Page 150 - ARM_19-1946_02
P. 150
8 Ա »Ա*
ՍՈՎԵՏԱՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆԸ վետական այլ ազգութիւների դրականութեան մէ^Հ
Մ Ա & Ի Ա 2 8 Ը ՓԱՐԻԶԻ ՄԷԶ Ո՚ուս ել Սովետական Միութեան այլ ժ ո զ ո -
ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ վոլրդների կեանքը արտացոլում է նաեւ Հր . կ՛.,, ֊
Չորեքշաբթի իրիկուն անձրեւք կբ– մաղ - չարի եւ Գ՛ Բեսի եւայլն գրողների ակնարկների
ուէր անվերի։ Որո՞ւն մտ քէն էլանցնէք որ ե ր կու. ՊԱՏԵՐԱԶՄ* աՐԻՆԵՐԻՆ մէշ :
Հառաբ Հոգի, Փարիղէն թէ արուարձաններէն պի Ակնարկը գրական ամենատա ր աճո ւահ՜ Ժքօւսրս
տի արՀամաբՀէին ամէն գժուաբութիւն , ե՛ւ անձ՛ էր Հայրենական պատերազմի տարիներին, առա֊
րեւ ե՛ լ յոգնութիւն , ե՛ ւ անքնութիւն ։ Մ անաւանգ ԽԱԲ կՈպւաաաաենք «Սով– Հայաստան» ւելապէս նրա սկիզբին։ Հայ ժողովուրդի զաւակ -
ոբ աջէն թէ ձաիւէն 1լազղտբաբէին չմասնակցի է • • ամսագրէն։ Հեղինակը՝ «կաֆ . Խռրէն Սարգսեա|Օք, ների Հերոսական վարքագհ՜ի մասին ճակատում ,
«Հայկական ՍՍՌ Գիառւթիւնների Ակադեմ^ւսւյխ յշին
Այո՛ , մ ո ղո ւէո ւբ գբ արմանի պատաս խան բ տո Ս՝ • Աըեղեանյի անուան ԳըականոՆթեան ինսաիտոՆ– ինչպէս նաեւ թիկունքում , մենք
աի դիըեկաոր» •—
ւան էր այ՛է «կոչերուն» * * * Ան առ նուաղն Լ\ոՐս գաղափար էին՜ք կազմում Հէնց ակնարկի միի -
ժամ ոտքի , արիւն քրտինքի մէջ, խելայեղ նափե– ցով : Ակնարկներ գրեցին նաեւ Վ ՚ Անանեանը , Բ .
րուԼ եւ բա ց ագան չո ւթ ի ւնն ե բ ո վ իր 6—7 տա ր ո ւան Ա տաւռբ ել բաբո յական ուժերի տ յն մեն լա ՇաՀումեանը , Գ՛ Բորեանը, ֊Բբ • Թափալցեանր ,
կարօտ բ կ՚առնէր իր սրտին ամ էն էն աւելի խօսող րում բ որ բնորոշ Էր մեր լայնանաւտլ Հայրենիքի Հ . Մկրաիչեանը եւ ուրիշներ :
տ յս տ օն ա կա տ տ ր ո ւթ են էն : Համ ար Հայրենական պատերազմի տ ա բ ին ե բ ին , Պատմական թեմատիկան. Հայրենական պատե
ՓարիղաՀա յ Եբգչտխում բբ, ղեկավարու - բնորոշ Էր նաեւ սովետական գրականութեան Հա ֊ րազմի շրջանում արժանացաւ մ եհ֊ կտաւի։ Գրանք
թեամբ Պ * Արտ Պ՝ա բ թեւեան ի , «Մ արսէ յեէզ»ով եւ մար ։ ԱովետաՀայ գրոզր զգաց իրեն ճակատում ու են Գ. Գեմիրճեանի «Վարդանանք» եւ Ատ. Զօր -
«Ծաղկիր աղատ իմ Հայբենիքով» բացաւ Հանգէ– IIII ր ո ւան ա շխատեց անվրէպ գո բնադրելու իր Հզօր եանի «Պապ թագաւոր» վէպերը ու ն ՚ Զարեանի
մր : Ընկեր Հր . Ատմուէ լ, իբրեւ նախագաՀ , Ա ա– զէնքբ , գեղաբուեստական խօսքք ։ «Արա Գեղեցիկ» տրագեդիան :
յ ի ս 2,Տի արժէքը ՛Լեր առաւ յիչելով բոլոր պատ֊ Աեր ղրոզնեբբ տռւեցին գո բներ որոնք նշանա Պատմական թեմատիկայի մշակումր սովետա
մական ղէպքերբ, որոնք օն ո ւն գ տուին Հայկական կալից են ոչ միայն պատերազմ ի տա ր ինե ր ի Հա - կան գրականութեան անՀրաժեշտ ու բնորոշ կող -
Հանրապետութեան եւ որոնց շնորՀիլ երկու գիւս՛֊ մար , ոչ միայն սովետաՀայ կեանքի քառոքգ գարի մերից մէկն է ։ « • • ՛Կլասիկ գրականութեան հիւ–
ն ա ղի տ ա կան յ ա ջ ո ղ ո ւ իմ իւն ն եր արձանագրուեցան • Համար , այլեւ բնդՀանրապէս նշանակալից են Հաւ մաւնիզմր ասում է Ա • Տս/՚՚տոյը իր յայտնի
Աեվռի ղաշնաղիբբ եւ Ալի լս բնեան սաՀմաննե– գրականութեան ճոխ անդաստանում յ Ա ենք ունե «Սովետական գրականութեան քառորդ դարբ » զե
ՐՐ* ԱյԳ վաւեբաղի բները այսօր ալ ազդակներ են ցանք ա յնպիսի ապրումներ ու նուաճեց ինք մ աքի կուցման մէչ սկղբունքօրէն տարբեր է սովե ֊
պաՀանջելոլ Աղատ եւ Ամբողջական Հա յ ւս ս ա ան ր : ա յնպիսի Հ ո ր ի դոնն եր որոնք աննախընթաց էին ի– աական Հ իլմանիզմից : Այնտեղ իսղճաՀար ութիւնն
0ետ ո յ բեմ Հ բալի բուեցաւ Հյաւար շ Ա՝ ի ս ա ք - րենց մ ա րդկա յնա կանո ւթ եամբ ու խորութեամբ՛. է ցաւ մարդու Համար , կարեկցանք դէսլի նա :
եան • «ք՚նչո՞ւ կբ տօնենք այս տարեգաբձբ : էյ ւ Հայրենական պատերազմի տարիներին սովե Այստեղ ռէ|պ դորօ֊ողական պայքար յանուն
ինչո՞ւ անոր գլուխն անցան է Հ • Տ • Գա շնա կց ո ւ — տական գրողբ •) առ Հասարակ սովետական քաղա մարդկային երջանկութեան պայմանների կաոուց–
թիւնբ ։ Ո րովՀետեւ արիւնով եւ արցունքով շ՛ս Հ ե– քացին յա յտնաբերեց ա յնպիսի ունակութիւններ Բ ՛ա ՚
ցանք այս օրուան Հայրենիքին կորէ°Ր% $*մբոքլ*ջ որոնք լրիւ շա ՛ի ո ՛ի դրսեւորուան չէին խաղաղ աշ ււ աո :
ժողովուրգ մբ կռուեցաւ առանց սեռի , դաւանան խատանքի պայմաններում ։ ՆերՀ ուն քնարերգու Այնտեղ մարզ կայնութիւնը Հոգեբանական է:
քի ել տարիքի խտրութեան ։ Տասներկու Հ աղա ր էբ Հայ ժողովրդի մեն ու սիրելի բանաստեղն Ա - Այստեղ մարգկայնութիւնը պատմական է, որ ո -
ղինուորներ օրՀասական պայքարի մբ րռնուտն ւետիք իսաՀակեանը , բարի մի մարգ որ կարնես , բոշում է Հէնց ժողովրդական իտէալների եւ ձըգ–
էին , մա Հ կամ ազատութիւն 35.00§նոց կանո՛ երագել մ իայն գիաէբ , պատերազմը մ ի անգամի ց տումների բովանդակութեամբ։ Այնտեղ մարդբ
նաւոր բանակի մ ր դէմ ։ Պատ ե ր ա ղմի գա շտին վք– կերպա րա վա խեց , նոր տեսք տուեց նրան եւ դար Հոգեբանական վիվիսեկցիայի առարկայ է , այս
բայ ինկան 4000 կտրիճներ ։ Այս բոլորին մէջ թե ձրեց կրքոտ Հ ր ա պա ր տ կա խ օ ս որ լցո ւան մ Հ եբեան տեղ նա պատմական մարդ է ։ Եւ ի ղոլ(՛ էէ ոԼ՛ սո
րեւս Հ տզար Գա շնա կց ա կանն եր Հ.Կայ/՚ս ։ ^ ա յ Ց ցասում ով , շանթեր էր արձակում ուխտադրուժ վետական դրականութեան մէ^ այդքան լայն կեր
Գ աշնակ ցու թի ւնբ ո ւն ի գե բ ա զանց առաք ինո ւթի ւն ոսոխի դէմ ։ պով է ղարգանում պատմական վէպր՛ մի բան,որ
մբ, կ^արձանագրէ ամէն արիւն որ կր թափուի Հր ա պար ա խօսական ու Հակաֆաշիստական չի նկաաւում կլասիկ գրականութեան մ ԷՀ»։
յանուն ազատութեան : Կ՛*արձանագրէ եւ կբ խո — յօգուաններ գրեցին Ա* իսաՀակեանի Հետ միասին Վերել յի շուահ՜ երեք գորօ՜երր խոշոր նուա~
նաբՀի բոլոր զոՀեբուն առջեւ % վ էր որ պիտի մեր բոլոր ականաւոր գրողները , Ղ՝ * * ՛հեմիրճեան , ճումներ են սովետաՀայ գրականութեան Համար :
Հ ամ արձակէր անտեսել թափուտն արիւնն ու Ատ . Զ°րետն , Արաղին եւ ուրիշներ : Աակա յն ա յս Ա՝ ուբացանից յետո յ , նրանցից մ՛ի քանի տասնեակ
շաՀուտն յտզթտնակք ։ Եթէ ո*~ր\իշնեբ կր վարձեն արձակագիրների Համ ար բնոբոշր ոչ թէ յօդուանն տարիներ անց՝ Գեմիրճեանն ու Զ°րեան\ են, որ
վարկաբեկել այս երկունքր , ափ մբ Հողին ել պե էր , այչ պատմուանքր ու մանաւանդ պատմական իսիզաիւեցին ձեռնամուիս էինել պատմական թե —
տական առաջին կորիզին ննունդը , Գա շն<ա կ ց ո լ - վէաբ : մայի մշակման։ կարելի է ասել, որ նրանք վ՛այ —
թիւնբ չէ որ պիտի նաՀանջէ , առանց սակայն սե— Ղ՛ * Ղ*էմիրճետնբ եւ Ատ * Զ>օբեանբ կարնես I ՛ւ ւ ՛հ կերպով կատարեցին իրենց առաջադրած– ի/ն–
փականացնելոլ Հերոսամարտին ամբուլջ փառքը։ լռելեա յն ա շիւ ատ անք ի բաժանում կատարեց /ւն ու գիրը ու տուին առածին Հայ սովետական սլատմա—
Պատ մ ո ւթ իւն ր 1լ ըսէ թէ 1918^ ա յ դ ճդ նաժամ ուն , մինչդեռ առաջին ր իր սլա ամ ուանքի թեմ ան դար կան ւիէ սլե ր ր :
Լէնինր ել Աթալ ինը առաջին շնորՀաւորակտն Հ ե— ձրեց ճակատը, երկրորդի մ տաՀ ո գո ւթեան առար « Վաբգանանքը» Հայրենիքը զէնքով պաշտ -
ո֊ ա ղ ի ր ր ուղղեցին նորակադմ իշխանութեան , Հե - կան թիկունքն էբ ։ Այնպիսի պատմուստնքնեբում , պանելոլ ւիա ռա բան ո լմն է , «Պապ թագաւորը »
ռագիր մբ որ ՀբատարակուԽն է իրենց պաշոյ՛֊– - ին^չպիսիՆ են «Անխուսափելին» , «Իք ո շտ անգո ւան ի • այ ժողովրդի պետական կա ր ո զո ւթ ի ւնն երի մե
Ն,*,թեբթեբուն մէջ», ( թռւււն ծափեշւ) : աւանդբ» կամ «՛Շունը», Գ* Գէմիրճեանր նորից ծարում : «Վաբգանանքը» Գեմիրճեանի ստեղծ ա -
ք^անա իսօս ր յետոյ նկարագրեց ա յգ օրերու յա յտնաբերեց իր երեւակայութեան ո յժ բ ել խո գորհ՜ա՚կան կեանքի մի նոր շրջանն է ։ Հեղինակը
բանակբ իր Հերթին
դժոխային կացութիւնք ,- ռուսակական րաթափանց միտքբ։ Ատ* Աօրեան «Մայր», «կազ այգ երկի մէշ ի մի է Հալաքում ստեղօ՜ագոր -
սով եւ
քաշուան, աշխաքՀէն կտրուան երկիր մր, «Պարդ Հոգիներ » ժողովանոլի օրական Հարուստ փորձ իր ճիւղաւորումներով
Համաճարակ, դաւադիր դրացիներ, ուժասպառ Կարօն» , «Տագնապի օրերին» եւայլն պատմուանք– Հանգերձ , նովել, պատմ ուաճք ,մանրապատում ,
բանակ մբ եւ մ ինակ մնա ցան ժողովուրդ մ բ, որ ներում նորից յա յտա բերեց խոր Հ իլմանիզմ եւ դրամա։ «Պապ թաղալոր»ով ՀԼորեանր (նոյնպէս
Հ բա շքով1* միայն կրնար վւր կուիլ : Եւ ա յ դ բէալիզմ : Երկու գրողների Համար է լ Հայբենա - նշանաւոր ում է իր ս տ ե ղիա գո րհ՜ ա կան կեանքի շատ
Հ ր ա շ րր կատարուեցաւ Աարտարապատի, *Լտ— կան պատերազմի տարիներին դրան ս յ յ " գորնեբբ կարեւոր մի շրշան։ Ն՛ Զարեանի «Արա Գեղեցիկ»
րաքիլիսէի Արա բան ի ճ ակտտա - անպայման կազմում են նրանց ստեղնագորնոլ - գրագետիան գամում է ընթերցողի ուշագրոլ -
՛մա ր ան ե ր ո վ որոնց Հ անդէպ թշնամին ան– թեան ինքնուրոյն ել ուսանելի էջերից մէկը։ թիւնբ իր թափով, Հայ ժողովրդի պետական
գամ յաբգւ զգաց ։ Այս առթիւ յի - Հետաքրքրական է որ Գ* Գեմիրճեանի լաւտ– կեանքի սկզբնաւորման յուզիչ պատկերացումով։
շեց թուականներ , վկա յո ւթ իւննե ր , փաստեր , Գոյ՚ե աատմուանքնե ր ի Հերոսներր յաճախ քիուսնե ր Հայ ՚^ողսվրղի անցեալ կեանքի գեղաբոլես -
պ ատ մեց թէ ինչպէս Երեւանի նաՀա նգը գա րձաւ են։ Ս ա օրինսյչափ երելո յի7 հ ու րգիյում է սովե— տա կան վերարտադրումով զբաղւում են ոչ միայն
իսկական Հայնոց ։ Եւ եգրակացուց * "՚գԿէ՛՛ V 1 աական Հայրենասիրութեան էութիւնից ^ըստորում սովետական գրողների աւագ սերնդի ներկա յա -
ազատ , իմ Հ այ քենիք» ։ Այո , թող նազկի , թող րն– ժողովուրդներէ/ րար եկամոլթիւնր այգ Հայրենա Տ"լտ1՚1սռՐռ >այլել նա ունի իր մշակողները նաեւ ե–
դարձակուի , թոզ բ է լ ա յ այնքան աղատ որ ոչ մէկ սիրութեան կարեւորագոյն բաղադրիչ մասերից րիաասարդ սերնղի շարքերում ; Այդպիսիք են
Հայ միտքէն անցբնէ , երթա՞մ թէ չերթամ ։ մկկն կ % Ռուս գրողներն է լ իրենց գորհ՜երում Հիմ Վիգէն Իյեչումեանը իր «Զուարթնոց» ժոզովա -
Ա՝ ենք պատ բաստ ենք մեր բովանդակ ուժբ տրամ ա– նականում արտացոլելով սուս ժողովուրդի կա՝ ֊ ձուով, որ շատ Հետաքրքիր կերպով վերարտա -
գրելու ե՛ ւ սաՀմ աններոլ բնգա րձա կմ ան ե՛ լ ներ - ցութիւնր, յաճախ րնդգրկում են նաեւ եղրայրա - գրում է մեր միշնադարի կեանքը կապուահ֊ դրչա
գաղթի
կան այլ ժողովուրդներ ի կեանքը։ \ , ո յ % ը նաեւ ո ո– դրո ւթեան ,՝ման րան կար չո ւթեան ու գուսանական
Համար ՚ ^ Է ^ Ը առանց միւսին չի կրնար ստեղՆաղորձոլթեան Հետ ել Գառնիկ Ատե -
Բէլաէ եւ թող իւրաքանչիւր Հոսանք իր պատաս փանեանը իր «Մզձաւանշային օրեր» գրքով, ուր
խանատուութիւնն ստանձնէ Համաձայն՝ իր կարո րիսլեան Ա. ԱՀարոնեանի «Արաքս^ով, Օր՛ Աստ - ցայտուն կերպով նկարագրում է Հայ ժողովրդի
ղութեան : Ա՛ա յիս 2Տով է, որ յաջորդներուն յանձ– ղի էլ Աոաքելեան նոյնպէս երեք երգերով, Պ՛ Գա՛– կրաձ– անլուր տառապանքը ա ռաշին Համ աշխար -
նոլեցաւ կորիզբ * խ ա ր ի ս խ ր , յենարանր եւ մեկ - 1'եղին թասով։ Օր՛ Հ՛ Ղ՚ազտղեանի Հայկ, պարե՛ Հային պատերազմի տարիներին, սուլթանական
նակէտր այսօրուան Հայաստանին »: րը եւ Օր. Արմենիա ՛Լա ր կ ա ւլ ի սպանիական պա - Թուրքիայի եւ գերմանական իմպերիալիզմի կող -
Յաջորդ բանախօս բ, ընկեր Տովիկ Եղիազար– րերը փակեցին այս Հաճելի չարքը, ուր թ"Լ"Ր
եան խօսեցաւ յանուն Հ . Տ* Գ * Նո ք՛ Աեըունգի մասնակցողները րերահ՜ էին իրենց լաւագոյն ճի մէ9 5 (Մնացեալը յաջորդով)
է բոլորիս
կեգբ* Վարչութեան հ «Մայիս 28հ* մեն գը , նրբոլթիւնր ել արուեստը : Ընկերվարական ՍՏԱ8ԱՆ-Բ
Հանգրուան
Համ ար , շատ մբ պատճաոձնե բով % Ան , րմ - ^Բ^ՐՈՐԳ բանախօսը, երեսփոխա՛ն ՒԽոՈ 8 յ Ո ՝ 6 , որ
մ բն է ննան մեր գարե րու տառապանքէն կէս գիչերին կը վերաղաոձնար իր րնտրական պայ
բոստութիւննե րէն եւ մ արտն չո ւմներէն ։ Ա*ն գիւտ– քարէն , խանդավառ խօսքերով փառաբանեց մեր ԳԲԱԲԵԲ , պարբերաթերթ գրականութեան եւ
մ եհ՜ արժէքը,
նագիտա՛կան մ ուրՀակ մ բ տուան է մ եր ձեռքր ժողովուրդին գաղափարական Արուեստի։ Ա՛ տարի թիւ 3 (Մարտ
Աեվռով։ Ան մեկնակէտն է մեր բաղձանքներու ի– ՚^ա.ՍԳՎայէս ^ լ ընկերվարական մարզին մէ^, մեհ՜ 1946) եւ թի՛–
բ ա կան ա ց մ ան Համ ար ու խանգավառոլթեան ու երկրի մը զաւակներուն Հետ կողք կողքի, անոր 4 (ԱպրԷէ) ՚՛ խմբադրեն Վ. Եսայեան եւ Տ ՛ Վէ–
ներ շն չմ ան աղբիւր մբ ր ո յ ււր երի տ ա ս սէր դն ե ր ո ւս» ; Հետ եւ անոր պէս օտարաւ ազատութեան եւ լ ո յ ս ի ։ նոյեան , Աթէնք : Հասցէ — ^ւշօտս1ատ Ի1օ. 1,
Տ. ք՝. I. 0.^ ներկայացոլցիչբ , քաղաքացի ԸօէէՇ" Մինչեւ լոյս այգ մարդկային ալիքը տատա - Տա^աւ, /\էՈ6Ո6Տ (Շւ–6Շշ) : (Սակաւաթիւ օրինակներ
1*€Տա պարզելով պատերազմի ել գրաւման օրերուն նես ալ մերթ երաժչտութեան ու սլա ր ի ալիքներովդ, ծ ա իա լ են «Յառաշ»ի խմբագրատան մէշ, Ա՛ թփ՜
Հա յուն եզբա յ բ ա կան կապբ տառապող 0) ր ան ս ա յի մերթ Հայրենասիրական երգերոլ սրտաբուխ յոր ւէն ս կո ե ա ք : Գին՝ 25 ֆրանք իւրաքանչիւր թիլՐ^ ՚
Հետ, ու իր նանօթութփւնբ մեր ժողովուրդին դա– ձանքին մէչՀ։ Առտուն արչալոյսին կրցան բաց աչ ՀԱՏ ԳՒԲ , պարբերաթերթ գրականութեան եւ
րերու պայքարին , անոր արժէքին , անոր այսօր - քով նայիլ երկինքին որ կը խոստանար կա պո յա արուեստի , Ա՛ տարի թիլ 3 (Ապրիլ 1946)։ Հ/™"~
•- ՎաՀան Տ ա՜
ուտն ի բաւական վիճակին , մ աղթեց որ իրակա - րլլալ իր Հայրենի Հորիզոնին վրայ եւս։
Լամպա -
նանան բո լոր մեր բա դձանքն ե ք բ որոնք 2) լ անսա յի Բեմը տարակիչներ՝ Պաարիկ Աարգիսեան,
նմ ան Համ ամ արդկա յին գադափա բնե րով տոդո ր
ուտն երկրի զա ր գա բ ո ւան էր ֆրանսական եւ Հ այ քէսեան , վ՛իրայր Կիւզէ՜լեան , Պետրոս
մ բ Համ ար «արդարութիւն անունք կական դրօշներով : ճետն, Կիւլպէնկ Փանոսեան, ՇաՀնուր ՀՀաՀրիկ ՜
կբ կրեն : ԾՐՋՈՒՆ Թ1ԹԱԿԻՏ եան։ Աթէնք։ Հասցէ՛– Օձօտ ՇՅաեշէէՅ, 14-8
Կարգագիր Տանձնաիսում– ճէհշոշտ, (Շւ-շշշ) :
3՛ Գ՛ Հանդէսին
Գեղաբուեստական բաժ ին բ դար ձետ լ եբդչա — ՄԱՐՄՆԱՄԱՐԶ, օրկան Հ ՚ Մ ՚ Ը ՚ Մ ՚ ի Օունա»–
բը Հրապարակաւ ներողութիւն կր իսնգրէ որ անօ
իա ւ մ րր բացաւ շարք մբ երգերով , որոնց յաք ո ր– գոՀացում ՛տանի Ե(՚շ՛ վարչութեան, Ա. տարի թիլ \ (Մարտ
րինակ խճողման Հետեւանքով, չկրցաւ աճուրդի
գեց դերասան /՚ • ՀտպԷշետն արտասանութեամբ, ՇաՀեցալ 1946) : Պատկերազարդ ել ճոխ ըովանգակու -
աալ բոլորին : կէս գիշերին պատկեր մր
Օր՛ Աճէմեան երեք երգերով , Պ* Ֆիլիփ Ադազաբ– թեամբ։ 1ամրագիր՝ Համօ ՄեՀրապեան։ Հասցէ՛—՚
դրուելով , բարձրացաւ 38.500 ֆրանքի :
եան իր ջութակէՎ ( Ղ ա 3 ^ ս ւ ր մ ա ՛ ե ւ ն . ) , Պ * Զ– Գա– 0շ1օտ ձէհւոՅՏ, Ի1օ. 164, ճէհշւտտ (Շւ՚տօշ): (Ստացաձ֊
Պ՛ Հք՚՚՚յր Աասոլնի;
ենք տաս ր օրինակ) :
Fonds A.R.A.M
ՍՈՎԵՏԱՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆԸ վետական այլ ազգութիւների դրականութեան մէ^Հ
Մ Ա & Ի Ա 2 8 Ը ՓԱՐԻԶԻ ՄԷԶ Ո՚ուս ել Սովետական Միութեան այլ ժ ո զ ո -
ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ վոլրդների կեանքը արտացոլում է նաեւ Հր . կ՛.,, ֊
Չորեքշաբթի իրիկուն անձրեւք կբ– մաղ - չարի եւ Գ՛ Բեսի եւայլն գրողների ակնարկների
ուէր անվերի։ Որո՞ւն մտ քէն էլանցնէք որ ե ր կու. ՊԱՏԵՐԱԶՄ* աՐԻՆԵՐԻՆ մէշ :
Հառաբ Հոգի, Փարիղէն թէ արուարձաններէն պի Ակնարկը գրական ամենատա ր աճո ւահ՜ Ժքօւսրս
տի արՀամաբՀէին ամէն գժուաբութիւն , ե՛ւ անձ՛ էր Հայրենական պատերազմի տարիներին, առա֊
րեւ ե՛ լ յոգնութիւն , ե՛ ւ անքնութիւն ։ Մ անաւանգ ԽԱԲ կՈպւաաաաենք «Սով– Հայաստան» ւելապէս նրա սկիզբին։ Հայ ժողովուրդի զաւակ -
ոբ աջէն թէ ձաիւէն 1լազղտբաբէին չմասնակցի է • • ամսագրէն։ Հեղինակը՝ «կաֆ . Խռրէն Սարգսեա|Օք, ների Հերոսական վարքագհ՜ի մասին ճակատում ,
«Հայկական ՍՍՌ Գիառւթիւնների Ակադեմ^ւսւյխ յշին
Այո՛ , մ ո ղո ւէո ւբ գբ արմանի պատաս խան բ տո Ս՝ • Աըեղեանյի անուան ԳըականոՆթեան ինսաիտոՆ– ինչպէս նաեւ թիկունքում , մենք
աի դիըեկաոր» •—
ւան էր այ՛է «կոչերուն» * * * Ան առ նուաղն Լ\ոՐս գաղափար էին՜ք կազմում Հէնց ակնարկի միի -
ժամ ոտքի , արիւն քրտինքի մէջ, խելայեղ նափե– ցով : Ակնարկներ գրեցին նաեւ Վ ՚ Անանեանը , Բ .
րուԼ եւ բա ց ագան չո ւթ ի ւնն ե բ ո վ իր 6—7 տա ր ո ւան Ա տաւռբ ել բաբո յական ուժերի տ յն մեն լա ՇաՀումեանը , Գ՛ Բորեանը, ֊Բբ • Թափալցեանր ,
կարօտ բ կ՚առնէր իր սրտին ամ էն էն աւելի խօսող րում բ որ բնորոշ Էր մեր լայնանաւտլ Հայրենիքի Հ . Մկրաիչեանը եւ ուրիշներ :
տ յս տ օն ա կա տ տ ր ո ւթ են էն : Համ ար Հայրենական պատերազմի տ ա բ ին ե բ ին , Պատմական թեմատիկան. Հայրենական պատե
ՓարիղաՀա յ Եբգչտխում բբ, ղեկավարու - բնորոշ Էր նաեւ սովետական գրականութեան Հա ֊ րազմի շրջանում արժանացաւ մ եհ֊ կտաւի։ Գրանք
թեամբ Պ * Արտ Պ՝ա բ թեւեան ի , «Մ արսէ յեէզ»ով եւ մար ։ ԱովետաՀայ գրոզր զգաց իրեն ճակատում ու են Գ. Գեմիրճեանի «Վարդանանք» եւ Ատ. Զօր -
«Ծաղկիր աղատ իմ Հայբենիքով» բացաւ Հանգէ– IIII ր ո ւան ա շխատեց անվրէպ գո բնադրելու իր Հզօր եանի «Պապ թագաւոր» վէպերը ու ն ՚ Զարեանի
մր : Ընկեր Հր . Ատմուէ լ, իբրեւ նախագաՀ , Ա ա– զէնքբ , գեղաբուեստական խօսքք ։ «Արա Գեղեցիկ» տրագեդիան :
յ ի ս 2,Տի արժէքը ՛Լեր առաւ յիչելով բոլոր պատ֊ Աեր ղրոզնեբբ տռւեցին գո բներ որոնք նշանա Պատմական թեմատիկայի մշակումր սովետա
մական ղէպքերբ, որոնք օն ո ւն գ տուին Հայկական կալից են ոչ միայն պատերազմ ի տա ր ինե ր ի Հա - կան գրականութեան անՀրաժեշտ ու բնորոշ կող -
Հանրապետութեան եւ որոնց շնորՀիլ երկու գիւս՛֊ մար , ոչ միայն սովետաՀայ կեանքի քառոքգ գարի մերից մէկն է ։ « • • ՛Կլասիկ գրականութեան հիւ–
ն ա ղի տ ա կան յ ա ջ ո ղ ո ւ իմ իւն ն եր արձանագրուեցան • Համար , այլեւ բնդՀանրապէս նշանակալից են Հաւ մաւնիզմր ասում է Ա • Տս/՚՚տոյը իր յայտնի
Աեվռի ղաշնաղիբբ եւ Ալի լս բնեան սաՀմաննե– գրականութեան ճոխ անդաստանում յ Ա ենք ունե «Սովետական գրականութեան քառորդ դարբ » զե
ՐՐ* ԱյԳ վաւեբաղի բները այսօր ալ ազդակներ են ցանք ա յնպիսի ապրումներ ու նուաճեց ինք մ աքի կուցման մէչ սկղբունքօրէն տարբեր է սովե ֊
պաՀանջելոլ Աղատ եւ Ամբողջական Հա յ ւս ս ա ան ր : ա յնպիսի Հ ո ր ի դոնն եր որոնք աննախընթաց էին ի– աական Հ իլմանիզմից : Այնտեղ իսղճաՀար ութիւնն
0ետ ո յ բեմ Հ բալի բուեցաւ Հյաւար շ Ա՝ ի ս ա ք - րենց մ ա րդկա յնա կանո ւթ եամբ ու խորութեամբ՛. է ցաւ մարդու Համար , կարեկցանք դէսլի նա :
եան • «ք՚նչո՞ւ կբ տօնենք այս տարեգաբձբ : էյ ւ Հայրենական պատերազմի տարիներին սովե Այստեղ ռէ|պ դորօ֊ողական պայքար յանուն
ինչո՞ւ անոր գլուխն անցան է Հ • Տ • Գա շնա կց ո ւ — տական գրողբ •) առ Հասարակ սովետական քաղա մարդկային երջանկութեան պայմանների կաոուց–
թիւնբ ։ Ո րովՀետեւ արիւնով եւ արցունքով շ՛ս Հ ե– քացին յա յտնաբերեց ա յնպիսի ունակութիւններ Բ ՛ա ՚
ցանք այս օրուան Հայրենիքին կորէ°Ր% $*մբոքլ*ջ որոնք լրիւ շա ՛ի ո ՛ի դրսեւորուան չէին խաղաղ աշ ււ աո :
ժողովուրգ մբ կռուեցաւ առանց սեռի , դաւանան խատանքի պայմաններում ։ ՆերՀ ուն քնարերգու Այնտեղ մարզ կայնութիւնը Հոգեբանական է:
քի ել տարիքի խտրութեան ։ Տասներկու Հ աղա ր էբ Հայ ժողովրդի մեն ու սիրելի բանաստեղն Ա - Այստեղ մարգկայնութիւնը պատմական է, որ ո -
ղինուորներ օրՀասական պայքարի մբ րռնուտն ւետիք իսաՀակեանը , բարի մի մարգ որ կարնես , բոշում է Հէնց ժողովրդական իտէալների եւ ձըգ–
էին , մա Հ կամ ազատութիւն 35.00§նոց կանո՛ երագել մ իայն գիաէբ , պատերազմը մ ի անգամի ց տումների բովանդակութեամբ։ Այնտեղ մարդբ
նաւոր բանակի մ ր դէմ ։ Պատ ե ր ա ղմի գա շտին վք– կերպա րա վա խեց , նոր տեսք տուեց նրան եւ դար Հոգեբանական վիվիսեկցիայի առարկայ է , այս
բայ ինկան 4000 կտրիճներ ։ Այս բոլորին մէջ թե ձրեց կրքոտ Հ ր ա պա ր տ կա խ օ ս որ լցո ւան մ Հ եբեան տեղ նա պատմական մարդ է ։ Եւ ի ղոլ(՛ էէ ոԼ՛ սո
րեւս Հ տզար Գա շնա կց ա կանն եր Հ.Կայ/՚ս ։ ^ ա յ Ց ցասում ով , շանթեր էր արձակում ուխտադրուժ վետական դրականութեան մէ^ այդքան լայն կեր
Գ աշնակ ցու թի ւնբ ո ւն ի գե բ ա զանց առաք ինո ւթի ւն ոսոխի դէմ ։ պով է ղարգանում պատմական վէպր՛ մի բան,որ
մբ, կ^արձանագրէ ամէն արիւն որ կր թափուի Հր ա պար ա խօսական ու Հակաֆաշիստական չի նկաաւում կլասիկ գրականութեան մ ԷՀ»։
յանուն ազատութեան : Կ՛*արձանագրէ եւ կբ խո — յօգուաններ գրեցին Ա* իսաՀակեանի Հետ միասին Վերել յի շուահ՜ երեք գորօ՜երր խոշոր նուա~
նաբՀի բոլոր զոՀեբուն առջեւ % վ էր որ պիտի մեր բոլոր ականաւոր գրողները , Ղ՝ * * ՛հեմիրճեան , ճումներ են սովետաՀայ գրականութեան Համար :
Հ ամ արձակէր անտեսել թափուտն արիւնն ու Ատ . Զ°րետն , Արաղին եւ ուրիշներ : Աակա յն ա յս Ա՝ ուբացանից յետո յ , նրանցից մ՛ի քանի տասնեակ
շաՀուտն յտզթտնակք ։ Եթէ ո*~ր\իշնեբ կր վարձեն արձակագիրների Համ ար բնոբոշր ոչ թէ յօդուանն տարիներ անց՝ Գեմիրճեանն ու Զ°րեան\ են, որ
վարկաբեկել այս երկունքր , ափ մբ Հողին ել պե էր , այչ պատմուանքր ու մանաւանդ պատմական իսիզաիւեցին ձեռնամուիս էինել պատմական թե —
տական առաջին կորիզին ննունդը , Գա շն<ա կ ց ո լ - վէաբ : մայի մշակման։ կարելի է ասել, որ նրանք վ՛այ —
թիւնբ չէ որ պիտի նաՀանջէ , առանց սակայն սե— Ղ՛ * Ղ*էմիրճետնբ եւ Ատ * Զ>օբեանբ կարնես I ՛ւ ւ ՛հ կերպով կատարեցին իրենց առաջադրած– ի/ն–
փականացնելոլ Հերոսամարտին ամբուլջ փառքը։ լռելեա յն ա շիւ ատ անք ի բաժանում կատարեց /ւն ու գիրը ու տուին առածին Հայ սովետական սլատմա—
Պատ մ ո ւթ իւն ր 1լ ըսէ թէ 1918^ ա յ դ ճդ նաժամ ուն , մինչդեռ առաջին ր իր սլա ամ ուանքի թեմ ան դար կան ւիէ սլե ր ր :
Լէնինր ել Աթալ ինը առաջին շնորՀաւորակտն Հ ե— ձրեց ճակատը, երկրորդի մ տաՀ ո գո ւթեան առար « Վաբգանանքը» Հայրենիքը զէնքով պաշտ -
ո֊ ա ղ ի ր ր ուղղեցին նորակադմ իշխանութեան , Հե - կան թիկունքն էբ ։ Այնպիսի պատմուստնքնեբում , պանելոլ ւիա ռա բան ո լմն է , «Պապ թագաւորը »
ռագիր մբ որ ՀբատարակուԽն է իրենց պաշոյ՛֊– - ին^չպիսիՆ են «Անխուսափելին» , «Իք ո շտ անգո ւան ի • այ ժողովրդի պետական կա ր ո զո ւթ ի ւնն երի մե
Ն,*,թեբթեբուն մէջ», ( թռւււն ծափեշւ) : աւանդբ» կամ «՛Շունը», Գ* Գէմիրճեանր նորից ծարում : «Վաբգանանքը» Գեմիրճեանի ստեղծ ա -
ք^անա իսօս ր յետոյ նկարագրեց ա յգ օրերու յա յտնաբերեց իր երեւակայութեան ո յժ բ ել խո գորհ՜ա՚կան կեանքի մի նոր շրջանն է ։ Հեղինակը
բանակբ իր Հերթին
դժոխային կացութիւնք ,- ռուսակական րաթափանց միտքբ։ Ատ* Աօրեան «Մայր», «կազ այգ երկի մէշ ի մի է Հալաքում ստեղօ՜ագոր -
սով եւ
քաշուան, աշխաքՀէն կտրուան երկիր մր, «Պարդ Հոգիներ » ժողովանոլի օրական Հարուստ փորձ իր ճիւղաւորումներով
Համաճարակ, դաւադիր դրացիներ, ուժասպառ Կարօն» , «Տագնապի օրերին» եւայլն պատմուանք– Հանգերձ , նովել, պատմ ուաճք ,մանրապատում ,
բանակ մբ եւ մ ինակ մնա ցան ժողովուրդ մ բ, որ ներում նորից յա յտա բերեց խոր Հ իլմանիզմ եւ դրամա։ «Պապ թաղալոր»ով ՀԼորեանր (նոյնպէս
Հ բա շքով1* միայն կրնար վւր կուիլ : Եւ ա յ դ բէալիզմ : Երկու գրողների Համար է լ Հայբենա - նշանաւոր ում է իր ս տ ե ղիա գո րհ՜ ա կան կեանքի շատ
Հ ր ա շ րր կատարուեցաւ Աարտարապատի, *Լտ— կան պատերազմի տարիներին դրան ս յ յ " գորնեբբ կարեւոր մի շրշան։ Ն՛ Զարեանի «Արա Գեղեցիկ»
րաքիլիսէի Արա բան ի ճ ակտտա - անպայման կազմում են նրանց ստեղնագորնոլ - գրագետիան գամում է ընթերցողի ուշագրոլ -
՛մա ր ան ե ր ո վ որոնց Հ անդէպ թշնամին ան– թեան ինքնուրոյն ել ուսանելի էջերից մէկը։ թիւնբ իր թափով, Հայ ժողովրդի պետական
գամ յաբգւ զգաց ։ Այս առթիւ յի - Հետաքրքրական է որ Գ* Գեմիրճեանի լաւտ– կեանքի սկզբնաւորման յուզիչ պատկերացումով։
շեց թուականներ , վկա յո ւթ իւննե ր , փաստեր , Գոյ՚ե աատմուանքնե ր ի Հերոսներր յաճախ քիուսնե ր Հայ ՚^ողսվրղի անցեալ կեանքի գեղաբոլես -
պ ատ մեց թէ ինչպէս Երեւանի նաՀա նգը գա րձաւ են։ Ս ա օրինսյչափ երելո յի7 հ ու րգիյում է սովե— տա կան վերարտադրումով զբաղւում են ոչ միայն
իսկական Հայնոց ։ Եւ եգրակացուց * "՚գԿէ՛՛ V 1 աական Հայրենասիրութեան էութիւնից ^ըստորում սովետական գրողների աւագ սերնդի ներկա յա -
ազատ , իմ Հ այ քենիք» ։ Այո , թող նազկի , թող րն– ժողովուրդներէ/ րար եկամոլթիւնր այգ Հայրենա Տ"լտ1՚1սռՐռ >այլել նա ունի իր մշակողները նաեւ ե–
դարձակուի , թոզ բ է լ ա յ այնքան աղատ որ ոչ մէկ սիրութեան կարեւորագոյն բաղադրիչ մասերից րիաասարդ սերնղի շարքերում ; Այդպիսիք են
Հայ միտքէն անցբնէ , երթա՞մ թէ չերթամ ։ մկկն կ % Ռուս գրողներն է լ իրենց գորհ՜երում Հիմ Վիգէն Իյեչումեանը իր «Զուարթնոց» ժոզովա -
Ա՝ ենք պատ բաստ ենք մեր բովանդակ ուժբ տրամ ա– նականում արտացոլելով սուս ժողովուրդի կա՝ ֊ ձուով, որ շատ Հետաքրքիր կերպով վերարտա -
գրելու ե՛ ւ սաՀմ աններոլ բնգա րձա կմ ան ե՛ լ ներ - ցութիւնր, յաճախ րնդգրկում են նաեւ եղրայրա - գրում է մեր միշնադարի կեանքը կապուահ֊ դրչա
գաղթի
կան այլ ժողովուրդներ ի կեանքը։ \ , ո յ % ը նաեւ ո ո– դրո ւթեան ,՝ման րան կար չո ւթեան ու գուսանական
Համար ՚ ^ Է ^ Ը առանց միւսին չի կրնար ստեղՆաղորձոլթեան Հետ ել Գառնիկ Ատե -
Բէլաէ եւ թող իւրաքանչիւր Հոսանք իր պատաս փանեանը իր «Մզձաւանշային օրեր» գրքով, ուր
խանատուութիւնն ստանձնէ Համաձայն՝ իր կարո րիսլեան Ա. ԱՀարոնեանի «Արաքս^ով, Օր՛ Աստ - ցայտուն կերպով նկարագրում է Հայ ժողովրդի
ղութեան : Ա՛ա յիս 2Տով է, որ յաջորդներուն յանձ– ղի էլ Աոաքելեան նոյնպէս երեք երգերով, Պ՛ Գա՛– կրաձ– անլուր տառապանքը ա ռաշին Համ աշխար -
նոլեցաւ կորիզբ * խ ա ր ի ս խ ր , յենարանր եւ մեկ - 1'եղին թասով։ Օր՛ Հ՛ Ղ՚ազտղեանի Հայկ, պարե՛ Հային պատերազմի տարիներին, սուլթանական
նակէտր այսօրուան Հայաստանին »: րը եւ Օր. Արմենիա ՛Լա ր կ ա ւլ ի սպանիական պա - Թուրքիայի եւ գերմանական իմպերիալիզմի կող -
Յաջորդ բանախօս բ, ընկեր Տովիկ Եղիազար– րերը փակեցին այս Հաճելի չարքը, ուր թ"Լ"Ր
եան խօսեցաւ յանուն Հ . Տ* Գ * Նո ք՛ Աեըունգի մասնակցողները րերահ՜ էին իրենց լաւագոյն ճի մէ9 5 (Մնացեալը յաջորդով)
է բոլորիս
կեգբ* Վարչութեան հ «Մայիս 28հ* մեն գը , նրբոլթիւնր ել արուեստը : Ընկերվարական ՍՏԱ8ԱՆ-Բ
Հանգրուան
Համ ար , շատ մբ պատճաոձնե բով % Ան , րմ - ^Բ^ՐՈՐԳ բանախօսը, երեսփոխա՛ն ՒԽոՈ 8 յ Ո ՝ 6 , որ
մ բն է ննան մեր գարե րու տառապանքէն կէս գիչերին կը վերաղաոձնար իր րնտրական պայ
բոստութիւննե րէն եւ մ արտն չո ւմներէն ։ Ա*ն գիւտ– քարէն , խանդավառ խօսքերով փառաբանեց մեր ԳԲԱԲԵԲ , պարբերաթերթ գրականութեան եւ
մ եհ՜ արժէքը,
նագիտա՛կան մ ուրՀակ մ բ տուան է մ եր ձեռքր ժողովուրդին գաղափարական Արուեստի։ Ա՛ տարի թիւ 3 (Մարտ
Աեվռով։ Ան մեկնակէտն է մեր բաղձանքներու ի– ՚^ա.ՍԳՎայէս ^ լ ընկերվարական մարզին մէ^, մեհ՜ 1946) եւ թի՛–
բ ա կան ա ց մ ան Համ ար ու խանգավառոլթեան ու երկրի մը զաւակներուն Հետ կողք կողքի, անոր 4 (ԱպրԷէ) ՚՛ խմբադրեն Վ. Եսայեան եւ Տ ՛ Վէ–
ներ շն չմ ան աղբիւր մբ ր ո յ ււր երի տ ա ս սէր դն ե ր ո ւս» ; Հետ եւ անոր պէս օտարաւ ազատութեան եւ լ ո յ ս ի ։ նոյեան , Աթէնք : Հասցէ — ^ւշօտս1ատ Ի1օ. 1,
Տ. ք՝. I. 0.^ ներկայացոլցիչբ , քաղաքացի ԸօէէՇ" Մինչեւ լոյս այգ մարդկային ալիքը տատա - Տա^աւ, /\էՈ6Ո6Տ (Շւ–6Շշ) : (Սակաւաթիւ օրինակներ
1*€Տա պարզելով պատերազմի ել գրաւման օրերուն նես ալ մերթ երաժչտութեան ու սլա ր ի ալիքներովդ, ծ ա իա լ են «Յառաշ»ի խմբագրատան մէշ, Ա՛ թփ՜
Հա յուն եզբա յ բ ա կան կապբ տառապող 0) ր ան ս ա յի մերթ Հայրենասիրական երգերոլ սրտաբուխ յոր ւէն ս կո ե ա ք : Գին՝ 25 ֆրանք իւրաքանչիւր թիլՐ^ ՚
Հետ, ու իր նանօթութփւնբ մեր ժողովուրդին դա– ձանքին մէչՀ։ Առտուն արչալոյսին կրցան բաց աչ ՀԱՏ ԳՒԲ , պարբերաթերթ գրականութեան եւ
րերու պայքարին , անոր արժէքին , անոր այսօր - քով նայիլ երկինքին որ կը խոստանար կա պո յա արուեստի , Ա՛ տարի թիլ 3 (Ապրիլ 1946)։ Հ/™"~
•- ՎաՀան Տ ա՜
ուտն ի բաւական վիճակին , մ աղթեց որ իրակա - րլլալ իր Հայրենի Հորիզոնին վրայ եւս։
Լամպա -
նանան բո լոր մեր բա դձանքն ե ք բ որոնք 2) լ անսա յի Բեմը տարակիչներ՝ Պաարիկ Աարգիսեան,
նմ ան Համ ամ արդկա յին գադափա բնե րով տոդո ր
ուտն երկրի զա ր գա բ ո ւան էր ֆրանսական եւ Հ այ քէսեան , վ՛իրայր Կիւզէ՜լեան , Պետրոս
մ բ Համ ար «արդարութիւն անունք կական դրօշներով : ճետն, Կիւլպէնկ Փանոսեան, ՇաՀնուր ՀՀաՀրիկ ՜
կբ կրեն : ԾՐՋՈՒՆ Թ1ԹԱԿԻՏ եան։ Աթէնք։ Հասցէ՛– Օձօտ ՇՅաեշէէՅ, 14-8
Կարգագիր Տանձնաիսում– ճէհշոշտ, (Շւ-շշշ) :
3՛ Գ՛ Հանդէսին
Գեղաբուեստական բաժ ին բ դար ձետ լ եբդչա — ՄԱՐՄՆԱՄԱՐԶ, օրկան Հ ՚ Մ ՚ Ը ՚ Մ ՚ ի Օունա»–
բը Հրապարակաւ ներողութիւն կր իսնգրէ որ անօ
իա ւ մ րր բացաւ շարք մբ երգերով , որոնց յաք ո ր– գոՀացում ՛տանի Ե(՚շ՛ վարչութեան, Ա. տարի թիլ \ (Մարտ
րինակ խճողման Հետեւանքով, չկրցաւ աճուրդի
գեց դերասան /՚ • ՀտպԷշետն արտասանութեամբ, ՇաՀեցալ 1946) : Պատկերազարդ ել ճոխ ըովանգակու -
աալ բոլորին : կէս գիշերին պատկեր մր
Օր՛ Աճէմեան երեք երգերով , Պ* Ֆիլիփ Ադազաբ– թեամբ։ 1ամրագիր՝ Համօ ՄեՀրապեան։ Հասցէ՛—՚
դրուելով , բարձրացաւ 38.500 ֆրանքի :
եան իր ջութակէՎ ( Ղ ա 3 ^ ս ւ ր մ ա ՛ ե ւ ն . ) , Պ * Զ– Գա– 0շ1օտ ձէհւոՅՏ, Ի1օ. 164, ճէհշւտտ (Շւ՚տօշ): (Ստացաձ֊
Պ՛ Հք՚՚՚յր Աասոլնի;
ենք տաս ր օրինակ) :
Fonds A.R.A.M