Page 62 - ARM_19-1948_02
P. 62
քքլ Վալէրին Համեստօրէն շարունակեց •
է
փ ա ա Պ Ա ն ծ տօՆԸ ն ա ւ ա ս տ ԳՐԻ2Ը « Կշ կարծեմ թէ փիլիսոփան, ի ծ՚եէ
(ՎԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ՅՅՐԳ Բանաստեղծ ը ենթակայ է երկնից թաքուն ազդե
ՏԱՐեԳա՚ՋԻՆ
ԱՌԹԻԻ) Ոսսս-ցչիս՝ Օշականին յիշասլակիա, ց՛– ւթեան >:
Գպրո^թեայւ$ ու#ան*ղյլ ւկրցք՚բ ի քրչ֊ն մտնխլ ՏագնապօաՀար ութան^ւղթ կասձլաՆ՝ Հքլ3,էք
այ* գիշեր՛ * ՀրդեՀուած էր մ տածումթւ\ տալնը ; այչ&ւ* % ՜ Ընդունակռտ֊թիւ^ներ\ով աշխարհ, զուգանք
ԱաքրփլեսէՈն, եղեռն եւ. Ապրէլեան Հեր^ամ ար Փորձառութիւնը ո ր կը դիտէ ՛եւ կը դատէ ե– •ուրեմն : Մշակոյթին գե^բը , Հապա :
ար Վանի, ինչպիսի հսկայ Հակասութիւն եւ Հա– րեւո յթներր , բնական պիտի գտնէ անոր գ եր ա– ^ * Լ \ ա հ . ո յ ք ^ Լ Հ թ*–քո է ^1 –ս ա ո լ ա լ պատասէսանը .
յ՛ոյզ Ընդունակութիւնն
կոանեայ եղելութիւներ ... այգ վիճակր ու անխուսափելի բանական՝ եւ երը կատարում ին Հաս -
Եւ աՀա, այս իրիկ՚ոլյնլլ աօնական՝, Հոգիս ե ո– զգացական ո եւէ էակի Համ ար Հ ց1ել :
րէն մե՚՜Լաւոը ու տառապակոծ , արիւեափառ Հ>– Սերեկը , քանի մը մամ առաջ, Հ ամ՛ալս ա րա - Եւ֊ դպրութեանց ուսանողը դեռ Հրավառ*
րեր\դլ յ ցաւաաանԼ բ/ւ յաղթ ապանծ յիշատակնե - ֆ ին մ եծ գաՀ լիճէն ներ ս , արտասովոր էր եղած ւ քքւրեմն մարդը կրնայ փոէսոլիլ% Ո^(փմն
րու անդիմադրելի թ ա փ ո վ մլլ կը իւլյրաէ , 1լ արիւ ունկն գիրն երուն բազմ ութիձւ՚-ը , ոբ պայքարին քուրդը կրնայ Հաս ի լ Հերոս՛ութեան եւ սրլւոլ -
՛՛՛ի յ կը ցնծայ եւ– կ՝ընդվզէ ... ^ լուրջ եւ լարո ւած ՚ուշադբոլթեամ բլՀ մ աղն ի սաց - թեաււ Ուրեմն չենք; Յետոյ կ՚րԱ**՚ոք1 Ինչպէ^ս ,
• եալ ( մէկ մարդու պէս կ՚ելլէ ր ոտքի , դոՀ , խան սկայն, մարդ ինքզինքը պիաի գանէ
Նայեցէք, Նայեցէք սգաւոր յարկել՛ու տակ դավառ եւ յաղթական , եր. բ Հէգ զոՀը , ամ էն քին Կէ&թէն է որ ա յ գ կւճիռը պիտի Հարթէ
կծկտած այ՛րէացած Հարսներուն , որոնք զառամ գէմ առանձին ու մի միայն իր՛ սեփական՝ ՛ում ին « Կրնանք երթալ ուր ար ուզենք, կրնանք
եալ պառաւ՛ն՛եր են Հիմա , շատերը կուրացած , կառչած, անգամ մ ը եւս կը ճ՛ողոպրէր քննի չնե - փորձել ամէն ձեռնարկ, բայց ի վերջոյ, պիտի
շատե ր անգամ ա լո յ ծ կամ ան ա աշտ սլան ; բուն Հալածական եւ անխնայ որոգայթէնՀ Ու - դառնանք Բնութեէն պարտադրուած մեր բուն
\ա յեցէք սա բաղմաՀաղար վեր ապրող որ րե ս ո ւցչապե ալերուն՝ խստութիւնը , ին չո°* ւ երէկ , կր ճամբուն՛ I
րուն , ՛որ՛ոնք Հայր , մեծ Հայր ես դարձած եւ օ– մագլցէր գ ե ր ա գ ր ական եւ բացառիկ սաստ կո լ – Ուսանողը Հանդարտեցաւ X ՈրովՀետեւ, ալ
տար աստղե ր ո ւ տակ են ծուարած Հ թեան մը բարձունքն՝ ի վեր Հ գտած էր իր փրկութեան տապանակր :
Օիշեցէք տարագրութեան ճամ բանե բուն եր - Արտասովոր այդ դէպքէն ետք, իր յուղումը Ուրեմն պէտք է ճամբայ ե լ լ ե լ ։ Այդպէս մի
կայնքհ՝ ու լայնքն ի Վ ե ր լերդացած արիւններ եւ անշուշտ մամեր պիտի տոկար եւ երկարէր մինչեւ այն կաբելի է իր գոյութեանս իմաստ մը տալ :
դ ե ռ անթաղ ոսկորները • • •• գիշեր ո ւ. առաւօտ : ք*այց , կար նաեւ իր տագնա Պէաք է գործել։ Օ դ տ ա գ ո ր հ ել իր բովանդակ
Համրեցէք գլխատուած մարմթեներ ր ար ե ւա– պին , իր Հսկումի՚.1; բուն պատճառը, .որով միտքը, էութիւն ը\ Գէտք է ղտնել եսր տալոլ, ազատօր էն
խանձ , գանկերը կացիԼաՀար , սիրտերը ճեղ - երիվարի անխոնջ Հեծեալ, գիշե՛րն ամբողջ, ար - գործածելու միակ ումը, որ կը ձգտի նպատակին :
քուած ; շաւասոյր Հ՚ոդւոյն խորը , անջրպետներ կտրեց Ու վ ե ր ջ ա պ է ս , Համարձակիլ րէԼալ մէկը , որ շա
Համրեցէք նիզակներու ծայրին՝ գալարուող անցաւ ; րունակ կը զար գտնա յ , յառաջ 1լ երթա յ եւ կը
երիտասարդները կիսամեռ, կախաղաններու վրայ Լ ո ւս ա ծ ագին , զ.իըքերո լ տ ղան պիտի Ե. ետՀ–ասնի գե լ աղա ցին X
•ան շնշա ցա ծ ա նպար տ ելիւ ե ր ը ահա Հ հ-Եփրատի տ– ուէվ. կեանքին աՀեղ յորձանքին՝ մ էջ : Գիտի լքէբ Ուրեմն պէտք է ճամբայ ե լ լ ե լ ։ Գէտք է լըծ–
լիքնեբաւն ապաւինողները պատուախնդիր *. • « փղոսկրեայ աշտարակը՝» եւ մ ար դ ե բ՛ուն խառ - \ոլիլ աշխատա՛նքի։ Անաց՚եալը ինքնին կուդայ :
Հիե։ վէրքերը կը կսկծան նարէ\ն , ա կն տ ղրկի ւրնե– նոլէրՀ Գիտի կռուէր մարգ՛երու Հետ եւ մարգե Ա յ գ պ է ս միայն ինքՀաւթիւ\\ը կը սաեղծուի : կեանք
վ՛ը կը թր^ին, սիրտերը էլարիւձւ֊ին , ու մ՛ոլեգին րու մէջ մարդանար՛. Փեթակէն գուբս , մեղուշն՛երը մը ամբողջ, պէտք է տյ^իլ, եւ Հեւասպառ, ել
կ ատ աղու թե ամ րլ մը, կճրտացո ղա կ ռ ա ներ ուտն՝ Հետ կը ծիւ րին եւ ի վերջո յ կը մ եռն ին՝\ Ու մ ա ր գ ո ց յարատեւ, տալու Համար լուրջ ել ընտիր, ծան
րակշիռ է
միաժամանակ Հ՛ուժկու րռուհցք^երը կը րաւր Հրա մ էջ, ան լաւ գիտէ , սկզբնական իր Հոգին պիտի շարք մը երկեր։
• •• Ան
նան I ճկի , Հարստանայ եւ ուռճանա յՀ յա տ կա ցուց կեանքին կէսը ընթերցումին
Տեր Զօ՜ր Մինչեւ երէկ , ուրիշներ զինքը քններ էին : կարդաց ինչ ար իրեն տուաւ ընդՀանրական մ շա–
^՚ո– յամ ե–
Հայկական դժոխք, թշնամի ու բարեկամ Ւ՚նք քններ էր , վերլուծեր էր եւ Հասկն՛ալ Կոյթբ՚– է՛ն չ որ կարգաց , կրկին կարդաց՝ Հաղորդուելու
ինքզին
Համ ար ուած ճիւաղնե բով եւ դեւերավ լեփ-լեց՛ուն ; ՛Նացեր էր , բացի իյմէ , ով որ ուզեց Հ Ան \1ալով , խորանալով, Հեղի՛նակին
Ք,ար Հա լբան քը անուն չուձւի , տառապանքը քը չէր սեր տած ՚, Զէր գիտակցած իր իսկական՝ գի տա կց ո ւթեամբ եւ Հոգեկան վիճակները Հաս -
ան պատ մ ելի՛՛ եւ զոՀերը ան Հա շիւ են ; ինքն՛ութեան.–.՛՝ ն երքնաՀայեաց , յստակատես՛ ղրն — • կնալոլ թափանցումով , միշտ աւելի մխրճաւելով
ան կ եղծ՚ո ւթեամբ \ ու քիչ
ՆԼայ ան՛ոնց , ո բո՛ւք մ եր մեռելներն ա յսչա>– ե– նո ւթեամբ ու մանաւանդ առ քիչ ճաշակելով Հ
ցին >.. ԱՀաւասիկ կեանքին սեմը։ Ան ինքզինքը գեռ Անունդ ա ռ ա ւ մշակոյթին արժէքներէն՝։ Ե՚-
Սր բազան ԻՐ
մեռելներու , անթաղ ու ն՛ուիրական չ ի ճանչնա ր՝՛: Չեռն ս խա լած իր հ նոզքր եւ մ ան քլա անոնցմով կաՀալյորեց, կերտեց , կազմեց
ԱաՀատակնեբու
ստուեբները նար Էն Հ եոաւոր ու ւք ու ՚։ մ ՚քքՈր դ՛պրոցը : \$ի0շդ ՝ են արդեօք ճանաչու միտքը ;
մենաւոր ձարերէն, գաշտերէն ու սարերէն՝ մեղի մին՛ արգիւնքները ,-- քէնքնւավստաՀ Հաստատու ԱՀ յլ
կո ւգան : մը եւ անվարան Հ ա լաստ իքը : Ւրօք աւասիկ
գբո^ղ պիտի տարակոյսի ել տագնապի
ԷԼր իւն\ով պ ատ ան քո ւ ածն ե րը իր են ց պար տ ու - ՌՌայ ՚՛ Իր՞ք "չէտք է բ լ լ ա յ ։ Խ " ° ք ա 1 * յ գ է հ՛ պ ա ր ա գ ա յ ։ ի1 էսլէ՞ս ըլլայ ան ինքն՛ատիպ ;
յաղթա
թեան , ողջակիզումի օրը կ^եղերերգեհ– ՛ու Հարազատ կո չում ր է Յաճախ չենք ա յն , ին չ ո ր Փօլ Վալէրին կրկէն կուգայ խոնարհաբար իր
նակի աօ՚-ը ՚ * • 1լ օբՀնաբանեն • •• Բ Ա ա լ կր կարծենք : ԸնդՀանբապԷս , իրողութեան օգնութեան .
« Հնշեցէք , Հնչեցէք կոչնակները մեռելական չենք մօտենար Հ « ... Պէաք է, սակայ՛ն , մարսել զան՛ոնք ;
՛ու Հինաւուրց , ղի ցեղ մը անճիտւուեցաւ I 1Լ) Հատական ութիւս՛՝, մ րն էր մինչեւ երէկ , Ամէն առիւծ ոչխարներու իւրացումն է:
(ծ՝ ող ղրրրՀ*գան զանգակները ո ս կեՀն՚չի ւն , • ին չ պէս կ^րլլա յ ամ էն՝ անՀ ատ Հ Գիտի բ/քառյ ինք– շալոյսըԱ ռ ա ւ: օատտ,^քնէ\ո։ւթեՐաւնսանաղինխոնջէնք նորեկ չունիկ;ե ս ձ ՚ ՚ ֊ՈքրիոնվՀե աը -
թ՛ող որոտան թնդա՛նօթներն աՀեղտգոռ , զ ի ցեղի նաւթիւն մը , ինչ որ չըլլար ամէն ան Հ ա տ : Յան - յ ։ ւ , իր Հսկումը ամուլ չեղաւ։ Ո բովՀետեւ ,խոր–
մը ընտրանին յաղթանակեց *. • կա ո ծ յիշեց Փու. ան քա ռ էն . Հրդատաւ իր գիշերով, ան ստացաւ էոյսի ճամ -
ք՝այց , դ ե ռ կռիւ է, կռիւ մը նուիրական , « Մ ա թեմ ատ իկ ոս ր կի ծնի : բուն, մ եծ պարգեւը։
վասնզի , արդարութիւնը գերի մյԽ է շղթայա -
կապ : Մ ենք մինակ էինք դարձեալ, բայց անվարան մեծ գ ե ր վերապաՀո ւած էր նաեւ Հայաստանի
Հի մնա գրութեան նուիրական
Կրակ , մի շ տ կրակ» •• եւ անվՀատ , Հաւատաւոր ու կարգապտՀ , կորովփ Հան,լա պետ՛ութեան
<ձԱրի^՝ը մեզ Համար խորթ չէ յ ոչ ալ օտար»։ եւ խա նդաա ռ , յ ար՛ ատ եւ եւ ա֊ս ձնաւր աց : գործին մէջ ։
Վ*ա,ի գ ե ռ մեր մեռելներն ա\նթաղ են ու Հա– - ^Հաւատացի՛նք Հղօրնեբուձն ընչաքաղց ու վա Կատարուեցաւ Հ ր ա շք1նեբուն ՀբաՀ.Ք1Հ 5
ղը գերիվար , թՀնամ ի գար շապարնեբո ւ տակ : տոգի X Ա ենք լացինք յաղթանակի , Հպարտանքի ար–
է
Ս՛եր ողջակիզումի ել մեր յաղթանակի կրկ՜ Չլսեցինք վայնաս\ունը ւլա սա լքող ալ կանչերը ցունքով, Հրճ\ուաեքի ու ցնհալթեան արցունքով
նակ տարեդարձը իր սրբառ կոնդակը կը պատ - ամ արգի Հ •
գամ է ԱրՀ ամ ար Հեց ինք երկչոտները ամ օթ ա պարտ ,
« ՀԼաբդիք, փրկեալք արեամբ եւ գոլք զփառս ու դաւաճան, ն ե\ր՛ը պա աո լՀասո ւելի ք X Հայրենիք կերտեցինք , բ ա յ ց օտարական՝,, ան–
փրկողին »: Արի ձնը վաղե ց Հե զ ի ղան մահ , կախ աղանԼ ՛երը Հայրենիք ե՛ք հորէն, կարօտ Հայրենի լեռ ՛ու ձո
Եւ
*այսօր , մեր ազատութեա՛ն անմաՀ եւ անէ– տնկուեցան մաՀատարտծ , մեր վէրքերը կսկծա - րին, ձառին .ոլ ծաղկին , Հողն ու ջոլրին. X
Համար •• :
մեռելն՛երուն– արիմ1\ը կը պատարագէ ցին : թայց մեր Հ ո գե կահ Հա յր եհ իքն ան սաՀմ ան է ե ւ
Րա յ ց , էվՀ ա տ ե ց ա՛նք , ի տես մա Հատ ար ած անկողոպտելի *,
Մ ոռցանք եբէկը • •• արՀաւիրքներու, վասնզի, մեր Հաւատամքը, մեր Հերոսացանք, բայո մեղ գ է պ ի ստրկութիւն
ՔԺԼ Կ՝ո*–զեն ՚՛
Կորաքամակ ւ։ լ սար սափաՀա ր խումբերը ա– կրօնքը, վեՀ էր , վսեմ էր բոլոր կրօններէդ, մեր Օ՛՛ր օշակ ունինք, բայց ալրացողները բռնա -
նարի ; կամքը անխորտակելի ու մենք յաղթանակեց ինք X ղասէուած ԳԲ°Լակի մը կ՝երկրպագեն • ..
կուլային սրտակեղեք, 1լազերսէին շղթայա
կապ մութ ոլ խոնաւ զնտան. երոլ մէջ՛. Ապացո* յ ց * Վ^անվւ Հեր. ոսամ արտ ը , ար՝ մ եր 1Լայ ստրկամիտներ՛ուն՛ ^ ուր ացողներուն , եւ
օտար
Կը դողա յ՛ին լե ղա պա տ աո. , կը քալէին գլխի՜ պատմութեա՛ն՛ մէջ նոր դարագլուխ մը բացաւ, բոլոր տեսակի դասալիք, ե րա ւ ն , որո՝նք
կոր, ստրկական ամօթանքը իրենց ճակատին , շր իսկ թշնամիի պատմութեան։ ամօթալի էջեր ար կուռքերու կը ծնրադրեն ;
թունքին ւո լ մ իւ ՛չեւ Հ ոգին երուն խորը * ձանագրեց ։ Էք լ վայ մեր ո ս կեղն ի կ լեզուն աղճատող նե -
Հկեավուր» էին , <ձռայեայ՝» եւ <ձԱրմեաշկայ» « ծ օ թ Հ ար իւր տարուան մ եռեալ» ցեղը յա բուն X
Հլու եւ գլխաՀակ, բանաւորի «ղօլամ^ին՛ իսկ առ– րգութիւն առաւ։ Վասն զի, պատմութիւն՛ը ամէնէն անողոք
նը–
ւ\եւը , անոր պիղծ գարշապարը լիզելու չափ Վասպուրականի Հայութիւնը պա յ քարե ցաւ դատաւորն, է եւ գալոց բոլոր սերաւնգներու
,
ն՛ո լասաացած յ ու յաղթանակեց ; զովքը ամ են ա Հզօրն է եւ պատ ո ւՀ ասող : ։
Հօտ էին անտ իրական , գայլ ու բոր՛ Ծխացին թշնամի զօրաքն\ո ցները ^անառիկ» , Հայրենիքը Նուիրական է եւ յաւիտենական՝
են •ու Փա– պտրտուեցան () սմանցիք ^անպարտելի» եւ բրռ - բ ա յց վարչաձեւը փոփոխական ոլ վաղանցուկ
գաներուն մէչ, աղերսողներ անարի , զուրկ նութիւնը բռնաւորնեբոմն\ Հետ փախաւ սարսա - •
մարդկային ել ազգային Աստուած՜ատուր արժէք– փաՀ ար X Ապրիլեան եղեռն ել Ապրիլեսճ\ Հերոսամար
ներէն եւ առաքինութիւնէն, էք ւ այդ եղաւ մեր գերագո յն վար ձատ բա ւթ ի լ – տը Վանի ...
Համր՝ իրենց անկողնին մէչ, իրե՛նց յարկին նը ։ կրկնապէս ն՛ուիրական ՛ուխտի օր է • • •
տակ ու Հոգիներով ։ Հայ ցեգէ բնաբանին էր, որ կը սրբէր ստըր– « Միացեալ ել ա՛նկախ Հայաստան » ահա մեր
կութեան կա–
Անծանօթ լոյսին ել ազատութեան , անզէն եւ մ ուբը ել կը Հիմնէր Հա յ՛ո ց առաջին, ՛ուխտը, ահա մեր գերագոյն նպատակը ;
անդրօշակ • •• ռ ա վալ՛ա ւթի ւ ն \Լան ի մամ ան ա կա ւո բ կառավա– Մեր Հաւատքն ա. իւ ախտ , մեր բանակներն
Դ՛աւեցի՛ն մեղ, երը անՀաւասար եւ օրՀ ասա ր ութիւն յա։ (1915 Մայիս) : ան սլարտելի ել առնակորով Տ
կան պայքարներու մէչ, մեր ընտրանին՛ կ՚իյնար Առաջին՝ անգամն էր ՛որ Հայ դրօշը կը ծածա « Կռիւ , անդադար կռիւ» մինչեւ վերնական
արնաթաւա<լ\ նէ ը Շամիրամ ա բերդին կատարէն : ու փառապանծ յաղթանակը ;
Հարուածեցին մեղ մեր կռնակէն , երր դարա Առաջին անդամն էր , որ՝ թշնամիի թնդա - Փառք, Հազար փառք բոլոր անոնց, որո՛նք
ւոր թշնամին իր նիզակը երկնցուց մեր կրծքին : նօթները կը խոնարՀէին– Հայոց ա ռ ա ^ ին անգամ Վանի, Ուրֆայի եւ ուրիշ Հերոսամարտները կեր
ք՚այց Հայդուկներու , Հերոսներու բանակնե– ձուլած Հրանօթին առջեւը ։ տեցին :
ները քալեցին բարձրագլուխ եւ անյողդ՛ողդ, պա Առաջին անգամն էր^ որ՝ կը կազմուէր Հայ Ու փառք անա՛նուն ել անչփրիմ նահատակնե
տանքը ծոցերնուն եւ աչքերը շիփ - շիտակ մաՀ կական առաջին եւ աձկախ զօրագունդը, որո՛՛ւն րուն մեր՝ . . .
ուան « ԱԶԳԻՆ
Fonds A.R.A.M
է
փ ա ա Պ Ա ն ծ տօՆԸ ն ա ւ ա ս տ ԳՐԻ2Ը « Կշ կարծեմ թէ փիլիսոփան, ի ծ՚եէ
(ՎԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ՅՅՐԳ Բանաստեղծ ը ենթակայ է երկնից թաքուն ազդե
ՏԱՐեԳա՚ՋԻՆ
ԱՌԹԻԻ) Ոսսս-ցչիս՝ Օշականին յիշասլակիա, ց՛– ւթեան >:
Գպրո^թեայւ$ ու#ան*ղյլ ւկրցք՚բ ի քրչ֊ն մտնխլ ՏագնապօաՀար ութան^ւղթ կասձլաՆ՝ Հքլ3,էք
այ* գիշեր՛ * ՀրդեՀուած էր մ տածումթւ\ տալնը ; այչ&ւ* % ՜ Ընդունակռտ֊թիւ^ներ\ով աշխարհ, զուգանք
ԱաքրփլեսէՈն, եղեռն եւ. Ապրէլեան Հեր^ամ ար Փորձառութիւնը ո ր կը դիտէ ՛եւ կը դատէ ե– •ուրեմն : Մշակոյթին գե^բը , Հապա :
ար Վանի, ինչպիսի հսկայ Հակասութիւն եւ Հա– րեւո յթներր , բնական պիտի գտնէ անոր գ եր ա– ^ * Լ \ ա հ . ո յ ք ^ Լ Հ թ*–քո է ^1 –ս ա ո լ ա լ պատասէսանը .
յ՛ոյզ Ընդունակութիւնն
կոանեայ եղելութիւներ ... այգ վիճակր ու անխուսափելի բանական՝ եւ երը կատարում ին Հաս -
Եւ աՀա, այս իրիկ՚ոլյնլլ աօնական՝, Հոգիս ե ո– զգացական ո եւէ էակի Համ ար Հ ց1ել :
րէն մե՚՜Լաւոը ու տառապակոծ , արիւեափառ Հ>– Սերեկը , քանի մը մամ առաջ, Հ ամ՛ալս ա րա - Եւ֊ դպրութեանց ուսանողը դեռ Հրավառ*
րեր\դլ յ ցաւաաանԼ բ/ւ յաղթ ապանծ յիշատակնե - ֆ ին մ եծ գաՀ լիճէն ներ ս , արտասովոր էր եղած ւ քքւրեմն մարդը կրնայ փոէսոլիլ% Ո^(փմն
րու անդիմադրելի թ ա փ ո վ մլլ կը իւլյրաէ , 1լ արիւ ունկն գիրն երուն բազմ ութիձւ՚-ը , ոբ պայքարին քուրդը կրնայ Հաս ի լ Հերոս՛ութեան եւ սրլւոլ -
՛՛՛ի յ կը ցնծայ եւ– կ՝ընդվզէ ... ^ լուրջ եւ լարո ւած ՚ուշադբոլթեամ բլՀ մ աղն ի սաց - թեաււ Ուրեմն չենք; Յետոյ կ՚րԱ**՚ոք1 Ինչպէ^ս ,
• եալ ( մէկ մարդու պէս կ՚ելլէ ր ոտքի , դոՀ , խան սկայն, մարդ ինքզինքը պիաի գանէ
Նայեցէք, Նայեցէք սգաւոր յարկել՛ու տակ դավառ եւ յաղթական , եր. բ Հէգ զոՀը , ամ էն քին Կէ&թէն է որ ա յ գ կւճիռը պիտի Հարթէ
կծկտած այ՛րէացած Հարսներուն , որոնք զառամ գէմ առանձին ու մի միայն իր՛ սեփական՝ ՛ում ին « Կրնանք երթալ ուր ար ուզենք, կրնանք
եալ պառաւ՛ն՛եր են Հիմա , շատերը կուրացած , կառչած, անգամ մ ը եւս կը ճ՛ողոպրէր քննի չնե - փորձել ամէն ձեռնարկ, բայց ի վերջոյ, պիտի
շատե ր անգամ ա լո յ ծ կամ ան ա աշտ սլան ; բուն Հալածական եւ անխնայ որոգայթէնՀ Ու - դառնանք Բնութեէն պարտադրուած մեր բուն
\ա յեցէք սա բաղմաՀաղար վեր ապրող որ րե ս ո ւցչապե ալերուն՝ խստութիւնը , ին չո°* ւ երէկ , կր ճամբուն՛ I
րուն , ՛որ՛ոնք Հայր , մեծ Հայր ես դարձած եւ օ– մագլցէր գ ե ր ա գ ր ական եւ բացառիկ սաստ կո լ – Ուսանողը Հանդարտեցաւ X ՈրովՀետեւ, ալ
տար աստղե ր ո ւ տակ են ծուարած Հ թեան մը բարձունքն՝ ի վեր Հ գտած էր իր փրկութեան տապանակր :
Օիշեցէք տարագրութեան ճամ բանե բուն եր - Արտասովոր այդ դէպքէն ետք, իր յուղումը Ուրեմն պէտք է ճամբայ ե լ լ ե լ ։ Այդպէս մի
կայնքհ՝ ու լայնքն ի Վ ե ր լերդացած արիւններ եւ անշուշտ մամեր պիտի տոկար եւ երկարէր մինչեւ այն կաբելի է իր գոյութեանս իմաստ մը տալ :
դ ե ռ անթաղ ոսկորները • • •• գիշեր ո ւ. առաւօտ : ք*այց , կար նաեւ իր տագնա Պէաք է գործել։ Օ դ տ ա գ ո ր հ ել իր բովանդակ
Համրեցէք գլխատուած մարմթեներ ր ար ե ւա– պին , իր Հսկումի՚.1; բուն պատճառը, .որով միտքը, էութիւն ը\ Գէտք է ղտնել եսր տալոլ, ազատօր էն
խանձ , գանկերը կացիԼաՀար , սիրտերը ճեղ - երիվարի անխոնջ Հեծեալ, գիշե՛րն ամբողջ, ար - գործածելու միակ ումը, որ կը ձգտի նպատակին :
քուած ; շաւասոյր Հ՚ոդւոյն խորը , անջրպետներ կտրեց Ու վ ե ր ջ ա պ է ս , Համարձակիլ րէԼալ մէկը , որ շա
Համրեցէք նիզակներու ծայրին՝ գալարուող անցաւ ; րունակ կը զար գտնա յ , յառաջ 1լ երթա յ եւ կը
երիտասարդները կիսամեռ, կախաղաններու վրայ Լ ո ւս ա ծ ագին , զ.իըքերո լ տ ղան պիտի Ե. ետՀ–ասնի գե լ աղա ցին X
•ան շնշա ցա ծ ա նպար տ ելիւ ե ր ը ահա Հ հ-Եփրատի տ– ուէվ. կեանքին աՀեղ յորձանքին՝ մ էջ : Գիտի լքէբ Ուրեմն պէտք է ճամբայ ե լ լ ե լ ։ Գէտք է լըծ–
լիքնեբաւն ապաւինողները պատուախնդիր *. • « փղոսկրեայ աշտարակը՝» եւ մ ար դ ե բ՛ուն խառ - \ոլիլ աշխատա՛նքի։ Անաց՚եալը ինքնին կուդայ :
Հիե։ վէրքերը կը կսկծան նարէ\ն , ա կն տ ղրկի ւրնե– նոլէրՀ Գիտի կռուէր մարգ՛երու Հետ եւ մարգե Ա յ գ պ է ս միայն ինքՀաւթիւ\\ը կը սաեղծուի : կեանք
վ՛ը կը թր^ին, սիրտերը էլարիւձւ֊ին , ու մ՛ոլեգին րու մէջ մարդանար՛. Փեթակէն գուբս , մեղուշն՛երը մը ամբողջ, պէտք է տյ^իլ, եւ Հեւասպառ, ել
կ ատ աղու թե ամ րլ մը, կճրտացո ղա կ ռ ա ներ ուտն՝ Հետ կը ծիւ րին եւ ի վերջո յ կը մ եռն ին՝\ Ու մ ա ր գ ո ց յարատեւ, տալու Համար լուրջ ել ընտիր, ծան
րակշիռ է
միաժամանակ Հ՛ուժկու րռուհցք^երը կը րաւր Հրա մ էջ, ան լաւ գիտէ , սկզբնական իր Հոգին պիտի շարք մը երկեր։
• •• Ան
նան I ճկի , Հարստանայ եւ ուռճանա յՀ յա տ կա ցուց կեանքին կէսը ընթերցումին
Տեր Զօ՜ր Մինչեւ երէկ , ուրիշներ զինքը քններ էին : կարդաց ինչ ար իրեն տուաւ ընդՀանրական մ շա–
^՚ո– յամ ե–
Հայկական դժոխք, թշնամի ու բարեկամ Ւ՚նք քններ էր , վերլուծեր էր եւ Հասկն՛ալ Կոյթբ՚– է՛ն չ որ կարգաց , կրկին կարդաց՝ Հաղորդուելու
ինքզին
Համ ար ուած ճիւաղնե բով եւ դեւերավ լեփ-լեց՛ուն ; ՛Նացեր էր , բացի իյմէ , ով որ ուզեց Հ Ան \1ալով , խորանալով, Հեղի՛նակին
Ք,ար Հա լբան քը անուն չուձւի , տառապանքը քը չէր սեր տած ՚, Զէր գիտակցած իր իսկական՝ գի տա կց ո ւթեամբ եւ Հոգեկան վիճակները Հաս -
ան պատ մ ելի՛՛ եւ զոՀերը ան Հա շիւ են ; ինքն՛ութեան.–.՛՝ ն երքնաՀայեաց , յստակատես՛ ղրն — • կնալոլ թափանցումով , միշտ աւելի մխրճաւելով
ան կ եղծ՚ո ւթեամբ \ ու քիչ
ՆԼայ ան՛ոնց , ո բո՛ւք մ եր մեռելներն ա յսչա>– ե– նո ւթեամբ ու մանաւանդ առ քիչ ճաշակելով Հ
ցին >.. ԱՀաւասիկ կեանքին սեմը։ Ան ինքզինքը գեռ Անունդ ա ռ ա ւ մշակոյթին արժէքներէն՝։ Ե՚-
Սր բազան ԻՐ
մեռելներու , անթաղ ու ն՛ուիրական չ ի ճանչնա ր՝՛: Չեռն ս խա լած իր հ նոզքր եւ մ ան քլա անոնցմով կաՀալյորեց, կերտեց , կազմեց
ԱաՀատակնեբու
ստուեբները նար Էն Հ եոաւոր ու ւք ու ՚։ մ ՚քքՈր դ՛պրոցը : \$ի0շդ ՝ են արդեօք ճանաչու միտքը ;
մենաւոր ձարերէն, գաշտերէն ու սարերէն՝ մեղի մին՛ արգիւնքները ,-- քէնքնւավստաՀ Հաստատու ԱՀ յլ
կո ւգան : մը եւ անվարան Հ ա լաստ իքը : Ւրօք աւասիկ
գբո^ղ պիտի տարակոյսի ել տագնապի
ԷԼր իւն\ով պ ատ ան քո ւ ածն ե րը իր են ց պար տ ու - ՌՌայ ՚՛ Իր՞ք "չէտք է բ լ լ ա յ ։ Խ " ° ք ա 1 * յ գ է հ՛ պ ա ր ա գ ա յ ։ ի1 էսլէ՞ս ըլլայ ան ինքն՛ատիպ ;
յաղթա
թեան , ողջակիզումի օրը կ^եղերերգեհ– ՛ու Հարազատ կո չում ր է Յաճախ չենք ա յն , ին չ ո ր Փօլ Վալէրին կրկէն կուգայ խոնարհաբար իր
նակի աօ՚-ը ՚ * • 1լ օբՀնաբանեն • •• Բ Ա ա լ կր կարծենք : ԸնդՀանբապԷս , իրողութեան օգնութեան .
« Հնշեցէք , Հնչեցէք կոչնակները մեռելական չենք մօտենար Հ « ... Պէաք է, սակայ՛ն , մարսել զան՛ոնք ;
՛ու Հինաւուրց , ղի ցեղ մը անճիտւուեցաւ I 1Լ) Հատական ութիւս՛՝, մ րն էր մինչեւ երէկ , Ամէն առիւծ ոչխարներու իւրացումն է:
(ծ՝ ող ղրրրՀ*գան զանգակները ո ս կեՀն՚չի ւն , • ին չ պէս կ^րլլա յ ամ էն՝ անՀ ատ Հ Գիտի բ/քառյ ինք– շալոյսըԱ ռ ա ւ: օատտ,^քնէ\ո։ւթեՐաւնսանաղինխոնջէնք նորեկ չունիկ;ե ս ձ ՚ ՚ ֊ՈքրիոնվՀե աը -
թ՛ող որոտան թնդա՛նօթներն աՀեղտգոռ , զ ի ցեղի նաւթիւն մը , ինչ որ չըլլար ամէն ան Հ ա տ : Յան - յ ։ ւ , իր Հսկումը ամուլ չեղաւ։ Ո բովՀետեւ ,խոր–
մը ընտրանին յաղթանակեց *. • կա ո ծ յիշեց Փու. ան քա ռ էն . Հրդատաւ իր գիշերով, ան ստացաւ էոյսի ճամ -
ք՝այց , դ ե ռ կռիւ է, կռիւ մը նուիրական , « Մ ա թեմ ատ իկ ոս ր կի ծնի : բուն, մ եծ պարգեւը։
վասնզի , արդարութիւնը գերի մյԽ է շղթայա -
կապ : Մ ենք մինակ էինք դարձեալ, բայց անվարան մեծ գ ե ր վերապաՀո ւած էր նաեւ Հայաստանի
Հի մնա գրութեան նուիրական
Կրակ , մի շ տ կրակ» •• եւ անվՀատ , Հաւատաւոր ու կարգապտՀ , կորովփ Հան,լա պետ՛ութեան
<ձԱրի^՝ը մեզ Համար խորթ չէ յ ոչ ալ օտար»։ եւ խա նդաա ռ , յ ար՛ ատ եւ եւ ա֊ս ձնաւր աց : գործին մէջ ։
Վ*ա,ի գ ե ռ մեր մեռելներն ա\նթաղ են ու Հա– - ^Հաւատացի՛նք Հղօրնեբուձն ընչաքաղց ու վա Կատարուեցաւ Հ ր ա շք1նեբուն ՀբաՀ.Ք1Հ 5
ղը գերիվար , թՀնամ ի գար շապարնեբո ւ տակ : տոգի X Ա ենք լացինք յաղթանակի , Հպարտանքի ար–
է
Ս՛եր ողջակիզումի ել մեր յաղթանակի կրկ՜ Չլսեցինք վայնաս\ունը ւլա սա լքող ալ կանչերը ցունքով, Հրճ\ուաեքի ու ցնհալթեան արցունքով
նակ տարեդարձը իր սրբառ կոնդակը կը պատ - ամ արգի Հ •
գամ է ԱրՀ ամ ար Հեց ինք երկչոտները ամ օթ ա պարտ ,
« ՀԼաբդիք, փրկեալք արեամբ եւ գոլք զփառս ու դաւաճան, ն ե\ր՛ը պա աո լՀասո ւելի ք X Հայրենիք կերտեցինք , բ ա յ ց օտարական՝,, ան–
փրկողին »: Արի ձնը վաղե ց Հե զ ի ղան մահ , կախ աղանԼ ՛երը Հայրենիք ե՛ք հորէն, կարօտ Հայրենի լեռ ՛ու ձո
Եւ
*այսօր , մեր ազատութեա՛ն անմաՀ եւ անէ– տնկուեցան մաՀատարտծ , մեր վէրքերը կսկծա - րին, ձառին .ոլ ծաղկին , Հողն ու ջոլրին. X
Համար •• :
մեռելն՛երուն– արիմ1\ը կը պատարագէ ցին : թայց մեր Հ ո գե կահ Հա յր եհ իքն ան սաՀմ ան է ե ւ
Րա յ ց , էվՀ ա տ ե ց ա՛նք , ի տես մա Հատ ար ած անկողոպտելի *,
Մ ոռցանք եբէկը • •• արՀաւիրքներու, վասնզի, մեր Հաւատամքը, մեր Հերոսացանք, բայո մեղ գ է պ ի ստրկութիւն
ՔԺԼ Կ՝ո*–զեն ՚՛
Կորաքամակ ւ։ լ սար սափաՀա ր խումբերը ա– կրօնքը, վեՀ էր , վսեմ էր բոլոր կրօններէդ, մեր Օ՛՛ր օշակ ունինք, բայց ալրացողները բռնա -
նարի ; կամքը անխորտակելի ու մենք յաղթանակեց ինք X ղասէուած ԳԲ°Լակի մը կ՝երկրպագեն • ..
կուլային սրտակեղեք, 1լազերսէին շղթայա
կապ մութ ոլ խոնաւ զնտան. երոլ մէջ՛. Ապացո* յ ց * Վ^անվւ Հեր. ոսամ արտ ը , ար՝ մ եր 1Լայ ստրկամիտներ՛ուն՛ ^ ուր ացողներուն , եւ
օտար
Կը դողա յ՛ին լե ղա պա տ աո. , կը քալէին գլխի՜ պատմութեա՛ն՛ մէջ նոր դարագլուխ մը բացաւ, բոլոր տեսակի դասալիք, ե րա ւ ն , որո՝նք
կոր, ստրկական ամօթանքը իրենց ճակատին , շր իսկ թշնամիի պատմութեան։ ամօթալի էջեր ար կուռքերու կը ծնրադրեն ;
թունքին ւո լ մ իւ ՛չեւ Հ ոգին երուն խորը * ձանագրեց ։ Էք լ վայ մեր ո ս կեղն ի կ լեզուն աղճատող նե -
Հկեավուր» էին , <ձռայեայ՝» եւ <ձԱրմեաշկայ» « ծ օ թ Հ ար իւր տարուան մ եռեալ» ցեղը յա բուն X
Հլու եւ գլխաՀակ, բանաւորի «ղօլամ^ին՛ իսկ առ– րգութիւն առաւ։ Վասն զի, պատմութիւն՛ը ամէնէն անողոք
նը–
ւ\եւը , անոր պիղծ գարշապարը լիզելու չափ Վասպուրականի Հայութիւնը պա յ քարե ցաւ դատաւորն, է եւ գալոց բոլոր սերաւնգներու
,
ն՛ո լասաացած յ ու յաղթանակեց ; զովքը ամ են ա Հզօրն է եւ պատ ո ւՀ ասող : ։
Հօտ էին անտ իրական , գայլ ու բոր՛ Ծխացին թշնամի զօրաքն\ո ցները ^անառիկ» , Հայրենիքը Նուիրական է եւ յաւիտենական՝
են •ու Փա– պտրտուեցան () սմանցիք ^անպարտելի» եւ բրռ - բ ա յց վարչաձեւը փոփոխական ոլ վաղանցուկ
գաներուն մէչ, աղերսողներ անարի , զուրկ նութիւնը բռնաւորնեբոմն\ Հետ փախաւ սարսա - •
մարդկային ել ազգային Աստուած՜ատուր արժէք– փաՀ ար X Ապրիլեան եղեռն ել Ապրիլեսճ\ Հերոսամար
ներէն եւ առաքինութիւնէն, էք ւ այդ եղաւ մեր գերագո յն վար ձատ բա ւթ ի լ – տը Վանի ...
Համր՝ իրենց անկողնին մէչ, իրե՛նց յարկին նը ։ կրկնապէս ն՛ուիրական ՛ուխտի օր է • • •
տակ ու Հոգիներով ։ Հայ ցեգէ բնաբանին էր, որ կը սրբէր ստըր– « Միացեալ ել ա՛նկախ Հայաստան » ահա մեր
կութեան կա–
Անծանօթ լոյսին ել ազատութեան , անզէն եւ մ ուբը ել կը Հիմնէր Հա յ՛ո ց առաջին, ՛ուխտը, ահա մեր գերագոյն նպատակը ;
անդրօշակ • •• ռ ա վալ՛ա ւթի ւ ն \Լան ի մամ ան ա կա ւո բ կառավա– Մեր Հաւատքն ա. իւ ախտ , մեր բանակներն
Դ՛աւեցի՛ն մեղ, երը անՀաւասար եւ օրՀ ասա ր ութիւն յա։ (1915 Մայիս) : ան սլարտելի ել առնակորով Տ
կան պայքարներու մէչ, մեր ընտրանին՛ կ՚իյնար Առաջին՝ անգամն էր ՛որ Հայ դրօշը կը ծածա « Կռիւ , անդադար կռիւ» մինչեւ վերնական
արնաթաւա<լ\ նէ ը Շամիրամ ա բերդին կատարէն : ու փառապանծ յաղթանակը ;
Հարուածեցին մեղ մեր կռնակէն , երր դարա Առաջին անդամն էր , որ՝ թշնամիի թնդա - Փառք, Հազար փառք բոլոր անոնց, որո՛նք
ւոր թշնամին իր նիզակը երկնցուց մեր կրծքին : նօթները կը խոնարՀէին– Հայոց ա ռ ա ^ ին անգամ Վանի, Ուրֆայի եւ ուրիշ Հերոսամարտները կեր
ք՚այց Հայդուկներու , Հերոսներու բանակնե– ձուլած Հրանօթին առջեւը ։ տեցին :
ները քալեցին բարձրագլուխ եւ անյողդ՛ողդ, պա Առաջին անգամն էր^ որ՝ կը կազմուէր Հայ Ու փառք անա՛նուն ել անչփրիմ նահատակնե
տանքը ծոցերնուն եւ աչքերը շիփ - շիտակ մաՀ կական առաջին եւ աձկախ զօրագունդը, որո՛՛ւն րուն մեր՝ . . .
ուան « ԱԶԳԻՆ
Fonds A.R.A.M
