Page 129 - ARM_19-1945_03
P. 129
տաա ք-ք ձ ճ ՞բրէ֊ւ *ք<ուճ 6ո 1925 ՎԵՐՋԻՆ ԺԱՄ
աՈՀՂ.ա\.ձ*Դ. 1 Հ*11 Տ,.ռ.Տ. 376.286 ԶՕՐ. ՏԸ ԿՕԼԻ ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՃԱՌԸ
Օ^շէշսք-Բաթոտէ&ւքշ : ՏՕՒԼ աՏՏՃՃԼ\Ի1 Ջռո՚ոդ ռաԱոսպհտութիւ0
17 , &Ա6 0օա6«ա« - Րձ&1Տ (13°)
161. : ն08. 15-70 - Շ. Շ. Ր. Բտոտ 1878-63
ՐԱԺԼԵԳԻ՚ս Տար. "50, 6աւ1՚ս. 400, Յաւքս. 200 ֆրանք։
օրաթերթ •Խս<ս 6 Տտբէտաե^ 1945 Հինգշաբթի 6 Սեպտեմբեր Առժամ եա յ կառաՎաբութեան նախագաՀ ր առ
քի օր ճառ մը խօսելոՎ Հ ան բա պետ ութ եան 75 ամ-
ԺԷ– ՏԱՐԻ - 17° ձ ո ո ձ «"4498-'եոր շրջան թիւ 3 27 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱՆ ԳԻ՜Ն՝ 3 Ֆր՛ հակին առթիւ , ըսաւ թէ Գ * Հանրապետութիւնը
ծնաւ ՛աղէտէ մըՀԱըտան 1870) եւ քշուեցաւ ուրիշ
Ա՛ղէտէ մը (1940 յունիսէ : Փառաբանեց անոր բա*
ճ ա ռ ե ր Հա///. Գ ա տ ի րիքները , բայց պա բզեց նաեւ արատները : «Այս
ՀԱՏԿԱԿԱՆ ԳԱՏԸ մասիԱ տարեդարձբ կը տօնենք ճ՜ափոնի անձնատրութե–
նէն երկու օր եւ Գե րմ անիո յ անձն ատ ր ութ են էն
իյԱԲ «Յուսաբեր» հետեւեալ իւոբհրդածգւ– Ամերիկայի Հ* Տ* Գ* 52րգ պատգմ • մողովին չորս ամիս Վերքը • եւ այսպէս Ֆրանսացիները
թիւնները կ՚ընէ Յալիս 14ի խմբագրականով, ըն.
կեր Հ – Օհանջանհանի դիմումին.առթիւ գոբ "հրա առթիւ , մեծ գաշտաՀանգէս մբ սաբքուած էր կը տօնեն թէ յաղթանակը եւ էք է ազատութիւնը»։
տարակեր էինք կիրակի օր (ուղղուած Երեք Ս ե–
ծհրուն) Պոսիժբն , «Հայաստան» քէմւիին մէք, մասնակցու - Զօրամարքւն կարծիքոՎ, Գ* Հանրապետութեան
թեամբ աւելի քան 3000 նեբկաներու : Տեղի ունե գլխաւոր թեբութիլնը կը կազմէր իր անՀ ա ս ւոաա
ցան խրախճանք եւ, առաքնորգութեամբ թմբուկի Վիճակբ X Երկու Համ աշխաբՀ ա յին պատերազմները
Ե բկրո րզ. Հ ամ աշխար Հ ա յին պա ա ե ր ա ղմ ր Լ՛՛ - եւ ւիո զի ՝ պ ա բ եր 1Լ ա նեցի ն եր ո ւ , /# ա ր բ եր գցին ե - ԷՐա րմ է բաժնող 21 տարիներու ընթացքին քսան
բուղայի մէք տեւեց շուրք ՎՒՅ աարի * իրողութիւն բու, Բէսրիկցիներոլ , Զմշկածակցինեբոլ , Զար - տարբեր մարդիկ գանուեցան ֆրանսական կառա
է , ոբ այս վես տարիներու ընթացքին երբեք էաՐ՜ ււանճաքցիներու , Ա ե բաստաց ինե ր ո լ եւն • : վարութեան գլուխը յ եւ 45 դաՀլիճնեբ կազմեցին ,
ծաբծուեցաւ Հա յկական Գատբ , ՎաՐ է է ուժե բէն ւ.ւռանց Հաշուելու կարկտանները։ Ե*– այս՝ այն
Տ ետ ո յ յ աք ո բգաբսւ ր խօսք առին օր ո ւան պիսի ատեն մը երբ նոր ընգՀա բում ի մը ս պա ռն ա–
ֆւ ոՀ մէկը բերան առաւ մեր Հարցը եւ գէթ բ֊ս– բանա խօսներ բ . լիքը կ՚աճէր եւ ամ էն բան անՀ րաժեշտ կր դար
ռոՎ մբ յ ի շեղ ուղ անոր գո յութեան բ մասին քաղա Ընկեր կոպեււնիկ Թանտրքձեան. ձնէր ներքին բ՜արւոքումները։ Այս Հարիքներէն
քական աշխարՀին ։ արագ ակնարկ շատերր Հետեւանք էին այն իրողութեան որ ծե
Բնաւ ա րամ ագիր չենք իւորՀ ելու , որա յսպէս մբ նետելէ ետք Վերքին Պ.աագ * (իոգովի կատարած րակոյտը, ընտըուած՝ անուղղակի քուէարկու -
եղաւ. , որովՀեաել ի սպառ ուրացուեցաւ մեր Գա– աշխատանքնե բուն վրա յ , շեշտեց , որ Հակառակ թեամբ, չար ունակ 1լ ընդդիմանար երեսփ * ժողո
ար : Երբեք * գիւրին չէ ուրանալ Գատ մբ , որ ստեղծուած գմուարին պայմաններու, Հ * Տ * Գաշ– վի որոշումներուն ։ ԱսոՎ կը խափանուէին բարե
մ ի էիոնաւո ր նաՀաաակներով կբ ներկա յանա յ ա շ– նակցութիւնբ ա յսօր ալ կան զն ած իր գիրքերուն նորոգումները , մանաւանդ ընկերային ր ա ր են ո ր ո -
խարՀԷ եւ որ իր ձեռքին մէք ունի շՎճաբու ահ քա վրայ , կր շարունակէ կատարել իր պարտականու դումն ե ր ը ։ Օրէնսդիր եւ գործադիր ի շխան ո ւթ ի ւն–
ղաքական մուբՀակներու ամ բողք գէղ մր*՛ թիւնը, ստեղծել ազատ Հայրենիք եւ անոր նեբբ տարակոյսի, յաճախ անկարողութեան մատ
Պատերազմէ .ամբողք տեւողութեան չարծար վրա յ տեղաւորել Ա փիւռքի ցանուցր իւ Հա յութիւ– նուն լոՎ , կր ստեղծոլէր մթնոլորտ մը քազաքա ՜՜
ծուեցաւ Հա յկ . Գաաը , որովՀ եաեւ կար այգ Գա– նբ : Այսօր , ունինք վ՚ոքրիկ Հայրենիք մը , որուն կան խռոՎքի , կո ւս ա կց ո ւթ ե ան ց , խմբակցու
աի Հիմնական ւզաբտապանէ՝ թ՝ոլրքիո յ պարա - -Հ իմ եբը գրաւ աղա տ ատ են չ Հ ա յ ո ւթ ի ւն բ Գաշնակ - թեանց կամ անձերու մրցակցութեան , ուր երկրին
գան , որուն բաբե կամ ութ ե ամ բ շաՀագրգռուած ռութեան առաքնորգութեամբ , բայց մենք կր պա կենս ա կան շաՀերը 1լ անտ ե ս ո ւէ ին ։ Պատերազմին
էին զաշնակից ո յժերբ ՚. տանքենք ոբ , Աեւրի դաշնագրով խո ստացուած պայթում ը ալն լի բացա յայտ կերսլոՎ երեւան Հ ա–
Այլ է կա՛ոո՛ւթի՛ւնր այսօր . յաղթանակբ շս,– - Հա ք կա կան Հողերն եւս կցուին ներկայ Հայաստա նես ա յս թ ե ր Ո ւթ ի ւնն ե ր ը , եւ Ֆ ր ան ս տ ց ինե ր ր Հաս
Հած Ա իացեալ Ազգեր բ այսօր այլեւս ոչ թէ պա նին ւ Ե*– ք ին՛չ ոբ մեծապէս ուշագրաւ է, Աեւրի կցան թէ անՀ րաժեշտ է նհր դր ութ իւն մբ Հաստա
տերազմի , ա յլ իյաւլաղոլթ եա՛ն ,դեր սնին ի դաշնադրի իրագործումը ներկայիս կր պա Հան քեն տել, եթէ կհու՜զեն որ երկիրը ապրի։ Ատոր Համար
ւենց ուսերուն, ու ճիշդ այգ պատճառով մեր Գա– ամ էնքը , Հայ քաղաքական րոլոր կո ւս ա կց ո ւթ ի ւն– էր որ I 940 Տ Ունիս \ Տին յա յ ա ա ր ա բ Ո ւե ց ա լ թէ
ար , որ այլեւս ոչ թէ պատերազմի կապուած . է ներբ • կը նշանակէ յաղթանակած ՜է ա յն տեսակէ - ՛պէաք է վե ր ագաււնա լ ժողոՎուրդի գերի շխան ո լ -
ԼԹուրքիոյ Հետ եւ կամ Թուրքիս յ գէմ) , այլ կապ տը , որուն Համ ար տարիներով պա յքարեցանք : թեան , եթէ 1լ ուզենք թշնամին Վտարել զինու զօ
ուած է իլազազութեան , կապուած է սկզբունք նե– Տա քորդ բանախօսը րնկ • Վարդէքէս Ահարոն րութեամբ եւ ՎերաՀաստատել անկախութիւնը եւ
՜բուն եւ ոգի ին այն Ըւիւաին , որ վերքերս Ա իաց եան ընդգծեց այն աշխատանքներբ զոր Գաշնակ - Հ ոզա յին ամ բո զքո ւթ ի ւն բ ։ Բա յց , մ իեւնո յն ատեն
եալ Ազգե բ ո լ կողմ է ո ը գե գր ո ւե ց ա ւ Ա * Հերանչիս– թիւնբ կատարած էր յամառ Հետապնդումով։ յայտարարուեցաւ որ եթէ Հ անրապետո ւթիլնբ ՛զի՜
կոյի մէք , չի կրնար Լրք°րէն չմաաՀ ոգել աշխա ր– « Երբ 191 Տին , աշխատեցանք անկախ Հ ա յըն տի վերաՀ աստատո լի , պէտք է ր յ յա յ Վերանոբոգ–
ՀեV ՜ւմ՜Աւքւոել^ ք՛։™»ժե*էէոէ ՛ ..է.ւ34^ոն~ք> <ւ –յւյ^յ^Հոյ–^~ւ–ծ֊.^-ե™-՜ն–^–^շյս–յսյ^լադյռաւյ^։թ՛^^ նէ ք ստեղծել, մարզիկ մեզծաորեցին եւ մեզ կո ուած Հանրապետութիւն մ բ, Աո ր՜րորգ Հանրապե
թեան այգ չէսքբ կերտելու ւ չեցին յամառ երազատեսներ ։ /• ա յց ստեղծուեցաւ տութիւն բ ։
Երեք Աեծերռւ ուշադրութեան բ յանձնե լով այդ Հայաստանը։ Աեր փոքրիկ Հայաստանի մէք
Հայկ * Գատ ը ԼՀսկ * Հ * 0 Հան քան եան արդար իրա թաթարական Հոծ զան զ ո ւած մը կար , որ նստած ԶօրաՎարբ յետոյ խօսեցաւ յառաք ի կա յ ընտ
ւունքով կբ նկատէ . մեր սրտին, կ՚աշխատէր մեղ խեղդեր։ Ա ենք վեր րութեանց Վրայ , ուր ժոգոՎոլրդբ պիտի Վճռէ էր
« Պատերազմի ամ բոզք տեւողութեան Հա ցուցինք ա յ դ վտանգը՝ երբ շատեր ցնորք Համ ա֊ ճ ա կա տ ագի ր բ • բա յց ա յ՜ս անգամ Հիմնական նո -
յերը զգո ւշտց աո Ջեղի դիմելէ՝ կնճիռ մր եւս չա րեցէն այդպիսի վտանգ մր վերացնելու մեր ձըգ– րութեամ բ մը, որ կր կո չուի Հ ան բա քուէ (ւ՜€16ք6Ո–
ւելցնելու Համար արգէն իսկ ^ոգերոՎ ծանրաբեռն տումը։ քքյորՀրգ* իշխանութեան ստեղծումէն յն - Ժսա) որուն շնորՀիւ ուղղակի պիտի յա յտնէ իր
Ջ՛եր ուսե բուն վրա յ % Աակայն այսօր, ^ԲԲ վեբքնա– տոյ գտնուեցան շատեր , որոնք ըսին թէ այլեւս կամքբ , պիտի ո ր ո շէ թէ ինչպիսի Հ ա ս տ ա տ ո լ–
պէս քախքախուած է ֆաշական պլոքք, ել աշխար– Հայկ՚Գատ չկայ, բայց այսօր ոչ մ ի ա յն Հա յԱզղա– թիւննեբ կ՛ուզէ :
Հի գէթ մէկ մասին մէք աննախրնթաց յազթանա յին կոմիտէն, այլեւ Ո*ամկավարներէ , Հնչակեան– « Արդարեւ , երկու Հարցումներ պիտի ուզ -
կով պսակուած է սլատեբազմ բ , մ ենք թէ մեր նե րէ եւ Պ ո լշե ւի կն եբ է կազմ ուած մ արմ ին մրն աք ղուին ։ Առա քինը սա է , կ՝ուզէՈ ք որ ձեր ընտրած
պարտքը եւ թէ իրաւունքը կր նկատենք գիմ ելու կայ, որ կլ բսէ թէ կայ Հաձկ* Գաա եւ կը՛ պա Հանքէ ժոզոՎբ ըլլա յ սաՀմ անագի ր ժողոՎ ։ «Այո» պա -
ձեզի եւ պա Հ ան քելս ւ , որ ճանչցուի Հ^ա յոց աեզբ Աեւրի ի րագո րծո ւմ ը ։Աս ի կա մեր յամառութեան տասխաննլով, ֆրանսացի ժողոՎոլրգը ըսած "(ի՛
գալիք, նոր աշխաբՀ ի մէք» ; արդիւնքն է ։ Այսօր ալ մենք կորսենք թէ պէտք է տի ըլլա յ թէ կ^ուզէ նոր գրութիւն մբ , տա ր բեր
՛Լ/ման գիմ ում մբ , ինչպէս յա յտնի է , առա - ունենանք մեր անառարկելի Հողերր եւ մենք յոյս անկէ որ կար պատերազմ էն առաք : Երկրորգ Հար–
քին անգամ կատարուեցաւ Ա ան - քերանչիսկոյի ունին յ) որ Հայաստանի սաՀմ աններու բնդլայնոլ– ցումբ սա է, եթէ Ժ՜ոզոՎբ սաՀմանագիր րլլայ ,
մէք, ուր Հայ Ազգային կոմիտէն սեղմ, այլ բո– մ ր պիաի իրականանա յ ուշ կամ կանուխ , թերեւս 1լրնզունիռք որ գործադիր իշխանութիւնը– կազմա
Վսւնգակալից յ ո ւ շա գր ո վ մբ Հա յկ ՚ Գատբ յանձնեց մ օտիկ ապագա յին : կերպուի Համ աձա յն յա բակից ծրագ՜րին X «Ա յո»
քՍորՀբգամողովի ուշագրութեան X Վերքին բանախօս ր , ընկեր Ս • Վոացեան, ըսե պատասխանելոՎ , ֆբանսաւլի ժոզոՎուրգը ըսել
Այգ &ուշագրէն ետք, բսկ* Հ* ՕՀանքանեանի լէ Վերք թէ Հա յկ . Գատբ յամ առօր էն Հետաւղրն - պիտի ո լզէ թէ իբ կամ քն է «ր ս կիզբէն իսկ 111 յզ֊
գիմումբ թ ի լ ո վ երկրորգ սլաշտօնական քայլն է , զուեցալ Ատն Ֆ՛րան չիս կոյի մէք, աւելցուց որ դործերբ կազմակերպուին եւ առարկայ չգառնան
որ կր կատարուի Երեք Աեծերու առքեւ , ի պաշտ Համ ամոզոՎի սկիզբ բ շատ պ ե տ ո ւթ ի ւնն ե ր կարելի շարունակական Վէճեբու , այսինքն աբկածախրնդ–
պանութիւն Հայկ * Գատի ; է ըսել բացարձակապէս բան չէին գիտեր մեր Գա ր ո ւթե անց ։ Ես բո լ ո բո Վին Հ ամոզուած եմ թէ
Այս գիմումբ տարբեր բան չէ, քան կրկնու - տի մասին , իսկ ոմանք ալ էր կարծէին որ մենք ֆբանսաւլի Ժ՛ողոՎուրդը այո պիտի պատասխանէ
թիւնբ Հա յ Ազգա յին կոմ իտէի կողմ է Ա . $)բան - արգէն Համակերպած էինք մեզի Վիճակուած ճա երկու Հարցումներուն : Հինգ տարի , երկու ամիս
չիսկո յի քյոբՀ րգաժոզովին ներկա յա ցու ած $ու - կատագրին X ք^այց երկու ամսուան յամառ աշխա եւ 1 7 օրէ ի Վեր կր բարձրանանք անդունդին յա -
շագբին։ տանքի շնորՀ իւ , կենդանացաւ մեր Գ ա ա ը : Ա ենք տակէն ։ Հակառակ մեր բոլոր գժբախտոլթեանց ,
Ո*– նաեւ այն լուծումին , որ մ ա ւո ն ա ն շ ո ւ ա ծ է ըսինք այնտեղ , որ Հայ ժողովուրդը , շնորՀ իւ իբ աՀագին դժուարութեանց , անողորմ սեզմումնե -
այգ Յուշագրին մէք։ ստեղծագործ Հանճարի , այսօր ունի փոքրիկ բայց բու, մենք միքոցբ գտանք ազատագրութեան , յե
«Աիացեալ Ազգեբոլ պարաականու թի^նն կ , ամ էն տեսակէտ ո Վ յառաք աղէ մ Հ ա յրենիք մ բ , ու տոյ յաղթանակի Հասնելու։ Օրէ օր մենք կբ Վե
կբ Վկայէր Հ ա յ Աղզա/ի" Կոմիտէն իր հուշագրով, եթէ թրքաՀայ ժ ողոՎոլրդէն դատարկուած մել րագտնենք ա՜զատութիւնը։ կեանքը ՀետզՀետէ կր
-— յա ս ^ ո Գո Վ" լՐ Ղ կ ր ա ° ^ ան ի ր աւո ւթ իւններ ր Հողերն եւս կցուին մեր այսօրուան փոքրիկ ՚՝»"՛յ՜ Վերակազմ ուի։ Աեր ն ր կաթ ո ւզիներ լւ կր բանին։
գարմ անել եւ մնա յուն կե րպով լուծել Հայկական ր են իքին , բնղա րձակուած եւ մեր ժողով ուրզ ի Մեր զործարաննեբբ կբ բանին X Աեր դաշտերը կը
Հարց բ Համ աձա յն տ յն սկզբունքներուն , որոնք պաՀ ան քին զոՀացում տուող ա յ դ Հս/քրենիքր եւս մշակուին ։ Աեր աւերակներբ կր մաքրուին : Աեր
մեծ պետութեանց կոզմէ ի բ Ր Հիմ Հ ո չակուեղան ՝լի՚ո ի շէննա յ ՚. «հք ո ր<\ րդաժ ո դոՎի "կիղբր րազակաները գրեթէ բոլորն ալ Վերադարձած են X
արգար ել տեւական խաղաղութեան մբx Հանզիպեցանք սառն ան տ ա ր բե ր ո ւթե ան • բայց Մ ենք կ ր վեր աղտն ենք մեր կա յ ս ր ո ւթ ի ւն բ : Ա՝ ենք
« Թէ արզար եւ թէ մարդասիրական լուծում ԽորՀրգաժողոՎի վախճանին բոլոր սլատոլ իրակ - տեղաւ սրուած ենք Հո են ո ս ի վրայ եւ մեր աեզբ կր
մ ր պիտի րլլաբ պետութեանց կողմ է առաքար - ներու, միքազգային մամուլի եւ ռատիոներ ո լ Հ ա– վե բազ բաւենք աշխաբՀ ի մ էք» ՚
կուած եւ նախագաՀ Ո*– իլս բնի կոզմէ իբր բուն մ ար ա յլեւս կա ր Հա յկական Գ ա ւո մ բ՝ իբրեւ մի– Զօ րավարր ճառր վեր քացուց բացազ անչելով .
Հայաստան սաՀմ անագծուած Հայաստանի այն քազզա յ ին քաղաքական խնդիր ։ Հայկ . Գատբ « Ֆրանսացիներ , ՖրանսուՀիներ , դուք պիտի
մ ասր , որ ց ա ր գ Թուրքերուն ձեռքբ կբ մնայ ամուլ պիտի ներկայացուի յառաք իկայ հ/ ՛ո զ ազու թեան ստեզհ էք Ջոբրորզ Հան ր ա պ ե տ ո ւթ ի ւն բ ։ Կ^՚ցցէ՛
եւ ամ ա յի , կցե լ ա յժ՜մ ու Հա յ Լան ր ա պե տ ո ւթ ե ան» : ՎեՀ ամ ուլով ին եւս , իսկ մ ին շ ա յզ մենք պէտք է Հանրապետութիւն բ , կեցցէ Ֆ րան սան» ;
Խորքին մէք ա յս նուն իմաստով արտալայ - աշխատենք ամէն տեգ մեր զազափարներու ծաւալ \/ոյն օրը խօսեցան նաեւ երեք նախարարներ ,
տուեցաւ նաեւ Ազգային Եկեղեցական այն ժ ո զո– մ ան , ժողով ր դա կան ա ղ մ ան , ՎստաՀ ՐԼաԼոՎ ոV ինչ որ կբ ն շանակէ թէ րն ա րակ ա ն պա յքարր ս կր–
Վբ , որ վերքերս գում արուեցաւ էքմ իածնի մ էք ։ կատարուած յամ առ աշխատանքներ ր պիտ ի չանց սած է կառավարութեան Համար ։ Պ * Փինօ , պարե–
Զուր չէ , որ Հ ամ ա յն Հ ա յութ իւն բ ս ր տա տրոփ նին ապարդիւն »: Ն ա ւ ււ լա՛՛ան նախարար ո , ոբ (Հունիս \ ին պաշտօնի
կբ սպասէ ա յն ո բոշումին , զո ր , ի վեր քո յ , Երեք VVV•<^•^••VV••^^•^տIՈ^%•^տ•^^ ձեռնարկելով չորս ամիս պայմանաժամ խնդրած
Ա եծերբ Հ ամ աձա յնա բար պիտի առնեն Հայկ– Գա էր , րսաւ թէ զ զ ա լ ի բարեփոխումներ կատարուած
տի մասին, եթէ երբեք անոնք որոշած են խաղա ՀԱՏԻ րաժնեչափր 200 կբամէն 250է բարձրա
ղութիւն Հաստատել մեր աշխաբՀ ին մէք։ ցաւ Զո*–իոերիոյ մէք ։ են արդէն։ Աեւ շուկային դէմ պայքարր պիտի
«ՓԷՆԻՍԻԼԻԱԻ ՀՆԱՐԻՉԸ, ՍըՐ կէքսանար շարունակս լէ նոյն խստութեամբ ։ Հաղորդակցու
ՄԱՐՍԷ8ԼԻ մէշ 300 զինուորներ " " "՛Լ՛ի տոլին ՖլՀմինկ, որ Փ՚սրիղ կը ոտնուի քանի մը Օրէ ի թեանց նախա րա ր բ պա բզեց ձեռք բերուած ար ա
կարդ մր քապաոէ5/^/7 , իսրղուփչուր րնելով ամէն Վեր, տեսակցութեան մբ աոթիւ յայտսւրարեզ թէ ղիւնքները։ Արտադրութեանց նախարարն ալ տեա
բան։ Աիաքն մէկ Հաստատութեան ւինասր կ^անոնի իր Համտյնարոյժ զռզր շուտոՎ մատչելէ պիտի բլ– ղեկութիւննհր Հաղորդեց կատարուած յառաք գի ա
մէկ միլիոն ֆրանքը : լայ րոլոր քսակներուն , Ֆրանսա յի մէ^է մութեանց մառէն % Fonds A.R.A.M
աՈՀՂ.ա\.ձ*Դ. 1 Հ*11 Տ,.ռ.Տ. 376.286 ԶՕՐ. ՏԸ ԿՕԼԻ ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՃԱՌԸ
Օ^շէշսք-Բաթոտէ&ւքշ : ՏՕՒԼ աՏՏՃՃԼ\Ի1 Ջռո՚ոդ ռաԱոսպհտութիւ0
17 , &Ա6 0օա6«ա« - Րձ&1Տ (13°)
161. : ն08. 15-70 - Շ. Շ. Ր. Բտոտ 1878-63
ՐԱԺԼԵԳԻ՚ս Տար. "50, 6աւ1՚ս. 400, Յաւքս. 200 ֆրանք։
օրաթերթ •Խս<ս 6 Տտբէտաե^ 1945 Հինգշաբթի 6 Սեպտեմբեր Առժամ եա յ կառաՎաբութեան նախագաՀ ր առ
քի օր ճառ մը խօսելոՎ Հ ան բա պետ ութ եան 75 ամ-
ԺԷ– ՏԱՐԻ - 17° ձ ո ո ձ «"4498-'եոր շրջան թիւ 3 27 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱՆ ԳԻ՜Ն՝ 3 Ֆր՛ հակին առթիւ , ըսաւ թէ Գ * Հանրապետութիւնը
ծնաւ ՛աղէտէ մըՀԱըտան 1870) եւ քշուեցաւ ուրիշ
Ա՛ղէտէ մը (1940 յունիսէ : Փառաբանեց անոր բա*
ճ ա ռ ե ր Հա///. Գ ա տ ի րիքները , բայց պա բզեց նաեւ արատները : «Այս
ՀԱՏԿԱԿԱՆ ԳԱՏԸ մասիԱ տարեդարձբ կը տօնենք ճ՜ափոնի անձնատրութե–
նէն երկու օր եւ Գե րմ անիո յ անձն ատ ր ութ են էն
իյԱԲ «Յուսաբեր» հետեւեալ իւոբհրդածգւ– Ամերիկայի Հ* Տ* Գ* 52րգ պատգմ • մողովին չորս ամիս Վերքը • եւ այսպէս Ֆրանսացիները
թիւնները կ՚ընէ Յալիս 14ի խմբագրականով, ըն.
կեր Հ – Օհանջանհանի դիմումին.առթիւ գոբ "հրա առթիւ , մեծ գաշտաՀանգէս մբ սաբքուած էր կը տօնեն թէ յաղթանակը եւ էք է ազատութիւնը»։
տարակեր էինք կիրակի օր (ուղղուած Երեք Ս ե–
ծհրուն) Պոսիժբն , «Հայաստան» քէմւիին մէք, մասնակցու - Զօրամարքւն կարծիքոՎ, Գ* Հանրապետութեան
թեամբ աւելի քան 3000 նեբկաներու : Տեղի ունե գլխաւոր թեբութիլնը կը կազմէր իր անՀ ա ս ւոաա
ցան խրախճանք եւ, առաքնորգութեամբ թմբուկի Վիճակբ X Երկու Համ աշխաբՀ ա յին պատերազմները
Ե բկրո րզ. Հ ամ աշխար Հ ա յին պա ա ե ր ա ղմ ր Լ՛՛ - եւ ւիո զի ՝ պ ա բ եր 1Լ ա նեցի ն եր ո ւ , /# ա ր բ եր գցին ե - ԷՐա րմ է բաժնող 21 տարիներու ընթացքին քսան
բուղայի մէք տեւեց շուրք ՎՒՅ աարի * իրողութիւն բու, Բէսրիկցիներոլ , Զմշկածակցինեբոլ , Զար - տարբեր մարդիկ գանուեցան ֆրանսական կառա
է , ոբ այս վես տարիներու ընթացքին երբեք էաՐ՜ ււանճաքցիներու , Ա ե բաստաց ինե ր ո լ եւն • : վարութեան գլուխը յ եւ 45 դաՀլիճնեբ կազմեցին ,
ծաբծուեցաւ Հա յկական Գատբ , ՎաՐ է է ուժե բէն ւ.ւռանց Հաշուելու կարկտանները։ Ե*– այս՝ այն
Տ ետ ո յ յ աք ո բգաբսւ ր խօսք առին օր ո ւան պիսի ատեն մը երբ նոր ընգՀա բում ի մը ս պա ռն ա–
ֆւ ոՀ մէկը բերան առաւ մեր Հարցը եւ գէթ բ֊ս– բանա խօսներ բ . լիքը կ՚աճէր եւ ամ էն բան անՀ րաժեշտ կր դար
ռոՎ մբ յ ի շեղ ուղ անոր գո յութեան բ մասին քաղա Ընկեր կոպեււնիկ Թանտրքձեան. ձնէր ներքին բ՜արւոքումները։ Այս Հարիքներէն
քական աշխարՀին ։ արագ ակնարկ շատերր Հետեւանք էին այն իրողութեան որ ծե
Բնաւ ա րամ ագիր չենք իւորՀ ելու , որա յսպէս մբ նետելէ ետք Վերքին Պ.աագ * (իոգովի կատարած րակոյտը, ընտըուած՝ անուղղակի քուէարկու -
եղաւ. , որովՀեաել ի սպառ ուրացուեցաւ մեր Գա– աշխատանքնե բուն վրա յ , շեշտեց , որ Հակառակ թեամբ, չար ունակ 1լ ընդդիմանար երեսփ * ժողո
ար : Երբեք * գիւրին չէ ուրանալ Գատ մբ , որ ստեղծուած գմուարին պայմաններու, Հ * Տ * Գաշ– վի որոշումներուն ։ ԱսոՎ կը խափանուէին բարե
մ ի էիոնաւո ր նաՀաաակներով կբ ներկա յանա յ ա շ– նակցութիւնբ ա յսօր ալ կան զն ած իր գիրքերուն նորոգումները , մանաւանդ ընկերային ր ա ր են ո ր ո -
խարՀԷ եւ որ իր ձեռքին մէք ունի շՎճաբու ահ քա վրայ , կր շարունակէ կատարել իր պարտականու դումն ե ր ը ։ Օրէնսդիր եւ գործադիր ի շխան ո ւթ ի ւն–
ղաքական մուբՀակներու ամ բողք գէղ մր*՛ թիւնը, ստեղծել ազատ Հայրենիք եւ անոր նեբբ տարակոյսի, յաճախ անկարողութեան մատ
Պատերազմէ .ամբողք տեւողութեան չարծար վրա յ տեղաւորել Ա փիւռքի ցանուցր իւ Հա յութիւ– նուն լոՎ , կր ստեղծոլէր մթնոլորտ մը քազաքա ՜՜
ծուեցաւ Հա յկ . Գաաը , որովՀ եաեւ կար այգ Գա– նբ : Այսօր , ունինք վ՚ոքրիկ Հայրենիք մը , որուն կան խռոՎքի , կո ւս ա կց ո ւթ ե ան ց , խմբակցու
աի Հիմնական ւզաբտապանէ՝ թ՝ոլրքիո յ պարա - -Հ իմ եբը գրաւ աղա տ ատ են չ Հ ա յ ո ւթ ի ւն բ Գաշնակ - թեանց կամ անձերու մրցակցութեան , ուր երկրին
գան , որուն բաբե կամ ութ ե ամ բ շաՀագրգռուած ռութեան առաքնորգութեամբ , բայց մենք կր պա կենս ա կան շաՀերը 1լ անտ ե ս ո ւէ ին ։ Պատերազմին
էին զաշնակից ո յժերբ ՚. տանքենք ոբ , Աեւրի դաշնագրով խո ստացուած պայթում ը ալն լի բացա յայտ կերսլոՎ երեւան Հ ա–
Այլ է կա՛ոո՛ւթի՛ւնր այսօր . յաղթանակբ շս,– - Հա ք կա կան Հողերն եւս կցուին ներկայ Հայաստա նես ա յս թ ե ր Ո ւթ ի ւնն ե ր ը , եւ Ֆ ր ան ս տ ց ինե ր ր Հաս
Հած Ա իացեալ Ազգեր բ այսօր այլեւս ոչ թէ պա նին ւ Ե*– ք ին՛չ ոբ մեծապէս ուշագրաւ է, Աեւրի կցան թէ անՀ րաժեշտ է նհր դր ութ իւն մբ Հաստա
տերազմի , ա յլ իյաւլաղոլթ եա՛ն ,դեր սնին ի դաշնադրի իրագործումը ներկայիս կր պա Հան քեն տել, եթէ կհու՜զեն որ երկիրը ապրի։ Ատոր Համար
ւենց ուսերուն, ու ճիշդ այգ պատճառով մեր Գա– ամ էնքը , Հայ քաղաքական րոլոր կո ւս ա կց ո ւթ ի ւն– էր որ I 940 Տ Ունիս \ Տին յա յ ա ա ր ա բ Ո ւե ց ա լ թէ
ար , որ այլեւս ոչ թէ պատերազմի կապուած . է ներբ • կը նշանակէ յաղթանակած ՜է ա յն տեսակէ - ՛պէաք է վե ր ագաււնա լ ժողոՎուրդի գերի շխան ո լ -
ԼԹուրքիոյ Հետ եւ կամ Թուրքիս յ գէմ) , այլ կապ տը , որուն Համ ար տարիներով պա յքարեցանք : թեան , եթէ 1լ ուզենք թշնամին Վտարել զինու զօ
ուած է իլազազութեան , կապուած է սկզբունք նե– Տա քորդ բանախօսը րնկ • Վարդէքէս Ահարոն րութեամբ եւ ՎերաՀաստատել անկախութիւնը եւ
՜բուն եւ ոգի ին այն Ըւիւաին , որ վերքերս Ա իաց եան ընդգծեց այն աշխատանքներբ զոր Գաշնակ - Հ ոզա յին ամ բո զքո ւթ ի ւն բ ։ Բա յց , մ իեւնո յն ատեն
եալ Ազգե բ ո լ կողմ է ո ը գե գր ո ւե ց ա ւ Ա * Հերանչիս– թիւնբ կատարած էր յամառ Հետապնդումով։ յայտարարուեցաւ որ եթէ Հ անրապետո ւթիլնբ ՛զի՜
կոյի մէք , չի կրնար Լրք°րէն չմաաՀ ոգել աշխա ր– « Երբ 191 Տին , աշխատեցանք անկախ Հ ա յըն տի վերաՀ աստատո լի , պէտք է ր յ յա յ Վերանոբոգ–
ՀեV ՜ւմ՜Աւքւոել^ ք՛։™»ժե*էէոէ ՛ ..է.ւ34^ոն~ք> <ւ –յւյ^յ^Հոյ–^~ւ–ծ֊.^-ե™-՜ն–^–^շյս–յսյ^լադյռաւյ^։թ՛^^ նէ ք ստեղծել, մարզիկ մեզծաորեցին եւ մեզ կո ուած Հանրապետութիւն մ բ, Աո ր՜րորգ Հանրապե
թեան այգ չէսքբ կերտելու ւ չեցին յամառ երազատեսներ ։ /• ա յց ստեղծուեցաւ տութիւն բ ։
Երեք Աեծերռւ ուշադրութեան բ յանձնե լով այդ Հայաստանը։ Աեր փոքրիկ Հայաստանի մէք
Հայկ * Գատ ը ԼՀսկ * Հ * 0 Հան քան եան արդար իրա թաթարական Հոծ զան զ ո ւած մը կար , որ նստած ԶօրաՎարբ յետոյ խօսեցաւ յառաք ի կա յ ընտ
ւունքով կբ նկատէ . մեր սրտին, կ՚աշխատէր մեղ խեղդեր։ Ա ենք վեր րութեանց Վրայ , ուր ժոգոՎոլրդբ պիտի Վճռէ էր
« Պատերազմի ամ բոզք տեւողութեան Հա ցուցինք ա յ դ վտանգը՝ երբ շատեր ցնորք Համ ա֊ ճ ա կա տ ագի ր բ • բա յց ա յ՜ս անգամ Հիմնական նո -
յերը զգո ւշտց աո Ջեղի դիմելէ՝ կնճիռ մր եւս չա րեցէն այդպիսի վտանգ մր վերացնելու մեր ձըգ– րութեամ բ մը, որ կր կո չուի Հ ան բա քուէ (ւ՜€16ք6Ո–
ւելցնելու Համար արգէն իսկ ^ոգերոՎ ծանրաբեռն տումը։ քքյորՀրգ* իշխանութեան ստեղծումէն յն - Ժսա) որուն շնորՀիւ ուղղակի պիտի յա յտնէ իր
Ջ՛եր ուսե բուն վրա յ % Աակայն այսօր, ^ԲԲ վեբքնա– տոյ գտնուեցան շատեր , որոնք ըսին թէ այլեւս կամքբ , պիտի ո ր ո շէ թէ ինչպիսի Հ ա ս տ ա տ ո լ–
պէս քախքախուած է ֆաշական պլոքք, ել աշխար– Հայկ՚Գատ չկայ, բայց այսօր ոչ մ ի ա յն Հա յԱզղա– թիւննեբ կ՛ուզէ :
Հի գէթ մէկ մասին մէք աննախրնթաց յազթանա յին կոմիտէն, այլեւ Ո*ամկավարներէ , Հնչակեան– « Արդարեւ , երկու Հարցումներ պիտի ուզ -
կով պսակուած է սլատեբազմ բ , մ ենք թէ մեր նե րէ եւ Պ ո լշե ւի կն եբ է կազմ ուած մ արմ ին մրն աք ղուին ։ Առա քինը սա է , կ՝ուզէՈ ք որ ձեր ընտրած
պարտքը եւ թէ իրաւունքը կր նկատենք գիմ ելու կայ, որ կլ բսէ թէ կայ Հաձկ* Գաա եւ կը՛ պա Հանքէ ժոզոՎբ ըլլա յ սաՀմ անագի ր ժողոՎ ։ «Այո» պա -
ձեզի եւ պա Հ ան քելս ւ , որ ճանչցուի Հ^ա յոց աեզբ Աեւրի ի րագո րծո ւմ ը ։Աս ի կա մեր յամառութեան տասխաննլով, ֆրանսացի ժողոՎոլրգը ըսած "(ի՛
գալիք, նոր աշխաբՀ ի մէք» ; արդիւնքն է ։ Այսօր ալ մենք կորսենք թէ պէտք է տի ըլլա յ թէ կ^ուզէ նոր գրութիւն մբ , տա ր բեր
՛Լ/ման գիմ ում մբ , ինչպէս յա յտնի է , առա - ունենանք մեր անառարկելի Հողերր եւ մենք յոյս անկէ որ կար պատերազմ էն առաք : Երկրորգ Հար–
քին անգամ կատարուեցաւ Ա ան - քերանչիսկոյի ունին յ) որ Հայաստանի սաՀմ աններու բնդլայնոլ– ցումբ սա է, եթէ Ժ՜ոզոՎբ սաՀմանագիր րլլայ ,
մէք, ուր Հայ Ազգային կոմիտէն սեղմ, այլ բո– մ ր պիաի իրականանա յ ուշ կամ կանուխ , թերեւս 1լրնզունիռք որ գործադիր իշխանութիւնը– կազմա
Վսւնգակալից յ ո ւ շա գր ո վ մբ Հա յկ ՚ Գատբ յանձնեց մ օտիկ ապագա յին : կերպուի Համ աձա յն յա բակից ծրագ՜րին X «Ա յո»
քՍորՀբգամողովի ուշագրութեան X Վերքին բանախօս ր , ընկեր Ս • Վոացեան, ըսե պատասխանելոՎ , ֆբանսաւլի ժոզոՎուրգը ըսել
Այգ &ուշագրէն ետք, բսկ* Հ* ՕՀանքանեանի լէ Վերք թէ Հա յկ . Գատբ յամ առօր էն Հետաւղրն - պիտի ո լզէ թէ իբ կամ քն է «ր ս կիզբէն իսկ 111 յզ֊
գիմումբ թ ի լ ո վ երկրորգ սլաշտօնական քայլն է , զուեցալ Ատն Ֆ՛րան չիս կոյի մէք, աւելցուց որ դործերբ կազմակերպուին եւ առարկայ չգառնան
որ կր կատարուի Երեք Աեծերու առքեւ , ի պաշտ Համ ամոզոՎի սկիզբ բ շատ պ ե տ ո ւթ ի ւնն ե ր կարելի շարունակական Վէճեբու , այսինքն աբկածախրնդ–
պանութիւն Հայկ * Գատի ; է ըսել բացարձակապէս բան չէին գիտեր մեր Գա ր ո ւթե անց ։ Ես բո լ ո բո Վին Հ ամոզուած եմ թէ
Այս գիմումբ տարբեր բան չէ, քան կրկնու - տի մասին , իսկ ոմանք ալ էր կարծէին որ մենք ֆբանսաւլի Ժ՛ողոՎուրդը այո պիտի պատասխանէ
թիւնբ Հա յ Ազգա յին կոմ իտէի կողմ է Ա . $)բան - արգէն Համակերպած էինք մեզի Վիճակուած ճա երկու Հարցումներուն : Հինգ տարի , երկու ամիս
չիսկո յի քյոբՀ րգաժոզովին ներկա յա ցու ած $ու - կատագրին X ք^այց երկու ամսուան յամառ աշխա եւ 1 7 օրէ ի Վեր կր բարձրանանք անդունդին յա -
շագբին։ տանքի շնորՀ իւ , կենդանացաւ մեր Գ ա ա ը : Ա ենք տակէն ։ Հակառակ մեր բոլոր գժբախտոլթեանց ,
Ո*– նաեւ այն լուծումին , որ մ ա ւո ն ա ն շ ո ւ ա ծ է ըսինք այնտեղ , որ Հայ ժողովուրդը , շնորՀ իւ իբ աՀագին դժուարութեանց , անողորմ սեզմումնե -
այգ Յուշագրին մէք։ ստեղծագործ Հանճարի , այսօր ունի փոքրիկ բայց բու, մենք միքոցբ գտանք ազատագրութեան , յե
«Աիացեալ Ազգեբոլ պարաականու թի^նն կ , ամ էն տեսակէտ ո Վ յառաք աղէ մ Հ ա յրենիք մ բ , ու տոյ յաղթանակի Հասնելու։ Օրէ օր մենք կբ Վե
կբ Վկայէր Հ ա յ Աղզա/ի" Կոմիտէն իր հուշագրով, եթէ թրքաՀայ ժ ողոՎոլրդէն դատարկուած մել րագտնենք ա՜զատութիւնը։ կեանքը ՀետզՀետէ կր
-— յա ս ^ ո Գո Վ" լՐ Ղ կ ր ա ° ^ ան ի ր աւո ւթ իւններ ր Հողերն եւս կցուին մեր այսօրուան փոքրիկ ՚՝»"՛յ՜ Վերակազմ ուի։ Աեր ն ր կաթ ո ւզիներ լւ կր բանին։
գարմ անել եւ մնա յուն կե րպով լուծել Հայկական ր են իքին , բնղա րձակուած եւ մեր ժողով ուրզ ի Մեր զործարաննեբբ կբ բանին X Աեր դաշտերը կը
Հարց բ Համ աձա յն տ յն սկզբունքներուն , որոնք պաՀ ան քին զոՀացում տուող ա յ դ Հս/քրենիքր եւս մշակուին ։ Աեր աւերակներբ կր մաքրուին : Աեր
մեծ պետութեանց կոզմէ ի բ Ր Հիմ Հ ո չակուեղան ՝լի՚ո ի շէննա յ ՚. «հք ո ր<\ րդաժ ո դոՎի "կիղբր րազակաները գրեթէ բոլորն ալ Վերադարձած են X
արգար ել տեւական խաղաղութեան մբx Հանզիպեցանք սառն ան տ ա ր բե ր ո ւթե ան • բայց Մ ենք կ ր վեր աղտն ենք մեր կա յ ս ր ո ւթ ի ւն բ : Ա՝ ենք
« Թէ արզար եւ թէ մարդասիրական լուծում ԽորՀրգաժողոՎի վախճանին բոլոր սլատոլ իրակ - տեղաւ սրուած ենք Հո են ո ս ի վրայ եւ մեր աեզբ կր
մ ր պիտի րլլաբ պետութեանց կողմ է առաքար - ներու, միքազգային մամուլի եւ ռատիոներ ո լ Հ ա– վե բազ բաւենք աշխաբՀ ի մ էք» ՚
կուած եւ նախագաՀ Ո*– իլս բնի կոզմէ իբր բուն մ ար ա յլեւս կա ր Հա յկական Գ ա ւո մ բ՝ իբրեւ մի– Զօ րավարր ճառր վեր քացուց բացազ անչելով .
Հայաստան սաՀմ անագծուած Հայաստանի այն քազզա յ ին քաղաքական խնդիր ։ Հայկ . Գատբ « Ֆրանսացիներ , ՖրանսուՀիներ , դուք պիտի
մ ասր , որ ց ա ր գ Թուրքերուն ձեռքբ կբ մնայ ամուլ պիտի ներկայացուի յառաք իկայ հ/ ՛ո զ ազու թեան ստեզհ էք Ջոբրորզ Հան ր ա պ ե տ ո ւթ ի ւն բ ։ Կ^՚ցցէ՛
եւ ամ ա յի , կցե լ ա յժ՜մ ու Հա յ Լան ր ա պե տ ո ւթ ե ան» : ՎեՀ ամ ուլով ին եւս , իսկ մ ին շ ա յզ մենք պէտք է Հանրապետութիւն բ , կեցցէ Ֆ րան սան» ;
Խորքին մէք ա յս նուն իմաստով արտալայ - աշխատենք ամէն տեգ մեր զազափարներու ծաւալ \/ոյն օրը խօսեցան նաեւ երեք նախարարներ ,
տուեցաւ նաեւ Ազգային Եկեղեցական այն ժ ո զո– մ ան , ժողով ր դա կան ա ղ մ ան , ՎստաՀ ՐԼաԼոՎ ոV ինչ որ կբ ն շանակէ թէ րն ա րակ ա ն պա յքարր ս կր–
Վբ , որ վերքերս գում արուեցաւ էքմ իածնի մ էք ։ կատարուած յամ առ աշխատանքներ ր պիտ ի չանց սած է կառավարութեան Համար ։ Պ * Փինօ , պարե–
Զուր չէ , որ Հ ամ ա յն Հ ա յութ իւն բ ս ր տա տրոփ նին ապարդիւն »: Ն ա ւ ււ լա՛՛ան նախարար ո , ոբ (Հունիս \ ին պաշտօնի
կբ սպասէ ա յն ո բոշումին , զո ր , ի վեր քո յ , Երեք VVV•<^•^••VV••^^•^տIՈ^%•^տ•^^ ձեռնարկելով չորս ամիս պայմանաժամ խնդրած
Ա եծերբ Հ ամ աձա յնա բար պիտի առնեն Հայկ– Գա էր , րսաւ թէ զ զ ա լ ի բարեփոխումներ կատարուած
տի մասին, եթէ երբեք անոնք որոշած են խաղա ՀԱՏԻ րաժնեչափր 200 կբամէն 250է բարձրա
ղութիւն Հաստատել մեր աշխաբՀ ին մէք։ ցաւ Զո*–իոերիոյ մէք ։ են արդէն։ Աեւ շուկային դէմ պայքարր պիտի
«ՓԷՆԻՍԻԼԻԱԻ ՀՆԱՐԻՉԸ, ՍըՐ կէքսանար շարունակս լէ նոյն խստութեամբ ։ Հաղորդակցու
ՄԱՐՍԷ8ԼԻ մէշ 300 զինուորներ " " "՛Լ՛ի տոլին ՖլՀմինկ, որ Փ՚սրիղ կը ոտնուի քանի մը Օրէ ի թեանց նախա րա ր բ պա բզեց ձեռք բերուած ար ա
կարդ մր քապաոէ5/^/7 , իսրղուփչուր րնելով ամէն Վեր, տեսակցութեան մբ աոթիւ յայտսւրարեզ թէ ղիւնքները։ Արտադրութեանց նախարարն ալ տեա
բան։ Աիաքն մէկ Հաստատութեան ւինասր կ^անոնի իր Համտյնարոյժ զռզր շուտոՎ մատչելէ պիտի բլ– ղեկութիւննհր Հաղորդեց կատարուած յառաք գի ա
մէկ միլիոն ֆրանքը : լայ րոլոր քսակներուն , Ֆրանսա յի մէ^է մութեանց մառէն % Fonds A.R.A.M