Page 150 - ARM_19-1948_04
P. 150
0 ԱՌ Ա*
ԱՈՏԱԿԸ ՍՓԻՒՌՔԻ Մեձ աա անտառ Մնէ եուիքճեդ րաց ԱԱ
ԳԻՇԵՐԸ
իլԱԲ Մերձաւպւ ԱրեԱյլքի Հ ա յ Գրողնն. իյՄԲ •— Այս շարթու լոյս կը ահսնէ րասաս– Մեր խգխ^րը բ^Յ ^դբթ^^տ Հք*յա\– ե^մտգոՀմտրիԹ ւՏէջ. այս վերնազյբւԹվ #կա... տ1պծ Աճաըյունի երրորդ հատորը; ՀԱՕԱԵԱՑ
ց ա ^ մ ր կարդալ էրխո^ստյսյ1 գրոյդ դկ. Եգ, Փօ– ՚ ներյդկ բիջոիձ Հւ֊րմահ ՀիղօրԷ& ամէֆ գիշկ մեզի
յաՅեա^; ( \ պ * լոյո սնե՚սա,Ն այս տւԱպաՑդաստ,ր ի՜նչքաս քոպցր ւքատչելի :
(րիաասարո.ի|յ1 պսսուքուածքԹերու ժալովածոՆն , Աոաջին ճաշակ մ ը . – Համֆսր քլ ՝աղբթիս , մինչ՝ մենք քունի գ Ուրդու–^
« ՀՈ՛ԼԸ ՝». յ պւու մ ^ ի ն պիաի խօսինք աոս4ս| ֊
ձինւ) : Ե՚ԼԷԳԸ բանքին յանձնուած, ու երազի բարկ գինիէն ար
Ա–
ՀասաՆած՜ մ ը ՝ իր ՓկոՆցոււքԷՕ. բեցած, կբ ծաղիկնանք, կբ Հրճուինք, կ՝ԲԱա<նք
անեզր՛ բերկրութիւն ու ւեբկինք :
. .... ԼԵ%ՈՒ * Բոլորիս համար պարզ է, որ լեզոԵւր.բ ծբնաւ Վահ աղն իր նուրբ եղէգէն ^ (Օ՛, Հին Հրաշք, Հազար սուրբեր միասին ,
մլլ գրականութիւն չէ , ա/լ մեծարժէք ... գոր Որուն փառքն այսօր մարդիկ դեռ կ՚՝երգե%, կուգան այցի , ոլ. կբ կենան երգիք&երու եզերքին
ծիք մք լոկ՝ բայց Հարուստ լեզու մբ շատ անգամ Երբ ծիրանի ծով երկնեց Հեծելով, ոլ փառք կոլֆոսճս աւան գա պաշտ Հայ լիւղին . . , ;)
փաստ մ րն է եւ պայման^ գրական խոշոր տա րո - Պար բբռնեցին Հայք, երգելով, լալով : Մեր երգիքք1եվ՛ բ Բաո են՝ ^ մանուկք մբ բերնին
գութիւններու , լա/^քէ Հ որո ւթեան, գագաթնն - բացով՝ աստղ եր ոլ Հետ կր խօսին* * . դիւթաՀրաշ
րոււ Գրական մեծ իրագործումներն են, որոնք - Հ ^բնաւ մեր աստուածն ա՛յնքան՛ գեղանի , օղե ր կզուգեն, թէ՝ բախտաբեր մատանին ^ որուն
նուաճումբ կ՚ընեն լեղոլին\ –համար նոր տարրերու , Եւ մանուկ փափուկ եւ պերճ պատանի * ուժով, Հաշտ ու սիրով՝ պիտի ապրին մէն» մի
ալ։ տա յայտ չական նո ր ճոխութեան մ ր , նրրու - Ծնաւ մեր թագաւորն , Հագա՛ծ ծիրանի , ղիւղի այր ու կթն<:
թեան մր, պայծառութեան մր* միտք, զգացում, Տէր Հայաստանի եւ տէր իրանի » Հ Երդ իքեերու եւ աստղե բու մ տերմ ական–– զրոյ
զգա յո ւթ իւննե ր , ապրումի խորութիւն՛ ու երեւա ցէն՝ Աստուածն անդամ 1լ ոգեւոր ուի , ՛ծափ կբ
կայութեան թափ ,՛ առն չուած՝ հոգեկան՝, խարիսխ Երբ ծ՜բնաւ ՎաՀագն իբ նուրբ եղէգէն , զարնէ ու կբ խնդայ երկինքէն*** 0* ամէն կողմ ,
ներէբխող գեղեցկօրէն, իրաւօրէն ու լրի՛– %ռԲ՝~ Որուն՛ փառքն այսօր մարդիկ դեռ կլերդեն, ամէն անկիւն աստղափոշի կբ տեղայ, իբրեւ նա
պով արտայայտեուելու ճիգի մր, կ^բնեն\ լեզուՖ Եղէգբ լացաւ է կո լ լայ տակաւին , շին ու լոյս—ալիւր արծաթե այ , կք ծեփէ Հոգ, վե–
խիտ , ուժեզ , յստակ ք պայծառախօս I Հովուական սբրինգ, կոտրա՛ծ կիսովին : րէն, վարէն՝ որ մութ տեղ մբ չմնայ
Ափիւռքի մեր գրականութիւնք , որպէս լեզու , Աստղե ր կոլգան ո Լ կբ շաբութն՝ եր դե րոմն
րաւ ա րա ր ո ւթեան մօտ արգիւձնք մ քն է, արեւմ տա– Եղէգբ լացաւ , կու լայ տակաւին , շոլ–րք\* խանդագին՝ կբ գովերգԽ սրբազնութիւնէն
Հայ լեզուական աւանդութեան հիմնական նկարա Երբ շողերն՛ այգուն լեռնէն կ՚երեւին , Հայ Տունին :
գիրք. որո չ չափով ան ա զա լ. տ պահած ։Աս իկա մ ա– Երբ քաղաքնեբոլն։, գիւղերուն վերել, Մ եր եբգիքեեր ր Բա 9 են Հ
նաւաԱգ մ երձ • արեւելեան մեր գաղութներ ուն Ե՛րդն է հայկական , եւ Հայոց արեւ է Մեր պապերու աչքի նբման կք Հսկեն՝ գիլզին.
մէք է Բացատրելի Է լեգո լական աւանդութեան այս Վբայ Հնաշէն Հ
շսյրունակութիւնր հոծ Հայութեամր , տեղական Եղէգբ լացաւճ կու լայ ա՛յնքան խոր , Սուրբ է թոնիր գ սոլրբ է մոխիր ,
մշակո յթն՚երէ իր ան կա խ ո ւթ ե ա մր , կրթական ե- Որ կբ յուզուին դաշտ , Հովիտ ու ծործոր • Տունբ ամբողք դ աւեր) անգամ եւ փրթէր ՝
ռուն կեանքի մր անխափան ներկայութիւնով ՚ Եւ կու լան սիրտերն Հայերուն բոլոր , Այսպէս մեզի աւանդեցին , մեր պապերբ սրր~
Այսքան տարի վերք, եթէ պայմաններ ր ձգէ ին մեզ Արտասուաց գետով ոլոր ու մոլոր : բազն ածին ի բեն ց մ ահ ո լան էն գժբնդակ վայր -
Հոն , ուրկէ ուր ի շ պայմ աններ մ եզ տ ե ղաՀ ան՛ բ– կեանին ,
րին՝, անշուշտ որ մեր ուրդի Հայերէնք, որպէս « Ադամանդէն ու ոսկիէն աւելի՝ պահպանե -
արուեստի լեզու , Հասած կ՚/ք/Հ"՛ր գրարարի կա - Ե՛– Հաւաքուեցան քուրմ ու քբրմուՀիք , ցէք աւանդութիւնն Հայքեւի , որ չրԱայ թէ Հալ
տար ելութեան : Բարեբախտութիւն է այս ո ւՀ ան - « / / ՜ Հ ՀայՐ Արումազդ , եղի՛ր զօրավիգ , կենցազին Հիմ խախտի , մեր պատիւք իյնալ յա\ե^~
դեբձ Հաստատել, որ Հակառակ արտասահմանի Եղի՛բ օգնական մեր գբժբախտ ազգին՝, կարծ պղծութեան մէք ու ցեխի։ Յեխթ մեծ է, ոլ
թոլոր աննպաստ պայմաններուն՛, ա յ գ լեզուին Ք՝ո՚ղ Հէք եզէ գին խաղաղի Հոգին՝» : դիմացկուն՝ երբ որ անոր Տունին Օրէնքն՝ ԷՀըզ°Ր)
նահանքր , գէթ մթւչեւ Բ* ՀամաշխարՀային պա - երբ որ անոր սիրտն ու Հոգին ծանուցած են գաղա
տերազմ, անզգա լի է , իր որո շ կողմերով նո յնիսկ Եւ Հաւաքուեցան մքշակ ու մարտիկ, փարի խորիսխով, ու րն^թացած ճամ բուն վրայ՝
յ առա քոնթաց : Եւ մենատոլններ
եւ խոնարՀ մարդիկ* Մասիս մբ կայ իր դարաւոր խո^.Հուրգով * , * *
« Ո՛վ մայր ԱնաՀիտ , դո՛ւն Հասիր մեզի, Թեթեւ ազգեր՝ յարդէն թեթեւ, մեղմ Հովէ մ՝իսկ
Վերքիդ պատերազմի տարիներուն է, որ լեղ– կբ թռին , կեանքի Հիմէն, ու պատմութեան աս
ո լական անկում մր մտ ահ ող ի չ բնոյթ կբ ստանայ քՒո՚ղ շատնա յ բարին, չարբ նքւաղի» : պարէզէն 1լ ան Հետին * պէտք չէ բլլալ յարգ ու տե
մ եր գրեթէ բո լոր դագո ւթներուն մէք։ Ազգային, րեւ գ այլ՝ մա յռակո յտ , կապա բա լեռ անփշր ելի ,
քաղաքական ու արուեստի մ արզեր ո լն վբա յ , հա Ե՛– Հաւաքուեցան կին ու մանկբտիք, յարատեւ, այս է ահա Արմէննեբոլ անմաՀութեան
յս ւթ ի ւն բ կր բաժն ուի երկու Հ ակբնդգէմ ճակատ Մեր սուրբ Աասիսին սրբբասուն՝ որգիք* մութ գաղտնիք գիր մեծութեան։ պատգամագիրն ոԼ
կինիք * • *>> ՚
ներու : Աք ճակատք , ագգայնական , կբ քան այ « Ո՛՛վ անծանօթ Տէր, գըթա՛ , դո՛ւն գշթա
: Հայ Տունն
զարգացնել մ եր գոյութեան՝ բոլոր արմէքնեբբ , $՝ո՚ղ լառող եղէգն ալեաց Հետ խայտայ» փրթաւ ժամանակի ու մթութեան
կառչած ցեղային գրական աւան գութ իւննե բու ,
ուղի զ ու ապահ ով ճամ բաներ ու * մ տահոգոլթիւնն Եւ մեր քրքմապետն՝ Հեծող եղէգէն Եւ– անմբխիթար սրրինգն իր շուրթին ,
երգեն* Փրչեց Հագագովն իր վառ կարօտին ։
է ա յս ճակատին՝ զտուիլ որպէս հայ , աոԳայէ՝*է Սբրինգ մբ շինեց, ոբ մարդիկ ,
իտէալին ու մշակոյթի բոլոր կողմերուն վբայ^մա– ԵԼ ինք առաք ինն եր՛գող Հայերէն խորէն։
ն աւանդ կա տա դի րծա խնդրո ւթե ամբ մբ պաշտ - Փբչեց ու փրչեց իր սրբտին Եւ լացող եղէգն՝ երգեց ու երգեց ,
Իր ղբւարթ եբղով սար ոլ ձոր գբրկեց
պանել լեզուն , րնե լով գայն նոր կար ելի ութ ի ւննե*– Երգեց ու պարեց մեր Հօտաղին Հետ, ,.
ձախ Մեր լիճերուն՛ Հետ, ալիքով վէտ վէա :
բու բնգունակ գործ իք մբ : Այլ է պայքարի լեգո1ին Բայց լացաւ եղէգն ոլ լացաւ անդուլ ^
ճակատ ին մտ ահ ո գութ ի ւնբ ն աեւ հ այ մեր Իբրեւ Հայ կբռունկ , իբրեւ Հալ պրլպուլ ,
կա Հ
նկատմամբ; Այդ ճակատբ կ^ուզէ , որ լեզուն Ե՛՜ ՀԷՐ խաղաղեր եւ չէր Հանդարտեր,
կանայ իր նուիրական առաքիճ ութիււնեբէն, Ի զոՀւր դրդուեցին զինք վբսեմ շուրթեր Ե՛– Հ ա յ ո ց սբրինգն երգեց ոլ երգեց,
Ամէն տան կբտոլբ
րելի ամէե ազնուականութենէ , շնորՀնեբէ * բ լ լ ա յ Եւ սիրտերէն ներս վար դագո յն– ներկեց ,
Բացաւ ծ ոբ ակներն
յետին կարգի լրաթերթերու լեզու, կուսակցական Փբչեց քբրմոլՀին, տամուկ աչքերով, , գաղտնիքով խոքին՝,
թղթակիցներու պղտոր, Հապճեպ ,մուրացիկ բար Իր Հին սէրերով, յուշեբով խբ ռոգ , Հայ կա լ աղբիւր ին տ
բառ մբ : Երեւան բ սորվեցուցած է Ա փիւռքի իր Փոչեց, բայց ս բրտի՛ն ույրոզ վէրք ու ցաւ,
մ անկլաւիկձ ե բուն կոչել տ յ դ բա բ բառբՀգր ա կան» , Որբ եղէգին Հետ դառնապէս լացաւ : Եւ ծաւալեցալ երգն ծովւ
«արդիական» , « ժողովրդական » , մինչդեռ իր ԱքՐաքս գետն անցաւ, Մ ասիս լեռն անցաւ,
էութեան մ էք Հայերէնի նմ ան գործած՜ութիւն՝ մբ Փրչեց Հա յո րդթւ ^ քա՛ ք պատերազմիկ , Գլձնաց ու գբնաց , գբբկեց աշխարհ ն եր ,
լեզուական անկում է միայն, ուծացում է լոկ՛. Ոչ Փրչեց գոռ շունչով ոլ շունչով մեղմ իկ , Հայ Հոդին, կարծես նոժոյդ ձի Հեծնէր :
թէ Հ մոզովրդական» , տ յ լ անգէտ ու մութ խո լ. - Բայց լացաւ եղէգն ու լացաւ կբբկիս *
ժա\1 ի լեզու է , որ կբ ստեղծեն ասով։ Նման րն– Զի Քբեքոէ-շ սրրաին բոցեղ սուր զարկին ։ ԵԼ մեր զրոյցն ա յստեղ կանդ 1լաո&է ուրախ ,
Հայ դաշտեր ո ւն պէս բարի եւ խաղաղ*
թացքով որեւէ լեզ "՛Լ Հ մօտ ատեն՚էնւ՛, դատապար կ՚՚բսէ թէ Հովիւն այգ խեղճ ու չբլչին,
Եղաւ մեր Գողթան երգիչն առաքին :
տուած է Հոտելու, ակումբ, ԱյԱԱլար ու սրճարան
Լեզուակա՛ն այս վատասերում բն աո^ել թումբ ՀՀատ Հեռուներէն եկաւ մի Հովիւ,
կանգնելու իր ղերին մէշ, ազգայնական ճակատին ՝Բալած էր անի եւ գիշեր եւ տիւ* ԱՀԱՐՈՆ ՏԱՏՈՒՐԵԱՆ
Հակազգեցո ւթ իլն ը կոչուած է խիստ բարերար
գործ կատարելու յ
Փարիզի գրակա՛ն Հայերէն բ իսկապէս ոբ ճա գութիւններբ: ինչ որ են՛ Աուրիան, Լիբան՛անն ու. ԱՀաղանգբ Հնչած է , անցած է բնգՀ ան ուր՛
ռագայթուն ու զմայլելի Հայերէ՛ն մ րն՛ է. յի չեղէք Եգիպաոսբ աբեւմտաՀայեբէնին Համար, աւելի մրափին աղիտաւոր մամ բ , պաՀակներբ արթնցած
Շուշան՛ եան բ իր օրագիրներուն , պատմուած քնե– նուազ չափով մբ նոյ՛նն է Պարսկաստանը աբեւե - են եւ անո՝՛.ցմէ ոմանք սկսած պաշտպանողական
րուն ու վէպին մէշ՝ որպէս լեզու, յիշեցէք յետոյ ա ւո առ ին նկ ատս մ աամ բ Հրետաձգոլթեան մբ* Հակազդեց ո ւթիւքւ ք արդէն
Սփիւռքի
ՇաՀնւուրը, Նարգունին , Պ էչիկթաշլեանը , Փայ Ե՛ՏզՐր ակացո ւթիւ ն մեր ղրականու– ծայր տուած է* պէտք է այդ Հակազղե ց ո ւթիւն՛ր
լակ Միքայէլեանր : Յիշեցէք &. Ա՝՝ իսաքեանը իր թիլնբ ( որպէս լեզու , բնգՀանբապէս չէ աղաւաղ՜ դարձնել բնգՀանրական , Համագաղութային , Հա
խմբագրականն ե րուն պայծառ. ճշգր տա խօսու ֊ ուած* պաՀած է մեծագոյն մ ասր իր ցեղային յտ բանո լան ական * պէաք է տալ անոր կազմակեր
թեամբ Հ ինքնութեան * մինչեւ ՀամաշխարՀային Բ* պա - պուած հան գա մ ան ք , մշակո յթի ել ազգապահ–
Ամ եր իկեան տիրող բարքերու արդիւնք , Ամե– տեբազմի մուտքին, տեղ տեղ ան արձանագրած է պանմ ան էական բնո յթ , Հ ե տ ե ւա բա բ աւելի լա յն
րիկայի մեր Հայերէնր աւելի Iախանձախնգիր ը լ նոյնիսկ կարգ մք աչքառու յառաքգիմութիւեն֊եր * տարողութիւն , նոր ուժ։ Լեզուա-կան կորսուած
լալու է ստոյգ, լրագրականէն քիչ վեր ել իրա - եղած է աւելի լո ւս ա լո ր , ճկոլն , յռԲԳ * բա լար ա ր գագաթներ բ պէտք է վեր ան ուա ճ ո լին՝, պէտք է
ոչ աշտ : Բողոքական ընգՀանոլը մտայնութիւն մը, մեծ վ եր լուծ ում ՝- եր ու , աճած՝ իր աբտայայտչա– Հասնի լ նոր բաբձունքնե ր * Սփիւռքի ղրողներլլ^
արտայայտութեան կերպի նա խաս ի բ ութ իւններ , կան տարողութեամբ , կենս ո լնակութեամբ, կե ան— Համագումարն՝ ու մամուլք , լեզուական Հզօր ա -
իրենցմէ որոչ տարրեր դրած են արդէն Հոն մեր քով : լաճ գութիւններու ժառանգորդ , պարտաւոր են
լեզուին մէշ, վտարելով անկէ կեանքի ու գեղեց Բ* Պատերազմի տարիներուն ա յգ լեզուն, փվկել Սփի՚֊ոքի Հայերէ1 բ ոլ քան ալ զայն գնել
կութեան կարգ մը շեշտուած ղոյներ։ Ըսի, որ յղկուած ու մաքոլբ, սկսած էոայթաքիլ, տզմա– կա տ ա ր ե լո ւթ ե ան արժան ի պատուանդան ի մբ վր–
Ա՚երձ. Արեւելքի Հայ գաղութներն են ի վերշ^ո ք խառնուիլ * տակաւ սովետական ազգեցութիւճնե ՜ րայ։ Ամէն խաչակրութիւն՝ եւ կիրք ներելի է այս
բուն աւանդապաՀբ մեր նախկին աբեւմտաՀայե - րու անգութ ներմուծումով մբ իբ մէք, ապազգա– ուղզութե ամ բ; Դարձնենք մեր լեզուն արժան ա -
րէնին։ Պասկաստանբ, ոչ այնքան՛ յա^ողոլ . քին՝ Հատուած ի մբ կողմէ : վատաբար ո յ ու նենգ սլաւո ուո լթ իւն մբ, ղՀ՝ օ շա կ մբ, յաղթանակներու
թեամ բ, բայց միշտ գովելի ճիղռվ մը, կը Հանայ այս վերաբերումով, մաՀուան սպառնալիք մլա պայծառապինգ կամք մր :
ԱԼաՀեկ ն՚ախաբոլշելիկ արեւելաՀայերէնին աւան Լ սկսաւ տեղալ մեր լեզուին վյրայՀ
ԵԳ-Պ06ԱՃԵԱ1
Fonds A.R.A.M
ԱՈՏԱԿԸ ՍՓԻՒՌՔԻ Մեձ աա անտառ Մնէ եուիքճեդ րաց ԱԱ
ԳԻՇԵՐԸ
իլԱԲ Մերձաւպւ ԱրեԱյլքի Հ ա յ Գրողնն. իյՄԲ •— Այս շարթու լոյս կը ահսնէ րասաս– Մեր խգխ^րը բ^Յ ^դբթ^^տ Հք*յա\– ե^մտգոՀմտրիԹ ւՏէջ. այս վերնազյբւԹվ #կա... տ1պծ Աճաըյունի երրորդ հատորը; ՀԱՕԱԵԱՑ
ց ա ^ մ ր կարդալ էրխո^ստյսյ1 գրոյդ դկ. Եգ, Փօ– ՚ ներյդկ բիջոիձ Հւ֊րմահ ՀիղօրԷ& ամէֆ գիշկ մեզի
յաՅեա^; ( \ պ * լոյո սնե՚սա,Ն այս տւԱպաՑդաստ,ր ի՜նչքաս քոպցր ւքատչելի :
(րիաասարո.ի|յ1 պսսուքուածքԹերու ժալովածոՆն , Աոաջին ճաշակ մ ը . – Համֆսր քլ ՝աղբթիս , մինչ՝ մենք քունի գ Ուրդու–^
« ՀՈ՛ԼԸ ՝». յ պւու մ ^ ի ն պիաի խօսինք աոս4ս| ֊
ձինւ) : Ե՚ԼԷԳԸ բանքին յանձնուած, ու երազի բարկ գինիէն ար
Ա–
ՀասաՆած՜ մ ը ՝ իր ՓկոՆցոււքԷՕ. բեցած, կբ ծաղիկնանք, կբ Հրճուինք, կ՝ԲԱա<նք
անեզր՛ բերկրութիւն ու ւեբկինք :
. .... ԼԵ%ՈՒ * Բոլորիս համար պարզ է, որ լեզոԵւր.բ ծբնաւ Վահ աղն իր նուրբ եղէգէն ^ (Օ՛, Հին Հրաշք, Հազար սուրբեր միասին ,
մլլ գրականութիւն չէ , ա/լ մեծարժէք ... գոր Որուն փառքն այսօր մարդիկ դեռ կ՚՝երգե%, կուգան այցի , ոլ. կբ կենան երգիք&երու եզերքին
ծիք մք լոկ՝ բայց Հարուստ լեզու մբ շատ անգամ Երբ ծիրանի ծով երկնեց Հեծելով, ոլ փառք կոլֆոսճս աւան գա պաշտ Հայ լիւղին . . , ;)
փաստ մ րն է եւ պայման^ գրական խոշոր տա րո - Պար բբռնեցին Հայք, երգելով, լալով : Մեր երգիքք1եվ՛ բ Բաո են՝ ^ մանուկք մբ բերնին
գութիւններու , լա/^քէ Հ որո ւթեան, գագաթնն - բացով՝ աստղ եր ոլ Հետ կր խօսին* * . դիւթաՀրաշ
րոււ Գրական մեծ իրագործումներն են, որոնք - Հ ^բնաւ մեր աստուածն ա՛յնքան՛ գեղանի , օղե ր կզուգեն, թէ՝ բախտաբեր մատանին ^ որուն
նուաճումբ կ՚ընեն լեղոլին\ –համար նոր տարրերու , Եւ մանուկ փափուկ եւ պերճ պատանի * ուժով, Հաշտ ու սիրով՝ պիտի ապրին մէն» մի
ալ։ տա յայտ չական նո ր ճոխութեան մ ր , նրրու - Ծնաւ մեր թագաւորն , Հագա՛ծ ծիրանի , ղիւղի այր ու կթն<:
թեան մր, պայծառութեան մր* միտք, զգացում, Տէր Հայաստանի եւ տէր իրանի » Հ Երդ իքեերու եւ աստղե բու մ տերմ ական–– զրոյ
զգա յո ւթ իւննե ր , ապրումի խորութիւն՛ ու երեւա ցէն՝ Աստուածն անդամ 1լ ոգեւոր ուի , ՛ծափ կբ
կայութեան թափ ,՛ առն չուած՝ հոգեկան՝, խարիսխ Երբ ծ՜բնաւ ՎաՀագն իբ նուրբ եղէգէն , զարնէ ու կբ խնդայ երկինքէն*** 0* ամէն կողմ ,
ներէբխող գեղեցկօրէն, իրաւօրէն ու լրի՛– %ռԲ՝~ Որուն՛ փառքն այսօր մարդիկ դեռ կլերդեն, ամէն անկիւն աստղափոշի կբ տեղայ, իբրեւ նա
պով արտայայտեուելու ճիգի մր, կ^բնեն\ լեզուՖ Եղէգբ լացաւ է կո լ լայ տակաւին , շին ու լոյս—ալիւր արծաթե այ , կք ծեփէ Հոգ, վե–
խիտ , ուժեզ , յստակ ք պայծառախօս I Հովուական սբրինգ, կոտրա՛ծ կիսովին : րէն, վարէն՝ որ մութ տեղ մբ չմնայ
Ափիւռքի մեր գրականութիւնք , որպէս լեզու , Աստղե ր կոլգան ո Լ կբ շաբութն՝ եր դե րոմն
րաւ ա րա ր ո ւթեան մօտ արգիւձնք մ քն է, արեւմ տա– Եղէգբ լացաւ , կու լայ տակաւին , շոլ–րք\* խանդագին՝ կբ գովերգԽ սրբազնութիւնէն
Հայ լեզուական աւանդութեան հիմնական նկարա Երբ շողերն՛ այգուն լեռնէն կ՚երեւին , Հայ Տունին :
գիրք. որո չ չափով ան ա զա լ. տ պահած ։Աս իկա մ ա– Երբ քաղաքնեբոլն։, գիւղերուն վերել, Մ եր եբգիքեեր ր Բա 9 են Հ
նաւաԱգ մ երձ • արեւելեան մեր գաղութներ ուն Ե՛րդն է հայկական , եւ Հայոց արեւ է Մեր պապերու աչքի նբման կք Հսկեն՝ գիլզին.
մէք է Բացատրելի Է լեգո լական աւանդութեան այս Վբայ Հնաշէն Հ
շսյրունակութիւնր հոծ Հայութեամր , տեղական Եղէգբ լացաւճ կու լայ ա՛յնքան խոր , Սուրբ է թոնիր գ սոլրբ է մոխիր ,
մշակո յթն՚երէ իր ան կա խ ո ւթ ե ա մր , կրթական ե- Որ կբ յուզուին դաշտ , Հովիտ ու ծործոր • Տունբ ամբողք դ աւեր) անգամ եւ փրթէր ՝
ռուն կեանքի մր անխափան ներկայութիւնով ՚ Եւ կու լան սիրտերն Հայերուն բոլոր , Այսպէս մեզի աւանդեցին , մեր պապերբ սրր~
Այսքան տարի վերք, եթէ պայմաններ ր ձգէ ին մեզ Արտասուաց գետով ոլոր ու մոլոր : բազն ածին ի բեն ց մ ահ ո լան էն գժբնդակ վայր -
Հոն , ուրկէ ուր ի շ պայմ աններ մ եզ տ ե ղաՀ ան՛ բ– կեանին ,
րին՝, անշուշտ որ մեր ուրդի Հայերէնք, որպէս « Ադամանդէն ու ոսկիէն աւելի՝ պահպանե -
արուեստի լեզու , Հասած կ՚/ք/Հ"՛ր գրարարի կա - Ե՛– Հաւաքուեցան քուրմ ու քբրմուՀիք , ցէք աւանդութիւնն Հայքեւի , որ չրԱայ թէ Հալ
տար ելութեան : Բարեբախտութիւն է այս ո ւՀ ան - « / / ՜ Հ ՀայՐ Արումազդ , եղի՛ր զօրավիգ , կենցազին Հիմ խախտի , մեր պատիւք իյնալ յա\ե^~
դեբձ Հաստատել, որ Հակառակ արտասահմանի Եղի՛բ օգնական մեր գբժբախտ ազգին՝, կարծ պղծութեան մէք ու ցեխի։ Յեխթ մեծ է, ոլ
թոլոր աննպաստ պայմաններուն՛, ա յ գ լեզուին Ք՝ո՚ղ Հէք եզէ գին խաղաղի Հոգին՝» : դիմացկուն՝ երբ որ անոր Տունին Օրէնքն՝ ԷՀըզ°Ր)
նահանքր , գէթ մթւչեւ Բ* ՀամաշխարՀային պա - երբ որ անոր սիրտն ու Հոգին ծանուցած են գաղա
տերազմ, անզգա լի է , իր որո շ կողմերով նո յնիսկ Եւ Հաւաքուեցան մքշակ ու մարտիկ, փարի խորիսխով, ու րն^թացած ճամ բուն վրայ՝
յ առա քոնթաց : Եւ մենատոլններ
եւ խոնարՀ մարդիկ* Մասիս մբ կայ իր դարաւոր խո^.Հուրգով * , * *
« Ո՛վ մայր ԱնաՀիտ , դո՛ւն Հասիր մեզի, Թեթեւ ազգեր՝ յարդէն թեթեւ, մեղմ Հովէ մ՝իսկ
Վերքիդ պատերազմի տարիներուն է, որ լեղ– կբ թռին , կեանքի Հիմէն, ու պատմութեան աս
ո լական անկում մր մտ ահ ող ի չ բնոյթ կբ ստանայ քՒո՚ղ շատնա յ բարին, չարբ նքւաղի» : պարէզէն 1լ ան Հետին * պէտք չէ բլլալ յարգ ու տե
մ եր գրեթէ բո լոր դագո ւթներուն մէք։ Ազգային, րեւ գ այլ՝ մա յռակո յտ , կապա բա լեռ անփշր ելի ,
քաղաքական ու արուեստի մ արզեր ո լն վբա յ , հա Ե՛– Հաւաքուեցան կին ու մանկբտիք, յարատեւ, այս է ահա Արմէննեբոլ անմաՀութեան
յս ւթ ի ւն բ կր բաժն ուի երկու Հ ակբնդգէմ ճակատ Մեր սուրբ Աասիսին սրբբասուն՝ որգիք* մութ գաղտնիք գիր մեծութեան։ պատգամագիրն ոԼ
կինիք * • *>> ՚
ներու : Աք ճակատք , ագգայնական , կբ քան այ « Ո՛՛վ անծանօթ Տէր, գըթա՛ , դո՛ւն գշթա
: Հայ Տունն
զարգացնել մ եր գոյութեան՝ բոլոր արմէքնեբբ , $՝ո՚ղ լառող եղէգն ալեաց Հետ խայտայ» փրթաւ ժամանակի ու մթութեան
կառչած ցեղային գրական աւան գութ իւննե բու ,
ուղի զ ու ապահ ով ճամ բաներ ու * մ տահոգոլթիւնն Եւ մեր քրքմապետն՝ Հեծող եղէգէն Եւ– անմբխիթար սրրինգն իր շուրթին ,
երգեն* Փրչեց Հագագովն իր վառ կարօտին ։
է ա յս ճակատին՝ զտուիլ որպէս հայ , աոԳայէ՝*է Սբրինգ մբ շինեց, ոբ մարդիկ ,
իտէալին ու մշակոյթի բոլոր կողմերուն վբայ^մա– ԵԼ ինք առաք ինն եր՛գող Հայերէն խորէն։
ն աւանդ կա տա դի րծա խնդրո ւթե ամբ մբ պաշտ - Փբչեց ու փրչեց իր սրբտին Եւ լացող եղէգն՝ երգեց ու երգեց ,
Իր ղբւարթ եբղով սար ոլ ձոր գբրկեց
պանել լեզուն , րնե լով գայն նոր կար ելի ութ ի ւննե*– Երգեց ու պարեց մեր Հօտաղին Հետ, ,.
ձախ Մեր լիճերուն՛ Հետ, ալիքով վէտ վէա :
բու բնգունակ գործ իք մբ : Այլ է պայքարի լեգո1ին Բայց լացաւ եղէգն ոլ լացաւ անդուլ ^
ճակատ ին մտ ահ ո գութ ի ւնբ ն աեւ հ այ մեր Իբրեւ Հայ կբռունկ , իբրեւ Հալ պրլպուլ ,
կա Հ
նկատմամբ; Այդ ճակատբ կ^ուզէ , որ լեզուն Ե՛՜ ՀԷՐ խաղաղեր եւ չէր Հանդարտեր,
կանայ իր նուիրական առաքիճ ութիււնեբէն, Ի զոՀւր դրդուեցին զինք վբսեմ շուրթեր Ե՛– Հ ա յ ո ց սբրինգն երգեց ոլ երգեց,
Ամէն տան կբտոլբ
րելի ամէե ազնուականութենէ , շնորՀնեբէ * բ լ լ ա յ Եւ սիրտերէն ներս վար դագո յն– ներկեց ,
Բացաւ ծ ոբ ակներն
յետին կարգի լրաթերթերու լեզու, կուսակցական Փբչեց քբրմոլՀին, տամուկ աչքերով, , գաղտնիքով խոքին՝,
թղթակիցներու պղտոր, Հապճեպ ,մուրացիկ բար Իր Հին սէրերով, յուշեբով խբ ռոգ , Հայ կա լ աղբիւր ին տ
բառ մբ : Երեւան բ սորվեցուցած է Ա փիւռքի իր Փոչեց, բայց ս բրտի՛ն ույրոզ վէրք ու ցաւ,
մ անկլաւիկձ ե բուն կոչել տ յ դ բա բ բառբՀգր ա կան» , Որբ եղէգին Հետ դառնապէս լացաւ : Եւ ծաւալեցալ երգն ծովւ
«արդիական» , « ժողովրդական » , մինչդեռ իր ԱքՐաքս գետն անցաւ, Մ ասիս լեռն անցաւ,
էութեան մ էք Հայերէնի նմ ան գործած՜ութիւն՝ մբ Փրչեց Հա յո րդթւ ^ քա՛ ք պատերազմիկ , Գլձնաց ու գբնաց , գբբկեց աշխարհ ն եր ,
լեզուական անկում է միայն, ուծացում է լոկ՛. Ոչ Փրչեց գոռ շունչով ոլ շունչով մեղմ իկ , Հայ Հոդին, կարծես նոժոյդ ձի Հեծնէր :
թէ Հ մոզովրդական» , տ յ լ անգէտ ու մութ խո լ. - Բայց լացաւ եղէգն ու լացաւ կբբկիս *
ժա\1 ի լեզու է , որ կբ ստեղծեն ասով։ Նման րն– Զի Քբեքոէ-շ սրրաին բոցեղ սուր զարկին ։ ԵԼ մեր զրոյցն ա յստեղ կանդ 1լաո&է ուրախ ,
Հայ դաշտեր ո ւն պէս բարի եւ խաղաղ*
թացքով որեւէ լեզ "՛Լ Հ մօտ ատեն՚էնւ՛, դատապար կ՚՚բսէ թէ Հովիւն այգ խեղճ ու չբլչին,
Եղաւ մեր Գողթան երգիչն առաքին :
տուած է Հոտելու, ակումբ, ԱյԱԱլար ու սրճարան
Լեզուակա՛ն այս վատասերում բն աո^ել թումբ ՀՀատ Հեռուներէն եկաւ մի Հովիւ,
կանգնելու իր ղերին մէշ, ազգայնական ճակատին ՝Բալած էր անի եւ գիշեր եւ տիւ* ԱՀԱՐՈՆ ՏԱՏՈՒՐԵԱՆ
Հակազգեցո ւթ իլն ը կոչուած է խիստ բարերար
գործ կատարելու յ
Փարիզի գրակա՛ն Հայերէն բ իսկապէս ոբ ճա գութիւններբ: ինչ որ են՛ Աուրիան, Լիբան՛անն ու. ԱՀաղանգբ Հնչած է , անցած է բնգՀ ան ուր՛
ռագայթուն ու զմայլելի Հայերէ՛ն մ րն՛ է. յի չեղէք Եգիպաոսբ աբեւմտաՀայեբէնին Համար, աւելի մրափին աղիտաւոր մամ բ , պաՀակներբ արթնցած
Շուշան՛ եան բ իր օրագիրներուն , պատմուած քնե– նուազ չափով մբ նոյ՛նն է Պարսկաստանը աբեւե - են եւ անո՝՛.ցմէ ոմանք սկսած պաշտպանողական
րուն ու վէպին մէշ՝ որպէս լեզու, յիշեցէք յետոյ ա ւո առ ին նկ ատս մ աամ բ Հրետաձգոլթեան մբ* Հակազդեց ո ւթիւքւ ք արդէն
Սփիւռքի
ՇաՀնւուրը, Նարգունին , Պ էչիկթաշլեանը , Փայ Ե՛ՏզՐր ակացո ւթիւ ն մեր ղրականու– ծայր տուած է* պէտք է այդ Հակազղե ց ո ւթիւն՛ր
լակ Միքայէլեանր : Յիշեցէք &. Ա՝՝ իսաքեանը իր թիլնբ ( որպէս լեզու , բնգՀանբապէս չէ աղաւաղ՜ դարձնել բնգՀանրական , Համագաղութային , Հա
խմբագրականն ե րուն պայծառ. ճշգր տա խօսու ֊ ուած* պաՀած է մեծագոյն մ ասր իր ցեղային յտ բանո լան ական * պէաք է տալ անոր կազմակեր
թեամբ Հ ինքնութեան * մինչեւ ՀամաշխարՀային Բ* պա - պուած հան գա մ ան ք , մշակո յթի ել ազգապահ–
Ամ եր իկեան տիրող բարքերու արդիւնք , Ամե– տեբազմի մուտքին, տեղ տեղ ան արձանագրած է պանմ ան էական բնո յթ , Հ ե տ ե ւա բա բ աւելի լա յն
րիկայի մեր Հայերէնր աւելի Iախանձախնգիր ը լ նոյնիսկ կարգ մք աչքառու յառաքգիմութիւեն֊եր * տարողութիւն , նոր ուժ։ Լեզուա-կան կորսուած
լալու է ստոյգ, լրագրականէն քիչ վեր ել իրա - եղած է աւելի լո ւս ա լո ր , ճկոլն , յռԲԳ * բա լար ա ր գագաթներ բ պէտք է վեր ան ուա ճ ո լին՝, պէտք է
ոչ աշտ : Բողոքական ընգՀանոլը մտայնութիւն մը, մեծ վ եր լուծ ում ՝- եր ու , աճած՝ իր աբտայայտչա– Հասնի լ նոր բաբձունքնե ր * Սփիւռքի ղրողներլլ^
արտայայտութեան կերպի նա խաս ի բ ութ իւններ , կան տարողութեամբ , կենս ո լնակութեամբ, կե ան— Համագումարն՝ ու մամուլք , լեզուական Հզօր ա -
իրենցմէ որոչ տարրեր դրած են արդէն Հոն մեր քով : լաճ գութիւններու ժառանգորդ , պարտաւոր են
լեզուին մէշ, վտարելով անկէ կեանքի ու գեղեց Բ* Պատերազմի տարիներուն ա յգ լեզուն, փվկել Սփի՚֊ոքի Հայերէ1 բ ոլ քան ալ զայն գնել
կութեան կարգ մը շեշտուած ղոյներ։ Ըսի, որ յղկուած ու մաքոլբ, սկսած էոայթաքիլ, տզմա– կա տ ա ր ե լո ւթ ե ան արժան ի պատուանդան ի մբ վր–
Ա՚երձ. Արեւելքի Հայ գաղութներն են ի վերշ^ո ք խառնուիլ * տակաւ սովետական ազգեցութիւճնե ՜ րայ։ Ամէն խաչակրութիւն՝ եւ կիրք ներելի է այս
բուն աւանդապաՀբ մեր նախկին աբեւմտաՀայե - րու անգութ ներմուծումով մբ իբ մէք, ապազգա– ուղզութե ամ բ; Դարձնենք մեր լեզուն արժան ա -
րէնին։ Պասկաստանբ, ոչ այնքան՛ յա^ողոլ . քին՝ Հատուած ի մբ կողմէ : վատաբար ո յ ու նենգ սլաւո ուո լթ իւն մբ, ղՀ՝ օ շա կ մբ, յաղթանակներու
թեամ բ, բայց միշտ գովելի ճիղռվ մը, կը Հանայ այս վերաբերումով, մաՀուան սպառնալիք մլա պայծառապինգ կամք մր :
ԱԼաՀեկ ն՚ախաբոլշելիկ արեւելաՀայերէնին աւան Լ սկսաւ տեղալ մեր լեզուին վյրայՀ
ԵԳ-Պ06ԱՃԵԱ1
Fonds A.R.A.M
