ե ռ կարճ տափատով տզաք , կորսուած իր Հարիւ լեզուին գեղեցկութիւնը, նո յնիսկ Հայ ժողովուր
գիըքի" ս ^/1"Ա՛ Ր * հս\ Բ՜սսյԳէո Ռ հ^(Լ աաՀեմ դուր - րաւոր , Հ ադա ր ա ւո ր աշակերտներու գ է մքեր ուն դը ծանօթացնելու աշխատանքին թմրելիք առաւե
գուրանքով՝ Հայաստանի Դիւանին Համար՝) , ՛դաշ մէկ^։ Փայլակին Հետ (Աիքայէլեան , վաղամեռիկ լութիւնը։ Այնքան Հ\ամոզիչ եւ անկեղծ շեշտով կը
նակցական Հայ Պե աութիւնը սիրով րնգ առակ գրոգը) մեր ուրախութիւնը տեղ մը չէր Ր/էաՐ *^րբ իսօսի ,էոր պաՀ մբ կր տարուիս խորՀիլ, թէ առանց
գնաց իմ դիմումիս։ էք ւ աՀա թէ ինչ յա յտնեց * տուն դալոլն՝ քանի մք խօսք փոխանակէր ; Մի - այգ գրքին Հայ ժոոովուրդր կորսուած էր։
« *•* Նախարարութիւնս կը ցանկայ որ եւ է կերպ Մ ինչեւ ծուծը էրադրող , քանի մը թե րթերու
նպաստել ձեղ , Հնար տալով ձեր գնաՀատելի աշ միկոցաւ , օրը օրին Հետեւած էր աշխարՀի քաղա
խ ա տ անքն ե ր ք շա ր ունակէլո լ Այս Հիման ըսաւ որ <Հ,Մ ենք միայն մէկ Զ ի թուն ի ենք ճանա - քական կացութեան է լ իբ Հ ոգեկան , ֆ ի զի քա կան
վրա յ՝ ես Լ Հանրա յին Կրթ * եւ Արուեստի նա իւ ա չում* գրագէտ Ձիթունին» ։ &ՐԲ ինքնութիւնս մ ամ տոլքներուն՝ մէկ , մ տածեր էր իր երիտասարդ
բար Ն * Աղբ ա լեան՜) , կր պատրաստեմ մի առա - յայտնեցի իրեն, մոյկերն իրարու զարկաւ աշիսու Լամ էն ինչ յարաբերական է) բարեկամին՝ Նար–
կարկ , ձեր աշխատութիւնների տպագրութեան հ)սւհ– ժս լի , ու զինուորական բարեւով մը պատուեց ղիս։ զունիի մասին ։իյնամքով կտրեր, սլաՀեբ էր Լիոնի
մար վարկ րանալու մասին , եւ կր ներկայացնեմ Զըսալ երբեք գոլք " Ր կուսակցութեան կը ֆրանսական թերթերէն մէկուն բժշկա կան բաժին ր ։
կառավարութեան եւ՛ Խորհրդարանի հաւանու - պատկանիք ՚. ❁Թէեւ ո եւ է բառով չեմ արտայայտեր դւլա -
թեան»–. սա–
Անսե ալ ամ իսներուն՝ Ա տեփան Մալիս՝ աս եան ի ՛յ՛"ն յուղումս ի աես իր յոգնած՝ մարմնին,
՛իժ բախ տար ար ՝ վե ր աՀ ա ս տակն ո ւվր այո լ - բառարանին , այս շաբթուն՝ Երեւանի Դիտու - զկաա լւնն՚Հգա^աւիս շեշտէն կր գուշակէ , կբ ղդայ վի -
թիւնները անկարելի գարձուց ին վար կին բա ց ո ւմն թ Լ անց Ակադեմիայի չորս Փբոֆէսէօրներու խըմ^ ճակս , էքք Հանգստացնելու Համար, կբ պատ–
ու ծրագրին իրականացումը՛. Բայց, իրողութիւնը բագբութեամբ լոյս տեսած Ս|՝՚սսունցի Գաւիթին, մէյ^լրրլ ի մը պատմ ութ իւն ր ։ Այգ
մ իա յն ուռեցի գնել Հոս , ընթե րցոյղներուս աչքին ՚ՀամաՀաւաք Տեկստ»ին , եւ էարինեբ առակ՝ \ սքթգր ն յպւ
ՊետՀրատի տպ՛ած՝ Վանի Հայ (իողոփրգական եր– ա յԱել–էէ,ւս ել ու բեռան տակ ^/Ք^Ր էր
առկեւ , Համեմատութեան Համար ։ կ ա րն*ւո ր7ււ թի ւն չէին տար, բայց, կար
անելի
2. Անցաւ ժամանակ մը ։ ՛դաշնակցութեան ղերէն Յիսնեակի մը մասին իմ գրած– փաստԱԱքԽ դինանլներու մրցակցութեան պատճառով
տեղ՝ Հայաստանի կառավարութեան ղԼկ ր ձեռք քեն ա դատ ո լթիւննեբուս Համար՝ գէ՝ս հրբեք Աո - խթանուած կրօնական Գերագոյն իյորՀուրդը, որ–
առին Համայնավարները՝, Մինչ այս մինչ այն, ես, վէտ Հայաստանի Հակառակորդ չյայտարարեցին։ զլէ" նուազագոյն էարիք ե աոժսւմ եա յ ելք ե ր բղա յն
ինչպէս քառասնեակ տարիներ անընդՀւ Վա - Ես երբեք չեմ խոբՀ իր թէ <Հգէշ ա չ ք11 վ կրնան նա– կբ բարձրացնկաաւյգ նուիրական պաշտօնին , մեր
նէն , Պոլսէն թէ Փարիղէն կը շարունակէի աշխա՛ - յիլ» իմ գործիս՝ Հայաստանի մէկ կամ Հոս, հա ծերուկ %աարւ*™քգիս՝ կր չս/Րւոէ գաւազանր, կը
ւթեան
աակցիլ բոլոր Հայ թերթերոլ, պարբերականներու մայնավար լուրջ տարրերու կողմէ , որովՀետեւ կը շտկէ ուրՏաայ ր ր եւ այս Հրաշալի փովւո իա
կամ Տ ա րեգի րքերու ։ Կը գրէի թէ՛ ՛Դա՛շնակցական քննադատեմ յ բացաա րու^քՀանր ուզող զարմացած բարեկամնե -
Յառաջէ, Ազատամարտի, Ասպարէզի ու Հայրե– Այս րոլոր իրական եւ շօշափելի փաստ երր բուն կը պատասխանէ * ^Պետրոս Աո֊աքեալին
§\ււ՝ներու մէկ, թէ՛ քիսւմ/լ * . Ա դա ա ա կ ա ն Ապա գայ ի , ի ո րպէս զի ծուռ չՀ աս կցուին իրերն ու խօս - բանալին կր փնտռէի՝ գտ՛այ* այլեւս ծռելու պէտք
քերբ, կազմ երը ։ Եւ՝ո րպէսզի ամ փո– չկայ»։
՛Նոր Կ՛եանք Արօրի , Պայքարի կամ Ժ՛ողովուրդի Կր վստաՀեցնէր զիս* թէ կր^/էն ուղղաձիգ
Ձայնի մէկ, թէ՛ Համայնավար Հօկի մէկ, թէ՛ ան փելով գանք այն կէտ ին , որ գա յթակղո ւթեան պիտի կենար՝ երբ աչքին լոյսր գար եւ կարենար
կուսակցական թերթերոլ մէկ, թէ՛ նաեւ Սովետ քա՜ ը կը մնա յ Դաշնակցական Համ ս քվար Հանդարտօրէն , առանց ն եզո լ ե լո ւ գրել, կարդալ՝*
Հա յա սա ան ի Գ ի տ ո ւթ եան ց Տեղեկագրէ րուն մ էկ ։ Հատուածներուն մէկ։ Մայիս 28ի տօնբ ։ Պէ^աք Զըսի * Բ ա յ ո մտաօ՜եցի անմիկապէս* Այ" ամէն
Իմ գրուածքներս՝ ղուտ հայագիտական՝ ոչ մէկ է տօնել թէ ոչ ։ տեաակէտով Համեստ ու գանձ մարդուն էկրԱաՍՔ
կուսակցական Հատուածէ էէ ին ն կա աո լեր ապօրի Պ ատ ա ս խ ան բ մ եղի կուգա յ փառաւո ր նա իւ ըն զանել իր տարիքին յար մ ար ^Պետրոս Առաքեալի
նի ։ Այսինքն Հքանի որ Դ՛աշնակցական թեբթերռւ թացէ մը * Վարդանանց պայքարէն ու ելքէն : Ան՝ բանալի» մր ։
մէկ ալ կր գրեմ՝ իՐնչպէս կարելի է Համայնավա՛ ալ ճգնաժամի պայքար : Հոն ալ երկու /լուսակ - ՀՐԱՆՏ ԱԿՈՆԱ8ԵՍ.Ն
ու Աիւնիք։ Արդիւնքը
րութեան աչքին Հակառակորդ չճանչցուիլ» ։ ցութիւն , Մամիկոնեանք
ԱՀա Հոգ. է Հիմնական գիծք։ Ու Հետագա՛ք նոյնպէս զոՀ ու պարտութիւն ։ Բայց մենք, սե- ՐԱՖՖԻ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ ԼՈՆՏՈՆԻ ՄԷՋ
վտասաը շա՜ ա խօսուն ։ իւ ուն
բո ւնդէ սերունդ , ու է կեգեց ական ս բ բա ղան օ
Տասնեակ մ ր տարիներ առակ , երբ նախկին կերս՜վ կը տօնենք Վարգանանքը ։ Այսինքն՝ իբ Մ"՚յԻ" 1 5ի" Լոնտոնի ^1§տ01՚6 Ւ1&1Լ/՛ մէչ տեղի
(կողովուրդի Ձայն թերթի իս մ բա գիր Տիգրան Զա– պա բ ա ո ւթ ե ան մ էկն իսկ մ շտ ա կան դո ւն Հա յ Ցեղը ։ ունեցաւ Րաֆֆի Պ ետ րո սնանի դա շնա կաՀ անգէ ս
ւէն դեռ Փարիզ էր, ամէն ատեն ինծի կ՚րսէբ թէ՝ Ուրեմն , երբ տօնենք Մ1,1 յ ի " 28 մը, իբրեւ թատրոնի դրան դեռ չմօտեցած– , կը տեսնենք
<ձԱխա՛ լ կլինես , Դաշնակցական թերթէ բու մ էկ ալ տարեդարձի օր՝ դիւցազնական սլայքաբի մը՝ որ մեծ բազմութիւն մը որ կարգի կը լալա սէր տոմ -
կը գրես։ Հայաստանի մէկ աղէկ աչքով պիտի փրկեց մեր կողովուրդին յետին զանգուածն ու սակ գնելու Համար ;
չնային»։ &*/ կը պնդէի թէ անՀիմն է իր վախը ։ նո րաստեզծ պետ ո ւթի ւնր,—- մենք երբեք ժիյ ւո ա օ՜ Յալալի է որ Հայերէն Հազիւ 25 30 Հոգի
Երբ Հայաստանէն յակորգաբար Հոս Հասան՝ Նա չենք ըլչար անոր յակոբդած ՚ խորհրդային նոր ներկայ էին։ Ափւմներր բոլորն ալ տեղացի։ Ե"
խարար - Գործավար ու Վարչապետ՝ Տէր Դ՛ար - կարգը, ոչ ալ թշնամի կը դառնանք մեր ամէնուս արուեստագէտ չեմ, դաշնակէ ելն. բան չեմ Հաս
րիէլեան , Երզնկեան, Գրիգոր Վարդանեան , & աՀ– միամօր մէկ Հատիկ Հայրենիքին։ ճիշդ ինչպէս , կնար : Հինգ տարի շարունակ զինուոր եմ եղած՜
վէրտեան եւն * , ես յատկապէս տեսնուեցայ իրենց երբ տօնենք Հայաստանի խորՀբգայնացման տա - անղլ. բանակին մէչ՛. Հոլիուուտի եւ Լոնտոնի ա -
Հետ։ Ու խօսքի կարգին Հարցուցի թէ՝ ^՛Դաշնակ րեգարձը , ա յգ չի ն շան ա կե ր որ թշնամ ի պէտք է Վնակարգ արուեստագէտներ միշտ ն ո ւ ա գՀ ա աւն
ցական թերթերոլ մէկ ալ գրելս՝ արդեօք գէ® շ ա է– դառնանք ո չ—խո բՀ րգա յին կուսակցութեան մը։ գէսն եր կուտա յին մեզի։ Արձակուրդի ամանակ
Քով կը նա յուի Երեւանի մէկ» ։ Ամէնքն ալ առանց Եզրակացութիւն : ՚ Ամ էն ուս Համար միակ ձճորնի էո II աք1սա,.կ.ն1.ե1ր. I կ/բ բաժնէին , ա*մ-էնէ*.ն" է.ձՔւ ^Գ լ
րո
բացառութեան , ժպտելով րսին որ , ա յդ տեսակ փրկութեան լաստին՝ մեր այսօրուան ԻՏոբՀրգային թատ֊
բան գոյութիւն չունի։ Բոլորին յայտնի է որ ԼԱովետ) Հայաստանի , մեզ մեր պատմական Հայ Հսներբ եւ նուագտՀանդէսԱ տեսնելու Հա–
գուք կուսակցութեան մը չէք պատ կան իր է լ ձեր րենիքին ընդարձակուելիք Հողերուն սաՀմանին Սար՛, ձեսած եմ շատ մը արուեստագէտներու
դրոլթիւններր զուտ ազգագրական են ։ մ էկ ամ փաիե լու , եւ ներկա լ ու ւի ա զո ւան շարու - դաշնակ նուագելը։ Բայ՛մց0 աայյ սս աաննդագսմ տաաարբբեբրե ր էր 1
Հրա՜շք։ Ըաֆֆին Հայու զլաաււաակ Լ ըլլալով չեմ չ՛" ՜
նակական Ներգաղթի, մէկ խօսքով՝ մեր ազգա
Դեռ աւելին : Դաշնակցութեան վւոիսանորգած՝ փաղանցեբ։ ԱըաՀին մէկ ոչ մէկ շշուկ։ Ամբողէ
բայց միշտ Հայ՝ Համայնավար կառավարութիւ յին նուիրական դատին սիրո յն , պէտք է որ դադ– բաղմ ո ւթի ւն ր մ ագնիսացած էր։ ՊաՀ մր վեր1
նը, ՊետՀրաաէն Հ րատարակուելու նպատակով , րին Հակամարտ վէճերր ։ սբաՀբ կը թնդար , Հպիս - պիս» ։ Ե ա ի ո
ինճմէ գնեց իմ երէք մեծածաւա լ ձեռագիր երկե էականը մեր ազգին Համար , ոչ տօնն է, ոչ ալ նալով կբ տեսնեմ Հինգ անգլիացի 16 17
րը (Վանբարրառ, Սասւ1քսւնց Տուն ե ւ Յէրան-Թոլ– թուականը։ էականն ու փրկարարը՝ մեր ազգա - կան պատանիներ որոնց աչքերը թբկած էն։ ս " "՛Լ
յո ւզո ւա& եմ։
րան) : Երբեք չրսաւ թէ Զիթունին Դաշնակցական յին Համաիսմբումն է , մեր ներգաղթը , մեր Հայ
մամուլին ալ կ աշխատակցի եւ ուրեմն Համակիր րենիքին սաՀմ անն ե ր ո ւն րն գա ր ձ ա կո ւմ բ ։ Եւ ա - Գագարին կբ Հարցնեմ տոմսակ ծ՜աիւող օրիոՐ"
: «Մինչեւ ՀՀ՜
չէ համայնավար Հ|՝.սյաւաւանի1ն՛: սոնք կաբելի կր դառնան մ իմ իա յն եոբա յ ր ա կան դին թէ քանի" տոմսակ է ծարաւած՝
Եբեւանցի, Համայնավար վարչաձեւին տակ գոբծակց ութեամ բ ու Համ ազգա յին սերտ մի ու - մա 475» :
զինուորագրուած երիտասարդ Հայէ մը, անցած թիւնով։ Մնա ցածր ժամանակի իմնդիր է ոլ մեր Աանգբ կբ Հնչէ ել ամէն մարգ իր աթոռը կքէ
տարի, առիթով մը, լուրեր կ ուռէի Հայաստան ուժերէն շատ վեր յ գրաւէ : Դարձեալ ոչ մէկ շարժում , ոԼ մէկ չչո՚֊Վ ՚
գտնուող եղբօրս մա սին։ Աոաքնց զիս սանչնալու՝ ԶԻԹՈԻՆԻ Ամէն մարգ իր աթոռին զկ՛այ քարացած՝ է> 8ան ~
Fonds A.R.A.M