Page 82 - ARM_19-1947_04

ուադիւտ կերպով կը փնտռուին գրատուննեբէն
յաճախ ինքքն
ԸԱթ)Լ§ե6ք ռւսԱագուԱաքիԱ ներս , ու ցաւալի երեւոյթ՝ գրագէտը

ի Վ ա տ 8ը է որ անձամբ դռնէ դուռ կր «տեղաւորէդ իր գըր–
գիրքն է,
զագգափԱԱհդ քերը։ Այս մէկը «Աաթենիկին աղուն

գ– առնենք, մեղք էդ ։ Այն միւսր ամէնէ օր գէրրբ

ԱրտասաՀ մ անի մ էջ , գրողներու Համագու­ Հրամցնողին երեսը տիտի տեսնէ , ամօթ է պէտք է

Հաւաաաւյաօ՜ ենք է ոք՝ Միջազգային այգ կազ­ մարի մր գաղափարը տակաւին՝ Հազիւ սաղմնա­ առնէ . * , Բէ֊րիչ Հձ՛ Ժ Կ.Բսաո Ջերմել քանի որ աա^

մակերպութենէն՝, կարելի Էր յուսայ ակն րախ օ– յին վիճակի մէջ էր*, երբ «յառաջդիմ՛ականդ մա– կաւին երէկ Հանդէսի տոմս մը ծախած է գրագէ­

գուտներ , եթէ 1914^ պատերագմր աշիսարՀ ը չՎե– մ ուլին մ էջ Հալար մ րն է ՛ծա լբ տուաւ ։ Ջ զար մ ա - տին** * ու այսպէս մանր մու&բ Հաշիւներ * * *դ

րածէր սպանդանոցիդ որուն դէմ, չկրցան թումբ ցանք անշուշտ ու նոյնիսկ կր սպասէ ինք նման Այս ամէնուն> արդի՚֊նքր I

կանգնիչ, Ա իքաղգային բան ւոր ո ւթի ւնն՝ ու անոնց ելոյթի մր , ոբովՀետեւ "Լերջին տարիներու ըն\ ֊ կր տեսնես որ երէ կո լան–, պատանին, ոտանա–

առաջն որդն երր ; թացքին պա տ աՀ ած կարդ մ ը երեւո յթներ բռնի ւոբներու նիՀաբ տրցակ մբ ձեռքը 5 կը ներկայա­

Գ՛երման Աոցիալ դէմոկրատնե բու ակար ու– Հրաժարականներ ստորագրել տ աչ ներգաղթողնե­ նայ տպարան ։ Հաւաքած է պէտք եղած գումարը,

թ Ի ւնր , Հհր ա նս այի ըն՝կ ե բ Վա բակ ան կ ո ւս ա կ ց ու­ րու, արգելք Հանդիսանալ Օշականի Յոբելեանին՛ թուգթին ել տպադրութեան՛ Համար , մանրամաս -

թեան տատանս լմն եր ր ^ <իո ռէս ի սպանութիւն ր , եւայլն • մեզ Համոզած էին թէ յառաջգիմական - նօրէնՀետաքրքբոլած է վաճառական* ո լ թուաբա­

մ՛ի ամամանակ Ան՛գլիո յ եւ Պելճիքայի աշխատաւո– է1 երր առիթ պիտի չփախցուէին Գաշնակցութի ւնր նական Հաշիւ%եբով։Գիտէ թէ քանիի «ապրանքդ

ր ական գան գո ւածն ե բ ո ւ անբաւաբար ուժ ը , ասոնք բամբասելու Համար։ Այսօր պայքարը աւելի պիտի րլլալ իւրաքանչիւր գիրք՚՚Պղաիկ շաՀով մը,

բոլորը, բա լար ար ում չէին խափանելու Համար սաստկացած է ու զանազան թեր թեր չյիչ&լու Հա­ գին՛ը կ՚արձանագրուի դիրքին* ետեւր ,Համեստ ան՛­

չարիքր * ասա ջ բեր ե լոփ գո րծ ագուլ եւ զինադուլ։ մար բոլորը մէկիկ մէկիկ էջեր , կր տրամադբեն՝ կիւն մր*** բայց չէ® որ անունր պիտի գրուի ա–

Գերման Աոցիալ Գեմոկբատները յ թէեւ վա­ պատեՀապաշտ ոլ արկածախնդիր գրչակներու։ ռաջին էջթն\ Վբայ, Վերը մե՛ծ գիրերով, գրաշա­

րանումս փ , բայց քուէարկեցին զինուորական Մեր դործր չէ դիմազերծել բոլորը, ոչ ալ փնտռեւ րին Հետ առանձին խօսած է այդ մասին։ Անկէ

պիւտճէ՛ն Հ եւ ձ չ՛անսայի մէջ, Մ ար սէ լ ՛Բաշէն եւ իւբաքան չիլր բա ր բանջո զի շարժառիթը ։ Հակա - Վերջ այլեւս Հրանա ստեզծդին Հան՛րային կեանքի

Ալպէռ թ՝ոմ ա , սիրով պատ ա ս խ ան ե ց ին իրենց ե– ռա կո բ գ թե րթե րր , Հազար կտոր կ՚րլլան Հ ին Հա­ մէջ ո ւն եցած ծա ն օթն ելա լ թիլէն կ տխում ո ւն ի

ղած Հրաւէրին, եւ մտան դաՀլիճին մէջ։ շիւներ մ աքրելու , ան՝ձ . ա կան կիրքեր գոՀաց՛նելու աստղին փայլիլր ***

Իրաւ է որ, պատերազմի շրջանին , եղան փոր­ եւ մաղձ թափելոլ Համար ։ Արդի^՚-նքր * "՚յզ.

ձեր ^էո լից եր ի ո յ 3 իմ մ է բվալդ ել ՝Բէնթալ քաղաք– աղտոտ պա յքարէն կր տուժեն Հայ միտքՏն ու Ր ս կ արդէն վաստակաւոր ասա եղծ մը ,

%երու մէջ^ պր ո լէ տար ի գործակցութեան Համար , նոյնքան՝, եթէ ոչ աւելի պակաս օրինակ տպել կոլ

բայց Հոն ներկայ էին միայն ձախ Հակումներով Հայ գրիչը։ տա յ իր գիրքէո յ յաճախ տպագրութիւնը ՐԼԷա յ

առաջնորդներ , որոն՛ց մէջ նաեւ Լենին, որ աւելի Մո "նոյն ք պաՀ մր բո լո բ վէճեբր եւ խօսինք աւելի անխնամ ու ս պա ռո ւմ ը աւելի դժուար : Ա ա

շատ կարմիր վարդապետութեան քարոզութեան՛ Հա մա դում արին մ ասին՛ : ին չո® լ ար դելք Հա\ն գիսա– մ էկուն տ ա կա լին երէկ գիրք մը բերին , այլեւս

հսւիրուեցալ յ նալ այսքան; շաՀեկան ոլ օգտակար ձեռնարկ մը ։ պէտք չուն ի , սա միւս ը , առաւօտեան ն պա ր ա վա -

Լենին ^Լրոէր %Պէտք է յաջոգցնեն%ք դինադոլ– Ո՞ ր մէկ Հալ ԳՐՈԳՐ "էէա ի չփափաքէր Հ ան ֊ ճառէն՝ ստացաւ կապոյտ կողքով գիրք մը , չուզեր
ա$ ապստամբութիւնը \ե՝լ րնկերվաբական յեղա -
փոխութիւնը% է գիաիլ նոյն աբիւնէւ՚լ արիւն, ունեցող իր Հեռաւոր նայիլ թէ ինչ գոյն ունի բեր ուած գիրքր* * • *

գրչակցին, ել գաղափարներու փոխանակում ու- ԱՀա այս ան անո ւն։ ո ղբ երգո ւթեան անթ ի լ ա–

Այդ մոզովփն մէջ^ Լենին կր կարդար Բ* Մի՜ նենալ , անոր Հետ ։ Ո**Ր Հայ գրողը պիտի չուզէր բաինեբով է ոբ տեղիկ^տլնենայ^ Հայերէն՝ գիրքերոլ

ջաղդայինի դամբանականը , իբրեւ քաղքենի մը– տեսնել թէ իբ թափառո ւմնե ր ր աշխարՀ էաչխարՀ , սպառումը *, Համ աղում ար ին՝ գործ ը պիտ ի Հ11Լա ՚

տայն ութեան արատ յայտի չ է ինչ աղդե ց ո ւթի ւ\հ ո լն ե ցած եհ գրելու , խօսելու եւ ստեղծել Հրատարակչական յան ձնա խ՛ում բեր ,

երգելու եղանակին "Րէ^։ &ւ վեր^նապէս որ Հա է

Լենին պարտուեցաւ Օիմմէրվալտի մէջ, բայց գբողր պիտի չուզէր , «ի խորոց սրտիդ, որ բոլոր տարբերութիւն դնելու Համար «Հաստին, ու բա -

ձեռնթափ չեղաւ։ ք*բ Հաւատամքին՛ Համար, գրողները գրէին՝ միակերպ ։ Ախալ չՀասկնյոնք ։ բակինդ , չորին ու թացին, միջել :

պատրաստ էր ղոՀելու շատ բան ։ Աննկուն՝ կամքի Գրելու միակերպ եղանակ բսելով չենք ուզեր րսեէ Ընթերցողը, վստաՀ պիտի րլլայ այլեւս ոբ
կ րո ղ
տէր էր ել չվՀատող ձախորդութեան ,մէջ 1 Հա յա ս տ ան ե ան՛ գբակաՏԼ ութիւն , որովՀետեւ , եթէ Հրատաբա կչա կ ան յ ան ձնա խո ւմբին կնիքը

Զուիցեբիա գտնուելով Հանդերձ գիտէր թէ ի%՝–.քքա գա քա կան Համ այնացում բ կրնա յ տակաւին վի­ գիրք մը առնոլավն միջակութիւն մըն է ։

տեղի՝ 1լ ունենա բ իիոլսաստանի մ էջ ։ Կը ի/ան ղա­ ճելի րլլալ , դրական գետն ի վրա լ Համ ա յնացում բ Միւս կողմէ, Հայ գրողը երբեք պիտի չմտա–
արդար
վա ռո լէ ր իբ ստացած լուրերէն , որոնց մէջ կր չարիք է ։ Արե ւմ ա աՀ ա յ դ րա կ ան ո ւթ ի ւնը պաՀ ած Հոդումի իբ գիրքերր սպառելու Հարցով ու նիւ, -

տեսնէր եւ կր գուշակէր "արիղմի տապալումը, եւ է տակաւին իր ան Հատականս ւթի ւն՛ը , կարդացէք է որ րմբռն ում բ ունենան ք նաեւ գրագէտ ին

անոր փլատակներու վրայ՝ կառուցումը իր ե բա­ Մեծարենցէն ոլ Գոլրեանէն , Ջարիֆեանէն ու Թէ– թական միջոցներ ստեղծելու ։

զա ծ իշխանութեան , որ նախաքայլը պիտի ՐԱ^ք* քէեանէն՛, երբեք պիտի չշփոթէք անոնց իւբաքան^ Ասով , անշուշտ , չի պիտի վերջանա յ ամբողք

«Համա շխաբՀայ ին յեղափոխութեանդ ։ Ատոր կր լիւրին ո տան աւո րներր* կար՛դացէ՛ք նաեւ ՅովՀ* աշխատանքը թէ ել այսքանՀն՛ իսկ բաւական պիտ ի

Հաւատային ինք եւ իր կողմնակիցները ։ Ո՛– գնաց , ՚Շիրազէն, Նայիրի Աարեանէն ոլ Ա իլվա կապոլ - ըլլար «յաջողդ կերպով բանաձեւելու Համ ար Հա­

$*սւսիա անցնելով Գե ր մ ան ի ա յ էն ; տիկեանէն , մ եծ պիտի րլլայ ձեր զարմ անքր տես­ մագումարը յ

ՂԼի լՀ է/մի կառավարութեան Համար, ամէն նելով կտա ա ր ո ւա՛ծ արուեստի Համ ա յնացում ը :

միջոց լալ էր , նպատակին Հասնելու Համար Այնտեղ , Հայաստանի մէջ ի զուր պիտի փրն՝– ՎԱՐԳԳկՍ

՚Բայղէրը կ՚աշխատէր քիուսաստանը բաժնեք առէք բանաստեղծը, պիտի Հաստիք այո եզրակա

իր զինակիցներէն , անջատ Հ ա շտ ո ւթ ի ւն կնքելով ց ո ւթեան թէ Հա լաստանը ունի բանաստեզծու -

անոր Հետ յ թիւն բայց ոչ բանաստեղծներ է Բայց Ափիւռքր ՊՈԼՍՈՅ Ազգ– ՀիւանգսՀնոցին ՜Նիւ– Եորքի

Վ^ԼՀԷՐ՛* եւ իր կառավարութիւնը օգնեցին, ունի բանաստեղծին բ , բայց ոչ բանաս տ եոծէ Օգնութեան մ արմինը Հ ետեւեալ նո ւի բա տ ո ւո ւ

Լենինը ղրկելով (հուսիա , այդ ան՛ջատ Հաշտու­ թիմն ։ թ իւնն՛եր բ ըրած է Վերջերս *-–~ Մէկ թօն մաքառս–

թեան Համար , իսկ անիկա կ՚երթար Հոն , սրտին Համ ագոլմ ար ին երկրորդ Հիմնական աչխա ֊ ՝կ (1702 տո լա ր ) , արդիական արդուկի մ եքենա Հ

մէջ զետեղած ՀամաշխարՀային ՀբգեՀը բռնկցնե­ տանքՀներէն մէկր պիտի ըլլայ Հայ գրողին՛ գիրքր մը (240 տոլարէ եւ վիրա բո լմա կան դորօ՚իքքներ ։

լու կայծը։ «պար կեշտ օրէնդ սպառելու Հարցը ։ Բոլորիս ծա - 3000 տոլաբի չէք մվւ>:

եթէ) ա յ ս ս 1 է ս ո Վ ՝ Հիւղէէ՛* ^"՚֊ԳԿՍ Ռուսիս յ նօթ է որ Հայ կեանքի մէջ, Հայերէն գբքերր Հազ– ՚Լրկուած է նաեւ

ճակատէն քաշելիք իբ զինուոբները օգտագոր

Համա ձայնականներ ո ւ գէմ , Լենին եւս կ^ուղէր աշ­

խարՀ ր գգրգել, իբ վարդապետութեան Հ աւա ձ մուն՚Հ երբ ԱաՀմանագիբ մողո\վր նիստ կը գոլ–, ընդդէմ երկրորդին : Աշխատաւո բո ւթեան կարեւոր
տամ քով *
մարէր , երկար յապաղումներէ Վերջ է մ ասր թէել մնաց Հաւատարիմ , երկրորդին՝ եւ

Երբ Լենին Հասաւ Մ ոսկուա, ցարիզմը արդէն՝ Այդ յապաղումներն ալ գեր ուձնեցան անոնց քալեց ա՛նոր ետեւէն, բայց երրորդը՝ եւս անցաւ

տապալած էր , եւ Աոցիալիստ յեղափոխականն երր յաջողութեան մէջ X կազմակերպչական աշխատանքն՛եր ու եւ իր քաոս ր

եկած էին իշխանութեան գլուխ ՝Բ էր էն սքի ի գլխա­ իշվսանութեան գլուխ դա լէ Վերջ, Լենին գոր­ բա րե կարգելու ;

ւորութեամբ եւ Չ ե բնովի գործակցութեամբ ; ծադրեց իր յ անձն ա ռո ւթ ի ւն ը , ա յս ինքն փափաք ֊ Թէ ինչ ձեւով եւ աշխատանքով, այս կէտերր

Ջերնով, (իոլսիոյ ամէնէն դեմոկրատ եւ ուած Հաշտութիւ^ը , «խաղաղութիւն, մը առանց առանձին յօդո ւածա շա բքի մը նիւթեր են ^ եւ պի­

պատրաստուած գէ՛՛՛զերէն մէկը, արդէն միշտ կը գրաւումի ել կցումի ։Ա չ յաղթող, ո շ պարաուողԴ \ տի անդրադառնանք յառաջիկայի՛ն յ

պաՀանջէբ «Հողը յանձնել գիւղացիին՝», եւ, Հին Այսպէսով կը Հեռանար Աոսկուայի վըայ կախ - ՎԽարշավայի ժողովէի արձադանգը ել ԳռԲ •*

Տսւմայի աւերակներուն վըայ կանգնել ԱաՀմանա– ուած Վտանգը , ոբոՎՀետեւ, Գերմաները գրաւեր ՝ծո ւն է ո ւթիւնը , անկասկած , կարգ մը երկիրներ՛ու

գիբ մոոովը , իրագործելու Համար րնկերվարու–, էին Ո՝ ի կան , եւ կը սպառնային մտնել իիուսիո ք մէջ^ նոր գրգիռ եւ գործելակերպ պիտի պարտա–

թեան , Հետեւաբար ռամ կավարական պաՀ ան ջ^ սիրտր Մոսկուա \ դրէ, ինչպէս եղած էր \920ին, երբ Աինովիէվվւ

եեբր X Պրէսթ Լի՛թովս՚քիի դժբախտ Հ աշտո լ թ ի լն ը ե– Հբամաններբ կ՚երթային. Գերմանիա , Հունդարիա ,

Երբ Լենին եւ իր ՀամախոՀնեբը , Հասան կաւ ՛ն՛ո լի բա դո ր ծ,, լ Ա ո վլ է թ ներու յան ձնառութ իլ­ Զո ւից ե րի ա , Իտալիա եւ ուրիշ երկիրներ , րերե֊,

Մ ոսկուա, ՛՛ծանր էր իրենց մ տ աՀ ո գութ ի ւնը ։ նր , որ շատ սուղը ւ. ստալ նաեւ Հա յ մո ղո վր գին ։ է" վ կռիւ , պա յքար եւ ս պա ն ո ւթ ի ւնն ե ր ։

Կը տեսնէին , ցարիզմ ի փլուզում էն՝ *Լրա է քիուսիո յ մ էջ , կաբգեբոլ այս գաՀավէմ փո­ Այս նոր փոՐ^Ր է–^Հյգէ^ս պիտի րրլայ, յաջո­

կան զն ած մենշեւիկնեբը, որոնց գէմ էին իրենք , փոխութիւնը , պատճառ դարձաւ քաղաքացիական ղս ւթ եան ինչ երաշխիքներ կան , պիտի տեսնենք

եւ զայն կը նկատէ ին բոլրժուական կառավա բու ֊ պատերազմներու, մէկ կողմէ Առւիիէթի կառավա­ ա յ դ յօդո ւածա շար քով ;

թիւն մր է րութեան յ միւս կողմէ՝ Տէնիքիեր, Վրանկէլի եւ Անցնելով մեր նիւթին., ներկայացնե՛ն՛ք Հին Օ–

Պէաք էր , ուրեմն՝ , ն՛որ յեղաշրջում մբ , պէտք ՝Բօլչաքի ուժերուն միջեւ ^ որ՝ո\նք պա բ տ ո ւե ց ան ի բեր ո լ այդ ար շա լին մէկ ուրի շ Հ ետաքբքր ական
–զինուորա­
է ի շիս անո ւթիւն ր յանձն է ին բու հ ո ւո րա , ոլրիյ վերջոյ ։ վողմր ՚*

կան դիւղաց ի ո ւթեան կոմիտէին ձեռքր Եթէ Լենին եւ իր Ր՚ոկերնեբր ունէին իրենց Լենվւն առաջնորդն էր Գ* Միջազգայինին որ

բառով՝ իրենց՝ Աովիէթներուն ։ առջեւ ներքին այս քաոսը բարեկարգելու Հոգր ,ա– իբրեւ նոր կազմակերպութիւն Հ կոչեց կոլքւքինԼ

Լենին, իբրեւ թրծուած եւ տնտեսական խըն– ւելի մեծ Հոգ էր սակայն, արտաքին ճակատի աէլւն, յ այսինքն կոմմունիստական էնթէռնասիո

գիրն\երո լ քս/ջ ւոՀ մ ուտ , աւելի պատրաստուած էր Հարցը, որուն միջոցաւ պիտի կարենային, ՀբդեՀեք նալ ։

Մարքսի դպրոցին մէջ՛. Կր գիտակցէր, որ բռնի ամբոզջ աշխարՀ ը , Համ աշխա բՀա յին գրամ աա ի գ ՝Բոմիւնիղմ եւ Լենթնիղմ երկու բառեր են ^

ուժր միայն կարող է զիրենք իշխանութեան գլուխ ր ո ւթե ան ե լ քազքեն ի ուժերու դէմ բռնկցնելով ին՚չպէս սոցիալիզմ եւ ՛Մարքսիզմ, մէկը Համայ ^

բերէ լ։ կազմակերպեցին, իսկոյն, թափոր\նեբ, Համ ա յնավարութ իւ^ ը, նոր ա շխարՀ մ ը կերտելու նավարական– ել ընկերվարական,, միւսը վա ր դա «

միթ ւնկն՚եր եւ ցոյցեր , մէկ նշանաբանով ւ «ԱՀեկցի Համ ար ; պետական եւ փ իլի ս ո փա յա կան իմ աստով %

պաւ եբազմը , բան ա կր ետ կան չեցէք , ՛Լերջ տուէք Այգ տեսութիւնն երով կը վարէին էրենց Ու այսօր, աշխարՀը կը քալէ այդ երկուքին

դրա քքյյտէր իշխանս ւթեան եւ տուէք զայն\ իր իս - գործուն էտ ւթիւն ր ել քա ր ո զչո ւթի լն ը , որոնց ետեւէն՛ , բռնած դազափա բ ր ղո յգ դրօշներ ել Հե–

կակք՚յ՚ն տէրեր ուն՝ պբ ո լէ տարին ; կեցցէ խաղա­ յաջողութենէն դուրս պիտի գար Գ. Մի^աղ - տեւե լով գո բծոլն է ութեան՝ երկու ճամբանե ր ո լ յ

ղուի– իլնր » : գայինր : ՚հ^նչ եւ որո® ւ պիտ ի ը լ լ ա յ Վերջին յադթան ա–

Հետեւանքր այն եղաւ, որ՝ քանի մր անյաջող I) լ այսպէս ով , եւ անվՀատ աշխատանքի իբ­ կը , Հարցումներ են՝ որոնց այնքան ալ Հեշտ չէ
րեւ արդիւնք,
ղրոՀնեբէ ետք , 191 7 ի Նո յեմ բե ր ին , Ա ովիէթն երր նաՀեղութեան նոր աւերակներու վրայ, եւ արիլ– պատասխանել է

ձեռք անցուցին կառավարութիւնը, ճիշդ այն ժա– դինով, ծնաւ Գ* Միջառգայինր Զ՛ ՎԱՐԳԱՆ

Fonds A.R.A.M