Page 206 - ARM_19-1948_03

ՏՊԱՒՈՐՈՒԹՒՒՆՆԵՐ ԺԸՆԵԻԷն Գասախօսր քիչ Ա՞ր կր մտաձէ , թեթեւ մլչ կը
կմկմայ ել • • •
ԲՈԼՇէԻԻՏԱԸ

Առ ա աԱկ հ Եղական սլարագաներու մասին կ՝ակն՝ար՝–
անգամ չեն կր­
ե1՝ Դ118նԱԿ8ՐհԹԻԻնԸ– ԿԷՔ՚– ՍՀ՛ շուշտ այգպիսի ազգեր

(ԹՌՈՒՑԻԿ ԱԿՆԱՐԿ) նար րլլա I ՄԱԿի •• Ոայց , ինչպէս գիտէք, կան՛ շատ
,
մր .ոչ ֊ կառավարական կազմակերսլոլթիմեներ

Միջազգային քաղաքական գէմքեբու կողմէ •որոնք կր գործակցին ՄԱԿի, յաճախ խորՀրգակ–

դասախօսութիւներու շարք մը , կը պսակէ ուսա՛­ ցա՛կան ձայնով, րնգՀանուր (ք-ոզովին մէշ իսկ՛–

նողական Համ ագում արի աշխատանքները է Այգ յ՜ողովուրղներր կրնան՛ կազմել ազգային Հա­

Ընդունինք պա՝Հ մը, որ բոլշիւիկնեբը, մեր Անոնց իլբաքանչիւ^րէն ետք, տեղի կ՚ունենան մագումարդ որ րլլայ ներկայացուցչակա՛ն % կրնան

դաւանանքը գողնալովդ իրաւունք ու%ին մեզի ը~" կա րծի քերո ւ փոխսին ակութի ւնն եր , վիճաբան ու– իրենց թեկնահութիւնր գնեիել րնգունուելէ ետք,

Հդա մերն է Հ իմ ա , գա մերն էր թիւննեբ , եւ Հարցեր ուղղուած դասախօսին՝ ; միւս ոչ կառավարական կազմակերսլութիւններոլ

Սակայն միայն յայտաբաբելը բաւական չէ , Ոշագբաւ պարագա ք մը անոնց ընթացքին : պէս , ձայն ՛ու՛ նենա, :

նաեւ գոըծադբել. պէտք էէ Օրուան դասախօսը՝ Պ՛ Տիւփիւի^ ք՝. ճ, 1^. Ր. ա. հ. Ի1. Ն,ի երիտասարդ քարտուղարը)

քիուս կեանքի Հզօրագոյն, քաղաքական կազ - \3.ի փոխ նախագաՀը (քշժշէ&էաո 1\^օո<1ւՁ.1տ ժշտ ^\տտօ– (նստած դասախօսի կողքին) ոբ մեղ լաւ կը ճան չ–

մակեբպութիւննեըէն էբ Ա ո ց իա լ ի սա - Տիղափո– շաէւօոտ թօսր 1«տ իյ&էւօոտ Սուշտ): Նի*–թ՝ Մ ԱԿ ի դոք*֊ նայ մանաւանդ Լիբանանէն) եւ որու Հետ արգէն՛

խականններու (էս - էր^ կուսակցութիւնը, որ՝ կը ծագիր ուժը է , տեսակցած էինք) Հարցը աւելի շօշափելի գար~~

ներկայացնէր ւելաբաբ երկրագործ քքուսիո յ Պ՝ Տիւ֊փիէ-ի) կը ծ ան՛բան այ աւելի^ՄԱԿի Էու­ ձնելով ) կը շեշտէ *

աշխատաւո ր գիւղացի ութ իւն ը ել կը գործ է բ Հ ո– թեան վր-այ» է Բնաւ մի կարծէք թէ ՄԱԿը ազգու­ Գուք ) Հայերդ ) ինչո՞ւ չէ։ կազմեցէք Ազ­

զեբու Համ ա յնացմ ան ծրագրով ; թիւնն եր՛ու միութիւն մը կը ներկայացնէ : Ան , մի գային՛ Համագումա՛ր մ՛ը, դր՛էք ձեր թեկնածու­

Բոլշեւ ի կնեբ ը յ Լեն ին ի գլիս ա ւո ր ո ւթեամբ , միայն՛ , կառավարս ւթ ի լեներ՝ ու ընկերակցութիւն թիւնը ) եւ ընգունուելէ ետք , լ ս ^ լ ի ա Ի տ Ի դառ­

սլայքար կը մզէին այս կուսակցութեան նաեւ Հ՛ո­ մըն է , շատ նման ուրիշ ընկերութիււննեբու ( իբ նաք Հ ալանա բաբ ։

ղային ծր՛ագրին դէմ՝ Համայնացման սկզբունքը անդամակցութեան պայ մ անն եր ո վ եւ ծ բադի բ– Հարց եւ պատասխան՛ ...

մեըժե IՈ13 է կանոնագրով , որ ամփոփուած են. «ՇոՁ1*է6 (^€Տ Ւ^&–• Ան պաշտ օն առաջագր ո ւ թիւն մր միայն։ Եթէ

Ա ակա յն եր բ Հո կտեմ բերետն գաւագրութեան էւՕՈՏ ՍՈ16Տ/» մէջ։ Կը կրկնեմ, առէք ՄԱԿը իբրեւ կ^ուղէք՝ լաւատ՛եղեակ անձնաւոր՛ութեան՛ մք կար–

մէջ յտջոդեցալ Լենին՝ էս - էրնեբէն ԳՈ՚ԼՑԱՒ ա– կառավար ո ւթի ւնն երո լ ընկերութիւն : ձիքր։

ն՚ոնց Հոգային ծրագիրը եւ զայ՛ն գործադրութեան Պարտք կը սեպեմ ա յս պարագան՝ յան ձն՛ե լ ի–

դրաւ՝ ապշանքի մ տանելով ամբողջ քաղաքական Առիթ մը՛) ուր կաբելի է խօսիլ) մեր արեան՛ բազե կ կազմ ակեբ պո ւթ ե ան ց եւ ան ձերոլ ուշտ՝–

աշխարՀը ; մէջ անցած խնդիրներ ո լ մասին–.– Հետաքրք­ դրութեան :

Սկզբնապէսգ երբ Լենինէ Հաշիւ պաՀանջուե– րութիւն սաեզծե լ , սաՀմ ահա փակե լո վ Հարցը օր– Կ՚ըմ բռնեմ ա յն բոլոր գժ ո ւաը ռ ւթի ւնն երը որ

ցաւ այս մասին ( մեծ պատեՀապաշտը ) առանց ու ան նիւթի սաՀմաններուն մէջ ՚ւՄանաւանգ , որ սլիաի հաղի1. այդպիսի ձեռնարկ մը գլուխ Հա­

ամ եևափոքր վար ան ո ւմի , իրեն յատուկ շն ա կա­ այգ օրը ներկայ են Ագգո ւթ իլԼնե ր ո լ պալատի շր– նելու Համար :

նո ւթեամբ մը, քայտաբարեց • ջանակնեբէն ) որոշ թիւով միջազգային պաշտօնա­ Պայմա՛ն՝ է որ ներկալացուցչտկան Հանդա -

Հ. է՛* էբներէն մենք առինք այդ ծրագիրը ) տարներ ։ մա^նք արուի Համ ագում ա ր ին . ՛ո լըեմԳւ անՀ ր ա–

նախ անոր՝ Համար՝ ոբպէսզի յազթենք իրենց ..–երկ­ Հարց կուտամ դասախօսին • ժ-եշտ է ստեղծել Ազգային Միութիւն* . . Իս^Լ

րորդ՝ առինք ու գործադրեցինք՝ փորձառաբար - « Ըսիք թէ ՄԱԿ ի մէշ ձայն ունին միայն Սփիւռքի ներկայ պառակտուած վիճակը) բաց ա—

ան ո ր՛ անպէտո ւթեան ը մ էջ ռուս գի լղա ցի ութի ւ– անգամ կառավարութիւններ ու ներկայացուցիչ– մ անի մէջ ^ոլր է ) բոլորիս Համար ալ ։ կարելի

նը Համոզելու Համ աը» ( զքքեւո լիւ ց ի ոննա յա Ռո– ւներ ։ Այգ պարագային) ի՛՛՛նք է ձեր կարծիքը Հե– պիտի ը լ լ ա ՞ յ կարծիքներու նոյնութիւն մը սա եղ­
Վ.
սիա»է Պերլին, 1923, թ ի ւ 28—29, ԷԼ 8, տես ւեւեալ Հարցի մասին • կան\ յղգեր որ ջար^ ծել ։

Զերնովի յօդուածը) ։ գուած եւ դուրս քշուած են՝ իրենց Հայրենիքէն՝ , Եւ յետոյ) եթէ այս ուղղռւթեամբ փորձ ւՀը՝

՝Բիչ աւելի ուշ) երբ ամրացած գտաւ իր իշ­ •.ուրեմն կոբսնցոլցած աշխարՀագրական ամբոզ– կա տա բո լ ի ) ներկա ք պայքարը՛ աւելի սուր Հ ան՝–

խանութիւնը , Լենին նո յն անպատկառութեամբ ջա կանո ւթ ի ւտնը ; Մ իեմնո յն ատեն , անոնք , Հակա­ գա մ անք պիտի չստանա՞ յ ։ Հչատեր պիտի տարուին

Հետեւեալը յայտարարեց՝ ԳՈ%ք)ՒԹԵԱՆ ճամբա­ ռակ իրենց ցիրուցան վիճակին) միշտ վա՛ռ կը սրե՜լս յթներէ , առանց խնգր ի է ութե ան՝ թափան -

ները ուսուցանէ լով իբ Հետեւո րդներուն . սլաՀեն Հա յրենասիրական կրակը ) ցո յց կաւտան ցելու ) ել քա՛ղաքական տՀասութիւեը զիրենք սլի­

զ Հէնց Հո կտեմբերեան յեղաշբջմ ան՛ մ ոմ են– մշակոյթի ) մտածումի ամբողջականո ւթ իւն մ"ը ) աի մղէ ան՛Հ իմն֊ ՛եւ սխալ ենթտգրութիլ\ններ.ու***

տին մենք շատ կարեւոր եւ ոչ—ձեւական ) շատ յա– որոմն շնորՀիլ կը յարատեւեն իրենց բնորոշ գի– <ձԱյս գործին՝ տակ , մութ ծրագիր մը կայ . . •» ։

2.ոո քաղաքական բլոկ կապեցինք մանր — բոլր՝– ծերով։ (Ձ՝էել աշխարՀի երեսին– խճանկարի տպա­ Ուր իշնե՚ր ) Հա յկական Հարցի մ ասին արդէն

Թուական գիւզաց իութեան Հետ, ԱՌԱՆՑ ՈՐԵՒԷ ւորութիւն ձգող այս ժողո վուրղձն ե բը , // ր ո շ չա - եղած կամ ըլլալիք փորձերուն Հետ բաղդատելով)

ՓՈՓՈԽՈՒԹԵԱՆ , ԱՄԲՈՂՋԱՊԷՍ ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՎ փով իրե^նց կենցաղը րսբմ ա ր ե ց ո լց ած են Հ իւր ընդ­ առնաւտզն Հակասական՛ պիտի գտնեն այդպիսի

ՍՈՑԻԱԼԻՍՏ ՅԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆՆԵՐՈՒ ԱԳՐԱՐԱ - կալ եր՛կիրներու պայմանաւերուն) պարկեշտ քա­ ձեռնարկ մը) եթէ ուզզակի ան՛ոնց գէմ չնկատեն–

ՅԻՆ ԾՐԱԳԻՐԸ, այսինքն ոչ թէ մ ա յո րիզտ ց իա յ ի ղաքացիներ են՛ անոնք ել գիտակցութիւնն ունին զայն։ Եւ ասիկա) առանց անգրտգաոճհա լու ո՛ր

ենթարկել նրանց , այլ Համաձայնութեան գալ նը– իրենց իրաւունքներուն., եւ ա ր դա՛ր պա Հան ջներ ո ւն ) բազմակողմանի են քաղաքական Հարցերը ։ Մ աս–

բանց Հետ» (X, . ԼԵՆԻՆ « Ջախութեան» երե­ եւ իրենց գատեըուն) որոնք ք/սՀր գ անտեսուած նաւորաբար մեր դատին ՛ելք մ՛ր գտնելու նախան*–

խայական Հիւանդութիւնը կոմունիզմի ^է^) կամ միջազգային՝ բար ղութի մննե բ ու զոՀ գա ցած ձա խնդրո ւթե ամ բ ) ան՚Հրաժեշտ է ցոյց տալ քազա–

Թիֆլիս, 1921 , էշ 6 7 – 6 8 ի են։ I1 նչ միջոց կր մատնանշէք որ ա յ դ մոռ - քա կան ճկո ւնո ւթի ւն՛) եւ ի Հարկ ին՛ ա՛ղուէ սի խո՛­

Եըբ պէտք կայ ( կ՚ուսուցանէր Լենին– իր ցուածն երը իրենց ձայնը լս՛ելի դարձնեն ՄԱԿ ի րաման՛կութիւն է՚
Հետեւորգներուն Հա–մ օտ :
յ – — • կարելի է քաղաքական ՛իմ կարծիքով) ամէն աշխատանք ունի իբ օ–

կալւակորղէն, ԱՌԱՆՑ ՈՐԵՒԷ ՓՈՓՈԽՈՒԹԵԱՆ ,

իր գաղափարները Ղ՚Ո՚ԼՆԱԼ եւ գործադրութեան

դնել) ձախողած պարագային յայտարարելով.

որ՝ ուզեցի փորձառաբար այգ գաղափարներու ան– € Ղ*աշքչնակցութիւնը գեռ մինչեւ Հիմա է լ ճըգ– գրկովկասի եւ թէ թրքապատկան Հա յա սատանի

պէտութեանը մէջ զան՛գուածները Համոզել , Իս^Լ նում է իրեն ^Հայաստա՛նի անկախութեան՛» գր՚օ– մէշ :

յաջողած պարագային՝ աէ ր կանգնելով այգ ղ ա– շ սւ կ իրը ներկայացնել հ կեղծաւոր սուտ . պատմա­ Արդ , աէը կանգնելով Հայաստանի իըաւունք–

ղափաբնեբուն • *• կան փաստ է)Որ դաշնակները յօժար կամքով չէր , ներուն ) բոլշեւիկնե բը ի^նչ ձեւով ամբող2ացու–

Համ՛այնավար աշխաբՀին *^էլ\ ինքնատիպ որ կատարեցին Ս այիս 28/ արագի - կոմեդիան՛ : ցին մեր Հողերը նախ Անդրկովկասի մէջ է

գործելակերպ մրն է ու յս , ո\բ՝ գործադրուեցաւ նա՛­ Անդրկովկասեան Ա է յմի քա յքա յումը ել մ ենշե– Յբգ յօդուածովը 1920 քեկտեմբեբ 2,ի ռուսեւ–

եւ մեր նկատմամբ : ւիկների ու մուսավաթականների նախաձեռնու - Հայ դաշնագրի ) Ա ոսկուա Հետեւեալ պաբտաւո—

Ջարենցի յոխո բտալից զեղումը մեր Հաս­ թիւն ը Վ^րաստան ի եւ Աղըպէ յջան ի Հան կա խ ո ւ– րութիւնը կը ստանձնէր .

ցէէն Լեն խնէ ի^ե՜լ ագր անքը ,ո ւնի իբր ներ շն Լո լմ՝ի թիւն» յայտարար՛ելու մասին ) յան կարծակ ի ի բե­ « քիուսական ԽոըՀրգային կառավարութիւնը

աղբ իլը ։ րեց դաշնակներին» («///• Հայաստան» յ 30 Նոյեմ– կ՛ընդուն՛ի ) որ անվիճելիօբէն ք$որՀրդային՝ Հա­

Հայաս/սա1 է ան կա խո ւ թե ան աէր՝ կը կա՛նգն էր բեր 1935)։ յս* սա ան ի մ աս կը կազմ են Հետեւեալ Հոգերը

ո է միայն Զ ար են ց , ա,(է էս։ Ր կը կանգն էին նաեւ Անկախութիւն յայտարաբե լու ՓԱՌ՝ԲԸ մեզ– Երեւանեան նաՀանգը իրեն մաս կազմող ԲՈԼՈԸ

ուրիշներ ։ մ է խլելու Համ ար՝ ($ անկեան– ճիգ կ՚ընէր ապացու­ գաւառներով) Կ արս ի շրջանի այնւ մասը ) որ ռաղ–

Հայ կաբմիը ք՛անակի առաջին կիսաբաժնին ցանելու ) որ զայն մենք յայտարարած ենք ոչ թէ մ տպէս կ՛ա պա Հովէ տիրապետութիւնը քՀաճուռ

ուղղած իր ո չ» ին մէջ, հք • Հայաստանի ռազմա­ յօժար կամքով ) այլ ստիպումի տակ ... կա յա րանէն մ ին՚չեւ Արտքս կայարանը երկարող

կան ժողովրդական կոմիսար Աւիս Նոլբիջանեան , Ո ւ֊բեմն եթէ յայտար՛ա բած ըլլա յին՛ք յօժա րա– երկաթուղագծին) Գանձակ նաՀանգի ք^անգեղուր
բաբ եւ առանց բռնադատանքի՝ փառքը մեզմէ ան­
Երեւան ի «կոմ ոլնիստ» պաշտօնաթերթի 1 921 բաժան՛ պիտի մնար • • • գաւառը ) նոյն նա՛Հանգի ՛քա գա խ գաւառի մէկ մա­

Ապրիլ 23ի էջերէն , ի միջի այլոց , կը յայտա­ սը՝ Օգոստոս 10/ Համաձայնագրի սաՀմաննե–

րարէր • (Աանջեան ա՛րձակով կ՚ըսէր այն) ինչ որ չա­ բուն՛ մէջ) եւ Թիֆլիս նաՀանգի այն մասերը, ՛որ
ու–
զ Հայ ժողովուրգի ար իւն ոտ եւ Հերոսական Հա յաստ ա՛նի տիրապետութեան տակ է ին մ ին չեւ
դա
անցեալի Հանդէպ Հա յաստ ան ի կարմ ի ր բանա կը փածոյով արդէն ըսած էին Զարենց , Ալիս ել 1920 Հոկտեմբեր 28ր» (Բ– ԲՈՐԵԱՆ - «Արմե–

խո՚նա՚րՀում է իր գլուխը եւ. ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ է րԻհ^^՚Ր » ՚ անկախութիՐւն • գա մերն՛ է Հիմա) նիա» , 4 . Բ ., էշ 296) :

մերն էբ առաջ * * * Երեւանեան՛ նաՀանգի «ԲՈԼՈՐ» գաւառնե -

ՊԱՑԲԱՐԵԼ ՆՐԱ ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ (այս Արգ * մեզմէ այս գաղափար ր՝ առնելով զայն՝
ի^նչպէս
եւ Հետագայ ընդգծում՛ն ե բը՝ մեզմէ * •» : ^ըբ րուն՛ մէշ կր մտնէին նաեւ Նախիշեւանն ու Աուր–
կար միր
« Եւ թոզ դոզան Հայ խմբապետները, գործադրեց ին բոլշեւիկները ։ մալուն, որոնցմէ մասնաւորաբար վերշինր^ մ աս

մ ենք՝ Հ ա յ աշխատաւ ո բո ւթիւնը ու նրա Տեսաբանօբէն. սկզբունքով եւ վարգապե - չկազմելով Հաւնգերձ Ազգային Ուխտով սաՀմա–

Բանակը գոշում ենք * տութեամբ ՄԵՈԺԵԼՈՎ ազգութեան եւ Հայրե­ նագ&ուաձ– Թուրքիոյ , Հետագային , Համամտու -

« կեցցէ անկախ Սոցիալիստական Սովե­ նիքի գաղափարներ ը , բո լշեւիկնե րը գո րծնապէս թեամբր Ռուսիո յ , ուզզակի կցուեցաւ թրքական՛

տական Հայաստան ը ։ իբրեւ թէ ՏԷՐ ԿԸ ԿԱՆԳՆԷԻՆ այգ գաղափարնե - Տ ււզԵրուս :

« ԱՅՈ, ԸՆԿԵՐՆԵՐ, ՄԵՆ֊Բ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ րուն ) իրականին մէջ) ինչպէս պիտի տեսն՛ենք , Սակայ՛ն՛ այս շրշաններր, եւ յատկապէս Նա~

ԵՆ-Բ ՊԱՅԲԱՐԵԼ ՄԵՐ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԻ ԱՆԿԱԽՈՒ­ աւելի յտջողաբար՝ դաւելու Համար այգ գաղա­ խ՚իշելանի գա)ւա՚ռր , ինչպէս նաեւ ռազմաշերտ մր՛

ԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ» («Կոչ»ր ամբոզութեամբ , Հրա– փարներէն թէ մէկուն ել թէ միւսին դէմէ ճա՚ճուռէն մինչեւ Արաքս կայարան՚ր ձգուող եր–

տաբակուած է Պոլսոյ ՎլՀակատամարտ»ի \ 921 Տէր կանդն ի լ Հայաս տան ի իրաւունք նև բու՛ն՝ , կաթուզագձի երկայնքին , մաս պիտի կազմէին
այս կր նշանակէ ր Հայաստանը գարձնել միաց­
Յունիս 3ի թիլին մէշ)։ եալ , անկախ եւ ազատ : Հայաստանի , Համաձայ՛ն 1920 Գեկտեմբեբ 2ի

Խորքին մէշ ու շատ աւելի ուշ ՚նոյնր կր գաշնագրի Յրգ յօգուաճի :

վկայէր նաեւ մեր եր/չրի աոաջին իշխանաւորր : Այս երեք կէտերէն առաշինին մէշ Հա յուսա ա– Այգ յօգուահ ր անակնկալ ոչին՛չ ՛ունէր իր^էշ՛
նր գաժ-անա բար անգամատ ո լած՜ էր իր բորոր կո–
Հայաստանի խո^րՀ րգա՚յնացմ՛ան \5ամեակի ղԼրէն : ԳԵԿՏ * 2.ին թուզթի վրայ կ՚արձանագրուէր՝

աոթիւ տուան իր ղեկուցմանր մէշ կեգր. Գո ր– այն, ի՛նչ որ ԳԵԿՏ՛ \ ին՛ Հայ <ք֊ոոովուրգին՛ խոս–՛

՛հագիր կոմիտէի յոբելինական նստաշրջանին , 1935 Միացեալ Հայաստան ստեգՆելու Համար ամ– աացուահ՜ էր արգէն Հ
Ան– (Խմբագրական
Նոյեմբեր 29թ> Ա– Խանչեան՛ կր յայտարարեր. բողշացնել սլէտք էր Հայկական Հողերր թէ «ՅՈՒՍԱԲԵՐ» ի)

Fonds A.R.A.M