Page 10 - ARM_19-1948_02

ԱպքիփաԱ ապասՎԱԽ՛ այսօրոյ-ան պաշտած իբեՀ֊ց նոր Աստ ո լած՚հե րուն :
ԱՀա
Ի ն 2 ո > տ»Կա»–.– իրենց մօրը կաթը ուրացող այս ապե -

րախաներն են որ, ն ո յ ն թոյ՚հերը կը փորձեն

Ո՚1 Հբփվր քէ$թ , ռ ՛՜չ Հա Նգէ * , ո՛չ յ ո * ս;.սկել֊, Մձր Հոգիներէն քներս :

բելեան ։; Հ ի լ վերարկու մչլ ուսին , աարօրի\–ակ Մ այբ ձ–.;կբին մէչ, կ ր մկ աչքերը բպցթք Երէկ Մայիս 28ի ոսկետառ թուականը կր

մ " ի ՚ ի վ ։ ու աւեր տեսանք: փառաբանէին , այսօր կ՛՚ուրանան զայն; Երէկ Ապ­

փափախ մր գլխուն ^ օձիքյլ րաց ^ իոն^լ >ո.լ քայ– I)եյլաւնդ մը ամբռզ^ զոՀ էր եղաէէ թոպք ոճ– ր ի լ \\ր, մեր մարտիրոսագրութեան անջնջելի 0–

քայուած դիմագծե՚բ՚ռւԼ , մաա-Հոգ ա՚էքերաԼ յ կա ր֊~ րահէս ուղեղրն յ ոՀւուն քաղաքակրթութեա\ն՝ միակ րր կ՛՛ուրանա՚յի՚ն , այսօր կը տօ՛նեն ղաքԼ;

ծէք Հալածական ներքին մղձաւանջէ ւ/–շ , ինէո^ւ փառքն է եղաձ՝ եաթաղան գորՆաՆելքլ, մ եհ ճար– Հայ ժողովուրդը "լէ՚՚՚Ք է ճանչնայ այս

՛եկ ալ •.• աավէութեամրւ ի զռւ,ր Հայ էՒոոովէէւրդԷն ողՀմիա նենգամիտ ՛ուլ ստրուկ մարդիկը , որոնց խախուտ

ԱկնւԼրեւ քւս յքայումը֊ վերադրեցինք ճամ բու ղասը։, պայքարած Էհ որսլէսզի թուրքը է՚^Լքէ՛ դաւանանքը տեղի կուտայ շարունակ, օր ուս/1

յ՝"գ1 ութեաԱ , երբ յչն<կեվ>ո^ մր Հեա առինք գինք գայ, գունէ մաքգյսսաանութեան արՀեսաէւ Հրա– Հովերէն տարուբեր՛.

կայարանէն՛. ֊Ամ՚ՀթոդՀ երկու– շարաթ ի,– կեանքը Յ՜արէ : Գոլրս Հայկական տաճարէն : Բոր՛ոտներու ՛ել

Վերածեց երկրաչափական ճշգրաոտ֊թեամ բ ~դա - Ա եղունգի մը վեր՛ջալոյսը եղաւ, 1915/– ձ– գաւանափոխներ՚ոլ Համար Երուսաղէմի Լացին

սաւ,որու ած եռանկիւնէ մյշ աոմկէն ակումբ ալ ղեունը յ Հևմանը չտեսն՛ուած ազգերու իրաւ . պատ­ Պատն անգամ շատ է •

կումբէն Առաջնորդարան : Գ՛նաց , \հկաւ, խօսեցաւ. մութեան մ է ^ ։ Հազիւ ՚՚ղ^ մնացինք իւրաքանչիւր Ապրէլեան եղե րապաաումէն տարեդարձի

գրականութենէն կ^էնա՚՚ր խօսիլ արդէն ա՚է-րիշ տունէն ք թաղէն մէկ ֊ - մէկ մնացորդներ , կատ­ նախօրեակին , ծ֊անր է մեզ Համար մեր մեծ֊ նա–
ակսւաակ
բանի է) ասին , Հ ա կ ա պ ա տ կ ե ր ի ն լեոձ՛֊ ղած խուժանին խեճ էշ Հալածանքներէն : Հատակներու յիշատակը աղարտել, ՛նման անգոյէն

դէդեբէն , որոնեք պաարաստ էին ու բարերար կր Հայրենի երկրին , Հողն ու ծառերլՀգ ս՛ուդի ո լ ու անպատիւ մա\գոո իսօսքր ու կեղծ լացը լսելով;

փնառէին. ապագրուեչու ՚+ամ ա լ. « նոր սկսած աա~> չիւսձւի մէ^ թաղուեցան : Գաբերու փառքին ու Ծանր է լսել Սոյնպէս մեր միւս կորս ուածներու

սյլ Հաաորնո ց Վէպէն , որուձԼ երկու. Հատորները քաղաքակրթութեան ոգին էր ՝ո ր կը սաւառնէ ր Հացէին նետուած Հ այՀ ո յանքն՚եբը , կորսուաՆներ

դրուած էին ու միւսները գրուեչու փր՚այ • խօսե–> միայն աւերակներուն մոխրակոյտերու Վրայ : ՚ ո յ ֊ ո ն ք օտար՝ Հողին յա՚նձնեցին իրե՚֊ց տառապած

սալ ճամբո րգութենէ մլհ , որ պիաի կաաարէր Որբեր էինք, անոք ու անպաշտպան գ բախտին մարմինների , յա\ուն Հայ ժողովուրդէն անլոյծ

դէպի Ֆրանոա , ուր ի չէ մր՝ ար կր ծրագրուէր ձգուած Հալածականներ ու մուրացիկներ : Վ՛եր– ,ին .

Գ^ՊԷ Ամերիկա . .. քին Հայերը : Ս. ԸՆՏՐԻԿԵԱՆ

ք*այց ի ն - շ ո ՚ ւ եկաւ. Կտոր մր չոր Հացի Համար , 1լէզ1՛ձ արեւուն

Եկաւ մեռնելու Համար; *** ՚ տ ա գ մեր սրաերը կը Հալէին ,ի ՚ա ես Հայրենի ա՞ն–

Կա*բ աշխարհի մէ^ աւելի տաք անկիւն մր , ՆայրւաՆիր գաչտերո լ բերքինւ–, որ այլեւս մերինը

իրեն Հանդէպ անխառն սիբՈէԼ "*– Հիացումով չէր ՚ Մենք խորթ ժառանգորդներն էինք մեր Հա­
բազմութիւն
տրոփող^ աւելի Հսկայ մր յ կա0ր ա– րազատներ ու քրաինքոՎ ոռոգուած այ՚է Հ*ոֆէե– >>ս,Աւ ո ւ գք1է Ա*Անսցի.՝հւըիւե՚լէ

ւելի լայնաբաց գիբկ "°լչ՝ քան այս անշուք քա~ բուն :

դաքր , որ ո՛չ ՚ԼեՀափառ Հայրապեա ունի , եւ ոչ Ոբբե՚ր , որ խեր ամէն կողմ։ կրակու բոց իրենց

ալ ւԷեՀապեա Պատրիարք, ուր կ՚ապրին միայն աչքերոմն մէ^Հ Հոգիներու եւ Վառ յոյսերու կա՛­ (Ր– ես վ ե ր ջ ի ն մ ա ս )

պարզ մար դեր , պա՛րզ Հա յեր • որոնք չեն՝ Վար - տարեալ բոցաՎառում յանուն Հա ք ապրելու , Հայ Նոյնպէս է ^ է պ՛՛՛ո " ի մէՀ Արապի վւաչայի օրէն

ժուած սակարկել իրենց Հիացում յէ, ծախել ար\– մեռնելու մեծ Հաւատքին : Հայւերը մեծ ազդեցութիւն ոլւեցած են խտիվնե–

ժա\. ապաաուութիւնշ • . . : քյկաւ գտնելու իրաւ իր Որբերը մեծցա՛ն , աէր ու տիրական դարձան ,

ժ–>ողոՎուրդր , որուն արցոււնքոտ սթչքերուն առ^եւ Հայուն պատմութեան ^ մչակոյթիէ , Հայոց լե - րոլ քաղաքականութեան մէ^ եւ ՀաԼ՚ըմօղչո ւ ,Ար–

արցունքոՎ ապրած էր կեանքին գերագոյն՝ պաՀյլ, զուիՖ ու ժոոոՎոլրգին՝ ա՛նողոք ճակատագրին : տալաղդ եւ Արտաշէս Հան՚ըԱ եա՚ն եղբայւերու մեծ

յոթհլեանիւ– ֊օրր , եւ որուն անդաւաճան կ<ոլ–րծքթե ԱյսՀՏր ասպարէզ նետ ուած են անոնք իրենց Վրայ պապը, ոչ միայն գա՚նձապետՀԼ եղած֊ է ըմբոստա­

Վրայ միայն կր՛նար Հանգչեցնել ծանր դլուխլլ^ դրուած յո յսերը իր ականաց^–\ելու տ աւատքոՎ : ցող փաշային՛,այլ ան՛որ գլխաւոր խորՀրդականըւ

վստաՀ թէ դալուկ ճակտին իշնող ա ր ց ո ւձ֊֊քն եր\շ ք*այ$ ւ ռ ^ սա փողոցի ՎէՎլուկ^երը։ Ա~ ՞իժբաիստաբար՛ ղոՀ ուած է Հայերու գաւերուն \եւ

կլո կցորդի լոսն եր է չէ որ կուգանայլ իրաւ ՜Հայերէ, Հա կրկին խուժ ան ա Վարի իրենց կոայած գրիչ - "՚՜Րւ՚^՚^՚Ր ՂՏ՚9ա^ ^ "է. միայն իր գիրքը ԳՐա ~

իրաւ սրտեր է ... քլերոՎ պղտորել, խաթարել կհուզեն մեր "Բ՚Բ ւել, այլ Հարստութեան՛ ալ տ իրանա լԼ\՝) ՚. Անկէ

X Հոգիները : վեր շ՝ ՛կուպար փաշա, Հանրմ օղ լուի գլխաւոր Հա­

- ծ ՛ օ յիմար , Լա*Հ Համբոյրի մր պէս ան ո յշ^ ՈՎ իրաւունք աուաւ ս ա ֊փողոցի գաւանա - կառակորդը, կրցած է ալեի ազդեցիկ ղեր խազալ

փագաքշական այս <Հյիմար^ը՝ իր շրթներոմհ Վըի Վ» ո խ^ եՏ \Ա1 ւն որ 4 այ ժո ղոՎ ուրդին ամ էն է ն ան - իւտիվակա\– շրջա՛նակին մէշՀ, ըլլալով պետական

բայ • * * ) ղի ո տասրլ տարիոՎ երիտասարդացուցիք բաս ի ր տ քւտաննե բուն անունները ա-ր տաս անեն խորՀըգական, կրթական նախարար ե լ վար Հա -

այսօր •-• խենց պիղծ շրթներոՎ ՚. պետ՛. Բար թ ող փաշա, էյագուպ Ար թ է՛ն փաշա ե–

ինքն էվ(՝., յոբելեանին գիչ^Բը^ գրեթէ լալկան %՝ոյ1՛ այդ. կւեղծաւոր բեՀխա՚ն՚Լ եր ր տարիներ ա– գիպտակա՚ն դիւանագիտութեան գլխաւո՛ր դէմքե–

ու շնչասպառ , մօտ երկ՛ու տարի առա^ % Ըրի^Ք* ռա^ , բեմերէ բեմ կ^երգէին փառքը այսօրուան րշ եղա՛ծ են ւ

ինչ որ պէտք էր ) տուինք՝ իլչ որ արդար իրա­ իոենց այրած կուռքերուն : Առանձին ուշադրութեան ե լ ուսումնասիրու -
է Կ* Պոլսո՚յ Աոլլթա՚ններու Հետ
ւունքն էր՝ ՚ քէէ մր աւելի կորոՎ , ՔէԼ ԼՀ աւ՝եէի թեա՚Ն արժանի
ապրելու
Ու կը ՀայՀոյէին նոյնքան ուժգնութեամբ գործող Հայ դիւանագէտներու գերը։ Բազմաթիւ.

սաեղծագործելու տենդ , քիչ մր աւելի Հատորներ պէտք պիտի ը լ լ ա յ ի ն ցոյց տա/ու Հա­

տե՛նչանք։ Ափսոս , սակայն ւ Մեզմէ առա^ ուրիշ­ մար՛ անո՛նց ամբողջական գործը, բայց –առնենք

ներ է մարդու եւ անասունի խառնուրդ պժգալի մէկ քս/1'ի Հ ի ն ե լ նոր ծս/նօթ դէմքե ր : Այսպէս Կ՛

արարա՚ծւեր , յա^ոզած էին կոտրել բան մր՝ •Հա՛ - ճիչդ ն ո յ ն Ժամուն , րոպէներուն՝ ինքն ալ Պոլսոյ Ա. պատր՛իարք Տովակէմ եպս . նախապէս

ՂԷ1՛^ ^ ՚ ւ ՚ոլ– ^ ^գմ՚է առած տաս ր տարին շուտ կ այցոլէր» մաՀուամբ . .. Պրոլսայի Առաջնորդ , լուրշՀ դէլանագէտութեամր

իսամրեցաւ նախանձի , կիրքի ^ ատելութեան խոր՝– կրցած֊ է այնքան կարեւոր ֆէրմաններ ստանայ

շակի դէմ . . . ԱՀ աւ որ բօթը աաւելէ ե տ ք ամէնէն աւելի սի– Հայերու առանձԼաշնորՀումւերու Համար : ՛Առ–

Ի՛նչեր - չտեսաւ այս *^աԲԴԱ ծեր՛ութեան օ/ ե– վ-ած՝ իր երկւււ Հյիմայ.»1ւեըշ յիմ ավ. աւլած֊ Կա սան նե^ք իրԼն յաջորդ պատըէարքնեվ ու շարքը (2)

քուն է ու մ-ւա^ց Վատութիւն մլշ^ որ խնայուէր ի–~ սնարին մօտ , ցուրտ գիչծվվ՚ե ԱՀ^՝ե : Ր՚ՒէԼվշ ֊–՝"Հ՛ որոնք այնքան դժուար պայմաններու մէշ՝ ամ ե -

ր Լ - ֊ Հ Ո^հՐԲ պա ամ ե լ ու ո՛ լ լլ յ ի չ ե լ : Օրն ի բուն մեէլեած էվո ՀասալստելՀ ե տ ք մակը՝ սրտր կարէ– նակարող դիւանագիտութիւն ր վարած֊ են եւ ա–

•մ՝շակո յիր օր Հնաբանող բարձրաստիճան Հոգեւո– ուա/էԻով՛ ու ազհիլ ՀայոլգԷ մը գ ե ռ ՛հոր փաէլաձ՜ ւե լցուցած են այղ ֆէ լ ման. Լ լ ու թիւէ. ՚Բէօփբէւ–

րակա֊նե^րրգՀր Հրաժարեցան իրենկ իսկ ՚ ՛ ա խ ս ՚ – Էր թաց մնացած աչքեվո • .. լէ-երու շարքէն մէջ կան Հայ ղէմքեը : Եւ աՀա,

ձեռւած յոբ~լեանէե , խոլժաավ՛աբ ստաՀակւ ե- Ս՛եղանի՛* վրայ զ,ր մ՛նային գրիչը* ժամացոյ– ամէն ո ւս ծանօթ Պէզճեան Արթէնը, պարղ առեւ­

՛բու սպառւալրքէն դոգաՀար . իվՀ շունչոՎ մեծցած ցը, գեղազատէն տուփը եւ անաւարտ վէսլին տրակա՛՛ն մը, փերեզակ, յետոյ Ամէրայ, –ո՛ր, իր

աշակերտնե0բյշ^ որոնք դասալիք եզան եւ ուրա­ վերտէն ԷՀը ... Ո լ բաց ֆրանսերէն գիրք մ ր– • . : խո ըՀ ուր գներով , մեծ՜ագոյն գերը էլ ունենա յ–

ցան զի՛ք աքաղաքի առաջին իսկ կանչին ու մաղ­ Փափախը... ու գէմը, կաղամ ալին կռթԼաձ֊, ՚եո– Հիւնքեար ԻսկԷլԷսիի դաշնագրութեան մէԼ, ուր^

ձ ի Հեղեղնե^րր , էր խո՛ւժեցի՛ն իր Վրայ է կոՀակ րաՆին թոռնիկին լուսանկարը. • • եւ սուրճին գա­ Թուրքիա , անոր շնորՀիլ նուաղագոյն կո՛րո՛ւստով

առ կոՀակ Հ ՊէյրութԷն մինչեւ Փարիզ ու ԳաՀի– ւաթը, որմէ Հազիւ քա՜ւի մը ումպ կրցած էր առ– դուրս կուգայ : իրեն կը պարտինք ՛նա՛եւ <էմէթա–

րէ էն մինչեւ Երեւան նել, Հ այրուա՛ծ՛էն առա^ լէք»1երու ստեղծ֊ումը եւ կամ ոլրԳկ ն անցքէն Հա­

Ո՛– մաՀր , իր աՀ աւոր ութեանր մէ^ աւելի գր– Ու <Տ.Մ՝՚աց>։րգացյ>ը Հեղինակին մեացորղացը մար մէթալէքէ մը վճարումը, որուն Հասոյթր

թասիրտ քան մարգլլ, մաՀը^ որ տարիներէ ի Վեր խաղաղօրէն կր Հանգչէր մաՀճակալին վրայ, պէտ է յատկացուէր Ռ՛ուսաստանի , իբրեւ վնասուց

ծուարած էր սրտիւ մ էկ անկիւն շ կկարծես Վ^բ^ի^ գլուխը .բարձիւ , թհւեըր կուրծքին • •• ճՅիմար»– Հատուցումի մէկ մասը։

բարիք մը րնել ուզեց իրեն , ՎերածուելոՎ մութ ֊ներէն մէկը յիմար֊օրէն կը Հեկեկար։ Ա իւս յէ ի
ահ–
նախազգացումի մ լշ ՝եւ առաջնորդելով անոր քա ի սլաշտօնէ կը մըմւչէր Հոգոցը , մ ե քինա բար , Գ– Օտեան ոչ միայն կար՛ող էր՛ կլրոպայէ
ու արժանէք
լեշը գձհԻ իր Հյիմ՚ԱՀ^երր — թարթ աչքերով, չՀաւաաալով աչքեյ֊ուձ՛– առաջ֊ ակարդ դեսպան մը ՐԱալ, այլ
եւ
X Հապճեպով բերուած մոմերու աղօտ լոյսինմէԸ, ունէր պետական վարչապետ նչանակուելու մր

Ծօ յիմալ , ՎստաՀի0մ խօսքիգ^ Վամ՛~~՚ իրաւ մաՀուան ուվւույսկահը– կարծ՛էք կր ք1Ք1աՀ Թուրքէա յանձէն անոր կ՝ունենար Կամպէթթա

ժուա ծ էք ժամադրութիւն յարգելու •-- ս՛ուս, կեանքթլ վրայ եւ Պէզմարք մը միասէն։

Ի՜նքն էր դարձեալ, Վերջին իր իկ-^ւ նրլ , խմբա– Այգ չա,Րքէ" մէջ պէտք է յ է շ ե լ Հասուն պատ–

գրատաԼ մէ^, ակԼարկելոՎ յաջորդ առաւօտեան բէ՚ամ՝Ք վերէՇ. ծիրանաւոր , ե լ աւելի , Ազարեա՝–

ծրագրուած սլա՛՛ ւաի մյլ գէպի չՀարապլուս , որուն - Աղը , կատակ չէ... կը մեռնիմ .• • կաթողիկոս պատրիարք, ինչպէս Ի)որէն Նարպէյ–

պիտի մասնակցէր իֆքե ա է ւ ^տեսնելու Համար ^,Ր.էՒԼ րաուերն են , իր գիւղին բարբառով , (\ւ Ներսէս պատրիարք ՎարժապԼտեան , եթէ1Ա~

Եփրատշ՝» *. . իր գիւղէն բարի կնոշ մը թեւեքոմւ մէշ փլելէ ա~ նոր խորՀռւրգին Հետեւէր , Պերլէնի վեՀա^ողս–
ո .. .
Եփրաար չտեսաւ։ Ալ երբեք պիտի չտեսնէ վէէն տարբեր բան մը կարելի էր ստանալ : Ստե­

Եփրատյէ՛*՛ ինքն էյ՛, որ ՛չկրցաւ յարգել ժամա­ Հսկումի գիչերը կը Հասնէր վախճանին : Կը փան Փափազեան եւ երիտասարդ Մ ի ֊ աս Չերազ

դրութիւնը։ Աեզմէ առաՓ մ աՀ ր ժամագրուած էր րացուէր առաւօտը : Բաց պատռւՀաւէն՝ թեթեւ աւելի Հակում ցոյց տուած են դիւանագիտութեան

իրե-Լ Հետ , երեք ժամ ետք, ԼՀարապլուսէն Հեռու է Հ^ով մը թեթեւօրէն կր շարժէր մարմինը ծածկող քայ մեծաՀռչակ պատրիարքը %

քյփրատէւ ա Վերադարձ ճամբոբդութեան մր Հա­ ճերմակ սաւանը, ստեղծ՛ելով նաեւ լա լ ժումի Եէթրե՚Լ դիւանագէտ յ ի շատակութեա՚ն ար՛ք՜ա -
ե–
մար ... աաոաւ , ։.էն կարծողներ նի է Աշրգեան պատրիարք, իս կ Օրմանեան թ՝ա–
ղան, թէ Հիմա կը շտկոլի ու
*հիչերր , նաՀապետական Հայ ընտանիքի մր , կը շփէ աչքերը Լէյրա մր կ֊նար ըլլալ

յարկին տակ, .յոՎոքական այցելութեան մր սոՎո– կ՚շսէ • ԱշխարՀ ականներ էն ծանօթ են արդէն կարա­

լական ռՐռյցԱերը յա՛նկարծ տեղի ՛տուին աւելի Ա՝Ղ$յ՚՛ է կատակ էր ... պետ \յոլրեաւ , Արքունի գ ա ն ձ ա պ ե տ , բայց միեւ–

Բայց . . . կ կա տ ա չէյ, . ^ակ^ր 0շական գրա­
վրայ, տրեխ­
լո ւ ր1 զրոյցի մը : գէտը, փափախը թողա& սեղանին

Տասնեակ մը իրաւ Լա յ\հ ր -— Հասուն 1 երիտա­ ները սեղանին տակ՝ մեկնած էր այս աշխարՀէն , ( 1 ) Տես Արասխա՚նեանի <(.Արաքս»ին մէլ\՝

սարդ , կին ու. աղ^իկ իր բտռոՎըՀ Հայցուե - ՛ո՛ւ Հեռոլն , էր անմաՀոլթեաււ առածին արեւածա­ Մատթէոս եպս . իզմէրլեան Եգիպտոսի առաջ -
անդապահի մը քայ­ Կ • Պոլ -
ցան» իբմոՎ ։ ^նչպէս ընել որ տպագրոլին իր գին մ է Հէ՛ն , կը Քալէր մեծղի նոր՛դ յօդուա՚ծաշարքր :

գորհերշ, ինշպէս յ է ւ ե լ որ. նախ մեքենագրուին լերով ... : ( 2 ) Ա– Ալպօյաճեան ^Պատմութիւն

զարՀոլ^ւ ելի ձեռագիր երը , ինչպէս ընել որ Հան­ Ա. ՆԱքք֊ՈՒԿԵԱՆ սոյ Պատրիար՛քութեան »:

գիստ ապրի է էերկար ապրի •• .

Fonds A.R.A.M