Page 164 - ARM_19-1945_03
P. 164
2. Յ Ա Ռ Ա Ջ
ՊԱՏԵՐԱԶՄ ԵԻ Ի Ա ՚ Լ Ա ՚ Լ Ո Ի Թ Ի Ի Ն թոիր»1ՎՈ, երէկ եի այսօր ՄԵՌԱԾ ՖՐԱՆՍԱՑԻ Հ Ա Մ Ա Ր աա
կաղգռյրի էր ընկողմաներ Հայրենադարձ ԼՐԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՕԲԱՐԻՆ 3>իւմ է լ - Լիբօս (Ա<եէնի շրշան) գործարանա
ռազմագերին , մենաւորիկ տանձենիին ժլատ շու ԾԱԼՔԵՐԸ յին շրջանը ծանօթ է մեր Հայրենակից աշխաաա֊
քին , ծոցը դաշտին , ու. վերացեալ նոր յոյսերու , արներէն շատերին, որ Ֆբանսա իրենց աոաջին
լոհ սի լհեբ ու բեղուն Հուրով եւ Հեշտալի անգոր - մուտքը այգ շրջանի գործարաններն են Հիւրըն -
ըութեան երկնասաՀան մեղեդիով, 1լը ծծէր աղն կալել :
ովկիան ո սին կենսապարգեւ ու բարերար , բոյրե– « Պայքար»/), որուն լձուահ է Թուրք 1/ւ։ււ1ււք \,երկայիս երկու Հայ ընտանիքներ միայն կան
ըուն մէչ^ արեւախանձ , խոտերուն մէչ՝ երաշ - լը , Օունիսէն ի վեր , ո՛չ «բերում» է , եւ ո՛չ «ա– Ւ՚Օյ՚Շւ– - քսաշ1&\Տում •. Մէկը այր եւ կին Բարունակ–
աաՀար , ուր յուլաբար եւ տրտմօրէն ոսկեճա - ռաչագրութիւն» : Ո՛չ ա ր դ ի ւ ն ք հ)որՀրդային եան (Պուրսայի շրջանէն) , միւսր՝ րսիկ Խար բեր
մուկ պարարտ կովեր կ՛որոճային չոր կիրին Հետ , ծաւալումին յ ոչ ալ ձգտՈՆմ մլլ՝ թուրք կարգերը դի շրիւնէն , Աաանա մեծցած ՎաՀան Թորիկեան ,
յոյժ յոռետես մտաՆո ւմներ : պատշաճեցնելու Սան Ֆրանչիսկոյի ԱաՀմանա - (կինր ՏԼԷյթունցի) , Հայր չորս ղաւակների։
Անժու երկրին երկինքն ամբող^ լոկ կապոյտ գրութեան : Ինչ որ կր փորձու ի այսօր իբրեւ բա– Մեր երկու Հայրենակիցն էլ բանուոր Ֆիւ֊մէլի
էր, անապական եւ չէր ցոյց աար ճերմակ ամպի նավէճ , կր թելադրուի մէկ կողմէ անՀատական ու գործարանում : Թորիկեանի անդրանիկ զաւակն է
ոչ մէկ ծուէն թափառական , ու տարօրէն Հեռացեր խմբակային շաՀերէ, ու միւս կողմէ՝ նոյնքան ՏովՀանը։ Այգ շրջանում ո՞վ չի ճանաչել նրան ,
էր, տեղավախուեր եւ խորացեր , ու կը թափէր անձնական ու անխոստովանելի ցանկութիւններէ : Հայկական խոՀուն աչքերով միակ Հայ պատանին
գերարորրոք աբեդակէն՝ արամ ազդեան րարկ Ոմանք, մտաՀոգ են իրենց աթոռներոլ ապաՀո - ղաղմազգի օտարականների մէչ՝։
բորբ բոցեր։ Ա՚իիցին մէչ, ոչ մէկ էակ, ոչ իսկ վութենէն , ուրիշներ յուսալից՝ որ ներկայ պա յ– ՏովՀանը առաջինն է եղած դպրոցում , առաա
մէկ իր կր չարէետկէր - լուռ էր չոր** դէս եւ աւանն մաններլլ թոյլատոլ պիտի րլ/ան ՀչՆււր Հոսեցնե - 2ինը մարզանքի եւ այլ խաղերում : Երբ բազման
ալ աիւանղորրի անուշ նիրՀ ով Հանդարտ պառ - լու» է քաղաքական Համ սղումներ կամ Հակումներ, դամ ընտանիքը ապրեցնելու Հողր՝ Հազիւ նաիւա–
կեր : ոսկեզօծ դաշտին խորը, Հայրենադարձ կբ ՀրաՀրեն գրչապայքարբ, ու կր տեսնես որ կրթարան աւարտած՝ նրան տանում է գործարան
ռազմագերին Համակ երգ էր ,• Համր երդր վըս~ վէճր ստացեր է աղտոտ լաթերու ցուցադրութեան ուր նա թէ աշխատում է, թէ Հետե լու մ գործարա
տաՀութեան եւ նոր կեանքին : Հանդիսաւոր առիթ մր : Լրագրող ու երեսփոխան , նի արՀեստից ղասրնթացքին , միշտ յաքոզա թե -
Եբենոսի սեւ մաղերով մեկներ էր ան ՚էէպի իրար կր. մրոտեն թերթերոլ մէէ՝, ՀաԼՔէ կուսա - նէ յաջողութիւն ցատկելով :
ճակատ ու գերութեան ա անէանքն եր ո ւ տարտարո կիցներ ու ՀՀընգգիմ ագի րնե ր» կր ՀայՀոյ են իրա - Գործարանի ղեկավարութեան ղանձն է պա -
սէն եկեր ժօռատ • Հինդ տարիներ , սիրտն էր եղեր բու՝ Աղդ– Ժողովի մէ^, դիմակներ կր պաարռ - տանի թորիկեանր :
խոր վիշտերով միշտ ալեկոծ եւ Հոգին յեղց թա - ուին, ու ղղուբտուքր կ՝առնէ վէ՚ղովիչ Համեմա Այդ բաւական չէ իրեն, նա աւելի մեծ երազ
ռանչնեբով՝ բիկր անէծքի անշէ^ Հնոց . էոլթեամ– տութիւն : ներ ունի։ Ելեկտրօ - մեքենագէտ է ուզում լինել :
բչշ վՀաաեր էր խելացնոր մարդկութենէն եւ նող– Տանը , Հարց պատասխանի գրաւոր դասեր է առ -
քաոսէն ,
կացեր անոր երկնած դժոիւըմբեր մ ութ ֊Ո է է(Ը Աէքէ անցուցէք թուրք թերթերը Օունիսէն նում , յաշող, իր Հաւատքը մեծ է, միՀւչեւ ճար -
մինչեւ Սեպտեմբերի
բայց տոկուն է մարդ էակր որ էլ Ընկրկի ինչ շեշտ ու գոյն կէսր , ու պիտի տեսնէք՝ թէ տարադէտի աստիճանի պիտի Հասնի։
փոխելով, Հգեմոկրատութեան» Այո՛, բայց... եչ,, կիրւը , ուր ծ՛՛՛ուել ու ապրել
"՚^քէ "՚" հ.(Լ յ Ո է ս ա յ ^ ւ հ.(Լ կառլ\է՛ իաէալի , կ ելլէ շուրչ\ Հանդարտ ու տեսական խորՀրղա&ութիւն - է ինքը երկունք է ապրում , կորցրել է իր ազա
ոտքի : , տանձենիին աղ֊
ներ , կուղան կր յանգին ուրդի պաշտօնական մե - տութիւնն ու– գերիշխանութիւնը :
Հայրենադարձ ռազմագերին
նամարտին % ճակատամարտին , աւելի ճիշդ Հ Ֆրանււան ուզում է աղատ ապրիլ, Յ՜րանսան
կաղկ շուքին, ծոցը դաշտին, ուր կչլ մն$էր խա -
ճշդենք, անմիչապէս, թէ ներկայի իրարան չի կարող ազատ չապրիլ։
ւլա տլո լթ ե ան տաղ ոնծադին , աՀա դա բ<ճեալ կեաե–,
ցում ր միայն թե բթեր ու կողմէ ստեղծուած֊ «շար Պարտուե՞լ է պետութիւնը, աղատ է Ֆրան -
քին դարձեր ու դտեր էր իմաստն անոր, Համող -
ժում» չէ։ Համաձայն կառավարական թելադրու սացիի Հոգին;
ուած որ՝ մարդկութիւնր պիտի կերտէ աշխարՀ
թ ե ա ն , ու Մամուլի Միութեան հ ր ա հ ա ն գ ի ն ՝ «դե
^Ը. " Ո Բ 1 /Հ^իաւրՀ մր նոր, ուր ամէն ոք պիտի Մաքի Թիկունքէն զարնել թշնամին , Հար
մոկրատ ականաց ում»ի Նարաւբ, տրտմաղրու -
տաքնայ , պիտի ուտէ, եղբայրական Հ ե ր >է դորո - թել ճանապարՀր ազատարար բանակի , եւ որ գըլ–
թիւններ պատրաստելու ու աչքի փոշի ցանելու
վով սւիաի "էրէ * պիտի զատէ , փոխան ռումբի խւսւորն է, իր արիւնով զնել իր աղաաութիւնր :
միից պէաք է նկատել։ Ուրեմն, մէկ կողմէ՝ օ -
պիտի լսէ ովսաննաներ , երաժշտութիւն , ու շա - Մ ա ք ի ն իրեն է քաշում բո չոր ազատատենչ Հո–
րօրել ժողովուրդը, ու միւս կողմէ՝ ճշդել, թէ
բիքին , նախանձին տեղ ՝ պիտի սորվի լոկ բա– դիներբ, ու պատանի ք&որիկեանի երակներում,
թ-ուրքիոյ ներքին կեանքին մէչ նոր յեղաշրջում
բութիւն ՚. մօր կոզմէն Զէէյթունցիի արիւն է Հոսում : Հյաա է
մը կը սկսի , երկիրը ու իր վարչաձեւր պատչա -
Համատարած ոճի րն րնդ միշտ պիտի րլ լ ա ^ք երիտասարդ , Հազիւ \ 7 տարեկան ; %$*նոդնեբբ * » .
ճեցնելոլ Համար Միացեալ Ազգերու քաղաքական
մեղմէ Հեռու, պիտի չեռան օդանաւեր նման Հըս– Գործարանում Համարեա երիտասարդ չէ մ՛ ո–
Համ սղումներուն :
կայ կաթսաներու; Նոր աշխարՀբ պիտի ճանչեայ նացեր, ք1ր Հա յրեն ակից եւ դրաց ի Վ^աՀ է / * ա բու =»
ոչ կո ւ ր ու կազ , որբ ու այրի, աո րոմ՚եալ ոտք ,* Անգարա , առաւելապէս մտաՀոգ Աղգ ՚ Միու նակեանբ եւս լքւսք|ւ է բարձրանում :
ուռած սրունք եւ ստուերներ սովաՀար ի , ո չ խե–– թեան սարսումէն , այս նոր փորձով կ՛ուզէ կան - Մաքիի ըմբոստ, Հայրենասէր երգերը մինչեւ,
ղակ, խուզուած գանկեր, փքան ւիորեր , պատ - եակա՝տ՝1ՐկրԼի ^^ք/՛՛՛/^––֊քէ^-^Բ^ եոեն են Հասնում ք քուն ու դադար չո^նի ՚,
ռած երանք , զիստ կապուտակ եւ ոչ ալ մերկ ու 1940—1945, փորձով տեսաւ՝ իժէ երկիրր Հեռու էր 7Ի ։քի գիշեր ի զար ծ^հոդներս սպասում՝ են
մսաթափ , սարսռալից ող^ կմախքներ , ոջլակեր ներկայացնելէ «մէկ զանգուած մէկ Հոգի », ՕովՀ անի վ եբաղարձին % \,ա փախել Է տունէն
մ որթ , թանչք ու խիթեր եւ ծերացած պարմա - այնպէս՝ ինչպէս կ՝ ո լզէ ր Հաւատալ ինք, ու կ՛ու միանալու Համար Ազատների ընտանիքին :
սիներ ; զէ ր որ Հաւատան ուրիշներ : Պատերազմի վեց տա 1944 Օդ ոստոս , ղաբնում է Մաքին թշնամու
մանաւանդ , պիտի չըլլայ յօսնումն ան - րիներու ընթացքին , Անգարա չկրցաւ փաթթեք իժիկունքին , կտրում է Մաքին թշնամու նաՀան^ի
՚ ո է֊Ր յ ^ ո յ ս աղջկան , որ անսուաղ, նեցուկ իր տան, թարախոտ այն վէրքերը՝ որոնք երեւան եկան լուռ ճանասլարՀր , ու Թորիկեանր կռուող է ; Օգոստոս
տաս տարեկան՝ իր մարմինբ վարձու կոլտայ , ու գործնական «ելոյթներով» , իսթանպուչի , իզ. 15 17/» կռիւներում Թորիկեանն ո պան լ ում է ո չ
ծառերուն տակ , շերտ մր Հացի , ու կորակոր , աի ՚ Ղ ՚ Ր է ՝ Անգարայի ու Ատանայի մէչ՝, առաւելապէս թէ Գերմանների , այլ մ՛իլ\ւսների գնդակով : «Ար
ՔեՐԸ Գոօ * "1ԻՐԿ շրթներով , առանց լացի, թէ Համայնավար բէիքներոլ կողմէ, որոնք կ՚ազէին դէն վիրաւոր , դեռ շարունակում՛ էր կրակել» ,
անտարբեր թէ անՀամ բեր ,ե լվա սա ակն ալ կուրծ տապալել ներկայ կառավարութիւնը, ու ենթար - վկայում են իր զէնքի ընկերները : Ա^ԱՇԱՇ -
քի" սեղմած՝ կր յանձն ու. ի մ իսի ցաւին , ղինուոա կուի/ «Արեւելքի Ս՚եօ դրացիին» : 1941 է ասդին , օ1՚ե>՚ՏՏ6Տձ՛ 82 սպանուած է տալիս , ՚Հ4ր կամաւոր :
րին տակ անասնացած : Հէդ էակին այս տաժանքր, միայն Պոլսոյ մէչ, 700 հ ա մ ա յ ն ա վ ա ր պ ա ր ա գ լ ո ւ խ Ազատութեան արշալոյսը ոսկեզօծում է ՛եւս Հա -
տառապանքը խաչելութեան՝ նախատինք են եւ ա՛ ներ կը մնային ոստիկանական Հսկողութեան տակ : "՛ակների անթաղ դիակների գեռ թարմ արիւնը։
նարգանք թէ Աստուծոյ թէ մարդկութեան։ Մասնաւորաբար Արեւելեան ա Հարաւ - արեւ ել ֊ Թո րի կետն ի դիակր յանձնլում է ծնողներին :
Պիտ ի չբլլան ելից ճ ամ բոլ զնդա կա Հ ա բ մա յ - եան նաՀանղներոլ մէ^, ձերբակ ալութիլններ տե Իր թաղումը արտակարգ Հանգամանք է առ՛նում :
բերուն քով ու վիրաւոր , Հռնդա լիս քոյրիկնեբոլ ղի կ՚ունենան մինչեւ Հիմա։ 8 Սեպտեմբերի Փակում են գործարանները , խանութները , ներ -
պաղատանքով խռովայոյզ եւ անժպիտ , լուռ տբ ա « Սօն Փոսթա» կը Հաղորդէ , օրինակ, թէ Համայ կայ են դպրոցի աշակերտները։ Ոչ միայն քսւա^Ք
ղեկներ շվաթաՀաբ , որ մենացեալ , անգոսնումի նավար երեք պաշտօնեաներ ձերբակալուած են Ա– Լւեօտ, այլ ամբոզշ շրիւնի ժողովուրդն է գալիս
նայուածքներով, լուրք, անբարբառ , եւ զիտա - աանայի մէ^, իբրեւ ղաւաճաններ՝ որոնք կ՚ուղէին
հէ՚Յ Ւսքս1էս մեծեր , անչափելի տառապանքին , տապալել ներկայ կառավարութիւնը։ Տիարպաքր– Ա ան էէէբանչիսկո յ ի \)աՀ մ՛ան ա դր ո ւթ՛եան սա ո»
անոք , թշուառ ու աՀաւո բ եւ ան իմ աո տ ի բենց րի եւ Ու րֆայի ճամբով Ա ուր իա ապաստանած բագ ր ութ հնէն վեր^ , Անգարա յի մաաՀ ո գութ իւնե–
կեանքին՝ կբ դառնան միշտ նոյն յանկերդին , Թուրքեր (նաեւ զինա ո բներ) , կբ յայտն են՝ ՝ թէ ՐԼՀ Դէսէէ՛ « Դ ա 1 1 լ ք ՚ ա Ա » իրենց ընթացքին մէ^^ սեւե–
միշտ նոյն Հարցին - «ինչո^ւ ապրինք սպսուՀե - իբրեւ Համայնավար Հարիւրաւոր «Հայրենակից . ռեցան մ ո զո վր գա վար յեդա շբԳում ի մ բ կա րե լիու
տեւ , ինչպէ^ս ապրինք մենք առանձինդ : ներ» յանձնուած են Պատերազմ . Ատեաններու; թեան վրա յ : Ատկէ Հ ր ա պա ր ա կա յին բոլոր ա յն
Նորակառոյց աշխարՀին մէք, բաղմաՀաղաբ Աւելի թարմ ու բաբախուն օրինակ մը, . «Թան»ի ելոյթները , որոնք տեղի ունեցան ք&ոլրք ԱգԳ *
ւոգ^իկ ու կին պիտի չերթան աշխատելու թշնտմի ի խմբաղրապետ Զ.եքերիա Աերթէլ, 21 Օգոստոսի Ժ"դովի | 4 Օղոստոսի նիստին , բնդմէ^ երեսւիո»
յաղթանակին՝ ա աժ անաղին , նուաղ , կթոտ , աղ - խմրա դրականով կբ վկայ/՝ թէ «թուրք օրէնքն ե - իւ անն եր Րտնան Մէնաէրէո $)ու.աա ՝&էփրիլւԻ 1
տեղածուփ եւ անօթի, բայզ Հեստ, ըմբոստ՝ անսյա բու դիկտատորական մտայնութեան Հետեւանքով՝ եւ /ղճէպ Փէբէր ֊ – Միսմթաղ կօքմէնի :
դորոյն պաՀակին դէմ վատ, անոգի։ Հարստու թերթեր կր ւիակու ին , զիրքեր կր Հաւաքուին , ու Համաձայն Աանան Մենտէրէսի, փթուրք Հիմ՛
թեանց անպէտ վատնամ , փճացումն եր պ ի տ ի չ ըլ - Իրհ՚եց Համոզումներուն պատճառով կբ ձեր բա - նական կաղմտկե րպութ ե ան օրէնքբ տ ե ս ա կան օր էն
լան եւ գլխիկոր , անօգնական որբ , ոբբուՀ ի պիտի կա/ուին ու ոստիկանական Հսկողութեան տակ կր զ. եմ ււ կր ա տիկ Հ ի մե բու վ ր ա ք մի այն Հ ա ս տ ա ա ա ծ է
ւԸԼԼաս ՝՝ Փոխան արեան՝ որդան կարմիր աո տա սլաՀոլին կարգ մր Հայրենակիցներ »: արդի վւսրչւսձեւբ : Հալքը , տեսակ մը միաՀեծան
դիեի պիտի Հոսի, խաւարի տեղ ւզիաի իշխէ որո ր* իշխանութիւն 1ֆ , որ կորսնցուցա^– է յեդաշր^ական
ծառոլթիւն շքեղ էոյսի% րանորոգ մարդկութեան մր մեծ ՚է^րելքին Հրա իր բոլոր Հակումները» ւ Աւելորդ է ճշդել, թէ այս
մաՀկանացու,
Պ իա ի չըէէա յ նուաստութեան , ստրկութեան շափառ։ Ով միամիտ , ատելավառ մարդկու - յա յտաբարութ իւննե ր ր աղմուկ ու աննախընթաց
մ արդուն պ ի–
ոլիղծ ոսկեդար , ամ են ուր եք մարդ բ թիւնբ միշտ խելագար , ղազան ու վլվլու֊^1 առա^ բերին Ազգ* Ժողովի սրաՀին մէ^ ,
ւոի բլլայ եղբայբ արդար * մարդբ դերմարզ պիտի վատ , ազաՀ , անգութ , արծաթապաշտ պիտի ու \,ախազաՀին միֆամտութեամր միայն՝ կարելի
ւ Ը Լ Լ ա յ ճ բիրա ու վայրագ , միաՀեծան , պիւոի բլ - կռուի, յաւեբժաւզէս , սլիտի՛ րլլայ յտւ1տ ան - դարձաւ կանխել աւելի.,, պատկերազարդ վիճա
լայ մարդ իսկականդ աստուածատիպ եւ իրական։ Հ աշտ » : բանութիւն մը րնդ մէը կողմերուն։
Պիաի չբլլան փլուզումներ , վաճառք մարդու, Արփագունի խոտերուն մէՓ, տանձենիին ժլատ Բ՝ուրք կառավարութիւնը չարիք չգտաւ պայ»
անՀատա
հայրենիքի՛ պիտի ՝ըԱայ դնաՀատում արնեբ ՝ քա շուքին, Հայրենադարձ ոաղմաղերին , ունկնդրեց քարը Աամուղին փոխադրելու կարելիութեան մէ^^
կեն ադբա -
կան արժանիքի : Պիաի չըէէա" քաղցաՀ : լուռ, տրտմաղին , ապա կրկին Հաւատաւոր ու լոկ այն պատճառներով՝ ո ր ա ) րսչս օտարին
ղաքացի , գերի , զինուոր , որ խուզաբ լաւատես, Հպարտ, ժպտուն՝ ըսաւ անոնց * «/՛արի այԳ ԳՐւ\աւՂայՔաՐԸ ս11՛1ՈI՛ դառնար փաստ ու նշա՛
նոցներ եւ կամ կրծեն մարդու ոսկոր կովեր ոսկեգիսակ եւ իմաստուն , այ՛լ յոռետես , նակ, դէպի էա/ե ժ՜ողովրդապետութիւն Անգարա–
X թերաՀաւաա եւ յուսաՀատ փիլիսոփայ, գոլք յի լա յնամ տ ութ եան •> բ) ի Հարկին կարելի պիաի
Կովերն իսկոյն յառաջացան , դաշտի մարդուն Հեգնանքով կ՚անցնիք կ՚երթաք , կ՛արղաՀատիք ըլլար դադրհցնել պա յքաբբ՝ Հ ամ աձա յն Ա՝ ամ ուլի
կարեկցեցան, երեք բերան բառաչեցին եւ Հեռա - մարղուն վրայ, մարդր սակայն, լալ իմացէք , օրէնքներուն, գ) ԲանաւԼԷՏբ պիաի փաստէբ ողի
ցան Հ եզ ու անձա յն , Հ անգարտաքա յլ , ճօճեմա - ազնիւ , պարկեշտ , սուրբ կր ծնի , քիչ Հ ոգիներ մտութիւնը Հալքին , որ 1լ ամբաստանուի իբրեւ
կան , բա յց Հարցական ու ասլշաՀար * «ա ա ո ա պ ա - կ՚ըլլան Հրէ չ եւ վատասիրտ կամ վայրենի »: մ ենատէբ ։ V–֊
կ°ծ ռազմագերին կր Հաւատայ վսւոաՀաբար վե ա ԱՐՇԱՒԵՐ ԽԱՆԷՏԱՆԵԱՆ
ԱՐՄԷՆ ԱՄԱՏԵԱն
Fonds A.R.A.M
ՊԱՏԵՐԱԶՄ ԵԻ Ի Ա ՚ Լ Ա ՚ Լ Ո Ի Թ Ի Ի Ն թոիր»1ՎՈ, երէկ եի այսօր ՄԵՌԱԾ ՖՐԱՆՍԱՑԻ Հ Ա Մ Ա Ր աա
կաղգռյրի էր ընկողմաներ Հայրենադարձ ԼՐԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՕԲԱՐԻՆ 3>իւմ է լ - Լիբօս (Ա<եէնի շրշան) գործարանա
ռազմագերին , մենաւորիկ տանձենիին ժլատ շու ԾԱԼՔԵՐԸ յին շրջանը ծանօթ է մեր Հայրենակից աշխաաա֊
քին , ծոցը դաշտին , ու. վերացեալ նոր յոյսերու , արներէն շատերին, որ Ֆբանսա իրենց աոաջին
լոհ սի լհեբ ու բեղուն Հուրով եւ Հեշտալի անգոր - մուտքը այգ շրջանի գործարաններն են Հիւրըն -
ըութեան երկնասաՀան մեղեդիով, 1լը ծծէր աղն կալել :
ովկիան ո սին կենսապարգեւ ու բարերար , բոյրե– « Պայքար»/), որուն լձուահ է Թուրք 1/ւ։ււ1ււք \,երկայիս երկու Հայ ընտանիքներ միայն կան
ըուն մէչ^ արեւախանձ , խոտերուն մէչ՝ երաշ - լը , Օունիսէն ի վեր , ո՛չ «բերում» է , եւ ո՛չ «ա– Ւ՚Օյ՚Շւ– - քսաշ1&\Տում •. Մէկը այր եւ կին Բարունակ–
աաՀար , ուր յուլաբար եւ տրտմօրէն ոսկեճա - ռաչագրութիւն» : Ո՛չ ա ր դ ի ւ ն ք հ)որՀրդային եան (Պուրսայի շրջանէն) , միւսր՝ րսիկ Խար բեր
մուկ պարարտ կովեր կ՛որոճային չոր կիրին Հետ , ծաւալումին յ ոչ ալ ձգտՈՆմ մլլ՝ թուրք կարգերը դի շրիւնէն , Աաանա մեծցած ՎաՀան Թորիկեան ,
յոյժ յոռետես մտաՆո ւմներ : պատշաճեցնելու Սան Ֆրանչիսկոյի ԱաՀմանա - (կինր ՏԼԷյթունցի) , Հայր չորս ղաւակների։
Անժու երկրին երկինքն ամբող^ լոկ կապոյտ գրութեան : Ինչ որ կր փորձու ի այսօր իբրեւ բա– Մեր երկու Հայրենակիցն էլ բանուոր Ֆիւ֊մէլի
էր, անապական եւ չէր ցոյց աար ճերմակ ամպի նավէճ , կր թելադրուի մէկ կողմէ անՀատական ու գործարանում : Թորիկեանի անդրանիկ զաւակն է
ոչ մէկ ծուէն թափառական , ու տարօրէն Հեռացեր խմբակային շաՀերէ, ու միւս կողմէ՝ նոյնքան ՏովՀանը։ Այգ շրջանում ո՞վ չի ճանաչել նրան ,
էր, տեղավախուեր եւ խորացեր , ու կը թափէր անձնական ու անխոստովանելի ցանկութիւններէ : Հայկական խոՀուն աչքերով միակ Հայ պատանին
գերարորրոք աբեդակէն՝ արամ ազդեան րարկ Ոմանք, մտաՀոգ են իրենց աթոռներոլ ապաՀո - ղաղմազգի օտարականների մէչ՝։
բորբ բոցեր։ Ա՚իիցին մէչ, ոչ մէկ էակ, ոչ իսկ վութենէն , ուրիշներ յուսալից՝ որ ներկայ պա յ– ՏովՀանը առաջինն է եղած դպրոցում , առաա
մէկ իր կր չարէետկէր - լուռ էր չոր** դէս եւ աւանն մաններլլ թոյլատոլ պիտի րլ/ան ՀչՆււր Հոսեցնե - 2ինը մարզանքի եւ այլ խաղերում : Երբ բազման
ալ աիւանղորրի անուշ նիրՀ ով Հանդարտ պառ - լու» է քաղաքական Համ սղումներ կամ Հակումներ, դամ ընտանիքը ապրեցնելու Հողր՝ Հազիւ նաիւա–
կեր : ոսկեզօծ դաշտին խորը, Հայրենադարձ կբ ՀրաՀրեն գրչապայքարբ, ու կր տեսնես որ կրթարան աւարտած՝ նրան տանում է գործարան
ռազմագերին Համակ երգ էր ,• Համր երդր վըս~ վէճր ստացեր է աղտոտ լաթերու ցուցադրութեան ուր նա թէ աշխատում է, թէ Հետե լու մ գործարա
տաՀութեան եւ նոր կեանքին : Հանդիսաւոր առիթ մր : Լրագրող ու երեսփոխան , նի արՀեստից ղասրնթացքին , միշտ յաքոզա թե -
Եբենոսի սեւ մաղերով մեկներ էր ան ՚էէպի իրար կր. մրոտեն թերթերոլ մէէ՝, ՀաԼՔէ կուսա - նէ յաջողութիւն ցատկելով :
ճակատ ու գերութեան ա անէանքն եր ո ւ տարտարո կիցներ ու ՀՀընգգիմ ագի րնե ր» կր ՀայՀոյ են իրա - Գործարանի ղեկավարութեան ղանձն է պա -
սէն եկեր ժօռատ • Հինդ տարիներ , սիրտն էր եղեր բու՝ Աղդ– Ժողովի մէ^, դիմակներ կր պաարռ - տանի թորիկեանր :
խոր վիշտերով միշտ ալեկոծ եւ Հոգին յեղց թա - ուին, ու ղղուբտուքր կ՝առնէ վէ՚ղովիչ Համեմա Այդ բաւական չէ իրեն, նա աւելի մեծ երազ
ռանչնեբով՝ բիկր անէծքի անշէ^ Հնոց . էոլթեամ– տութիւն : ներ ունի։ Ելեկտրօ - մեքենագէտ է ուզում լինել :
բչշ վՀաաեր էր խելացնոր մարդկութենէն եւ նող– Տանը , Հարց պատասխանի գրաւոր դասեր է առ -
քաոսէն ,
կացեր անոր երկնած դժոիւըմբեր մ ութ ֊Ո է է(Ը Աէքէ անցուցէք թուրք թերթերը Օունիսէն նում , յաշող, իր Հաւատքը մեծ է, միՀւչեւ ճար -
մինչեւ Սեպտեմբերի
բայց տոկուն է մարդ էակր որ էլ Ընկրկի ինչ շեշտ ու գոյն կէսր , ու պիտի տեսնէք՝ թէ տարադէտի աստիճանի պիտի Հասնի։
փոխելով, Հգեմոկրատութեան» Այո՛, բայց... եչ,, կիրւը , ուր ծ՛՛՛ուել ու ապրել
"՚^քէ "՚" հ.(Լ յ Ո է ս ա յ ^ ւ հ.(Լ կառլ\է՛ իաէալի , կ ելլէ շուրչ\ Հանդարտ ու տեսական խորՀրղա&ութիւն - է ինքը երկունք է ապրում , կորցրել է իր ազա
ոտքի : , տանձենիին աղ֊
ներ , կուղան կր յանգին ուրդի պաշտօնական մե - տութիւնն ու– գերիշխանութիւնը :
Հայրենադարձ ռազմագերին
նամարտին % ճակատամարտին , աւելի ճիշդ Հ Ֆրանււան ուզում է աղատ ապրիլ, Յ՜րանսան
կաղկ շուքին, ծոցը դաշտին, ուր կչլ մն$էր խա -
ճշդենք, անմիչապէս, թէ ներկայի իրարան չի կարող ազատ չապրիլ։
ւլա տլո լթ ե ան տաղ ոնծադին , աՀա դա բ<ճեալ կեաե–,
ցում ր միայն թե բթեր ու կողմէ ստեղծուած֊ «շար Պարտուե՞լ է պետութիւնը, աղատ է Ֆրան -
քին դարձեր ու դտեր էր իմաստն անոր, Համող -
ժում» չէ։ Համաձայն կառավարական թելադրու սացիի Հոգին;
ուած որ՝ մարդկութիւնր պիտի կերտէ աշխարՀ
թ ե ա ն , ու Մամուլի Միութեան հ ր ա հ ա ն գ ի ն ՝ «դե
^Ը. " Ո Բ 1 /Հ^իաւրՀ մր նոր, ուր ամէն ոք պիտի Մաքի Թիկունքէն զարնել թշնամին , Հար
մոկրատ ականաց ում»ի Նարաւբ, տրտմաղրու -
տաքնայ , պիտի ուտէ, եղբայրական Հ ե ր >է դորո - թել ճանապարՀր ազատարար բանակի , եւ որ գըլ–
թիւններ պատրաստելու ու աչքի փոշի ցանելու
վով սւիաի "էրէ * պիտի զատէ , փոխան ռումբի խւսւորն է, իր արիւնով զնել իր աղաաութիւնր :
միից պէաք է նկատել։ Ուրեմն, մէկ կողմէ՝ օ -
պիտի լսէ ովսաննաներ , երաժշտութիւն , ու շա - Մ ա ք ի ն իրեն է քաշում բո չոր ազատատենչ Հո–
րօրել ժողովուրդը, ու միւս կողմէ՝ ճշդել, թէ
բիքին , նախանձին տեղ ՝ պիտի սորվի լոկ բա– դիներբ, ու պատանի ք&որիկեանի երակներում,
թ-ուրքիոյ ներքին կեանքին մէչ նոր յեղաշրջում
բութիւն ՚. մօր կոզմէն Զէէյթունցիի արիւն է Հոսում : Հյաա է
մը կը սկսի , երկիրը ու իր վարչաձեւր պատչա -
Համատարած ոճի րն րնդ միշտ պիտի րլ լ ա ^ք երիտասարդ , Հազիւ \ 7 տարեկան ; %$*նոդնեբբ * » .
ճեցնելոլ Համար Միացեալ Ազգերու քաղաքական
մեղմէ Հեռու, պիտի չեռան օդանաւեր նման Հըս– Գործարանում Համարեա երիտասարդ չէ մ՛ ո–
Համ սղումներուն :
կայ կաթսաներու; Նոր աշխարՀբ պիտի ճանչեայ նացեր, ք1ր Հա յրեն ակից եւ դրաց ի Վ^աՀ է / * ա բու =»
ոչ կո ւ ր ու կազ , որբ ու այրի, աո րոմ՚եալ ոտք ,* Անգարա , առաւելապէս մտաՀոգ Աղգ ՚ Միու նակեանբ եւս լքւսք|ւ է բարձրանում :
ուռած սրունք եւ ստուերներ սովաՀար ի , ո չ խե–– թեան սարսումէն , այս նոր փորձով կ՛ուզէ կան - Մաքիի ըմբոստ, Հայրենասէր երգերը մինչեւ,
ղակ, խուզուած գանկեր, փքան ւիորեր , պատ - եակա՝տ՝1ՐկրԼի ^^ք/՛՛՛/^––֊քէ^-^Բ^ եոեն են Հասնում ք քուն ու դադար չո^նի ՚,
ռած երանք , զիստ կապուտակ եւ ոչ ալ մերկ ու 1940—1945, փորձով տեսաւ՝ իժէ երկիրր Հեռու էր 7Ի ։քի գիշեր ի զար ծ^հոդներս սպասում՝ են
մսաթափ , սարսռալից ող^ կմախքներ , ոջլակեր ներկայացնելէ «մէկ զանգուած մէկ Հոգի », ՕովՀ անի վ եբաղարձին % \,ա փախել Է տունէն
մ որթ , թանչք ու խիթեր եւ ծերացած պարմա - այնպէս՝ ինչպէս կ՝ ո լզէ ր Հաւատալ ինք, ու կ՛ու միանալու Համար Ազատների ընտանիքին :
սիներ ; զէ ր որ Հաւատան ուրիշներ : Պատերազմի վեց տա 1944 Օդ ոստոս , ղաբնում է Մաքին թշնամու
մանաւանդ , պիտի չըլլայ յօսնումն ան - րիներու ընթացքին , Անգարա չկրցաւ փաթթեք իժիկունքին , կտրում է Մաքին թշնամու նաՀան^ի
՚ ո է֊Ր յ ^ ո յ ս աղջկան , որ անսուաղ, նեցուկ իր տան, թարախոտ այն վէրքերը՝ որոնք երեւան եկան լուռ ճանասլարՀր , ու Թորիկեանր կռուող է ; Օգոստոս
տաս տարեկան՝ իր մարմինբ վարձու կոլտայ , ու գործնական «ելոյթներով» , իսթանպուչի , իզ. 15 17/» կռիւներում Թորիկեանն ո պան լ ում է ո չ
ծառերուն տակ , շերտ մր Հացի , ու կորակոր , աի ՚ Ղ ՚ Ր է ՝ Անգարայի ու Ատանայի մէչ՝, առաւելապէս թէ Գերմանների , այլ մ՛իլ\ւսների գնդակով : «Ար
ՔեՐԸ Գոօ * "1ԻՐԿ շրթներով , առանց լացի, թէ Համայնավար բէիքներոլ կողմէ, որոնք կ՚ազէին դէն վիրաւոր , դեռ շարունակում՛ էր կրակել» ,
անտարբեր թէ անՀամ բեր ,ե լվա սա ակն ալ կուրծ տապալել ներկայ կառավարութիւնը, ու ենթար - վկայում են իր զէնքի ընկերները : Ա^ԱՇԱՇ -
քի" սեղմած՝ կր յանձն ու. ի մ իսի ցաւին , ղինուոա կուի/ «Արեւելքի Ս՚եօ դրացիին» : 1941 է ասդին , օ1՚ե>՚ՏՏ6Տձ՛ 82 սպանուած է տալիս , ՚Հ4ր կամաւոր :
րին տակ անասնացած : Հէդ էակին այս տաժանքր, միայն Պոլսոյ մէչ, 700 հ ա մ ա յ ն ա վ ա ր պ ա ր ա գ լ ո ւ խ Ազատութեան արշալոյսը ոսկեզօծում է ՛եւս Հա -
տառապանքը խաչելութեան՝ նախատինք են եւ ա՛ ներ կը մնային ոստիկանական Հսկողութեան տակ : "՛ակների անթաղ դիակների գեռ թարմ արիւնը։
նարգանք թէ Աստուծոյ թէ մարդկութեան։ Մասնաւորաբար Արեւելեան ա Հարաւ - արեւ ել ֊ Թո րի կետն ի դիակր յանձնլում է ծնողներին :
Պիտ ի չբլլան ելից ճ ամ բոլ զնդա կա Հ ա բ մա յ - եան նաՀանղներոլ մէ^, ձերբակ ալութիլններ տե Իր թաղումը արտակարգ Հանգամանք է առ՛նում :
բերուն քով ու վիրաւոր , Հռնդա լիս քոյրիկնեբոլ ղի կ՚ունենան մինչեւ Հիմա։ 8 Սեպտեմբերի Փակում են գործարանները , խանութները , ներ -
պաղատանքով խռովայոյզ եւ անժպիտ , լուռ տբ ա « Սօն Փոսթա» կը Հաղորդէ , օրինակ, թէ Համայ կայ են դպրոցի աշակերտները։ Ոչ միայն քսւա^Ք
ղեկներ շվաթաՀաբ , որ մենացեալ , անգոսնումի նավար երեք պաշտօնեաներ ձերբակալուած են Ա– Լւեօտ, այլ ամբոզշ շրիւնի ժողովուրդն է գալիս
նայուածքներով, լուրք, անբարբառ , եւ զիտա - աանայի մէ^, իբրեւ ղաւաճաններ՝ որոնք կ՚ուղէին
հէ՚Յ Ւսքս1էս մեծեր , անչափելի տառապանքին , տապալել ներկայ կառավարութիւնը։ Տիարպաքր– Ա ան էէէբանչիսկո յ ի \)աՀ մ՛ան ա դր ո ւթ՛եան սա ո»
անոք , թշուառ ու աՀաւո բ եւ ան իմ աո տ ի բենց րի եւ Ու րֆայի ճամբով Ա ուր իա ապաստանած բագ ր ութ հնէն վեր^ , Անգարա յի մաաՀ ո գութ իւնե–
կեանքին՝ կբ դառնան միշտ նոյն յանկերդին , Թուրքեր (նաեւ զինա ո բներ) , կբ յայտն են՝ ՝ թէ ՐԼՀ Դէսէէ՛ « Դ ա 1 1 լ ք ՚ ա Ա » իրենց ընթացքին մէ^^ սեւե–
միշտ նոյն Հարցին - «ինչո^ւ ապրինք սպսուՀե - իբրեւ Համայնավար Հարիւրաւոր «Հայրենակից . ռեցան մ ո զո վր գա վար յեդա շբԳում ի մ բ կա րե լիու
տեւ , ինչպէ^ս ապրինք մենք առանձինդ : ներ» յանձնուած են Պատերազմ . Ատեաններու; թեան վրա յ : Ատկէ Հ ր ա պա ր ա կա յին բոլոր ա յն
Նորակառոյց աշխարՀին մէք, բաղմաՀաղաբ Աւելի թարմ ու բաբախուն օրինակ մը, . «Թան»ի ելոյթները , որոնք տեղի ունեցան ք&ոլրք ԱգԳ *
ւոգ^իկ ու կին պիտի չերթան աշխատելու թշնտմի ի խմբաղրապետ Զ.եքերիա Աերթէլ, 21 Օգոստոսի Ժ"դովի | 4 Օղոստոսի նիստին , բնդմէ^ երեսւիո»
յաղթանակին՝ ա աժ անաղին , նուաղ , կթոտ , աղ - խմրա դրականով կբ վկայ/՝ թէ «թուրք օրէնքն ե - իւ անն եր Րտնան Մէնաէրէո $)ու.աա ՝&էփրիլւԻ 1
տեղածուփ եւ անօթի, բայզ Հեստ, ըմբոստ՝ անսյա բու դիկտատորական մտայնութեան Հետեւանքով՝ եւ /ղճէպ Փէբէր ֊ – Միսմթաղ կօքմէնի :
դորոյն պաՀակին դէմ վատ, անոգի։ Հարստու թերթեր կր ւիակու ին , զիրքեր կր Հաւաքուին , ու Համաձայն Աանան Մենտէրէսի, փթուրք Հիմ՛
թեանց անպէտ վատնամ , փճացումն եր պ ի տ ի չ ըլ - Իրհ՚եց Համոզումներուն պատճառով կբ ձեր բա - նական կաղմտկե րպութ ե ան օրէնքբ տ ե ս ա կան օր էն
լան եւ գլխիկոր , անօգնական որբ , ոբբուՀ ի պիտի կա/ուին ու ոստիկանական Հսկողութեան տակ կր զ. եմ ււ կր ա տիկ Հ ի մե բու վ ր ա ք մի այն Հ ա ս տ ա ա ա ծ է
ւԸԼԼաս ՝՝ Փոխան արեան՝ որդան կարմիր աո տա սլաՀոլին կարգ մր Հայրենակիցներ »: արդի վւսրչւսձեւբ : Հալքը , տեսակ մը միաՀեծան
դիեի պիտի Հոսի, խաւարի տեղ ւզիաի իշխէ որո ր* իշխանութիւն 1ֆ , որ կորսնցուցա^– է յեդաշր^ական
ծառոլթիւն շքեղ էոյսի% րանորոգ մարդկութեան մր մեծ ՚է^րելքին Հրա իր բոլոր Հակումները» ւ Աւելորդ է ճշդել, թէ այս
մաՀկանացու,
Պ իա ի չըէէա յ նուաստութեան , ստրկութեան շափառ։ Ով միամիտ , ատելավառ մարդկու - յա յտաբարութ իւննե ր ր աղմուկ ու աննախընթաց
մ արդուն պ ի–
ոլիղծ ոսկեդար , ամ են ուր եք մարդ բ թիւնբ միշտ խելագար , ղազան ու վլվլու֊^1 առա^ բերին Ազգ* Ժողովի սրաՀին մէ^ ,
ւոի բլլայ եղբայբ արդար * մարդբ դերմարզ պիտի վատ , ազաՀ , անգութ , արծաթապաշտ պիտի ու \,ախազաՀին միֆամտութեամր միայն՝ կարելի
ւ Ը Լ Լ ա յ ճ բիրա ու վայրագ , միաՀեծան , պիւոի բլ - կռուի, յաւեբժաւզէս , սլիտի՛ րլլայ յտւ1տ ան - դարձաւ կանխել աւելի.,, պատկերազարդ վիճա
լայ մարդ իսկականդ աստուածատիպ եւ իրական։ Հ աշտ » : բանութիւն մը րնդ մէը կողմերուն։
Պիաի չբլլան փլուզումներ , վաճառք մարդու, Արփագունի խոտերուն մէՓ, տանձենիին ժլատ Բ՝ուրք կառավարութիւնը չարիք չգտաւ պայ»
անՀատա
հայրենիքի՛ պիտի ՝ըԱայ դնաՀատում արնեբ ՝ քա շուքին, Հայրենադարձ ոաղմաղերին , ունկնդրեց քարը Աամուղին փոխադրելու կարելիութեան մէ^^
կեն ադբա -
կան արժանիքի : Պիաի չըէէա" քաղցաՀ : լուռ, տրտմաղին , ապա կրկին Հաւատաւոր ու լոկ այն պատճառներով՝ ո ր ա ) րսչս օտարին
ղաքացի , գերի , զինուոր , որ խուզաբ լաւատես, Հպարտ, ժպտուն՝ ըսաւ անոնց * «/՛արի այԳ ԳՐւ\աւՂայՔաՐԸ ս11՛1ՈI՛ դառնար փաստ ու նշա՛
նոցներ եւ կամ կրծեն մարդու ոսկոր կովեր ոսկեգիսակ եւ իմաստուն , այ՛լ յոռետես , նակ, դէպի էա/ե ժ՜ողովրդապետութիւն Անգարա–
X թերաՀաւաա եւ յուսաՀատ փիլիսոփայ, գոլք յի լա յնամ տ ութ եան •> բ) ի Հարկին կարելի պիաի
Կովերն իսկոյն յառաջացան , դաշտի մարդուն Հեգնանքով կ՚անցնիք կ՚երթաք , կ՛արղաՀատիք ըլլար դադրհցնել պա յքաբբ՝ Հ ամ աձա յն Ա՝ ամ ուլի
կարեկցեցան, երեք բերան բառաչեցին եւ Հեռա - մարղուն վրայ, մարդր սակայն, լալ իմացէք , օրէնքներուն, գ) ԲանաւԼԷՏբ պիաի փաստէբ ողի
ցան Հ եզ ու անձա յն , Հ անգարտաքա յլ , ճօճեմա - ազնիւ , պարկեշտ , սուրբ կր ծնի , քիչ Հ ոգիներ մտութիւնը Հալքին , որ 1լ ամբաստանուի իբրեւ
կան , բա յց Հարցական ու ասլշաՀար * «ա ա ո ա պ ա - կ՚ըլլան Հրէ չ եւ վատասիրտ կամ վայրենի »: մ ենատէբ ։ V–֊
կ°ծ ռազմագերին կր Հաւատայ վսւոաՀաբար վե ա ԱՐՇԱՒԵՐ ԽԱՆԷՏԱՆԵԱՆ
ԱՐՄԷՆ ԱՄԱՏԵԱն
Fonds A.R.A.M
