Page 6 - ARM_19-1947_04

ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԻՆ ՀԱՄԱՐ երկու քաբաբլուբնհբո^, որոնց մէչտեղէն կ՝անՓի
փոքրիկ տղրիւբին լուրշ «
ՊԱՆԳՈՒԻ& ՄՏԱՒՈՐԱԿԱՆԷ։

էցանասորի արշաւանքի զոՀերն են թաղուած

Հայ մաաւոբականներէն շատերը ինքնաբոյս , ՍբբագւսԱ ուիւտավաբ՚ևդ այգտեղ։ քարաբլուրներէն մէկր քի^րտ Աաղրիկ.

գըեթէ լեռնային՝ Նազիկներ ին՝, անձնական ճիգե - ցիներո^ է՛– մի-֊ԱԱ Հայ (Հեղափոխական Գ^չնակ ,

րՎ ծսձօթրէ֊թհքսն ՛ոլ. քէիքքի 4թ*Հֆ %*է&Հ1Ւ>քԻէ&ք1 ցութեա՚ն նաՀաաակնկն՝ թ թազոբսՆ ; քքի ոչ ոք

այն բացառիկ ղէմքեբէե էբ, որո եք իր Լ՛եց շնտբՀ– Գ– չհաստատեց թէ քիւրտերը չեն ա֊ոԼց մասունք­

ներուն յէրայ աւելցուած Լ՛Ա ժ՜ամանակակից կրթու­ Վանքի, գիւղէն փոքրիկ զա"֊իվայր մբ եւ ապա ները Հաւաքող ել եղբայրական գերեզմանին մէչ

թեան՝ ու մշակոյթի Հաստատութեանց լոյսերր։ դեաակբ որ կբ կարէ մեր ճամ բահ : ամփոփողներվլ :

Ուսումնասէր եւ բարեկեցիկ ընտա՛նիքի զա­ Կ՛ ան ցնի ն ք ն ա Հ ա պե ա ա կան կ ամուրիէն ու Հա­ Դարձեալ քարեր կր Հաւաքուին ու կը (նետ .

ւակ , ան Հնարաւորութիւն ունեցած է ՛ի" վ՚Լ՛ տա - զիւ ՀիԼգ Հարիւր մեթր աԼցած կբ սկսի <Հ.եբիցա– ովն քարաբլուրներուն վրայ , նոյ՛ն՝ արարողու­

բիքէն ռուսական լաւագոյն գարոցները յաճախե­ 4ճոր»բ , որուն ա^ կողմ բ Հսկա յ մա յռք պատս՝ ակա՛ն թի՛ւնը, զոր կատարուեցաւ Ագրիտտսիոնի ել Վ.

լու^ միաժամանակ մասնաւոր ղասեր առնելով յուշարձանի մք կը փոխարինէ ; Գօլօշեանի շիրիմներուն Հանղիպա^ ատեն;

Հայերէնի ու սլաամ ութ եան , Հեղի հա կա լոր անձե– Հասփբստանր Ա՚էս Ա ան ո լկի տղան Անէն կբ Անկէ՝ Հետ է ոտ կ՝ առատանանք պահականոցը :

րէ : իր բարձրագոյ՛ն , Համալսարանական ուսում ր ցուցնէ Ա * է՝ ա ր թ ո գիմ է ո ս առաքեալի նաՀատակու– Ոստիկաններու տասնասլետր կը ղիմաւորէ մեզ ել

ստացած է ռուսական ել գերմանական Համալսա­ թեաև ՚ԼայրՐ) ուր՝ մեծ մայռին կրթնցնելով սուր­ ներս կը Հրաւիրէ։ Ձիերը կր ձգուին արածելու;

րաններու մէչ, յաԼոբղաբար աւարտելով իրաւա­ բը , զայն քարկոծած են՝ Հեթանոսները ։ Ու սուր­ Ո ստէ կան մը փուշ ու գեազ բերելով , օճախը կր

բանական եւ փիլիսոփայական ճիւղերը եւ վկայ– բի ե ծոծրակէն մի ն չե լ սըոլՀն քներբ մա յռին ս ե ղ– վառէ, հիռերուն փիլաւ եւ թ է յ աաաբաստելու

,1 լ Լ լուէ , Համապատասխան տիտղոսներով : Զէ բա– մ ո լելով , Հ ո ա Լ ք ո վ մը մա յո֊բ Հալեցուցեր են ու Համար:

Նա կանաց ած– սակայն, գէպբոցնեբու եւՀամա լսաբան– մ արմ նի ա յգ մ ասը փորագրուած կբ մ ւա յ դարերէ Ծուխր կը լեցնէ սենեակը, մեզ խեղղելու աս­

ՏԿրու աոլածովբ , որոնք Էք արդէն իսկ Հարուստ ի վեր : տիճան։ Կը Հարկաղրուինք ղուրս Փետուելու,

խառնուածքին վրայ աւելցուցած են, Հմտութեան Աղբակի Հավիտբ իբ դեղեց կութ ի ւնն երբ ուն՛ի, ղռան առչելի խոշոր քարերը աթոռի վերածելով։

մ եծ նպաստ ր եւ դրականութեան՝, արուեստի ու բայց ան զուրկ է ծառերէ, ոչ մէկ ծառ պտղատու Անէի Հետ կ՝ անցն ինք շէնքին ե տեւի կողմը,

ընկերային գիտութեանց լոյսերր։ Ամէն քանով կամ անպտուղ; (<հշնամին\ կտրտեր ,այրեր էամբոզՀԷ ուր՝ երկու ոստիկանները իրենց շապիկները արե–

Հետաքրքրուած է , ամէն բան դիանալու , սորվե - անտառներ , առանց տունկ մբ, կամ թուփ մը տն­ լին տուած, •վէչներ կ որսան ու կր սպաննեն ,

լու ձգտումով մը՝, ամէն\ քան չէր կրնար սորվիլ , կելու ; ուրիշ մը իր վարտիկր կը կարկատէ : Արզէն պա–

բայց շատ րան սորված էր ) գիտցած էր շատ րան Այս Հովիտն ալ ոտքի կոխան՝ եղած է ՀքԼ"վ– Հակախոլմբը | 0 ոստիկաններէ բաղկացած է ե–

պաՀելփր սուր յիշողութեամբ եւ Հարստանալ : մ էական բան ակն՛ն բու, Ջէ լա լէ տ ա ի\ն ի եւ " ՚ ֊ բ ի չ աշ­ ղեր , որոնցմէ երեքը գէպի Ս՛ալմաստ տանող ճամ–

Հմուտ մբն էբ այս բոլոր մարգերէն , բարձրագոյն խարՀ ակալնե ր ու ել կիսավայբենի ցեղերու : բաներուն կր Հսկե՛ն :

ուսմունքն եր էն մինչեւ առօրեայ, առտնին ծանօ ֊ ՚իեռ կան գետնավւոր տունեբբ, ուր ըստ ՚ի՚սե– Ս՛եղմէ Հազիւ երեք Հարիւր քայլ Հեռաւորու­

իժոլթիլնները , որոնք մարգն ու իր խօսքբ աւելի նոֆո՚նի՝ Հայ կինը գարիէն բարկ բմ պե լի կը պատ­ թեան վրա յ , կը զտնուին\ Ի/անասոր գիւղի փլա -

Հետաքրքրական՝, թանկագին ու "իրելի կր դար ֊ րաստէր ։ի)ւր՝ Հա յբ իը յարկին տակ կբ ցա֊ցագբէր աակ՚եերը, Շէրէֆ աէկի վրաններու Համար փոր­

ձնեն ։ զմայլելի Հիւրասիրութիւն՝, ՝Ր՝սե նոֆ/ւնի նման՝ ան­ ուած փոսերը, քար ու ցեխով Հիւսուած ցածլիկ

՛Բանի0 Հոգի կրնանք Համրել, իր Հմտութեան ձեր ււ լ գովքին արժան ա նալով ; պատերով եզերուած :

լայնքով, որ ամէն՝ օր կ՚աճէր, երկարատեւ ու գի­ Ու կբ յիէեմ երգ մբ, ոք դեռ իր այմմէութիւ– Ջկան Շէրէֆ ոչէկէ երբեմնի մաՀասփիւռ վը–

շերային բնթերցումնեբով ; նբ չէ կորսնց ո լցած րաւնները , ուր՝ որբացած մարզի կ գազանն ե ր ր Խ ա ֊

Մաքի դաշտեր էն ներս Հեռագնաց ճամբոբդ « Աքփց Վաըգանը , ձախից իշխանը նասորէն՝ մինչեւ Աղբակ, Խօշապ ու Սարայի՛ շըր–

մբն էր ինք, որ սակայն չէր գոՀացած միայն դիր­ Գրաւենք Ազյբակ , տարածենք սարսափ , Հանները մշտական սարսափի տակ կը պաՀէին։

քերով, այ։ փնտռած էր ի րո ղո ւթ իւննե բ բ , անձնա­ Փա՛" ռք ՛իա շն ակց ութեան» : Անէն յեղափոխականներու ղիրքեբուն պատ -

կան շփումը , աչքի վկայութիւն բ ։ իրական ճամ (յ ս , պատան ի փախստական՛ս , չեմ Համարձա­ մ ութեան լաւատեղեակ, խանղավառօրէն կը պատ­

բոբդ մբն էր ինք, այցելած Ր1±ա լոՎ բազմաթիւ ու կիր այ՛է երդբ երգելու, վասնզի , թյուրքն՝ ալ մէ ու կր ցուցնէ բոլոր այգ պատմական Վայրերը։

բազմազան երկիրն եր ; Բացի կովկասէն ել / ^ " ֊ – ՝Բիւբտբ իրենց եաթաղանին՝ սարսափը տարածած Կը ՛հայիմ գէմս։ Արա լուլը իր փէչերը տարա -

սիայէն , ապրած էր երկար տարիներ Եւրոպա յի են ամենուրեք ; ծած կ՝երկ՝ննայ թուրք պարսկական՝ սաՀմա՝նին

զանազան երկի բներ բ, Հիւսիսէն մինչեւ Հարաւ* Ու երբեք մտքէս չանցնիւբ որ՝ երջանիկ օր մը, վրայ, իր մէկ ոտքին վրայ ճեղք մը միայն ցու­

Պալքաննեբն ու արեւելք* ապրած էբ Պոլիս , ես ոլ իմ նոր սերնդական բն կերներս պիտի գրա­ ցնելով, ուրկէ պիաի անց՛նի մեր կարաւանը, նոյն

ճաԼչցա՚ծ օտար մողովուբզձնեբու Հետ իր մողո– ւենք ոչ մ իա յն Աղյբակբ , փոխան Վ^աբդանի ել Իշ– օրր արեւամուտէն առաշ^ :

վո՚-րդբ ւ մա յբենի Հողին վրա յ թէ Հայրենիքէն իսաւ֊ի, այլեւ անառիկ Համարուած ԲաըաՀիսաբը , «ԱՀա այստեղ կռուեցաւ ու նաՀատակուեցաւ

զուրս , տարագիր Հայութիւնք : ալը՝ նաՀատակո ւած է\ին Պիաօն– ու Մ արտ ի կբ կարօ Զօրեաեը» 1լըսէ Անէն՝, տեղը ցուցնելով։

իր այս այցե լութիլհնե ր բ երկրէ երկիր , իր( 1 5 9 6 ) ։ Աե մ ի շ\ո պէ ս կր ձԻէեմ անզուգական ՀայոլՀին

շփումներբ բազմաթիւ մողովուբդներու Հետ, բան ճԵբիցաձորը » նեղ , բայց բաւական երկար Ա ե ր Ս՝տրօն, կարոյի նշանածը, որ Արշաւանքի

" լ – «- •՚՛ -1 ~>֊–"ո*4– 9– հն։ աաեաւն % ձոբաե Այլն՛ Լ . սւ / ե յ/յ ճիշդ կ՝ըլԼայ զայն ան ո ւ ան ե ւ նախօրեակի՛ն ինքնասպան եղաւ , խիստ նշանակա­

Իր բարեկամական կապեր բ օտար ու ւՏրշաղ - Հեղեղատ մ բ ։ լՀամբան քաչւքալատ է ել ձէնրբ ի– լից ու գա ս տի ա,ր ա կի շ կտակագիր մը ձգելո վ , Աի–

գա յին դէմքե բու , գործիչներու , գր ո զներ ու եւ րենց ոտքը ղնելոլ տեղ որոնելով կը քալեն։ րելի Կարօ, ես պէտք է մեռնիմ, որպէսղի , իմ

արուեստագէտներու Հետ , մեծ նշանակութիւն մր Զորէն դուրս, մեր առջեւ կբ տաբածուի զըմ՚– պատճառով ղու չթերանաս ազգա յին նուիրական

պիտի չունենա յին • րուխտագեղ դաշտբ, Հարուստ արօտավայրերով պա րտա կա՛ն՛ո ւթե ան ղ մէշ^ :

Իր բազմ ակոգմ անի Հ մտ ո ւթ ի ւնբ , ինչպէս քա ու Հազարագոյն ծագիկնեբով : Ու Կարօն՝ չթերացաւ, վեր չին փամփուշտը կը֊

նի մբ լեգո ւն եր ո ւ խոր ծան օթ ութ իւն բ մեծ արմ էք Տեո - տեղ սառնորակ աղբիլրնեբ "իբաբ կբ րակելով, ինկաւ պատնէշին վրայ, Հերոսի մա -

մբ ոլիտի չներկայացնէին՚, եթէ այգ բոլորք իբր իւաչաձեւեն ; Հով, ել երգոլեցաւ «.Զկար կարօն, տխուր պատեց

գան՛ձ կամ պերճանք եղա՛ծ Րէէային միայն : ծ արա լայ ա յ դ եղան ակին՝ , Արաւուլի գա գա - ամէնքիւ» •

\յ ա զա ր ե ան ց գա զա փ ա ր ա պա շտ մտ ա լո բ ա կան թին գ ե ռ ձիւնը կբ յամառի մնալ եւ այդ պատ­ Կարդացած եմ Խ ան աս որի արշաւանքի նկարա­
լսած եմ, բայց
մ բն էր եւ գիտցած էր իր Հմ տ ո ւթ ի ւն բ ծառա լե­ ճառաւ ալ 10 անասս րի դաշտբ մինչեւ Աուլիս գար­ գրութիւնը, ղասախօսոլթիլններ կր պատմէ
, որ
ցնել իբ գագափարականին ։ նանային պատրանքներու կբ մղէ ուզեւոբներբ։ Անէն այնքան Հետաքրքրաշարմ

Հայ մտաւորական մբն էր ան* Հայրենասէր , Գաշտին՝ մ է ^տ ե գր կը գտնուի միայարկ, թբբ֊ Հիացումով կր լսեմ :

յ ե զա փ ո խ ա կան ալ դաշնակցական մ տաւո ր ա կան ծոլած ազիւսէ պատերով պա Հակ աւ ո ց , ոը սենեակ Կը մտածեմ թէ՝ Հոս է ոբ ՀալԴց Վարղանը,

մբ, եւ այգ պատճառոփ ալ իբ Հաբստոլթիւնբ ի մբ եւ ախոռ մբ միա յն ունփ ; ճախից իշիսանր , սարսափ տարածած են» :

սպաս դրած է ր ամբո զտութեամբ իր մոգռվուբ– Գեռ պաՀականոցբ չՀասա՚ծ կբ Հանգիպինք Մէկիկ մէկին մեր բոլոր Հերոսներ՛ն ել նաՀա֊

ԳՒն » էս Հայրենիքին եւ անոնց ստեզծագոբծած տակնեըը կուգան , կ՝ա1ցնին երեւակայութեանս

մշակոյթին ։ Ուսումնասիրած Էր իբ լեզուն , մ շա - պաստառին վրայէն :

էէոյթր •> Իբ երկիրն ու ան՝ո ր պատմ ո ւթ ի ւնբ եւ տա ւթե ան , որ աղբիւրն՝ է բո լո բ դե ղե ցկո ւթիւն­ «Սազաթէլ խան» Մոկացինեբ , Շտտախցինե–

Հիացած ու յափշտակուած , գն աՀ ատ ած զանոնք , նե բուն տ - " րը, աՀա նաեւ Անդրանիկը, Ոբ այդ օրերուն զէնք

պաշտումի աստիճան : Գեղագէտ մբն֊ էբ Նագարեանց իբ անձնական, կրելու յարմար չէ նկատուած եւ րնղունուած է

իր գնաՀտտանքր սակայն սովորական , ազգա կեանքին ու Հանրային կեանքին մէ^։ Պարկեշտ էր արշաւախումբին մէչ իբրեւ շալակտար : Ատքէն

յին> ու Հայբ են ՛աս ի րա կ ան զգաց ո ւմնեբոլ աբ գ ի ւնք իբր մարդ, փափկանկատ ու կիրթ, եւ պարկեշտ անցուցա՛՛ծ է արդեօք, որ յետագայթ, Հ .8 –Դաշ­

մբ չէր, ինչպէս շատ մչտՀայ մտ աւո ր ա կանն եր ո լ էր ու գա գա վա ա ր ա կան՝՝ իբր ,բ\^–կեր ութեան անդամ , նակցութեան քուրային մէչ թրծուէ լով, «ազգային

պարագան է ; \,ազա րեաԱ ց ի , ինչպէս իբ նմ աննե– իբր ԳոՐ^՜իչւ Բր յա ս խառնուածքովն՛ է ՛որ ան­ Հերոս» պիտի դառնա, ու զօր ավար ութ եան՝ աստի

րուն գնաՀատանքբ կշիռ ունի ասոր Համար , որ ան շուշտ գնաՀ ատ ո լած էր բոլորէն ։ ճանին, ու շքանշանին պիտի տիրանայ , առասպե­

կոլգայ երկաբ^պրպտումներէ ետք, օտար լեգունե– Հմուտ էր , բայց ոչ ագաՀ , կրնանք բսել ա– լական խոյանքներ յայտնաբերելով ;

բոլ , մշակոյթներու եւ մողովուբդն՛երու ծանօթոլ. ռատաձեռն՝ բաշխոգ մբն էր ։ Գմբա էսա արա բ , իբր Կը քալենք անընդՀատ ու կր դիտեմ սրբավայ­

թենէն ետք։ կ՚ուգայ բաղդատութենէ ետք։ Նա գործ մեծ բան մր չի թողուր ։ Բայց քիչեր կաբելի րերը, Հերոսներու արիւններով միւռո՚հուած :

զարեան ց պաշտամունք ունէր Հայ լեզուին ոլ մ շա - է գտնել, ոբ օգտուած չ ր լ լան իբմէ* բան մբ սոր­ «ԱՀա ասկէ իբ աղօթքն ու մաղթանքը կը յղէր

փոյթին 1 ^ ա յ մողովոլրգին ու իր պատմութեան՝ ված չՐէէաս որեւէ կերպով՝, իրեն մօտեցողներուն երկնաւորին» մեր նոր «՚Լեւոնգ երէցը» - ալեՀեր

եւ ստեզծագո րծ ութ եան Հանդէպ , պաշտ ամ ուն՝ ք ըսելիք բան– մը ունէր միշտ ։ Տէր Վարդտնը, խաշն ու սուրը եղբայրացոլցած։

մր , որ զգացական չէր միայն, այլեւ գիտակցա­ Այս մարդն է որ Հոգին յանձնեցինք , այ\ն պա–

կան , փորձերէ ու փորձառութենէ , ծանօթութենէ Հուն իսկ ք հր բ կբ Հաւատար դեռ առոզ^անաքու եւ Արաւոլլէն մինչեւ Հանգիպակած բլոսրները

ու ճանաչումէ բխած : շա բ ո ւն ա կե լո լ իր դո րծբ : Հաւատքի մ արդն էր կը զննեմ ու Հմայուած կը սկսիմ երգել «մի վախե­

// տաւո բտկան մըն էր ան , արուեստագէտ Հ՝ո– ինք , եւ մ ին չեւ իբ վերջին շոլԱ չբ մնաց ա յգպէս : նար, Հանգիստ կեցիր պաճի ճան, կանանց երբեք

գիուէ 1 "՛մբոզջապէս նուիբուած գեգեցկոլթեան Հաւատարիմ իբ խառնուածքէն , իր գաղափարա­ ձեռք տալու չէ , վրէմխնգիր ք ա չ ֆիտան» , եւ.

ել անոր բազմ աձեւ աբտայա յտո լթ ՚ ւնւ երու պա յ - կան՛ներուն եւ լաւատես միշտ ապագային Հանդէպ ւ ասպետական, Դաշնակցական Հայդուկը Հաստ -

տամունքին : Գեզեց կոլթեան՝ զգացում բ Հոգեկանէ Այս Հաւատքով սէէտք է բացատ րե լ իբ սէրը ե լ՛ ի - ուածանայ իմ Հոգիիս մէչ֊.

իր Հրճուանքն եզած Է * անոր փնտռտուքս՝ ար– տ ա ս ա բ գո ւթ ե ան Հանդէպ , որուձն մէջ կբ տեսն էր Երեկութեանս գերագոյն պաՀը կ՚ապրիմ,

ուեստբ իր սփոփանքբ , իր Հոգիին* եւ իր տառա– Հա յոլթեան ապագան ել մեր Հա յ րենիքի լուսաւոր վասն զի, Հայուն վրէմը Հոս է ՝որ լուծուած է,

աալից ու ալեկոծ կեանքին : ճակատագիր բ ։ այնքան յանդգնօրէլ, ո ր Ս՚տզրիկ ցեղէն զատ,
թուրք բռնակալութիւնն՝
Գտգափաբտկանն եբոլ եւ գեզեցկ ութեան՝ ք ո յ ֊ Տարիքով բեռնաւոր , մ արմինով քա յքա յուած , դարմանք անգամ սարսեցուցած է,

սերով Համակուած այս Հոգին Է որ, ոգեւորուած բայց Հոգիով առոյգ այս մարգն է որ պան գ խ տ ո լ - մուտքի ու Հիացում պատճառելով նաեւ Արեւ -

Է իր Հայրենիքով , ել փնտռած անոր ազատու­ թեան մէջ կբ փակէ իր ա չքե բ բ , երբ իր «խաչապաշտ» աշխարՀ ի, ներկայացոլ -
ամբոզ^ ցիչներոլւն, յ
թիւնը ։
կետն քը իբ Հայր ե՛ն իքին– ա ւ ան ո բ փառքի ն՝ ն՝ո լի ր– «Թշնամին Հարուածուած է բուն իսկ իբ կեղ.
լ՛ռնէն մէի ,
Իր մոոռվուրգով՝ ել աշխատա՛ծ անոր ազա­ ուած էր X

տագրութեան՝ ոլ վերելքին Համար ։ Հողր թեթեւ թոզ ՐԱայ ^լ Հայրեն իքի Հեռա­ «Մեր յեղափոխականներու ել զէնքերու փո
Հո– խագրական գիծր բացուած է» ,
Գարձած Էր յեգափո խական , որո՛վՀետեւ իբ ւոր շուն չը վրան իր պանդուխտ ու մ ենաւոբ

Հոգին չէր Հ ան՛դուր մ ած բան ութեան , որ տգեղ է գաթումբին ։ , Եւ այգ բոլորէն զատ , վերապրող Մաղրիկցի

իր էութեամբ եւ Հետեւանքով։ Զ գա ած է աղա– խմբագրական ՑՈՒՍԱԲԵՐի) ՚ները ցիր ,ո լ ց ա ն եղահ ե% էե լ անոնցմ ոմանք է.

Fonds A.R.A.M