Page 68 - ARM_19-1946_01

2* ա&»աա

ԳՐՈՒԱԳՆԵՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՕՐԵՐԷՆ հ֊ականի երեւոյթ չունին անոնք։ Շատ քիչեր կանգ
կ՚առնեն
ՄեՐ ՀԱՅՐեՆՒԲԸ Հոս : Կ՝ ան ցնին , կը սաՀին անոնց արագա­

շարժ կառքերը։ ժամադրութիւն ունին կարծես է

ՄՈՌԱՑՈՒՄ Ծանրաբեռնուած– են ամէն լաւնով։Ա%կոզիննեբաա–

Հնամենի դրօշի մը մէջ փաթթուած, ու գեղա– բաձ֊ուաձ– են անոնց ինքնաշարժերուն վբայ որ­

քանդակ դբան մր առջեւ , ինձ՜ի կ՝՝ եր ելայ Ա,յ րԱ1– պէսզի թշնամին չկռաՀԷ իրենց ինքնութիւնը։ Ան–

րատեան աշիարճլւ : Պատկառազդու է անոր դէմ* Գիւդբ ՀեազՀետԷ 1լ ամ ա յան այ : Զինուո րները Հասկնա լի է մեզի Համար այս բոլ" ԲԱ • «Ազգային

քր : Ար քո ւթ եան պսակը շ ՔՈէՆ Հը ^գէ անոր սլեր– աւելի արագ 1լ անցնին գիշերանց : Անոնց ժամա– ճամբէն» անթիւ զինուո բներ կր մեկնին գիչեբ

ճաւիա յէ ճ ա կա ին վրա յ * նումը՝ նա իւ ա պէս օրեր ր տօն ա կան ի վ եր ածած է– ցերեկ, գէպի Հիւսիս եւ Հակառակ կողմէն փա–

Անոր առնելը դրուած է Ա ր ա յ ի ց ԳիՐ^Ը> ին , բայց այժմ գիւղացի եր կրագործներ ր ջղայ­ ի, սա,սկա՛հն եր խուճապաՀար կը խաչաձեւեն , ա–

պղինձէ պատուանդանի մը վրայ։ Պ*/*ԲՔՐ առնուած նացած են , եւ դռներ բ փակած անոնց առջեւ : նոնց ճամբան խափանելով :

է ծաղկեպսակի մ ր մ էջ , անոր վյրայ կը նա յի ան՜ Նոյնիսկ յարդանոցներ ր դժկամակութեամբ կր ի՞նչ կը պատաՀի սահմանին վրայ. որովՀե­

.թարթ։ Ցեղը խ ո ւն կ կը ծխէ, ու կը Համբուրէ տրամադրեն , եւ անկողնի Համար որաներ կր ծա՜ տեւ փախստականներր սահմանագլխի օտար ազ­

ղայն , կր Հաղորդուի իբ անցեալ փառքերովը : խեն սուղ ստաց ագին ո վ * Գանգատ ր միշա շրթուն­ գեր են : կոլգա՚ն ու կուգան շարան շարան , շա­

Հոս ոլ Հոն՝ արքայիկներ ու իշխաններ ։ Աս­ քէն կախ, իրենց կերպարանքէն եթէ կատու մր տեր ընտանիքով , ուրիշներ կարծ՜ես օդափոխու­

պետներն ու ղօր ականները՝ գիրք բոն ած են պաա– իյնայ, Հագար կտոր կ՚ըլլայ ։ թեան ելած֊ են, նոյնիսկ գլխարկի կլոր տուփեր

ո ւա դանին մօտ ի կը , իրենց սուրեր ր քաշած ու Մեր աշխատաւոր տղաքը տարին , Հիմա աք կաիսած– են իրենց կառքերուն վրայ եւ գեռ գոյն–

յարգանքի դիրքով ։ ՀԼինու ո բա կան թափոր ^շեփոր­ մեր ձիերն ու կառքերր կր գրաւեն ըսելով , կր զդոյն Հովանոցներ :

ները կը Հնչեն ու պղնձագափե ր ր կ՝արձագանգ են ։ գանգատի մեր դրացի Լաքռուան ինքնիրեն , եւ ա֊ Կէս օր է, ոմանք դպրոցի Հրապարակը կանգ

Այ րա բատ եան ԱշխարՀը, Պատմութիւն Հայո­ ւելի ատելութեամբ կր նայի օտարներս ւն — կր առած– են Հանգշելոլ կամ գնումներ ընելու Հա­

ցի Հպարտութեան Եսն է ։ Ոգեկան ցցուն Արարատ ՀայՀոյէ Հրեաներուն ու Հեթանոսներուն , եւ իր մար : խանութպանները շատ ուրախ կ երեւան :

մը բնգդէմ նիւթական Արարատին : Հաւատաւոր չնատամներուն մ էջէն կը կրկսէ * « ^աՐԳԼՀ Կ՛՛՛­ Ինչ որ ունին սուղ , սուղ կը ծ՜աիսուի –.Գիւղացիներն

ու ըմըոսա ։ Վճռական ու կարծր ւ 1ս ա ր ի ս խ մը՝ ո– գա յ ձեզի% յանկերգը ու 1լ անցնի, ճօճելով իր ալ սկսած՜ են Հետաքրքրուիլ անոնցմով։ ՛Բովս կե­

րուն կը կրթսի հրէկի որակական ծանրութիւնը: երկժանին օգին մէջ սպառնագին ։ ցող Մ ատամ Ա՝ ար կոն , ձեռքերր երկինք բարձրա­

Արուեստին ու Տղացքին մէ^տեղը , ցեղին Հոգեբա­ Երանի թէ՝ ամէն բան կարգով րէլար եւ բո­ ցուցած– , գէպի Հնամեայ եկեղեցին կը դառնայ ու

նութեան ու նկարագրին կուշտը , կո ր ո փա րի բ լորն ալ վայելէին այս աշխարՀ ի լաւն ու գէ էԼՀ » կը խաչակնքէ կուրծքը :

յառնում ի մը խորՀրդանիշն է անիկա ։ չարն ու բարին։ ինչո^ւ քՍաչօն անմասն մնար բո­ ի՛՛նչ ամօթ, ի՛նչ դժբախտութիւն , վայրե­

Պաստառին վյւ այ կը սկսի պատ կերա խաղը իր լոր այն բաներէն զոր մենք վայելեր ենք դարերով։ նի ՀՊօշ^երը կր չարգեն , ժամանակ չեն տուէր

գաւառներուն Հ Պայծառ է գոյնր անոնց, եւ կեն­ Տեսէք մ ենք ինչպէս բաժնեկից ենք ա յս նոր բա­ նո յնիսկ իսեղճ կնոչ եւ ան իր նորաՆինր օրօրոցին

դանի՝ անոնց պատկերացումըՀ րիքէն , ռրս՚ք Հարիւրնոց բեկոր ենք եւ արդէն եօ­ մէչ մոռցեր է ։

Շիրակլւ կուգայ ա ւե ր ա կե ր ո ւ դէ՚Լոյիը , եւ ար՛­ թանասուն երիտասարդներ դաց ին.<ձկարդը% ապա– ի՞նչ նորած՜ին , Ա ատամ Աարկօ, այգ ի^նչ

ուեստի ու ճարտարապետութեան փառքովք: Ա– Հովաբար մնացողներուն է ։ Ես այսօր ստորադրե­ րան է :

նին՝ փարթամ ութեան լո յս ը կը Հեռա րձակէ , կը ցի կարմիր թոլզթով զինուորցուի կոչնագիր մը, իր գիրուկ ու Հոզոտ մատը քթին քսելէ վերչ

տեսնուին տաճարներ ու պալատներ , բերդ ու ՀձՀագուստ , կապա սա , չորս օրուան ուտելիքով յա զոլած կը ցուցնէ դեռատի կին մը։ Ան նստած՜

դարպաս , գաՀլիճ ու պարիսպ ։ Արեւելեան դրան պէտք է պատրաստ ըէԼար& ու գացի ճամըել երկու է ճամբան եզերքը իր ճամբորդի կաշիէ պայուսա­

ճակատ ր կր փաղփի արքունական թաղը Բաղրա– եգբայրներ որոնք իրենց տեղացի դրացիէն ծեծ կին վրայ։ Եբեսներր այնքան թարմ են որ իր ար­

տունեաց տուն ին : Եկեղեցիները՝ արեւն ու բարի­ ուտելէ վերջ զօրանոց կբ մ եկն էին շփոթ ո լելով ցունքի կաթիլները շեն ուզեր վար իյնալ կարծես :

քը կը սրսկեն Հաւատքի դաշտ եր ո ւն վրայ։ կենդա­ արմատ բռնող օրինաւոր փախստականներու Հետ։ /Անամուած– ու նոր սանտրուած՝ խոպոպները կախ–

նի է քաղաքր եւ փեթակի նման մխո բա լից : Անին Նոբո ւթիւններ ր այնքան շատ են ու խառնի­ ոլտծ՜ են պրիսմակի նմանող աշքեբուն ԼոլՐւ\ ՚

կր նմ անի մ արգարէի ուղեղին արտաբերած ամ է– խուռն որ դժուար է մաղել Հինէն։ Այսպէս , թաքս­ Ծաղկազարդ, աղուոր , քառակուսի գլխանոց ր կր

նէն քնքոյշ ու ծանրկեկ տեսիլքին : տոցներ ր Հնութեան կարգ անցած են Հիմա ու ծ՜փայ, յուզումէն դողդղացող կլոր թուշին տակ.

ԱյսքԱ1սիրը. * դար րն ոցն է մեծ վարպ ետին , ա– սկսած են վ՛լի լ * գիլգի տԳոՅ սլաՀ ուըտուքի խա­ ուշ արթնցող յուղում ր կուրծ-քի ելեւէչին Հետ :

նոբ՝ որ կերտեց ցեղը իբր նիւթ ու մարմնացում , ղարաններու փոխուած են : Հսկողութեան տակ թշուառականը մղոններ կտրելով արադրԿյթաց

եւ իբր ոգեկան գոյացութիւն ո լ ձեւակերպում յ մնաց միայն դպրոցի իւրամր Հարիւրաւոր մա­ ինքնաշարժի դաՀավէժով եկած՜ նստած՜ է բարե­

Հսկա յ են իր պարիսպները , ու պղնձէ՝ անոր զան­ նուկներու կեանքի ապաՀ ով ութ Լան Համար։ Ա– կամ ու ապաՀով Հովանիին մէկ անկիւն ր եւ նոր

գուածին դռները : Արնիկա՝ Հիւթալից ողկոյղին նոնք կազմ ուած են լա յն ագո ւգանե րէ Հ րապա բա­ կ՛անդրադառնա յ որ իբ նորած՜ինը մոռցած՜ է ներ–

պէս ծանրկեկ է ու գրաւիչ , անոր մէն մի բեկորին կիս վրայ հւ ծածկուած են բարակ տախտակներով սը, իր սեվ-ական տան անկիւնը, օրօրոցին մէչ*.

մ էջ՝ կը բնակի օղակ մը մ եր վէսլին , ու Հանգս յ– եւ ունին քանի մ ր մ ուտքեր : Չարաճճի եւ յան­ Բ՛երելս ան արթնցած՜ է Հիմա, անգիտակից

ցը՝ գարերու մշուշոտ ան կի՛ւն ագար ձին * . • : Աօսի– դուգն տզաք սակայն՝ երբեմն իրար կը Հալածեն իր չուրչը կատարուած՜էն ու լոյսի շող մը ժպիտի

ներու խ ար շափ ին Հ ետ՝ կր բարձրանա յ ղօղան9ր Հոն ու փականքի մր մ էջէն գլուխները դուրս Հա­ փոսիկեր կը շինէ իբ այտերուն վրայ։ Բ՛երելս

Աըշալոյսի զանգակներուն ••* : նած իրար կը գիտեն ու կը պոռան : ձանձրացած– մ՛ինակ լռութենէն , մեծ՝ ճիգով մը իր

Աբսւսւշաաը * Հայոց կա յս բու թե ան նա խամ ո / - 1 կոՀլ կո՛՜ւ , եւ կ՚երթան խռնուիլ Հիւսիսէն թաթիկները դուրս կր Հանէ խանձարուրէն ու կր

տըն է ։ Պզտիկ ժողովուրդի մը Հղօը ու պերճ մայ­ եկող փախստականներու շուրջ։ սկսի նախ խաղալ իր մատիկներուն Հետ եւ

րաքաղաքը, որուն աւերակներուն մէն մի մասնի­ Մանկութեան կարօտը զիս իրենց մօտ կր քա­ ծ՜ծ՜ել իր բթամատր Համով Հոտով։ կարելի է վեբ–

կը՝ Ծըկիըր ~ոլ ՝ ^ ո Դ ո ՚ ք յ ՚ ՚ - Ր Դ Ր կ^արմէ , յորդութիւ­ շէ* ու ես ալ կ՚երթամ դիտել եկւոըները։ Հալա– չրն ալ ձանձրացած՜ իր Հրեշտակային թաղերէն ,

նը անոր աւերակներուն կրնա յ Հնամ ոլ մր յագե­ սկսած՜ է լալ ու փնտռել իր մայբր որ չկայ։

ցնել : Ասոր յա տա կա գծ ին վրա յ սաւառնեցաւ ո– սեփական ա շխար Հ ա գր ա կան սաՀմանագիծ , բա յց Ա ա՛՛յր է այս կինը եւ ցամքած՝ ակերը որոնց

գին՝ մեծագոյն կա րգեդոնաց իին % փառաՀեղ կա­ ինչո^լ քիչ պատմութիւն * •• : գոյութեան իսկ անտեղեակ է ինք, կր բացուին

խարդանք մ ըն է անիկա , Եբասխ ել ծսւմօո գե­ Ես միշտ սիրած եմ Ա իւն իքը։ Հիացած եմ ա– սրտին մէչ Հեկեկալով։

տերու մէջտեղը , ընդելուզուած Մեծս Տիգրանի նոր բացայայտ Հպարտութեան վբայ , անոր ռազ­ Ու մտքին մէչ կը պարզոլին ուրիշ տեսարան­

Հ պարտ ո ւ թ Լամրը : մ՛ ի կանչը՝ մ եր պատմ ութեան գաղտնիքներէն է: ներ : Ահա՛ թշնամի զինուոր մը ներսմտած՜ կանգ­

Գոլինը՝ մեծաՀռչակ մեծութիւնը Հայկական Անոր լեռնատիպ ո լ քարակերտ քմայքը աւելի ազ­ նած՜ է մանկան գէմ դիմաց , մէկ ձեռքը ԱՈ լինին

Հզօր ու անճ կե լի կամքին : Պատմ ութեամրր՝ ան– դած է վրաս : Ամէն մի դրուագին ու պատմական վրայ, շՀալատալով մանկան մինակութեան ու

մբցելի , ու քաղաքական ամէնէն ըետիբ խոյան– քանդակին մէջ գանուած է անիկա, երբեմն շատ 1լորոնէ դէթ դարանակալ մայրը, մինչ ան հոս

քսվը^ Ոստանը՝ մեծագոյն Հայոց , եւ եռուն շտե– Հայ , երբեմն ալ ոչ Հայ , վասն ղի , դիւանա դէտ ՀեազՀետԷ կ՜արթնցնէ իր քնացած֊ /"Բղ֊՜՚էԼ) գութի

մարանը ռազմ ա կան թո Հ ու բոՀ ին , որուն վյրա յ ու Հաստատամիտ՝ մերթ նաւարկեց ցեղին Հակա­ եւ արգաՀատանքի շրչանակի մը մէչ.

կը սաւառնի ցեղին յարութեան աղաւնին , կա ու– ռակ , ու ծնալ Վասակներ * • • : Ա՜յ , սալ Պօշ , կը կրկնէ մատամ Մարկօն

ցին մէչ ձիթենի, ՈԼ ճանկերուն մէջ պատղամբ Աեսոնայ լինը՝ մ ան ո լկի մը մտածումին թար­ ու իր գոգաւոր գոգնոցր վեր վար կը շարժի յու­

անմաՀութեան : մով ը, կր ցատկբտէր Գե ղարքունիքի աւանդաՀիւս զումէն :

Գաււնին՝ Գեղ լեռնէն կը կախուի , կուրծքէն սալա յատակներուն վ բայ : Գէր՝ ինչպէս Հասուն Հետաքրքիրներու զանազան մտած՜ոսէներէն

վար կա խո ւած ուլունքին պէս, ամրոցային ամե­ միտքը մարգարէին։ Հքանր՝ ինչպէս երկունքի սւնղիտակցօրէն ազդ ուած՜ , որդեմոռաց մօր խղճա–

նակարող աչքը Հայ ժողովուրդի ռազմական իմաս՛* խորՀուրդբ յղացման։ Ե՚֊ խորունկէ \,աբեկացիի Հ արութիւն ր իր գագաթնակէտին կբ Հասնի։ Ոտքի

տութեան : Օշակս^նը1 որ էլօրօբէ մաՀուան թեւե­ « ի խորոց սրտիկներու պէս , Աեւանը։ Աեւանը՝. կ՚ելլէ Հապճեպով ու կը վերադառնա յ կառքին

րուն վրայ անմաՀութեան Հանգոյցը, ագուցուած Հին Աս տ ո ւածն ե ր ր կբ պարեն ա լիքներ ո ւ շար­ ""էչ, ՚Լ-արիչին Հրաւէրին վրայ չմոռնալով վերցնեք

Հայոց Ա, Բ* գ.ի Հրաշքին։ Աշտարակը՝ իր բնաք քի մր վրայ։ (ֆաւերժաՀաբսերր քնար կը Հնչե­ գետինը ինկած֊ ձեռնոցներէն մին։ կառքը կ՜անՀե–

կան տ ես արանն եր ո լ անգո ւգական Հմայ ք ՚ ՚ վ ր ՚ ցնեն , ու ժամ տնակը կգգի ի ժայռերուն վրա յ\ , ա ա՛հ այ անկիւնն ի վար , բարակ ծ՜ուխ մը արձա­

ԱրՈՆՈը՝ երկուն քո վյը պատմ ո ւթեան գերՀզօր մենաւորիկ ծառի ՛մր կրթնած , ճառ կր խօսի • • • : կելով ետեւէն : ՚(ք ու ի,,, նիՀարնալով, վերչալոյսի

յղացքի"՛ Անրիրաը՝ ոսկեղէն դարպասը Հա յոց Հթ՚րՓակայ գիւղերը՝ կաթիլ, մը անուրջին պէս, ճառագայթի մը Հետ գիրկընդխառն կըբարձրանայ

՝՝• դիմադրական կամքին։ Թալինր՝ քանդակազարդ էլանՀետանան վաղուան անորոշութեան ովկիանին պարապին մէչ, մեղմ Հովը ղանոնք ժապաւէնի կր

գեղեցկութիւնը Հայոց երազին ։ Վայլարշապաար1 մ էջ ։ Հրաղդանր՝ Աիլնեաց պատմ ութ իւնր կր վերած-է ու կը Հրմշտկէ գէպի այն կողմ ուր ես

մ արմ ա րավսս յլ անակնկալր Հայոց քադաքական Համբուրէ , կր ծռէ մ էջքը, կը ժողվէ ուլունքներբ սովոր եմ ամէն իրիկնագէմին կենալ երկիւղած֊

ճակատադբ ին ։ Ար տ ա գե ր ս ը , Ե րնջակը , կա՛ պո յ– անցնող դարերու փառքին , ու կր վաղէ Այրա­ պաշտամ՛ունքով ու գիտել կարօտով, խորՀոլրդնե–
բատեան դաշտին մ էջէն • * * I
ւոը , Բագարանը , Արագած՜ը , Արարատը , Երուան– բով ծ՜անրաբեռնուած֊ , կեանքին Հետ ապրող շար­

գակերտը, Երուանդա շատ ը , քօո բ Վիրապը, Կ ող­ Գէպի Արաքս : ժանկարներն անվերչ:

բը , Ակոռին , էջմի ածին եւ Երեւան • • . : \ք աղկո ց աձո ր էն , բնական Արուեստ ը Արար­ Կը դառնայ ժապաւէնր պարզելով տառապան­

Ո՛վ -) Հ ո զ Աստուած : չութեան երկին՝ ծաղիկ ու երազ կը ցանէ : Վայոց քի Հատորներ : կը տեսնեմ Հոն Հայ մայրը Յիսուս

Այրաբատեան Հզօր ԱշխարՀ ։ Զորը՝ թեթեւսոլիկ Հարսի մը մ՚իամտութեամ՝բբ մանուկր գրկին մէչ, մերթ ծունկի եկած կայծ–

^ՂՖ** ձ" Ք^Ղ՛՝ յ՚մ սլա րա ո ւած եւ գիսախռիւ իր աղուորութիւնը կր խաղցնէ Արարատի դէմ : քարերոլ վրայ անփոյթ ծորող արիւնին, միշտ

աստուածութիւն •**։ Արաքս ը Տառապանքէն անցնող 0 ո յս ին պէս, կր գրկին սեղմած իր սրտաՀատոբը, իր գոյութեան

Գուն ինծի էլերեւյւսս այսօր ալ, սեփական ա– վազէ շարունակ , բողոքի բառը շյրթունքին , եւ միակ շաղկապը քադաքակրթուած մարդկութեան

րիւնիգ մէջ՝ կատարեալ գեղեցկութիւն ։ կբ փա՛ ատ ե լո ւթեան Հ ըգեՀնե րով : Ա իւն իքի լեոներուն յաւերժս ւթեան Հետ։

ո.ար ան եմ ու կը պաշտեմ քեզ ։ Ովսաննա , յազադս վրայ՝ Ազատութեան Համար քաջեր կը մեռնին , Նենգ ու ստոր թշնամիին Հարուածներուն

յամ են այն ի , փառք քե՛զ, ո՛վ իմ տիրական ու անոնց արիւնէն կր ծնին աստ ո լածներ : Վար ան­ տակ ան կր բարձրանայ միշտ գէպի իր դողդո–

քաղցր Հայրենիք • . • : գան՝ խուն կ կը ծիւէ, 1լերգէ փառաբանութիւնը իր թան : Ու դեռ երկոտանի բորենի մը կ՝ուզէ խլել ա–

ՍիԱփքի կաըդՖ Է ։ գիւցազներու խոյանքին : Գոզթանը գինի կր լե" նոր կուրծքէն մանուկը, որ շատոնց մոռցած է

Զայն կր տեսնեմ շատ մօտ Էն է կը նմանի– լեռ­ ցընէ թասին մէջ, եւ երգը՝ լա րե բուն վրայ : Ն՛ո՜ լալը եւ կաթը մօր կան։ Մայրը ուժաթափ, արիւ­
նականի մը։ Անտաշ ու բիրտ։ Անկիրթ ու վայրի՝
խիջեւանը Հարցականի մը պէս կր ս°ոլ–ի պատ­ նաքամ արմուկները, զինք գրկելով երկու կողե­

ւ՚այց գբաւԷւ՛ մութիւն Հայոցի սեմին դէմ։ ԳենոլսսլԹ ու Մեղ­ րուն մխրճուած են : Բայց մանուկը գուցէ շատոնց

Կռուազան , փառամոլ Ա իւնեաց ԱշխարՀ : կա­ րին՝ բախտ կր նային։ Գիզակը՝ կը գիտէ անցքը անշնչացած, անկարելի է բաժնել սրտին վրա յէն :

մակոր, յամառ, ել եսամոլ, որ ցեղին հ՝աո.աքելէն Հաւատքի կռունկներուն • .• : Գազան թշնամին զարմանքէն ու սարսափէն ,սուի–

աւելի, ծառայեց իր եսին, ատոր Համար ունեց՛աւ ԱՕԱ - ՎԱՆԻ նաՀար կ՝ընէ զանոնք, միաձոյլ Աստուածամօր մր

Fonds A.R.A.M