Page 110 - ARM_19-1948_02
P. 110
8 ԱՌԱՋ
մեզի յա դա՛սեցի՛ն թէ՛ Վանի կուսակալը Տաճ ատը
Հեէ՚ՈՍ ՊԱՏԱՆԻՆ ապահովութեան համար բանտ պահած Է ,որովհե–
տեւ կը վախնայ
ովւ Վանի թուրքերը կքէ յարձակին
ԼՎԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ՅՅՐ9- լք "պանն՚են երբ. աղատ դուրս ելլէ ...» :
ՏԱՐԵԳԱՐԶԻՆ ԱՌԹԻՒ) « Երանելի՛ երկիվ։, ուր մարդու կեանքի ապա–
ա֊––<֊Հովութեան միակ տեղը բանտն է» . • խո լհրդա «է Ա. ՆԱԽՆԱԿԱՆ ԴԷՊՔԵՐ
^ելով Տաճւաաէ Հօրշ հետ, խՂգր եցի՚նք որ $աճաա Ընդհ . պատերազմ՛ի սկիզբն Էրը Վ-ճի կուսա
Հ/»մ. \յ ահմ անեզրութեան ֆ.*ւիօջիակին՝ 1908^ բանտէն հանխն ել ոստիկանական հսկողութեամբ կալ ճէվտէթի եւ հայ ղեկավարներու յարաբե -
գարնան, Մւ*՚յ–չեսթրի եոյբքրա մէկ նամակին Պոլիս զրկեն : Մեք իէգիրքՀչ հեռագրով Վանի րռւթիլնները երեւութապէս լալ էին ; Աակայն
մէշ երկտող մը կար օր զգայացունց լուր մը. կու կուսակալին հրամայեցի. -. ՎերՕապէս իմացանք պատ՛երազմ ակտն բացառիկ տուրքերու գանձումը
տար. մեր հայրենիքէն : Վանէ անգլիական հիւպա– որ Տաճ տա Վանէն դէպի Կա։ իս ճամբու դըր– ել զինուող՚ ագրու թեա՝ւ թ ։ քավ ար ի։ մեթոտներու
տ՚ոսի մէկ հեռագիրն էր երեւցան անգլիական ուած է ։ կփ րաւ կումը, շուտով ստեղծեցին խռովութեանց
թերթերու մէշ, մօաաւորապէս հետեւեալ իմաս– Մենք ալ մեր կարգին հեռագրեցինք Կարին ատակ գետ՛ին մը։ Միամ՜ամանակ տեղի ոմեեցեան
տով, «Տ՚սճատ թէրլէմէզեան անունով պատանի եւ Տ րապիգոն հաստատուած մեր հայրենակից քրտական յարձակումներ ք^աչքալէ , ք*օզազ ՝&է -
մը սպան՚եսց դաւաճան ՚իաւօն , բրու\>– հետեւանքով վաճառականներու որ պէաք եղած ընզոլնելու - "էն, Աքսոռիկ, Հասա1՜։ քՒամրա՚ծ, 1Ս արաբասո րիկ ,
թուրքերէ սպանեեցին քաղաքի բնակիչներէն ա - թիլնր .ընեն պար՛ծանք պատանիին՛. Թաչ Օղլու , Հազար էն, Աաթմանց եւ Ավզ^րիկ
՚֊ելի քան հարրւր անմեղ Հայեր շ> : Մեծ եղաւ ուրախութիւնս երբ Տժ՚ապիղոն Հայաբնակ աւաններ ամն փրայ , որոնք կր գտնուին
\քորէն կոտորած, Վասպուրականփ պատմոլա հաստատուած ողբացեալ բարեկամէս Արմ - քէհո խ– ^^ասւգսւրակա՚ւի արեւ֊ելեան կոԳ*^Ա 5
թ՚եան մ Էշ Հ՚իաւօյի գէսքՔ՚^ի կոտորածը։ Տաճատ մախեանէն ստացայ հեռագիր մ ո աւետող թէ 1 9 1 4ի Նոյեմբերին երեք օր ու այ կոիւնեվւէ
տէրօրիստ .-•: Աեսրոպ աղա քՒԷ րլէմ էզեանի , իմ Տաճատ այսինչ նալով դէպի կողմդ մեկնեցաւ։ յետո ր 1 Թուրքեւ \ր աւերեցին ք*էչու. Հայկական
Մուր՚ատեան խանի սենեակիս դրացիին , միակ Պոլիս հաստատուած բոլոր հայրենակիցներս եւ ղԻ՚֊ղր՛՝ Հ 1 " յ լ ր ը ԷհՀ&ա ԿարգԻ՚յ՛ Կտրեցի" Հ յա ո ռ
զաւակը , հօրը յ ո յ ս ը , մխիթարութիւնը, արելը Ա՛՛Լ ո ր ո սլ աղան Վալաթիոյ քա՛ափը նաւոլն կը Ջորի, Դալա շի եւ Փեսանդաշտի հեռագր՛աթելե
եւ ապաւէնը։ ինչպէս յայտնել անոր այս սոսկալի սպասէինք։ Հասալ նաւը։ Հայքս եւ սրգի հեռուէն րը , Աւ՚ՂԳ ի ^՚ւ՚ Ա եւ֊Տ ի կին ի թրքակա՛ն՝ մ՜անտարմ -
լուրը։ Արդեօք ւո՞ղ^ է, մեռա՞՛ծ է, ինչպէս է, որ՛ աչքով զիրար գտան։ Տաճատն էր սեւուլիկ,
անունը կը յ ի շ ո ւ ի հեռագրին մէ^Հ Դ՛եռ 12 15 օր դեղԱած եւ առանց աղուամազի , պատանի մը : ւե՛ ը ղինաթավւեցին եւ Աթանանցի մէշ* սպան՚նե–
միէ՚ոց ունէինք, մինչեւ որ Վանէն հաս՚եէր թղթա֊ Հմ աեմրբոյշրաներ.,ր^ խռսոուրւաախ&ո–ւթօեաանա ՚ ազգի անարՀցոաւնմքանրեր բազ" ցին 4 Թուրք :
ը եւ յայտէի մոմլթեեւրսնյարք Հխառմն՛ւոսւակծվ. ա չ իօտարազա գրիւո ա յա յտանոհւթամաիրլններո Ա
ըլլար տխուր եւղ—եւլութի.ւնռ՛1ը..ն.ո մմանան– • Թուրքերը իբր Փոխ վրէյ՜ 150 հոգիով յար
րամասնութիւներով։ 60
տէ պատղաստել Պէաք էր սակայն հետզհե մ է ^ գացինք Ա՝ոլբատեա խանը, ^ որ ուէստաւոեղի ձակեցան Աթանանցի վրայ, Լեւոն Հյաղոյ՚եան բլու
գժբախա հայրը : մա եղաւ. , ոչ միայն թերթերու իւմ բագի րն եր\ո ւ , հոգիով բռնեց գիւղի թիկունքը պահպանող
պՏխուր լուրը յայտնեցի ծանօթ եւ վստահելի Հ այրենա1լիռ Վան ե ցին ե ր ո ւ ա ,քԷ նաեւ. շաա մր րը եւ սպիտակ վանքը , Ոստանի ազդեցիկ քիւր
բանի մը Հայրենակիցներու : . -. %)ո էսեց՛ի Նանօթ ազգայինն ե •< ու Համար : « Ա^ր ե - տերէն հո ւ֊լ՚շուտ բէկ սպաննուեցաւ, եւ (թ՛ուրքերը
Համիտեան ճնշիչ օրեր էին, ք ^ Հ * * ՛՛՛՛է լ^ԼՔ^՛՝Ւ ^ ^ Ս՚եսլտ * Տ՝աճաաի պատկերի, աակ չլն ետ քշուեցան ;
տասարգ Վանեցիներս Համար Վ ^ * ™ " ^ * Հ ^ Լ կ յօդուած մը կը նուիրէ։ պսաատտաանա-փնինմ. ե Փետրուար՛ կառկառի Հակաբ<
,"՚սպրպ րրլի լ լխաներէնՀ" •> ՜ ֊լդուրս Կ^^ՏձենՐ ւձ է ՛Iէ հ՛ Սեձսէկ օ լ ԼՈրագրութ Զկոր գիւտերուն մէշ^ կռիւ Նագելով^ սպա֊-ն՚ուեա
գիլղերր% ԻրիկուՏններյւ կր
րաաեահ՚ձ խանի տափարակ կր Հաւաքուէինք Մոլ֊ Ռ. Սե լակ ստորագրութեան աակ : ցան 6 մ՜ան տ ար մ Լ եր : */՝ ք"1"* - թքքա կսւն խո ւմ՜ան
գէա
աանիքր ուրկէ Համեստ Էր § աճ սւ ա ( եւ ամօթիյահ՜ • Կր քար՜ մ ր յարձակեցաւ կառկառի վրայ ^ Հա յերր կռուով
տէինք Պոլիսր^ Հեռուե Վոսփոէրի ղձիւղերրՀ Ղ՛ի - ՚ք-Հք1 Հայրս րլ անոր բարեկամհերր : ^ քաշուեցան Ա՛ ո կս ել Գ՝աւաշ; ՏԼկոՎ՚ի մէ ^ ինկաւ
մառյլ Լք կիւտայ; , Զամչճան ։ Ամէնէն աւելի աչքի Օվ. ւ մ ր սենեակս մտա լ անեց ի (Հա կ>ոբ ո ս ար^ յայտնի յեղափոխական Վ"֊Բհ1*կ Ղ՝ալօԽ :
կր զարնէր Պէչիկթ*ււՀ.ի յւարձունքր , Րոլ Հարիւ գասլետ ՀյաՀպազլեա%ւ , այն ^ որ \Լտա\ այի ^արգ՚Լ– Փետրուավէ 12 Ամ ա ր է Զաթօ 500 Հոգիով յար*
րաւոր լոյս՚երոե; մէ^ երեք զօվ՚՚աւոր լոյսեր ա՚Հքի րու &ան ր կսկի &.ին Հ/էԷմ111 ^ ա (ո ւԼ ՛հա ՐԼք՛ Ղ՚ա վաւի ձակեցաւ Ավք^վազի Աււէն գիւղին վրայՏ 15 Հա -
կր զարն է ի՛ն հ Համիտի որ^ն էր * • • իր սե և եակի պա տ ո լՀ ան էն ինքզինքր վար \ն ետհ ց յեր կրակ բացէն, վրա ք Հա սալ Աէ^^Վ^՚դփ ՕՀանր
Օր մր երբ \I որ էն տան իք Հաւ աքո լ ահ՜ է ինք ք եւ ծ ո փեղե ր եա յ ժ՜ա յոե\1\ո լ վյւ ա յ Պա իւԳյււիւ ււ ւ Լ ցաւ I 35 Հոգիով Ամալ է Զաթօ , Հօրեղբայ^րր Հիւսէին
ՏՏաաճճաատտիինն ՀհաայյրրՆն՛ աալլ մմեերր ւմգՐէէաէ^ի^ննյէՀրր՚զէիրՀ–Է.:Լ —ԼաԼս ՝&էԼրո*և^ոան " Ս՚֊րակրօն եւ Հ^այր՚Լ՛Ե) կաասյէրո ( ,վաըրսգաաՀպեւորօրհնած կր փձյեռէև~ ս՚– 18 քէ՚–վէԱ1 սպանն՛ուեցան , մ՝ե՚ացեալներր՝ խոլ–
Երեսը հր
մէն օրուան ^ ^ ձ բ ^ ձ \ աքն ձեռքը որ Վա1 ՚ի՝ պա5յպ»/#աւտ^ոաւոձւհեՀոաւաս– ճապաՀար փախան ;Ա արտ 9» Թ՛ո ւբքերր յարձակ ե—
« սրտով » անէ՛ծքը ուղղեց «Համ» *»»Ա* Դաւաճանը սպաննեց» : ց ան վայրակ ի ել անկէ կէս մամ Հ ավ՛ալ Ա գ ո ց ք ա Ր
հակա–
պուտակյըն քռըլսրն» եւ միշտ թուրքերէն, հետեւեալ (7 ա յռեր ու մ ԷՀ իւմբուաօ՜ 2 0 Հ ա յ զին ո լորն եր ո լ
՚ ՚ / ո.......,../;, խօսելու 1 մէ1Տաճլ ատ կերպով կը պատմէր իր
^ վրա յւ , 10 գոՀ տալով ետ մղուեցան ^ Հա յեր ր 1լո //-
.ոօր1,,^ «Գաւօն կը բնակէր Համա՛յի մօաերը
սւէ՚իայէ՝^ թ՛ քե ալ բռն,ոլկր եւ կեանքր վյւայ աա^ "հ>.« \ 1Հ՝
ր յօ(հաղ.Էռ իր աայս րւ Նձա-նանր-ր զդոոՀվողութեանդ %Րոպէ մր ^պաս » լՄուրս զ, ա յ Ոգա;ք , պ քւ ա ո լ 7/ ր - Հոգիով յարձակէ Պո զ ա1 դ ի ^ ^ Հ, ՚ \ ՛Հ
Հովտի ւ1րաւու1
լլ.ո.ե^ցՍ ե Հաստատ ,, ա~ն֊–լվ~ա/.ր™ա՛–ն, ^ ^<Հ–..Ա–՚ր, Կը յօժա կր մէ^ր երերուն եւ Հիւա1գ ձեւանալով , էբր ք*^է / հ– , Վ>Րայւ Ա ալանոլկ
շերմէ բոն ո ւա՝ձ էի : Երբ 0* ալ օ՛ն տեսաւ ղիս ^Օ–
րիմ , կր զոՀեմ միակ զաւակս ^ գէթ Հ ա յ աԳԳ\Ր այ՝ձւ •լ, ստզայս գրւղը պաշտպանող 46
ւ*/՜ մմըր,
1լ ազատէր այգ ՀվէշէԽ • «կեցցես , Ա՛եսրոպ տեցաւ ել. րսաւ « Տաճատ , ի՞ն՛չ կր խօսին §\Որ - բակէ եկող 20 հոգինոց օգնական
ա֊ ս՚Լ րրն ղ ա կանն ե\ ՚ ր եւ րնկերև երր իմ մ ՛ււ ս ի ս » * Ըսի
Թուրքերը 2 կրակի մէշ առին, 20 հոգի
ղա» ր ււ ի եւ ամուր մր ձեոքր սեղմ՛եց ի : Հ՛երոս թէ՛, «Ե" Հիմա անոնց Հետ չեմ եւ գժ տուաօ՜ եմ, ս պանն ե ցին :
գաւ կի Հերոս Հւս ժյ ր ։ թէ Հ այվւ ս ՛լիս Պ ս էիս կր կան չէ շուտով պիտի եր~ Մարտ \\փն Նաբաթ գիւղի Հայերը կրակ բա
՜Հյերկալ Հ ա յ ենակիցներր կռաՀեցին իմ ակ թ /////» : Այ ււ խօսակցո ւթեա\. միջոցին կառք մ,ր ցին հարիւրապետ Սիլւլէլյ՛մVանի լ–ել 5^ V0 ոՈսԱ.տ~իԼկ1..ան.ձ.- -
նարկութեան իմաստյլ : ՝-֊ կր մօտենար : Ղ*աւօն կաս կահ՜ով գէպի կառքբ նա– վւ։այ Սիւլէ•յման ել 3- ոստ լ՚իկ1ան սպա).՛»
մնւ
Հասա) վերջապէս՝ Վանի նամակներւր տխու^ր քեցաւ ւ եել ես անմ՚ի^ապէս ատրճանակս Հանեցի
Մւ .»աԱեալները վւախան Վան :
լուրեր ուԼր : Հհ՚Էլ գա լա ճան ի մ ատնութեան Հ եաե– ՝« հւ յպայի» մէ^էն եւ կրակեցի։ \,կաւո՝եցի որ
սար». 29ին թաղի մէշ Յովսէփ Զօլօեան ձեր
ւանքով տառապալից կեանք ապրող Վանի էՈԼյա զնգակր վիգէն մ է^ մ տալ • Ղ՚աւօն ի ֆ ալով ^ կառ*
բակալուեցաւ , կիըք՚ք՚րը գրգռուած ըլլալով , թաղ
բեր՛* դ՛աւաճան Գաւօն սատկան՝ էր , տէրօ-րիստ քր վրտյէն անցաւ։ Կ՝՝ ո լզէի ստուգել թէ մեուա^Ն
ղր՚1լու>եցան իբրեւ հաշտարար , իշխան ՝Բօթոթ
Տաճատ ո զ^ էր՛։ Ալ մ՛նացեալի մասին չէիլք է՛"^՝– էր : Տնանացի , չէի փախչեր ։
ԱՊպօրւյի՚լոս , Յինռանգեատնլա դրեա ւ բՏարէր Մասրպգաննարուեեացնա՛ն , Հիորրճ՛իոնք
Հեք : Հարիւր նաՀատակ եւ անմեղ զոՀեր ւոուսւհ Հեոսոլէն ձայն մր կր պոռավ,՛ «Տաճաա փախիր մէշ ) ք էԼ 5 ( ւ.
էինք^ շատեր Նան օթ քաղաքացիներ՝. Բայց ^ ՚ " | / ՚ Ւ " Տ աճատ փախի Հւ» : «Ֆէս կաղապաՀրող Հայ խա -
եաց պատ ո ւՀ ասր պատէՒուա՚հ՜ էր Հ նութպաԱ մլ&ւ էր , որ նոյն օր ք^ոլրքելր սպաննե– Ապքիլ 4ին ձէվտէթ իր մօտ Հրաւփ\րեց Վր -
Աձւ նկատեցի որ ՚հ՚՚՚ւ" յէ պաՀ«/ - ոամեան ր որ ա յլեւս չվեր՛ադարձաւ :
վրաս կուգային : իս փախայ , Բամակշ այլեւս յոբղ1"՝^ ք/1) Հ ա յ ֊ ^ողովոկր–
՝ել Հայոց թազի սաՀմանի վր– ՚էճ ԳԻմեՅ լլէ^ՔԻ ՝եւ– ինքնապաշտպանութեան , եւ
տ ան պ ատ ին կր թն ա\հ կ ե ցա յ հնոլնգ տուաւ Վասպուրականի Ապրփլեան Հերւ,
Օ է՜ «.*
* լ * ա լւ.*,*,.ական րնկեվ/ներյլ եւ րանւո ր աոա^ն\որդա^հ– հ՛ւԼ.- լ Տ-–ււ ւ " ՜» IIլ լ ւ..֊Լւ... Լ .ս.ր.ձ»^ա.ն.ճաւգւրքՈոառ/լի
զան ոնք : Սեւ սուգի օրե ր է ին մ եղի Վան եց ի\Լ ե ատրճանակը ձեռքս։ Զի" հետապնդող սրոՀ— - սամարտփն) որ ոսկետառ պիտի
րուս Համ ար : Ել 1908, Յուրիս 24ի Օսմ. Ատհմ սլան ոստիկաններն ալ կարծես, նոյն։ եռանդով Հա յոց պա ամ ութեան մէ^ ՚
նՀ.ագրութիւնՈր1*. մ1եղ-ի11 մ(ա*սնՀաւո րապIէւ տառապող չէի՝ հալածեր այլ եւս, գուցէ վախնալով որ ըն
Վան ե ցինռ րուս՝ Աստուա&ա յին Հ բա\շք մրՀւ էր կերներս այս տան մէշ* կամ քովերը պահուած,կր^–
կտրհ՜ես
նտյին մէկէն յայտնուիլ եւ կրակ Ր"ել իրենց ճատ կյլ կսՏւչէր ետեւէն կեցիր դու սրիկայ ըրած
ց թէ մեղԿղքք էին,
Ա—զւա.տութի-ւնւ ւ էր,՚ուր*ախ<՛ութեան օրեր Հապ - վրայ։ ուղւ֊ե՚Պւր՛,ոռակդլւր—ոաւվկ՜եւլ կանչեցի անո\ «վազ1 անցնէին» -. ներդ քեզ չենք ձգեր––։ Զարմացած՝ կը գիաէի
ւչ՛էւի– ֊եթւ է-ի•ն> ձւմէ >
Վերջապէս կարծես , ինքզինքս գտած նորէն սկյէ– Տաճատը որ գոյնը նետած՝ ալ այն գառնուկը
քէինք) աՊ֊ո.լւի.ս. գ֊իւտն–.ովւց~ա–հ^ ՜ էւ~ր.: քաղՎ աք>այ.ին « ՛ ՛ բոան՛ -
II ա ք վազել ՛ել լՀաշոէձ են ց տան նեղ փողոցէն ա– էէբ՝– Տաճատ, ո՞վ էր, այգ անձը, ուր տեղա ցի է ։
տարկեալ ճ(^ ու աոատութիձ՝. , րսել է բոլոր Հա ք
ռանց հ ետասլնգուելո լ Հայոց թաղն էի, ՛այլեւս Հարցումներս չէր լսեր : Մէկէն սթափած , ախ նե
բանտարկե ալներուն : Աեսրոպ ազան ու րախա. Խ–
աղատ մերոնց մէ^ • • • ՚. րողութիւն ես քեզ , չպատասխանեցի , Վանեցի է
թեան տքցունքԼերւր աչքե՚րուն կր սպասէր ՎաՀ էն
քվանտի տառապանքներէն։ կը պատմէր։ ՚Հյեղ այգ Պոլլտօշեան ոը իր կարգին շատ կարեւոր
իր Տ աճատ ի ազատութիւն։ յշ աւձԼ տող լուր՛ին ; Հա–
աոանձի՚ւ սենեակի մը մէշ* վիզը շղթայ մը, որ՛ուն գաղտնիք մը յայտնեց թուրք կառավարութեան ,
սալ Հեռագիր մր որ կր յայտնէբ թէ , «ք՝ոլոր քա™
՛հայրը պատ՛ուհանէն թՀ դուռն էն դուր՛ս հան– Բ - Գաւաճան մըն է : ինձ քիչ ծանօթ էին Վանի
ղաքայէ ն յանցակո րներր ա զա տ ո ւ ե ց ան , բաց ի Տ ա~
ճատէնոէն ոորր գգեեռռ բբաաննտաըր կկրը մմննաարր^» ՜: ուած : Բանտապետին փոքր լակոտը շղշթղանթան կը խուր շրջանի ա 1 ցոլդաըձերը , միայն։ այգ գի"
Ազատ ել անվախ օրեր կ՝ ապրէ ինք , կը բոզո– քաշքշէր ուզլա–ծծիինն պէս։ ԱմմէէնԱէնն տանջալին, երեկրկու 7 եմ Հ Պալտօշեանը չեր՛եւցաւ Պոլիս , որ՛ով -
ք է ի ՚ ՚ ք , կր պահանջեինք։ Հեռագիրը ձեռքերնիս, բթամատները 1րր երկաթէ ճնշիչի մէշ դնելէ վեվրեբշշ հետեւ Տաճատը հոն Էր՛ որ իր ետեւէն իր ահարկու
՚ րոպ տղա,ի հետ դիմեցինք «Միութիւն եւ մարմինը կւ՛.՛ա՛սղն^>տ5ե.ն.։–/–Տ. .իրհե-նւտ. բա–ն.տ.ակճից 1.Լ-ըր՛ած V եււԱ՜,՛. ձայնը մահացու պնդակի պէս արձակած էք
. .. *՛. ՜ , * * Iք Ղ I է Լ– ւ Լ՝. I Ր I., I I > Հ ՚. ։ ու է-ւ ։ •լաէաք է*ր փախ.չի.լ . ՚այ– գ1 ֊գն" դա՛կի^ առ\եւէն :
Այսպէս էին պատանի հերոսները մեր աքւ՝նման
Հայրենիքին՛ , որոնք կերտեցին Վանի պածալի
հերոսամարտը ել որու ՅՅրգ տարեդար՛ձը կյ* տօ
նէ սփիւռքի Վասպոլրականցին –.Երկար կեանք,այգ
ԱԵր, զը սատգաս է,ր. : ստտսք տաղաւար եւ ՛Լա– զԾրրէայրսք ս բասին, քովնտի անցքերէն մէկը հ՞ե՛Ր"" "ե րու՛։ գի ո ղ չ մնացող նախկին քաշերուն ել
նէն եկա Հեռագիրը ցոյց տուինք Հորեկ շէֆերէն գոկոս ելաւ եւ մեր ետեւէն հեռացաւ, ես չնկատե– թող ծաղկեպսակ ըլլան "այս տողերը" թաղուած
մէկուն՝ ՚, իր կար զին իր ընկերներուն հետ ցի, յանկարծ Տաճատ զսպանակէ մղուածի պէս , " լ լ լլլ ~,/ ճ. I Լ– Հ Լ
խորհրդո գելով /այտնեց թէ քիչ վե ր ^ իրենք իս– ետ դարձաւ ու պոռաց––. ՚յնթազ, յայտնի եւ ակնյայտ բոլոր մեռած եւ
կոյէն Հանի կուսակալին Հետ հեռագրով կը խօսին Պալտօշ..., մեզմէ հեռու էր այդ ս/նձը , ետ նահատակ հերոսամարտի անհետացող սերուն -
եւ բացատրութիւն կը պա հան շեն : Ցաշորգ օրը դարձաւ ել երբ Տաճատը տեսաւ փախաւ : $ա֊ գին :
ՎիԷ^ա ԱՐԱՄ ՏԱՊԱՎԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
մեզի յա դա՛սեցի՛ն թէ՛ Վանի կուսակալը Տաճ ատը
Հեէ՚ՈՍ ՊԱՏԱՆԻՆ ապահովութեան համար բանտ պահած Է ,որովհե–
տեւ կը վախնայ
ովւ Վանի թուրքերը կքէ յարձակին
ԼՎԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ՅՅՐ9- լք "պանն՚են երբ. աղատ դուրս ելլէ ...» :
ՏԱՐԵԳԱՐԶԻՆ ԱՌԹԻՒ) « Երանելի՛ երկիվ։, ուր մարդու կեանքի ապա–
ա֊––<֊Հովութեան միակ տեղը բանտն է» . • խո լհրդա «է Ա. ՆԱԽՆԱԿԱՆ ԴԷՊՔԵՐ
^ելով Տաճւաաէ Հօրշ հետ, խՂգր եցի՚նք որ $աճաա Ընդհ . պատերազմ՛ի սկիզբն Էրը Վ-ճի կուսա
Հ/»մ. \յ ահմ անեզրութեան ֆ.*ւիօջիակին՝ 1908^ բանտէն հանխն ել ոստիկանական հսկողութեամբ կալ ճէվտէթի եւ հայ ղեկավարներու յարաբե -
գարնան, Մւ*՚յ–չեսթրի եոյբքրա մէկ նամակին Պոլիս զրկեն : Մեք իէգիրքՀչ հեռագրով Վանի րռւթիլնները երեւութապէս լալ էին ; Աակայն
մէշ երկտող մը կար օր զգայացունց լուր մը. կու կուսակալին հրամայեցի. -. ՎերՕապէս իմացանք պատ՛երազմ ակտն բացառիկ տուրքերու գանձումը
տար. մեր հայրենիքէն : Վանէ անգլիական հիւպա– որ Տաճ տա Վանէն դէպի Կա։ իս ճամբու դըր– ել զինուող՚ ագրու թեա՝ւ թ ։ քավ ար ի։ մեթոտներու
տ՚ոսի մէկ հեռագիրն էր երեւցան անգլիական ուած է ։ կփ րաւ կումը, շուտով ստեղծեցին խռովութեանց
թերթերու մէշ, մօաաւորապէս հետեւեալ իմաս– Մենք ալ մեր կարգին հեռագրեցինք Կարին ատակ գետ՛ին մը։ Միամ՜ամանակ տեղի ոմեեցեան
տով, «Տ՚սճատ թէրլէմէզեան անունով պատանի եւ Տ րապիգոն հաստատուած մեր հայրենակից քրտական յարձակումներ ք^աչքալէ , ք*օզազ ՝&է -
մը սպան՚եսց դաւաճան ՚իաւօն , բրու\>– հետեւանքով վաճառականներու որ պէաք եղած ընզոլնելու - "էն, Աքսոռիկ, Հասա1՜։ քՒամրա՚ծ, 1Ս արաբասո րիկ ,
թուրքերէ սպանեեցին քաղաքի բնակիչներէն ա - թիլնր .ընեն պար՛ծանք պատանիին՛. Թաչ Օղլու , Հազար էն, Աաթմանց եւ Ավզ^րիկ
՚֊ելի քան հարրւր անմեղ Հայեր շ> : Մեծ եղաւ ուրախութիւնս երբ Տժ՚ապիղոն Հայաբնակ աւաններ ամն փրայ , որոնք կր գտնուին
\քորէն կոտորած, Վասպուրականփ պատմոլա հաստատուած ողբացեալ բարեկամէս Արմ - քէհո խ– ^^ասւգսւրակա՚ւի արեւ֊ելեան կոԳ*^Ա 5
թ՚եան մ Էշ Հ՚իաւօյի գէսքՔ՚^ի կոտորածը։ Տաճատ մախեանէն ստացայ հեռագիր մ ո աւետող թէ 1 9 1 4ի Նոյեմբերին երեք օր ու այ կոիւնեվւէ
տէրօրիստ .-•: Աեսրոպ աղա քՒԷ րլէմ էզեանի , իմ Տաճատ այսինչ նալով դէպի կողմդ մեկնեցաւ։ յետո ր 1 Թուրքեւ \ր աւերեցին ք*էչու. Հայկական
Մուր՚ատեան խանի սենեակիս դրացիին , միակ Պոլիս հաստատուած բոլոր հայրենակիցներս եւ ղԻ՚֊ղր՛՝ Հ 1 " յ լ ր ը ԷհՀ&ա ԿարգԻ՚յ՛ Կտրեցի" Հ յա ո ռ
զաւակը , հօրը յ ո յ ս ը , մխիթարութիւնը, արելը Ա՛՛Լ ո ր ո սլ աղան Վալաթիոյ քա՛ափը նաւոլն կը Ջորի, Դալա շի եւ Փեսանդաշտի հեռագր՛աթելե
եւ ապաւէնը։ ինչպէս յայտնել անոր այս սոսկալի սպասէինք։ Հասալ նաւը։ Հայքս եւ սրգի հեռուէն րը , Աւ՚ՂԳ ի ^՚ւ՚ Ա եւ֊Տ ի կին ի թրքակա՛ն՝ մ՜անտարմ -
լուրը։ Արդեօք ւո՞ղ^ է, մեռա՞՛ծ է, ինչպէս է, որ՛ աչքով զիրար գտան։ Տաճատն էր սեւուլիկ,
անունը կը յ ի շ ո ւ ի հեռագրին մէ^Հ Դ՛եռ 12 15 օր դեղԱած եւ առանց աղուամազի , պատանի մը : ւե՛ ը ղինաթավւեցին եւ Աթանանցի մէշ* սպան՚նե–
միէ՚ոց ունէինք, մինչեւ որ Վանէն հաս՚եէր թղթա֊ Հմ աեմրբոյշրաներ.,ր^ խռսոուրւաախ&ո–ւթօեաանա ՚ ազգի անարՀցոաւնմքանրեր բազ" ցին 4 Թուրք :
ը եւ յայտէի մոմլթեեւրսնյարք Հխառմն՛ւոսւակծվ. ա չ իօտարազա գրիւո ա յա յտանոհւթամաիրլններո Ա
ըլլար տխուր եւղ—եւլութի.ւնռ՛1ը..ն.ո մմանան– • Թուրքերը իբր Փոխ վրէյ՜ 150 հոգիով յար
րամասնութիւներով։ 60
տէ պատղաստել Պէաք էր սակայն հետզհե մ է ^ գացինք Ա՝ոլբատեա խանը, ^ որ ուէստաւոեղի ձակեցան Աթանանցի վրայ, Լեւոն Հյաղոյ՚եան բլու
գժբախա հայրը : մա եղաւ. , ոչ միայն թերթերու իւմ բագի րն եր\ո ւ , հոգիով բռնեց գիւղի թիկունքը պահպանող
պՏխուր լուրը յայտնեցի ծանօթ եւ վստահելի Հ այրենա1լիռ Վան ե ցին ե ր ո ւ ա ,քԷ նաեւ. շաա մր րը եւ սպիտակ վանքը , Ոստանի ազդեցիկ քիւր
բանի մը Հայրենակիցներու : . -. %)ո էսեց՛ի Նանօթ ազգայինն ե •< ու Համար : « Ա^ր ե - տերէն հո ւ֊լ՚շուտ բէկ սպաննուեցաւ, եւ (թ՛ուրքերը
Համիտեան ճնշիչ օրեր էին, ք ^ Հ * * ՛՛՛՛է լ^ԼՔ^՛՝Ւ ^ ^ Ս՚եսլտ * Տ՝աճաաի պատկերի, աակ չլն ետ քշուեցան ;
տասարգ Վանեցիներս Համար Վ ^ * ™ " ^ * Հ ^ Լ կ յօդուած մը կը նուիրէ։ պսաատտաանա-փնինմ. ե Փետրուար՛ կառկառի Հակաբ<
,"՚սպրպ րրլի լ լխաներէնՀ" •> ՜ ֊լդուրս Կ^^ՏձենՐ ւձ է ՛Iէ հ՛ Սեձսէկ օ լ ԼՈրագրութ Զկոր գիւտերուն մէշ^ կռիւ Նագելով^ սպա֊-ն՚ուեա
գիլղերր% ԻրիկուՏններյւ կր
րաաեահ՚ձ խանի տափարակ կր Հաւաքուէինք Մոլ֊ Ռ. Սե լակ ստորագրութեան աակ : ցան 6 մ՜ան տ ար մ Լ եր : */՝ ք"1"* - թքքա կսւն խո ւմ՜ան
գէա
աանիքր ուրկէ Համեստ Էր § աճ սւ ա ( եւ ամօթիյահ՜ • Կր քար՜ մ ր յարձակեցաւ կառկառի վրայ ^ Հա յերր կռուով
տէինք Պոլիսր^ Հեռուե Վոսփոէրի ղձիւղերրՀ Ղ՛ի - ՚ք-Հք1 Հայրս րլ անոր բարեկամհերր : ^ քաշուեցան Ա՛ ո կս ել Գ՝աւաշ; ՏԼկոՎ՚ի մէ ^ ինկաւ
մառյլ Լք կիւտայ; , Զամչճան ։ Ամէնէն աւելի աչքի Օվ. ւ մ ր սենեակս մտա լ անեց ի (Հա կ>ոբ ո ս ար^ յայտնի յեղափոխական Վ"֊Բհ1*կ Ղ՝ալօԽ :
կր զարնէր Պէչիկթ*ււՀ.ի յւարձունքր , Րոլ Հարիւ գասլետ ՀյաՀպազլեա%ւ , այն ^ որ \Լտա\ այի ^արգ՚Լ– Փետրուավէ 12 Ամ ա ր է Զաթօ 500 Հոգիով յար*
րաւոր լոյս՚երոե; մէ^ երեք զօվ՚՚աւոր լոյսեր ա՚Հքի րու &ան ր կսկի &.ին Հ/էԷմ111 ^ ա (ո ւԼ ՛հա ՐԼք՛ Ղ՚ա վաւի ձակեցաւ Ավք^վազի Աււէն գիւղին վրայՏ 15 Հա -
կր զարն է ի՛ն հ Համիտի որ^ն էր * • • իր սե և եակի պա տ ո լՀ ան էն ինքզինքր վար \ն ետհ ց յեր կրակ բացէն, վրա ք Հա սալ Աէ^^Վ^՚դփ ՕՀանր
Օր մր երբ \I որ էն տան իք Հաւ աքո լ ահ՜ է ինք ք եւ ծ ո փեղե ր եա յ ժ՜ա յոե\1\ո լ վյւ ա յ Պա իւԳյււիւ ււ ւ Լ ցաւ I 35 Հոգիով Ամալ է Զաթօ , Հօրեղբայ^րր Հիւսէին
ՏՏաաճճաատտիինն ՀհաայյրրՆն՛ աալլ մմեերր ւմգՐէէաէ^ի^ննյէՀրր՚զէիրՀ–Է.:Լ —ԼաԼս ՝&էԼրո*և^ոան " Ս՚֊րակրօն եւ Հ^այր՚Լ՛Ե) կաասյէրո ( ,վաըրսգաաՀպեւորօրհնած կր փձյեռէև~ ս՚– 18 քէ՚–վէԱ1 սպանն՛ուեցան , մ՝ե՚ացեալներր՝ խոլ–
Երեսը հր
մէն օրուան ^ ^ ձ բ ^ ձ \ աքն ձեռքը որ Վա1 ՚ի՝ պա5յպ»/#աւտ^ոաւոձւհեՀոաւաս– ճապաՀար փախան ;Ա արտ 9» Թ՛ո ւբքերր յարձակ ե—
« սրտով » անէ՛ծքը ուղղեց «Համ» *»»Ա* Դաւաճանը սպաննեց» : ց ան վայրակ ի ել անկէ կէս մամ Հ ավ՛ալ Ա գ ո ց ք ա Ր
հակա–
պուտակյըն քռըլսրն» եւ միշտ թուրքերէն, հետեւեալ (7 ա յռեր ու մ ԷՀ իւմբուաօ՜ 2 0 Հ ա յ զին ո լորն եր ո լ
՚ ՚ / ո.......,../;, խօսելու 1 մէ1Տաճլ ատ կերպով կը պատմէր իր
^ վրա յւ , 10 գոՀ տալով ետ մղուեցան ^ Հա յեր ր 1լո //-
.ոօր1,,^ «Գաւօն կը բնակէր Համա՛յի մօաերը
սւէ՚իայէ՝^ թ՛ քե ալ բռն,ոլկր եւ կեանքր վյւայ աա^ "հ>.« \ 1Հ՝
ր յօ(հաղ.Էռ իր աայս րւ Նձա-նանր-ր զդոոՀվողութեանդ %Րոպէ մր ^պաս » լՄուրս զ, ա յ Ոգա;ք , պ քւ ա ո լ 7/ ր - Հոգիով յարձակէ Պո զ ա1 դ ի ^ ^ Հ, ՚ \ ՛Հ
Հովտի ւ1րաւու1
լլ.ո.ե^ցՍ ե Հաստատ ,, ա~ն֊–լվ~ա/.ր™ա՛–ն, ^ ^<Հ–..Ա–՚ր, Կը յօժա կր մէ^ր երերուն եւ Հիւա1գ ձեւանալով , էբր ք*^է / հ– , Վ>Րայւ Ա ալանոլկ
շերմէ բոն ո ւա՝ձ էի : Երբ 0* ալ օ՛ն տեսաւ ղիս ^Օ–
րիմ , կր զոՀեմ միակ զաւակս ^ գէթ Հ ա յ աԳԳ\Ր այ՝ձւ •լ, ստզայս գրւղը պաշտպանող 46
ւ*/՜ մմըր,
1լ ազատէր այգ ՀվէշէԽ • «կեցցես , Ա՛եսրոպ տեցաւ ել. րսաւ « Տաճատ , ի՞ն՛չ կր խօսին §\Որ - բակէ եկող 20 հոգինոց օգնական
ա֊ ս՚Լ րրն ղ ա կանն ե\ ՚ ր եւ րնկերև երր իմ մ ՛ււ ս ի ս » * Ըսի
Թուրքերը 2 կրակի մէշ առին, 20 հոգի
ղա» ր ււ ի եւ ամուր մր ձեոքր սեղմ՛եց ի : Հ՛երոս թէ՛, «Ե" Հիմա անոնց Հետ չեմ եւ գժ տուաօ՜ եմ, ս պանն ե ցին :
գաւ կի Հերոս Հւս ժյ ր ։ թէ Հ այվւ ս ՛լիս Պ ս էիս կր կան չէ շուտով պիտի եր~ Մարտ \\փն Նաբաթ գիւղի Հայերը կրակ բա
՜Հյերկալ Հ ա յ ենակիցներր կռաՀեցին իմ ակ թ /////» : Այ ււ խօսակցո ւթեա\. միջոցին կառք մ,ր ցին հարիւրապետ Սիլւլէլյ՛մVանի լ–ել 5^ V0 ոՈսԱ.տ~իԼկ1..ան.ձ.- -
նարկութեան իմաստյլ : ՝-֊ կր մօտենար : Ղ*աւօն կաս կահ՜ով գէպի կառքբ նա– վւ։այ Սիւլէ•յման ել 3- ոստ լ՚իկ1ան սպա).՛»
մնւ
Հասա) վերջապէս՝ Վանի նամակներւր տխու^ր քեցաւ ւ եել ես անմ՚ի^ապէս ատրճանակս Հանեցի
Մւ .»աԱեալները վւախան Վան :
լուրեր ուԼր : Հհ՚Էլ գա լա ճան ի մ ատնութեան Հ եաե– ՝« հւ յպայի» մէ^էն եւ կրակեցի։ \,կաւո՝եցի որ
սար». 29ին թաղի մէշ Յովսէփ Զօլօեան ձեր
ւանքով տառապալից կեանք ապրող Վանի էՈԼյա զնգակր վիգէն մ է^ մ տալ • Ղ՚աւօն ի ֆ ալով ^ կառ*
բակալուեցաւ , կիըք՚ք՚րը գրգռուած ըլլալով , թաղ
բեր՛* դ՛աւաճան Գաւօն սատկան՝ էր , տէրօ-րիստ քր վրտյէն անցաւ։ Կ՝՝ ո լզէի ստուգել թէ մեուա^Ն
ղր՚1լու>եցան իբրեւ հաշտարար , իշխան ՝Բօթոթ
Տաճատ ո զ^ էր՛։ Ալ մ՛նացեալի մասին չէիլք է՛"^՝– էր : Տնանացի , չէի փախչեր ։
ԱՊպօրւյի՚լոս , Յինռանգեատնլա դրեա ւ բՏարէր Մասրպգաննարուեեացնա՛ն , Հիորրճ՛իոնք
Հեք : Հարիւր նաՀատակ եւ անմեղ զոՀեր ւոուսւհ Հեոսոլէն ձայն մր կր պոռավ,՛ «Տաճաա փախիր մէշ ) ք էԼ 5 ( ւ.
էինք^ շատեր Նան օթ քաղաքացիներ՝. Բայց ^ ՚ " | / ՚ Ւ " Տ աճատ փախի Հւ» : «Ֆէս կաղապաՀրող Հայ խա -
եաց պատ ո ւՀ ասր պատէՒուա՚հ՜ էր Հ նութպաԱ մլ&ւ էր , որ նոյն օր ք^ոլրքելր սպաննե– Ապքիլ 4ին ձէվտէթ իր մօտ Հրաւփ\րեց Վր -
Աձւ նկատեցի որ ՚հ՚՚՚ւ" յէ պաՀ«/ - ոամեան ր որ ա յլեւս չվեր՛ադարձաւ :
վրաս կուգային : իս փախայ , Բամակշ այլեւս յոբղ1"՝^ ք/1) Հ ա յ ֊ ^ողովոկր–
՝ել Հայոց թազի սաՀմանի վր– ՚էճ ԳԻմեՅ լլէ^ՔԻ ՝եւ– ինքնապաշտպանութեան , եւ
տ ան պ ատ ին կր թն ա\հ կ ե ցա յ հնոլնգ տուաւ Վասպուրականի Ապրփլեան Հերւ,
Օ է՜ «.*
* լ * ա լւ.*,*,.ական րնկեվ/ներյլ եւ րանւո ր աոա^ն\որդա^հ– հ՛ւԼ.- լ Տ-–ււ ւ " ՜» IIլ լ ւ..֊Լւ... Լ .ս.ր.ձ»^ա.ն.ճաւգւրքՈոառ/լի
զան ոնք : Սեւ սուգի օրե ր է ին մ եղի Վան եց ի\Լ ե ատրճանակը ձեռքս։ Զի" հետապնդող սրոՀ— - սամարտփն) որ ոսկետառ պիտի
րուս Համ ար : Ել 1908, Յուրիս 24ի Օսմ. Ատհմ սլան ոստիկաններն ալ կարծես, նոյն։ եռանդով Հա յոց պա ամ ութեան մէ^ ՚
նՀ.ագրութիւնՈր1*. մ1եղ-ի11 մ(ա*սնՀաւո րապIէւ տառապող չէի՝ հալածեր այլ եւս, գուցէ վախնալով որ ըն
Վան ե ցինռ րուս՝ Աստուա&ա յին Հ բա\շք մրՀւ էր կերներս այս տան մէշ* կամ քովերը պահուած,կր^–
կտրհ՜ես
նտյին մէկէն յայտնուիլ եւ կրակ Ր"ել իրենց ճատ կյլ կսՏւչէր ետեւէն կեցիր դու սրիկայ ըրած
ց թէ մեղԿղքք էին,
Ա—զւա.տութի-ւնւ ւ էր,՚ուր*ախ<՛ութեան օրեր Հապ - վրայ։ ուղւ֊ե՚Պւր՛,ոռակդլւր—ոաւվկ՜եւլ կանչեցի անո\ «վազ1 անցնէին» -. ներդ քեզ չենք ձգեր––։ Զարմացած՝ կը գիաէի
ւչ՛էւի– ֊եթւ է-ի•ն> ձւմէ >
Վերջապէս կարծես , ինքզինքս գտած նորէն սկյէ– Տաճատը որ գոյնը նետած՝ ալ այն գառնուկը
քէինք) աՊ֊ո.լւի.ս. գ֊իւտն–.ովւց~ա–հ^ ՜ էւ~ր.: քաղՎ աք>այ.ին « ՛ ՛ բոան՛ -
II ա ք վազել ՛ել լՀաշոէձ են ց տան նեղ փողոցէն ա– էէբ՝– Տաճատ, ո՞վ էր, այգ անձը, ուր տեղա ցի է ։
տարկեալ ճ(^ ու աոատութիձ՝. , րսել է բոլոր Հա ք
ռանց հ ետասլնգուելո լ Հայոց թաղն էի, ՛այլեւս Հարցումներս չէր լսեր : Մէկէն սթափած , ախ նե
բանտարկե ալներուն : Աեսրոպ ազան ու րախա. Խ–
աղատ մերոնց մէ^ • • • ՚. րողութիւն ես քեզ , չպատասխանեցի , Վանեցի է
թեան տքցունքԼերւր աչքե՚րուն կր սպասէր ՎաՀ էն
քվանտի տառապանքներէն։ կը պատմէր։ ՚Հյեղ այգ Պոլլտօշեան ոը իր կարգին շատ կարեւոր
իր Տ աճատ ի ազատութիւն։ յշ աւձԼ տող լուր՛ին ; Հա–
աոանձի՚ւ սենեակի մը մէշ* վիզը շղթայ մը, որ՛ուն գաղտնիք մը յայտնեց թուրք կառավարութեան ,
սալ Հեռագիր մր որ կր յայտնէբ թէ , «ք՝ոլոր քա™
՛հայրը պատ՛ուհանէն թՀ դուռն էն դուր՛ս հան– Բ - Գաւաճան մըն է : ինձ քիչ ծանօթ էին Վանի
ղաքայէ ն յանցակո րներր ա զա տ ո ւ ե ց ան , բաց ի Տ ա~
ճատէնոէն ոորր գգեեռռ բբաաննտաըր կկրը մմննաարր^» ՜: ուած : Բանտապետին փոքր լակոտը շղշթղանթան կը խուր շրջանի ա 1 ցոլդաըձերը , միայն։ այգ գի"
Ազատ ել անվախ օրեր կ՝ ապրէ ինք , կը բոզո– քաշքշէր ուզլա–ծծիինն պէս։ ԱմմէէնԱէնն տանջալին, երեկրկու 7 եմ Հ Պալտօշեանը չեր՛եւցաւ Պոլիս , որ՛ով -
ք է ի ՚ ՚ ք , կր պահանջեինք։ Հեռագիրը ձեռքերնիս, բթամատները 1րր երկաթէ ճնշիչի մէշ դնելէ վեվրեբշշ հետեւ Տաճատը հոն Էր՛ որ իր ետեւէն իր ահարկու
՚ րոպ տղա,ի հետ դիմեցինք «Միութիւն եւ մարմինը կւ՛.՛ա՛սղն^>տ5ե.ն.։–/–Տ. .իրհե-նւտ. բա–ն.տ.ակճից 1.Լ-ըր՛ած V եււԱ՜,՛. ձայնը մահացու պնդակի պէս արձակած էք
. .. *՛. ՜ , * * Iք Ղ I է Լ– ւ Լ՝. I Ր I., I I > Հ ՚. ։ ու է-ւ ։ •լաէաք է*ր փախ.չի.լ . ՚այ– գ1 ֊գն" դա՛կի^ առ\եւէն :
Այսպէս էին պատանի հերոսները մեր աքւ՝նման
Հայրենիքին՛ , որոնք կերտեցին Վանի պածալի
հերոսամարտը ել որու ՅՅրգ տարեդար՛ձը կյ* տօ
նէ սփիւռքի Վասպոլրականցին –.Երկար կեանք,այգ
ԱԵր, զը սատգաս է,ր. : ստտսք տաղաւար եւ ՛Լա– զԾրրէայրսք ս բասին, քովնտի անցքերէն մէկը հ՞ե՛Ր"" "ե րու՛։ գի ո ղ չ մնացող նախկին քաշերուն ել
նէն եկա Հեռագիրը ցոյց տուինք Հորեկ շէֆերէն գոկոս ելաւ եւ մեր ետեւէն հեռացաւ, ես չնկատե– թող ծաղկեպսակ ըլլան "այս տողերը" թաղուած
մէկուն՝ ՚, իր կար զին իր ընկերներուն հետ ցի, յանկարծ Տաճատ զսպանակէ մղուածի պէս , " լ լ լլլ ~,/ ճ. I Լ– Հ Լ
խորհրդո գելով /այտնեց թէ քիչ վե ր ^ իրենք իս– ետ դարձաւ ու պոռաց––. ՚յնթազ, յայտնի եւ ակնյայտ բոլոր մեռած եւ
կոյէն Հանի կուսակալին Հետ հեռագրով կը խօսին Պալտօշ..., մեզմէ հեռու էր այդ ս/նձը , ետ նահատակ հերոսամարտի անհետացող սերուն -
եւ բացատրութիւն կը պա հան շեն : Ցաշորգ օրը դարձաւ ել երբ Տաճատը տեսաւ փախաւ : $ա֊ գին :
ՎիԷ^ա ԱՐԱՄ ՏԱՊԱՎԵԱՆ
Fonds A.R.A.M