Page 39 - ARM_19-1946_01

6 ԱՌ 3

ՊՈՒՏ ՛Մ ԾԻԾԱՂ ՀԱմէն նիւթ մէկ կողմ, ում պէտք է տալ ազ­ գոռող գարձաւ , ու կը Հպարտանա յ :

գին կենսական պա Հանիներուն , Հա յաստանասի– է ՜ > "V նկասսք երթայ՝ այս գի՚-ղէն *Հալ»ը

րական գրութիւններու միայն։ Գիմ ակտ զեր ծ ընե­ ՂԷԼ պիտի ըԱա յ , կը մրթմրթար կարօն։

Ա դ դ ի ք է ր*ա՝իքի& Խմափ,ա. լու է «նենգամիտ թշնամիներն» , ու, ՀՀայոլ. գի* Զմե/լ առտու մը, ՛Բեռի Բատուբ , իբ նոր գնած

մակին տակ ^ուբ պղտորողները» տ էչըլ զուրս Հանեց , Համետ բ զարկաւ անոր կռնա–

՛հրացի խանութպանին մ ան չո լկէն լսաձ՝ ըլլա­ «Անմիջական քանի մր փարա. Հաւաքել եւ կին, խոզանակով բաշերուն մազերբ մաքրեց ու

լով թէ ԼՐագէըը աՂԳէ ^Լ\ լոլ֊Աաաու լապտերն է , "կքիլ գործի • » * շոյեց, քանի մր անգամ Հազաց որ գրացինեբու

թէ՝ անոր միջոցով միայն կր յառա 1դիմեն ժողո­ Ամօթ չէ* որ մենք մեր թերթր չունենանք։ ուշագբութիլնը գրաւէ , եւ , ցատկեց էշին կռնակը

վուրդներ ր , կր Հասկնան իրար եւ աշյխարՀքին բա­ Այսքան տարուան Աիութիւն ենք եւ տակաւին մու­ ու քշեց գիւզէն գուբս։ Անցաւ գիւզի փողոցներէն ,

ներ ր կ՛իմանան , գիշերբ մլուկնեբէն քունր փախ­ րացիկի պէս կր թափառինք աս ու ան թերթի քանի մը անգամ «չօ՛ - չօ» պօռաց իշուն, ոըպէսզի

ցնող ր թերթ Հրատարակելու ծ՜րագիր կ որոճայ • • . գռնեբուն առջեւ։ Անյետաձգելի է մեզի յատուկ մարզիկ իմանան թէ Բատուբ կ՚երթայ քազաք , իր

ԱչխաբՀի չորս ծ այրերէն , ամէն օր նոր Հայ Հրատարակութիւն մբ ունենա լբ ... ււլճնա ած քուռակով ։ Գիլզր մնաց իր ետին շունե­

թերթ մը, իր թեւերր րաց աճ՝ կոլգայ կր թառի X րու կաղկանձ իւն ով ։

Հայ ժողովուրդի գլխուն վրայ։ Երջանի՛՜կ մողո– Կան բարեմիտներ ալ, որ իրապէս կբ Հաւա­ Չօ՛ , ասլանս , չօ , , -— կը կրկնէր Բատուբ ։

վուրգ X տան թէ՝ Աք ա գ ի ր ապելով , գար մ ան տարած կ ՝Ը է՜ /՚յեզճ էշը կը քալէր Հեւալով ու տքալով, իսկ

Մինչդեռ ութսուն մ իլիոննոց Գերմանիս յ մէչ^՝ լան ազգին բոլոր ցաւերուն եւ ազգն ալ երախ­ Բատուրը, կարմիր ֆէոը գլխին՝ /լեփէր Հրճուան­

միայն 1 5—20 թերթ կր Հր ա ա ա ր ա կ ո ւի » • ՚/* ժ՜ր ա ՚իատ տապարտ կբ մնայ իրենց։ քով։ Զիւն - ձմեռ էր ամէն տեգ, ջուըերը սառած ,

ազգ ... կաբելի է, Մեծ ՊաՀքի չափ երկարել այս ծառերը՝ ճերմ կած ու թանձր մշուշ մը տար ահ­

« անյետաձգելի » եւ « ազգօգուտ » նկատումներու ոտ ած գաշաեբուն ու լեռներուն վրայ։

X չարքը ։ - Զօ՛ , ասլանս, չօ՛ , կը մրթմթար Բա­

—" Որքանն ըսելիքներ կան Հայոց ազգին ։ Այս բոլոր ազգին ցաւով «տապկուողներէն» տուբ - ՛Բեռին , ու էշ/* ՚իգիո կա խո լած զանգակը կը

գ՛րագիրներ՝ որ մինչեւ այսօր ոչ ոք մ ւո ած ահ Է : ամէն մէկբ իր րոելիքը ունի , Հայ մողովուրգի շխշխտար նեբգաշեակելով իր տիրոջ մ աքերուն

Խ ե՛ գճ Հայ մողովուրգ ,բախտին ձգուած՝ կ՛՚երթայ շաՀուն ի նպաստ եւ ամէնքն ունին, զիրենք «ազ– Հետ ։ Բատուրը երր մտաւ լեռնեբու մէջ, իր էշբ

անգո ւնգ : Պէաք Է ս թա փեցն ել զինքր ՝ քան Է ուշ նուօրէն» եւ «ան շաՀա իւնգի ր» կերպով քաջալերող­ սկսաւ զռալ ։ Աայնգ սիրեմ , քուռակս , գռա՛

չկ ; թ՝երթ մր, այո՛ թերթ մր սլկաք Է Հրատարա­ ներու խումբը։ Հա՛ յ զռա՛ ։ 1շշը կը զռար ու կը քալէր , եւ Բատու–

կել Հ Հայուե միակ փրկութիւնը անոր մէջն Է՛, Աա մէկը, ոը փորի ցաւ ունի այսինչ թերթին բը.1 ԻՐ քթէն Ի1նոդ. Ւժնքը Կ.Ըմաքբէբ* Ւն1եւոՎ
ձիւնին փլ՛այ ։ -
Հա յ գր ա կան ո ւթ ի ւնն ու գեղարուեստը չիւ­ գ/» մ , իր չՀբաաարակուած ոտանաւորին Կ՚Ամ

ղելու վրայ են % ՛Ներկայ գբոզնեբբ Հայերէն չեն խմբագրին մկրատէն անցած մէկ գրութեան ը Հա– Օ անկարծ, է ձլՀ կանգ առաւ, ականջներ բ սրած

գիտեր : Պէաք կ բարձրացնել ու յզկել Հայ ոճն ու մար ։ Ա իլս ը , իր թգթակցութ եան՝ խմբագրական եւ աչքերը գէպի ըլուրը ուղղած։ Ջօ՛ յ չօ՛ , աս­

լեզուն : \յոր եւ Հ ի մնա կան փոփո թութ եան ենթ ա ր– կոգուէը իջած կամ Հանգէսի մը նկարագրութեան լանս յ կը ձայնէր Բա ա ո ւ ր • 1շշբ չէը ձաԲ^՜եբ :
կել զա յն : Հա յ գրականութիւն ր սլէաք է մ աքրա– մէջ իր անուան բացակայութեան
պատճառող1 : Ո*~՜ Ականջնե ր ր անկած կը զռար ։ Բատուբ ը վար իջաւ
գործել մակաբոյօ՜ներէն եւ բանագոզ ներէն։ թերթ րիշ մը /լ ո լզէ , թերթի
«պատւսս իւանատու»ի է շէն , ուզեց փայտով էշը քչել , սակա յն , էշը առաջ
մբ , քանի ուշ չէ * • •
ք<աէ) տիտղոսով փառաւորուիլ եւ «անմաՀանալ » չէր ուղեր երթալ, այլ կը զռար ու կը նայէր գէմ ի

֊ - Ւ^նչ գմըաէստութիւն է , ան/լաթ թերթի մ ր այս կերպով ... Րլուրը ։ Բատուրր , զարմացած , ինքն ալ նայեցաւ

ոլակասբ ազգի մր մ էջ : Հրապարակի վ ր ա յ գո յո ւ՛­ Արգ , Հայ ժոզովուըզր կրնա յ Հանգիստ սըր– Էշին նա յած կոզմը , եւ սրտէն վախ մը փրթաւ :

թիւն ունեցոզնեբբ բոլորն ալ կողմնակցական են ; վտ ո մ խաոնել իր սիկարը, քանի որ այսքան թուգթ յՀս/լա յ գայլ մը, մ ո խբագո յն մ որթով , Հանգա րտ

կարեւոր րս ելիքն եր կ ան , որ չես կրնար ա րա ա– եւ մելան սպառողներ կան, իր երանութիւնը ա– ու Համաչափ քայլերով իրենց կը մօտենար։ Ո^զեց

յայաել այգ թերթեր ուն մէջ : Չէզոք թերթերն ալ պաՀովելու Համար՛, պոռալ , բայց կարծես իր ձայեր իէեզզուեցաւ. սըր–

ասքիգ մարգոց կբ նմանին , չեն ուզեր ոչ մէկբ Միայն, ինքն ալ պարտաւոր է, գոնէ առ ի //- տին մ էջ ։ Բատ ու բը իր էշով մ ինակ էր լեռներուն

վշտացնել %- րախտագիաութեան , կարգալ, սպառել, նիւթա­ մէջ, ղէմ - գիմաց կատղած գայլի մ՛ը Հետ ։

«Ուրեմն թերթ մր , անկախ ել ուզզակի ճակ– պէս քաջալերել , իր բաբ իքին ու ե բ ջան կութ եան ը ՛Բանի դ ւս յ լր կր մօտենար , Բատուբ ին էչՐ

տէն զարն ո զ» ; Համար թեւ առնող այս բոլոր թերթերը , որպէսգի կբ զռար ու ականջները տնկած /լը նայէր անոր։

Հայ ժ ոգովուբգին ամէնէն ա ադե աս.սալի ճակտին չվ/ակցնեն , «անընթերցասէր» , «անգրա­ Բատուրը իր ձեռքի փայտը օգին մէջ խազցնել ո ւ -

շրջանն է ներկայիս : թ՛երթեր ր սին ու կրքոտ վէ– գէտ» եւ «յետամնաց» պիաակները ... գեց , սակա յն , անօթի գայլը իր երախը բացաւ ու

ճերով կբ զբաղեցնեն մոգովուբգին միտքբ ։ Կ•ՊԵՏՈՒՇ ս ար սա ւի ե լ ի ակռաները իրար զարկաւ : Բատուրր

/.Օ Ը կարծեց թէ անոր բերնին մէջէն կայծակ թռաւ,

ել , վախնալով անցաւ իշուն ետեւ: Անխելք աւա–

Համբուրեց անոր ցո յց տալով ա յն կնիքը , որուն նակբ երր գա յլին մ օտենալը տեսաւ՝ ինքն ալ,

վրայ գրուած էր «՛Բեռի Բատուբ»։ ականջները սրած՝ մօտեցաւ գա յլին Հ Բատուրր

կեցիր , կնիկ , քիէ մը եւս , եւ կը տեսնես ուզեց էշը ետ կեցնել, սակայն , ուշ էր արգէն , եւ

Գիւղին ծ^այրը, ցած՝ տան մր մէչ*, կ՚ապրէին ոը քու մարգգ գեռ ինչեր պիտի ընէ, ինչպէս պի­ ձմրան օրերու այգ Հսկայ գայլր խոյացաւ էչին

այր ու կին։ տի բարձրանայ , ճերմակ ձիով, Աստուած վկայ , վրայ , քանի մ ր անգամ ան յաջող փո րձեբէ վերջ՝

Պզտիկ մարգ մրն էր ՛ք՛եռի - Բատուրը, կարճ ճերմակ ձիով քազաք պիտի երթամ։ ակռաները նետեց էշին վարին ու տապալեցգետին ;

Հասակով, բարակ վզով ու գլխուն՝ թրքական Կինը /լ ուրախանա ր , կբ ժպտէր , տեսակ մը Բատուրր տուն կը փաքոէր ։

կարմիր ֆէս մը։ Ու՛նէր տուն մր, երկու կտոր Հպարտութիւն ու գոռոզութիւն 1լ ունենար ,տեսնե– Օաջոբգ օրը , գիւզացիք իմացան Բատուրի

Հոգ, ել լոզի նման կլոր կին մը; լով իր մաբգուն վիճակը , անոր մանկունակ ու­ ել իր էշին պատմութիւնը ՚, Անկէ ի վեր , գիլզին

Հ՚Բեռիֆ կր կոչէին, որովՀեաել ամէն անգամ րախութիւնը ։ մէջ, Բատուրը տունէն գուբս շատ չէր ելլեր՛. Գիւ­

որ տունի մր առնելէն անցնելու Ըէէաբ, կ՚ըսէր. • ֊•—՚ Կնի՛ կ ։ ։=~^ Մ ա՛րգ : —• Գալշաբթու քաղաք ղացի չար մարզիկ կր փսփսային իրարու ՝,

Գաւաթ մը գինի չկա՛՛յ քեռիին Համար, կամ՝ քե­ պիտի երթամ, նոր Հագուստներս պատրաստէ ; Գուն ո՞վ՝ էշով քազաք գացոզբ ով։

ռիին մուխ մը տուէք» • .. Գիլղացինեբր վարմ էին Ւ^նչ գործ ունիս քաղաքը ։ ~~–~ Գո^րծ ինչս է ՝Բեռի Բատուբ , ամ օթէն , իր գլխուն կարմ իր

անոր Հոգեբանութեան , իրենց մօտենալու ձեւին , կնիկ, պիտի երթամ, լմնցաւ։ - ֊ ֊ Մարգ, առանց ֆէսն անգամ նետեց եւ թազիքէ գլխարկ մր գբաւ ;

ել գիտէին թէ՛ ի՛նչ պիտի ուզէբ ՛Բեռի Բատուրր։ գործի մարգ քազաք չերթար ։ ք/ս կ՚երթամ : Լեռնե բու գայլր զայն գաբ ձետ, աղքատացա ց :

Օր մը, գիւղացիները Հաւաքուած՜ էին իր տան ք՚նչո^ւ։ Որ տեսնեն ՝Բեռի Բատուբ բ իր էշով,

առշ^եւ , Հետաքրքիր րազմ՛ութիւնբ կը գիտեր էշ կնիկ , Հասկցա*ր ; Թ • ՀԵՐՈ8ԵԱՆ

մը՝ ՛Բեռի Բատուրի դրան աո շ՝եւ : Բատուբ ուրախ = Ամա՛ն մարգ , ինչե՛ր կբխորՀ իս ։

էր 1 Կը դառնար ի ր է չին չուր^, կբ նայէր անոր Գոլն չես գիտեր, կնիկ, Հիմա ես ալ «մեծ» Հայհղւ Մխքղփխ եւսւտհաիմւ ջ

վրայ Հպարտօրէն ու երբեմն , ձեռքը կր տանէր մարգ եմ , մարգիկ րարեւ /լուտան , երր խօսիմ՝

խեղճ աւանակին կռնակին , կը չոյէր , կը լփէ լ՛ք մտիկ կ՚ընեն։ Կնիք ունիմ, կնիք, կնի՛ք, թո՜ւգթ

հ՜իծ^աղով մը կ՚ըսէր Հաւաքուած՜ բազմութեան, կը ստորագրեմ ։ ՚Հքախ քան պատերազմը, Միաիլլիի Հայութեան

երիտասարդ է այ» էլԸէ քուոա՛կ է, քուռա՛՛կ։ ՏՏ= Զըսե՚կս որ «վալի» պ իա ի գառնաս օր մր*** թիպ* կը Հտսնէր մինչեւ 60 65 ընտանիքի ։ Ունէ­

Կբ խօսէր, կը խնդար, ել Հպարտ որովՀե­ - Ինչո՛՛ւ չէ ; ին նախակրթական մը, Բարեգործականի Հովանա­

աել ինքն ալ, վերջապէս , է չ մր ունէր, եւ անոր Տեսնենք % ՛Բեռի Բատ ուր ը գոլռը բացաւ ոլ ւորութեան տակ , բաւ ական աշակերտներով եւ

վրա յ նստած" պիտի երթար քաղաք , մարզիկ զին­ գնաց գուբս ։ Կ^ոււլէբ երեւնալ գիւղացիներուն , լաւ ուսուցչական կազմով։ Կը պաՀ էին Հոգեւոր

քր պիտի տեսնէ ին ու բարեւէ ին : Ա՛լ առաքուան խօսիլ անոնց Հետ , կատակել , իմանալ թէ իր մա­ ^""էէ1՝ ՚^ԼՀ* ք*Բ ատենին , յոյն Առա^ե ո ր գ ր բարեա­

աղքատ Բատուրր էէր ՚ սին որքա ն քան գիտեն եւ ինչ կը խօսին ՚, ցակամ ութիւնն ունեցած է յատկացնել իրենց եկե–

—- Կնիկ, որ 1Իէս քիուրէնր իր ճերմակ ձին Տատեր ո ինքը կ բ չն ո ր Հ ա ւո ր է ին իր նոր պաշ­ գեցինհրէն մին, ուր, կիրակի եւ տօնական օրեր

ինծ՜ի տայ՝ ես այս էշս չեմ տար իրեն, տես, ա– տօնին Համար , ուրիշներ իր գնած էշբ կբ գովէին , կը կատարուէին Պատարագ եւ ա յլ ե կեգեց ական

կանշԴերր ինչպէս տնկած՜ է, ակռաներլլ ըսես՝ եւ Բաւոոլրը, ներքին ուրախոլթեամբ , մտիկ կ^բ~ պաշտամունքներ ։ Ս ր ի տ ա ս ա ր գ - երիտասարդ ու–

« մերճան »ի կը նմանին, մա՛լ է , կնի՛կ , մալ • • • նէր այգ բոլորը, կը ծխէր ու քալած աաենը մաս­ Հիներ չէին իսնտյեր իրենց աշխատանքը ։ Ունէին

Բատուրր կր գովէր իր էշը, գիւղացիներր կբ նաւոր կը Հ ազար1 ո րպէ սղի յա յանի ը^յել տայ իր նաեւ ակումբ մը , իր ճոխ գրագաբանով ՚,

դիտէին զայն իր մտնոլկի ցնծութեան մէէ\։ ներկա յութիւն ր ։ Ո ա քե ր ր չավւած ատեն կա բծես Պատերազմի վւոթոբիկը սակայն ,ինչպէս ա–

Աղէկ է , շատ աղէկ , ՛Բեռի Բատուբ , Աստ­ կբ Համրէր եւ շատ գանգաղ կերպով կը քալէր, մէն կողմ, Հոն եւս մարա^ է մեր խեղճ մոզովուր­

ուած՜ քեղի «մուրազ» մր տուած՜ է : ծանր մաբգու Հպաբտութեամբ ։ Կը քալէր գէպի գին "(լալացող կանթեղը։ ներկայիս Հազիւ 25 30

Եւ Բատուրր կ՚ոգեւորուէր, կ՚ուռէր, պեխերը վերի թագերը , կ՛ուզէ ր որ գիւզտցինեըը բոլորն բնտանիք Համրուոզ Միաիլլիի Հայութիւնը , կոր–

կ՚ոլորէր ու կր նայէր , կը նայէր իր պզտիկ , իր ալ տեսնէին զինքը * Նոր թագականը։ սընցուցած իր եկեղեցին ու գպբոցը, զրկուած է

նոր գնած– է չէ" վրայ • Կ՚անցնէր նեղլիկ փողոցէ մը, երբ իր գէմ ելաւ. նաեւ ազգային կեանքէ։ Գպբոցի ու եկեղեցւոյ

Բատուրր այնքան կը սիրէր իր էշը՝ որ սկսաւ Գա ըրին կարօն % չգոյութեան պատճառաւ, երբեմնի զուտ ազգա­

զարդարել զայն, վզին կապեց կարմիր Հիւայթան» , -— Բաբե՛ ւ, Բատուբ, ո՞*–բ այսպէս։ յին ջերմ մթնոլորտբ գոյութիւն չունի այլեւս .։

շարեց յոլլունքներ ու աչք չդպող քարեր , ճակա­ ^– Բարել կարօ , բարեւ , քիչ մը վեր կ՚ելլեմ ։ Համ ա յնքէն գրեթէ ոչ մէկ բնտանիք նիւթա­

տին վրայ նարօտի կապեր զետեղեց ու կլոր զան­ - Լսեցի որ քուռակ մբ առած ես, Հա՞։ կան եւ ֆիզիքական կորուստ չէ ունեցած վերջին

գակ մ րն ալ անցու ց վզէն։ Հա, Կարօ, ի՞նչ րնենք , պէտք է, պէտք*** սլատերտզմի Հետեւանքով ւ Նոյնսլկս եւ զրաւման

Որ քաղաք երթամ , պիտի տեսնեն որ ՛Բեռի - Մինակ քուռակը չէ, լսեցի որ՛** էԲւ^^է" 1 էէ գանուած Հայ մը , որ ուզզակի կամ

Բատուրր ոտքով քալողներէն չէ, ես ալ մարգ եմ, Ե ս ի^նչ բնեմ , Կարօ , ^ոզովուբգը ուզեց ։ անուղղակի գործակցած բԱայ թշնամիին Հետ։

ես ինչո՞վ պակաս եմ Իհէս իիուըէնէն , կամ ՄաՀ– Տատ ուրաիս եմ , Բատուբ , կամաց-կամաց Հա յերբ մեծ մասով պատուաւոր արՀեստա–

տեսի Պօղոսէն , կը կրկնէր ինքնիրեն, ձեռքը իմ բաբեկամՂէեբս մեծ մարգ կը գառն ան ։ ւորնեբ են։ Փոքր թիւ մը միայն բարձր գիրքերու,

տանելով բերնի վրայ ծռած պեխին; Ու– իր չար է՛ , կարօ , աշխրՀքի բաներ ր ա յսպէս են , տիրացած է , իսկ մԿւացեալեեբը թէեւ ոչ բաբեկե՛

բախտէն , Վ^եռի Բատուրր , այգ տարի թաղական օր ս բ աղքատ , օր մր Հարուստ , օր մ բ մեծ * * • ցիկ, սակայն ներկայ պայմաններով ինքնաբաւ են

խորՀուրգի անգամ բնտրուեցաւ , իր անունով կնիք Բատուրր , իր խօսքեր բ բսաւ Հանգա բա ո լ, տնտեսապէս ; Հոս, տեղին է յիչել Տոքթ՛ Նաւա­

մբ շինեց ոլ գբաւ գրպանր, վազեց Հոս ու Հոն , սկսաւ քալել, մեծ մաբգու Հովեր առնողի մը սարդ Տէ յի րմէնճեանր ( Ատավւազարցի ) որ ոչ

մտաւ տուներէն ներս, իմացա ց իր նոր պաշտօնը , նման ւ Գարբին կարօն նայեցաւ անոր ետեւէն^ միայն Հայերուն, այլեւ Միաիլլիի եւ շրջակայ

ուրախացաւ , աո եցաւ , նո յնիսկ իր կինը գվէկ&ո ո Լ մտածեց որ այղ պզտիկ մարգը ինչու մէկէն ի մէգ գիւղերու բոլոր բնակիչներուն Համակրութիւնն ոս

Fonds A.R.A.M