Page 51 - ARM_19-1947_03
P. 51
. ... .–յ ՛՛՜՛էէ
Մ Ա ՀՈ ԻԱ Ն կեցին իրենց Հետախուզութիւնը ել բռնելով բա ՁԱՅՆԵՐ ԳԱԻԱՌկՆ
րեձեւ աղքիկ
մը տարին այն սենեակը ուր կը բո֊–
ՊՈ ՛ Լ Ո Տ Ա Ս Ի Ն Վ Ր Ա Ց նա բա րէ ին միլս կիները Հ
Այս շուայտանքը տեւեց գիշերն ի բուն՛ ։ Ա֊ ԳՊՐՈՑԱԿԱՆ ՀԱՆԳԷՍ
ֆոնք ձգեցին իրենց եւ
մեր սենեակի երկու զոՀերր առտուն կանուխ Հ եւ ՆԻ11, 8 8բ*֊լիս,— Ցուլիս եին, Սալ ա՚Աթէնէ
ամօթէն ծածկելով
ազքիկնեըը ետ եկան չալով մէք տեղի ունեցաւ Նիւ՛ի Հայ Կբթ • Մարմնի զոյգ
Սքս/լացի , երհ/լակա յիլով թէ ես ա աղա լին ոզք իրենց երեսները ։ դպրոցն երունճ Մ ատըլէնի եւ Ա էն Ա իլվէստրի ա-
պիտի մնայի երբ անոնք մեռան՜ պիտի փռուէին (1-֊֊բիշ անուանացանկ մը կարգացուելէ վերք) մավերքի Հանդէսը։ Հակառակ Հեղձուցիչ տաքին
իմ առքե լ : Զէ ի ՛ուզեր մեռն՛ի չ, բայս վախկոտ ալ սկսանք մ եր եբկրոբգ օրուան ճամբորգութիւնր եւ րա Լ սայի շրքանը կատարող մրցո՚րգնե բուն
երեւալ շ\էի ուզեր , ես որ քաք էի . . . գէպի մ աՀ ։ Վարդանոյշը այնքան տկար էր, վաիտ ժամանումին , սրաՀը լեցուն էր ծնողն՛երով եւ ու–
Միքայէլը ել Սիմո՛նը չէին վա բանած Հ Ե" եւ տժգոյն ոբ Ազնիւ Հօրաքոյրը եւ Վիքթորիան սումնասէբ Հասաբակութեամր ։
վերցուցի տուփր չրթներուս եւ պարպեց ի մինչեւ կը քաշքշէին միասին ։ Խեղճը կը փորձէր լաւ եւ Հոգեւոր Հ ութէւը , քանի մը խօսքով բացա -
վերքին կաթիլը , եւ յետոյ սպասեցի որ թոյնը աս առողք երեւալ։ Մէքաեղէն կը քալէին, ոըպէսզի արեց թափուած ճիգերն՛ ու ձեռք բերուած ար ~
տիճանաբար ընկճէ մեղ եւ յա լի տ են ա պէս փակէ ոստիկան զթնուորներբ չտեսնէին եւ չզարնէին։ դիւնքը ։ Երից կինը կարդաց երկարապատում գը֊
մեր աչքերը : Կէսօրին մեզ տարին ստուերոտ ձորի մը մէք, բ ութ իւն մը , գնաՀատելով գաղութին զո Հ ոգու -
Կը թոլէը թէ կատղած գետը Հիմա սենեակին պողոտայէն Հեռու։ թիւնները Հայ մանուկներու ուսումին Համար։ Ա–
մէք կը ցատկէր յափշտակելու Համար մեր մար - ՀՆսաեցէք եւ Հանգստացէք՝^ , Հրամայեցին ւելի քան՛ քառասուն աշակերտ աշակերտ ո ւՀիներ
՚մինները։ԱՀա,մտածեցիէ շոլտո՚վմեզ եւս պիտիառ– ոստիկան զինո լո րն երը : ամբոգք երեք ժամ երգեցին ,արտասանեցին , պա
նէ տա նի: Եւ կը տեսնէի որ Հանելով ՛մեր– Հա - Հնազանգեցանք նստելովդ եւ վՀնտռեց ինյ» րեցին եւ մեն՜ախօսեցին, Հայոց սքանչելի ^բարբա
գուստնեըը, մէկիկ մէկիկ կը– նեաէին մեգ էր նաիսընթաց քարդի նշանները, սպասելով որ գա - ռով ։ Գժուաը Է Ր"ԷորԷս անունը յիշել Հոս ։ Մաս–
փրփրադէզ երախին մէք։ Բայց ես ունէի այն կազ– րանակալ «աւ աղակնեը՝^ պիտի կրակէ ին մեր ւիրայ, նաւոր գնաՀ ատանքի արժանի են րոլորը , նիւթե–
ԳՈէ֊րիչ մա ահ՜ ո ւ.մը թէ գեար պիաի աանի գիս գէա եւ մ եր ոստիկան զինուո բներն ալ նախ իբրեւ թէ բու բնտբութի ւնն ալ օ րո ւան պ ատ շա ճ էր եւ յ ա ֊
ի ծովը եւ իըրեւ սկզբնածին մայր , հ ո վբ ւգիաի օ– պիտի պաշտպանէ ին մեզ, յետոյ ալ պիտի մ իա - քող, մեծ մասը գրուած քաՀանային կողմէ ։ Վաբ–
րօրէ զիս Հեզիկ իր թեւերուն մէք նային անոնց սպանդին։ ՏասնըՀինգ վայրկեան գան քաՀանայ\ի , եբիցուՀիին, Պ* ՝Բէլէշեանի , Պ*
Երր մ աՀ ո ւան կը ս սլա ս է ին ք Հանգար աո ւ — ա յսպէս Հանգստանալէ վերք , նո րէն վեր ագար - քիաֆայէլ ՇաՀինեանի եւ լ&կ* Գեզամ քԱ ոսրո վե ստ
թե ամը , երկ ո լ ոստ,•էկ– ւն զինուորն եր. բաբձ բացան ձանք պո զո տ ան՝ : նի քանքերր դպրոցներ՛ո ւն զարգացման Համար ար
մեր սենեակին սեմը։ Մէկը ունէր քարիւղի մխա
Տ րապիզոնէն մեկնելէ \ի ՛վեր չէէսք Հանդի ֊ ժանի են շնորՀաւորութեան ։ Ցաքող էին Օր* Մա
ցող սլզտիկ լամբար մը։ Անոնք աչք մը նետեցին պած մէկ Հատիկ ճամբորդի Հ Պողոտա՛ն փակ էր ռի Խոսրովեան , դաշնակ , Օր * Փարիզի Լիտալու–
կիներուն ե՛– աղքիկնե ր ո ւն վյրայ վաւաշոտ եւ մաա– անցուդարձի Համար, ո րպէս զիւ ոեւէ մէկը չտես Հի) Հայերէն իր երգերով, Օր* Շաքէ Գալայճեան
նագէտփ ակնարկներով եւ յանկարծ երկուքէն մէկը նէր մեզ ։ Հան դիպեցանք միայն խումբ մր յոյն եւ ՀԵ՛ է-ն՛ լ1> Հու–րքաարէ ամ բողք խումրը իր շնոբ–
ծռեցաւ վար եւ աղքի կ մը խլեց, գուբս քաշեց ։ զին ո ւո րն ե ր ո լ ո բոնք 1լ աշվսատէին՝ նեղգիծ զինուո Հալի պաբուՀիով։ ինչպէս միշտ եւ ամէն տեղ,
Լամբարով ոստիկան գինուս ր ը Հ ե տ ե ւե ց ալ անոր րական երկաթուղիին վրայ, ոբ կը միացնէր Տ րա– այս անդամ եւս խօսեցաւ մեր գաղութի նշանաւոր
լռութեամբ : պգոնի նաւաՀանգիստը ճէվիղլիքին , մօտ քսան ճառախօս ը , ու իր սովորութեան Համ աձա յն , քա
Ոչ ոդքք Հ աՀմաամրձարւձակեց ալ բա ում ը արտասանէ1 ։ մղոն գէսչի ներս։ Այս մանրանկար երկաթուղին ռասուն նիւթ իրար խաոնեց , աք ու ձախ քարեր
լծին վրայ
Բոլորս փռուած էինք տախտաղւ վա յբաշարժ չունէր ել յո յն՛ զինո լո րն ե բը կը քչէ– գլորեց, մոռնալով Ց* Օշականի լոբելեանին առ -
մաՀաՀանգոյն արգո ր րութեամ բ ։ " է^՝ կառքերը , որոնք լեցուած էին բանակի յատուկ թիւ Տրքած խագը եւ ուրիշ տխուր մարզւ նքնեբ ։
Ո սա ի կան զինո ւո բները սլար զա պէս բռնի ու - մանր գամերու պարկով մը ։ Ի ըենց քազաքային Շահայն1–Սեւ.ա1ն
մով կ*աոձնէին կը տանէին իրենց Հաւնած աղքիկ - Հագուստները Հագածէ թե եւ մ եզ կըգիտէին թախ ԿՈՒՍԱԿՑԱԿԱՆ ԿԵԱՆ՚Բ
նե ՚ւ՚բ եւ կիները բռնարարելու Համար , եւ մարդիկ ծոտ աչքերով ։Լաւ էր որ նոբէնքրիստոնեայ դէմ– ՎՈ՝ԲԼԻՒԶ (Յսա֊աջ) ինչպէս Հաղորդած է
ինչպէս
չէին սսլաննեը միւս սենեակներուն մէք, քեբ կը տեսնէինք, իրակա՛ն մարդկային էակներու խ*՚Ք քանի մը ամիս առաք, պատերազմին՝ Հետե -
կը կարծէինք։ Բայց եւ այնպէս մեղմէ ոչ մէկը գէմքեր , որոնք մարդկային յուղումներ էլաըաա - ւանքով ՝ կազմալուծուած մեր Մուրատ» խումբը
զզքաց թոյնը առած ըլլալուն Համար։ Մեզ պիտի յայտէին։ Ցունարէն լեզուով ողքունեցի զանոնք։ վերակազմեց՛՛ինք տասնեակ մը ըն՛կերն՛երով։ Խոս
սպաննէին գիշերը ուշ ատեն, կամ յա քորդ օրը Համան չունիս ան՛ոնց Հետ խօսելու, մռլ - տացած էինք կրկնապատկել մեր թ է ՚ ֊ Ր * ԱրԳ 1 ՚Ս^Ր՜
կամ գիշերը , կամ քանի մը օը կամ գ\իշեբ վերքը։ տաց ո ս տ ի կան—զին ո լո բ մը : քինճ Հինգերսբդ մեր ժոզովին առթիւ եօթը նախ
Մ՛իեւնոյնն էր։ Մենք վեց ողք մեռեալներ էինք։ & ա ա կ աս կա ծ ամիտ է ր եւ ուզեց գիտնալ թէ կին ընկերներ եւս Հաճոյքով պատասխանելով մեր
Մօտեցող մաՀուան նշաններուն կը սպասէ ի ինչ ըսած էի յ ո յ ն զինո ւո բնե բ ո ւն ։ Հ.ՀԷգո ւշտ ց ի ր , Հրաւէրին , միացան մեր իւ ում բին :
իմ մէքս , բայց տարօրինակ կերպով "ձ/՚^ձ 4/* եթէ ոչ քեզ միւս տգոց Հետ առք ելէն քալել կու- կան ուրիշներ ալ, որոնք եւս խոստացած են
զգայի ։ էքլ ոչ ալ միւսները ազգուած էին թոյնէն , աամ» , ազդարարեց ինծի՛ ։ ի մ օտ\ո յ մ տնել խ ո ւմ բին մ էք , ալ աւելի ստուա ֊
բաց ի Վարդանոյշէն , ոբ ան Հ ան գիստ զգաց ինք - (5) ԼԵՒՈՆ Զ– ՍԻՒՐՄԷԼԵԱՆ րացնելով մեր կազմը։
ղինք , Հակեցաւ Ազնիւ Հօրաքոյր ին վրայ,Հա\նգչե– Իբրեւ ձեռնարկ կատարած ենք, Հ&Մ111յէս 28»/
լռվ ւերռ֊յն : Յայտնի է որ վեց Հողի ԳԱՒԻԹԷ ԳԱ՚ԼՈՒԹ առթիւ ընկեըաՀամ ակր ական դաշտա յին Հանգի -
սպաննելու Համար թ ո յ ՝ ^ ը բալա րա ր չէր 5 ծ ր բ պում մը ։ Որոշած ենք տօնել նաեւ Խանասորի
Հա յրիկը Ադեէւ– մ օըաքո յ ր ին տուաւ թո յնը , գա ֊ 4735 ՀՈԳԻ ԹՇՈՒԱՌՈՒԹԵԱՆ յիսնամ եակը , նո յնպէս ըն՚կե րաՀամ ակր ական շբ ՜
ղափա ր չո լնէ ը թէ ան պի տ ի բաժն էր ուր ի շ Հ ին գ
ՄԱՏՆՈՒԱԾ քանակի մէք։
Հոգիի միթւ։ ԹեհրայԹի «Ալիք»Է01 կը քաղե՛նք հեաեւեալ աե– էէ ր ագ րած են ք , մեր Հ բապաբակային վին
, Հոկտեմբերին ,
Վիքթորիան մեր ետին սպրդեցաւ որպէսզի ղեկոլթիւԹԶ)երը (10 Յունիս) .— ձեռն ւ ՚րկյլ ՛ւ դարել շնան
ո ստի կան—զին ո լորիները զինք չտեսնէին , խեղճը ա– Նախքան ներգաղթը ՝ք՝աղաղ , ՝ք՝ամարա , Գափ– Ց * Գ * ՕբՖ ուան առթիւ
նոնց ՜աւարը պիտի դառնար ։ Մենք նստանք անոր լաղ եւ ք*ուրվարփ չորս Հ այտ բն ակ շր քան նե բո ւն
վրայ։ "Քան՛ի մը վայրկեան վերք, երկու ուրիշ ոս 60 գիւղերուն մէք Հա յո ւթեան թիւն էր Հ/՚՚֊րք 17 ՆՈՐ ԶԷՑԹՈՒՆ
տիկան զինուորնեբ ներս մտան , մէկը , ինչպէս Հ ազաբ Հ ոգի որո՛նք ՀյաՀ Աբբաս ի տարագրած Հա֊ Ընդառաք երթալով Խ * Հայաստանէն (Հ այրե–
քիչ առաք, բռնած էը մխացող լամբար մբ։ Երթ յո ւթե ան սերունդն են ել 340 տարիներու անցեաւ ն-ակից Գաըանֆիլեան) եւ Զէյթունի Հայր * .Միու
Հաս ա լ մեր անկիւնը , լամբաբը բռնեց թե Վա րգա^ ունին Իրանի մէք։ թենէն ԼՊէյրոլ–թ) եկած պաշտօնական ՀրաՀանգ -
նոյշին վրայ որ կէս—զձիտակից վիճակի մէք էր։ Հա յ ր են ա գար ձ ի կո չը Հոս ալ լայն՛ արձագանգ ներուձն շինել Նոր Չ^էյթունր \Երեւանի մէք
—• «Հիւա^նդ էՖ , Հարցուցին ։ գտաւ ։ Մ խնչել իսկ անգրագէտ գիւգացին , որ բո– ֆրանսալճնակ Զէ յթուն ցիներս ան մ իքապէս գործի
- ^.Աքո՛՝^ , պատասխանեց Ազնիւ
Հօրաքոյրը։ Լսրսվիս տեղեկութիւն չուն ի Հա յա ս ա անի մ ասին , ձեռնարկեցինք ։ Լիոն - Տէսին եւ Փարիզ խո ր -
անՀ-ուն
՛Առանց ուրիշ բառ արտասանելու , շարունա Լ Հայաստանի կարօտով եւ քեբ մ զգացում ով փարած է Հբդակցական ժոգովնեբէ վերք , վերակազմեցինք
անուան եւ պատրաստ է ամէն զոՀո — Զէյթռւնփ եւ ՀՐ՛ քանի Վերաշինաց Հայր * Մ իու -
գութ իւն յանձն առնել ,ամէն տեսակ ՛զրկանք կրեի թիւնը , որ արդէն գոյութիւն ունէր պատերազ -
շէն՚քր եւ նորաձեւ մեքենաներ տպագրութեան Հա միայն թէ Հայրենիք վերադառնա՛յ ։ մէն առաք , Լիոն-Տէսինի մէք :
մար , բա յց չեն կրնար օգտագործե լ , գո րծաւո ր 1 946/՛ Օգոստոսին Գափ լա զի եւ Բ ուբվա ր իի Այժմ մ ասն աճ իւղեր, ունինք Փարիզ , Լիոն ,
կեդր * վարչոլ -
չունենալով։ Եթէ մէկ գբաշաը եւս գտնուի կա - շրքաննե րէն Հայաստան գա ցած են. ձ ո ՚ ՜ ր ք 6000 գի1֊՜ Տէսին , Մարսէյլ ել առժամեայ
րելի է շատ մը կարեւոր գէրքեր Հրատարակել ։ ղացինե ր , ս ո վ ո րական տնտեսութեան աէր եւ թիւն մը Փարիզի մէք :
Համեստ ^ընկերներ կան որ սիրայօժար 1լ աշխատին չքաւորներ ։ Աակայն անոնց Հետ ներգաղթած են Հետեւաբար , այս ծրագրի <իր ականաց մ ան՛ Հա՛
գիշերները մէկ երկու ժամ։ <ՀՅառաքյ»ի 5000 թիւը տասնեակ Հաղարներոլ կար՛ողութեան տէր անձեր։ մ ար կը լիազօրենք կազմ ուած մ ասնաճիւզերու
աչքի" առք եւ բերելով , կը զգամ թէ ինչ դժուա - Անոն՛ք իրենց Հարիւրաւոր ոչխարները , ընգաբձաե վար չութ ի լեները որ անմ իքապէս իրենց շր քանին
րութիլնե րով եւ Համ բե րութեամբ մեր սիրելի այգիները ծախած են նուազագոյն արժէքով, ո– մ էք Հանգանակութեան ձեռնարկեն^, \իսկ ա յն շըր–
խմբագիր Հյ/աւարշ Մէսաքեանը 1925^ 1'վեր կր մանք ալ ամէն ինչ լքած եւ Հեռացած՜ ։ քաննեբոլ մէք ուր մասնաճիւգեր չուն՚ինք,օրինակ՝
Հրատարակէ թերթը անշուք սենեակի մը մէք , ա - Ներգաղթին 0ժ ան գա կող կոմ իտէի եւ Ենթա Կ րըն\ո պլ էն Հ այրենա կ ից \ք եր ո ւն ե ան Ց ա րո ՚ ֊ թ է ~–ՍՐ 1
Գաբլազի
ռանց սեփական տպարան ի ։ կոմիտէի կողմէ առաքնութիւն կը տըուի Հօթ Աավուայի մէք Գալա յճեան Արմ էն բ իրենց
Գա ր ֊
կուսակցական կես/նքը լաւ է Հոս ։ ել Բո ւ բվար ի ի շր քաններո ւն* ։ կ ՝ա րձան աղբեն Բուը– գտնուած շր քանակին մէք Հանգանակութեան գոր
լագի 1 2 գիւղերու բո լո ը բն ա կի չնեը ը , իսկ ծը յառաք ա բան ին Հ
Խումբեր ո ւ բաժն ուած բաւական թիւով ըն՚կե բներ վաըիի 19 գիւղերէն միայն վեցը։ Մնացած 13 գէ*–*՜ Լիայո քս ենք որ $)րանսաՀայ գաղութը եւ
ունին* նաեւ ՀձԱբմենիա՚ֆ Երիտասարդական Միու– գհրը յ ո յ ս ունենալով որ կարգը իրենց պիտի գայ, մասնաւոբապէս Հա յ մամուլը լ այնօր էն պիտի ա ֊
թի֊-֊նը , Հ ՚ Տ *Ղ*աշնակցութեան Հովանաւորութեան ծախու կը Հանեն՝ իրենց ՐոքոՐ ՛ունեցածը ։ Եւ սա– քակցին այս Հ այրենա շէն՛ եւազգօգուտ ձեռնարկին :
տակ : Հոս ալ կապոյտ հ ) ա Հը շատ մը ան դամ ո լ - կա յն օրերը իրարու կը յա քո ր-դեն եւ ա յ դ 13 գէԼ֊– Գրամ ական առաքո ւմնե րը կատարել կեդր •
Հիներ ունի : Ա ենեակ մը տ րամ ադր ո ւած է անոնց ։ գերու բնակիչներու մասին որեւէ կարգագրութիւն վարչութեան գան ձա պաՀ Ա տեփան Մ ա ր գա ր ե ան ի
Հասցէով,
Ես Հոն տեսայ երեք կարի մեքենաներ որոնց վրայ չրլլար։ Ատոնց թիւն է 753 ընտանիք (4735 Հո 8 Ո16 (Խ ՃԱ1ՏՏՇ&Ա, Բ&ՈՏ (18) : Իսկ նա
շաբաքյ՜ը մէկ անգամ կար ի գաս կուտան ե ր իւ ա ա - գի ) 5 Այգ ընտս/ն իքնե ը ը ոչ գարնան ոչ ալ աշնան մակները քարտուգար Նագարէթ Պշտիկեանի Հ աս–
սաըդուՀ ին ե ր ո ւն • Հագո ւստնեբ կը կա բո լին եւ կր •վարուցան կատարելու Հնարաւորութիւն ունին ։ ցէով, 4 1Ա€ ԼԱ1§6Ո6 Տս€, ԲտէՈՏ (1 8) :
Գրկոլին (Հունաստանի, Աուբիա - Լիբանանի Հա ք Գիւղատէրը իր Հողերր անմշակ չձգելու Համար Զէ յթուն ի եւ չյրքանի Վերաշինաց Հայր* Մի
չքաւորներուն ։ կան թատերական խումբ մը եւ պարսիկ բնակիչներով կը լեցնէ իր գիւղերը, բնա ութեան Կեգր • Վարչութեան անդամներն են> *-—•
Մարզական Միոէ-թիձ՛՚ • Ամէն կիրակի 100/ մօտ կարանն ե ըր յանձնելով նորեկներուն Լայդ շըքան– Պշտիկե-սքլ Նագարէթ , ՄաբգարեանԱտեվւան , Պ"ւ–
ման՛չերու ել աղքիկներու Հայերէնի ղասեր կը ար նեբուն մէք բնակարանները գիւգատիրոք սեփակա ղուրեան Տէօվյէթ , Նոխուտեան էմմանուէլ, Եզե–
ուին ընկերս ք մը կողմէ; Հոս ալ կը սպասեն ՚քյեր^ նութիւնն են ) ։Հա յ ընտան իքն երէ շատեր ճարաՀատ կելեան Մարտիրոս , ԱաՀակեան Հրանա :
գաղթի լիազօրներու զ ա լուն : կը ց բուին ա յլ եւ այլ շբքս/նն եր՝ սպասելով նո բ
՚Անցեա/ շաբաթ Պուէնոս Այր էս այցելեց շար կարգագրութԼան , իսկ մեծ մասը Հնարաւորու - Հասնի, զուրկ ապրուստի ամէն միքոցէ , կ՚ապրին
ման կարի մեծանուն վարպետը, 1հ • Մամուլեան, թիւն չուզենալով տեղափոխուելու ստիպու՚սծ կր Հա՛զար ոլ մէկ գժո ւարո ւթ իւննե ր ո վ : Գարունէն ի
իր տիկնոք Հետ։ իրենց ի պատիւ Հացկերոյթ մր մնա յ ։ Ե բեք-չո րս ընտանիքներ կը Համ ախմբուին ի վեր միայն բան քարեղէններով կր սնանին։ 1»11Ա
տըուեցաւ Հայ—կեղրոնի կողմէ։ Ներկայ էը 1000/ մէկ բնակարանի մէք ,մինչեւ իսկ գոմերու եւ մա~ հիմա մաանու֊ած են կաաարեալ սռ.վամսւհոՆթհա1ն;:
է* ատեր ն ա լ մուբացկայԹութեան ճամբան բռնած՜,
մօտ Հասարակութիւն մը։ Տ եղականդ թե րթեր ը ղո - րագներու մէք կը տեղաւո բուին ։ Ուրիշներ աք գիւղերը կը շրջ(ի19, քաղաք կոՆգտւն՛ ու ոյու֊ււնէ
դոՆո. ողորմութիւն կը ի ^ ր ե ՚ Թ ։
վասանքով խօսեցան Մ՝ամոլլեանի մասի/և։ պարս՛իկ Հարեւանցին Հետ միասին , միեւնոյն յար
ՑԱԿՈՐ ՀԱՑԼաւՐԾԵԱ՚ե կի տակ , կերպով մը 1լ՛ապրին : Ձմեռը վրայ կը
Fonds A.R.A.M
Մ Ա ՀՈ ԻԱ Ն կեցին իրենց Հետախուզութիւնը ել բռնելով բա ՁԱՅՆԵՐ ԳԱԻԱՌկՆ
րեձեւ աղքիկ
մը տարին այն սենեակը ուր կը բո֊–
ՊՈ ՛ Լ Ո Տ Ա Ս Ի Ն Վ Ր Ա Ց նա բա րէ ին միլս կիները Հ
Այս շուայտանքը տեւեց գիշերն ի բուն՛ ։ Ա֊ ԳՊՐՈՑԱԿԱՆ ՀԱՆԳԷՍ
ֆոնք ձգեցին իրենց եւ
մեր սենեակի երկու զոՀերր առտուն կանուխ Հ եւ ՆԻ11, 8 8բ*֊լիս,— Ցուլիս եին, Սալ ա՚Աթէնէ
ամօթէն ծածկելով
ազքիկնեըը ետ եկան չալով մէք տեղի ունեցաւ Նիւ՛ի Հայ Կբթ • Մարմնի զոյգ
Սքս/լացի , երհ/լակա յիլով թէ ես ա աղա լին ոզք իրենց երեսները ։ դպրոցն երունճ Մ ատըլէնի եւ Ա էն Ա իլվէստրի ա-
պիտի մնայի երբ անոնք մեռան՜ պիտի փռուէին (1-֊֊բիշ անուանացանկ մը կարգացուելէ վերք) մավերքի Հանդէսը։ Հակառակ Հեղձուցիչ տաքին
իմ առքե լ : Զէ ի ՛ուզեր մեռն՛ի չ, բայս վախկոտ ալ սկսանք մ եր եբկրոբգ օրուան ճամբորգութիւնր եւ րա Լ սայի շրքանը կատարող մրցո՚րգնե բուն
երեւալ շ\էի ուզեր , ես որ քաք էի . . . գէպի մ աՀ ։ Վարդանոյշը այնքան տկար էր, վաիտ ժամանումին , սրաՀը լեցուն էր ծնողն՛երով եւ ու–
Միքայէլը ել Սիմո՛նը չէին վա բանած Հ Ե" եւ տժգոյն ոբ Ազնիւ Հօրաքոյրը եւ Վիքթորիան սումնասէբ Հասաբակութեամր ։
վերցուցի տուփր չրթներուս եւ պարպեց ի մինչեւ կը քաշքշէին միասին ։ Խեղճը կը փորձէր լաւ եւ Հոգեւոր Հ ութէւը , քանի մը խօսքով բացա -
վերքին կաթիլը , եւ յետոյ սպասեցի որ թոյնը աս առողք երեւալ։ Մէքաեղէն կը քալէին, ոըպէսզի արեց թափուած ճիգերն՛ ու ձեռք բերուած ար ~
տիճանաբար ընկճէ մեղ եւ յա լի տ են ա պէս փակէ ոստիկան զթնուորներբ չտեսնէին եւ չզարնէին։ դիւնքը ։ Երից կինը կարդաց երկարապատում գը֊
մեր աչքերը : Կէսօրին մեզ տարին ստուերոտ ձորի մը մէք, բ ութ իւն մը , գնաՀատելով գաղութին զո Հ ոգու -
Կը թոլէը թէ կատղած գետը Հիմա սենեակին պողոտայէն Հեռու։ թիւնները Հայ մանուկներու ուսումին Համար։ Ա–
մէք կը ցատկէր յափշտակելու Համար մեր մար - ՀՆսաեցէք եւ Հանգստացէք՝^ , Հրամայեցին ւելի քան՛ քառասուն աշակերտ աշակերտ ո ւՀիներ
՚մինները։ԱՀա,մտածեցիէ շոլտո՚վմեզ եւս պիտիառ– ոստիկան զինո լո րն երը : ամբոգք երեք ժամ երգեցին ,արտասանեցին , պա
նէ տա նի: Եւ կը տեսնէի որ Հանելով ՛մեր– Հա - Հնազանգեցանք նստելովդ եւ վՀնտռեց ինյ» րեցին եւ մեն՜ախօսեցին, Հայոց սքանչելի ^բարբա
գուստնեըը, մէկիկ մէկիկ կը– նեաէին մեգ էր նաիսընթաց քարդի նշանները, սպասելով որ գա - ռով ։ Գժուաը Է Ր"ԷորԷս անունը յիշել Հոս ։ Մաս–
փրփրադէզ երախին մէք։ Բայց ես ունէի այն կազ– րանակալ «աւ աղակնեը՝^ պիտի կրակէ ին մեր ւիրայ, նաւոր գնաՀ ատանքի արժանի են րոլորը , նիւթե–
ԳՈէ֊րիչ մա ահ՜ ո ւ.մը թէ գեար պիաի աանի գիս գէա եւ մ եր ոստիկան զինուո բներն ալ նախ իբրեւ թէ բու բնտբութի ւնն ալ օ րո ւան պ ատ շա ճ էր եւ յ ա ֊
ի ծովը եւ իըրեւ սկզբնածին մայր , հ ո վբ ւգիաի օ– պիտի պաշտպանէ ին մեզ, յետոյ ալ պիտի մ իա - քող, մեծ մասը գրուած քաՀանային կողմէ ։ Վաբ–
րօրէ զիս Հեզիկ իր թեւերուն մէք նային անոնց սպանդին։ ՏասնըՀինգ վայրկեան գան քաՀանայ\ի , եբիցուՀիին, Պ* ՝Բէլէշեանի , Պ*
Երր մ աՀ ո ւան կը ս սլա ս է ին ք Հանգար աո ւ — ա յսպէս Հանգստանալէ վերք , նո րէն վեր ագար - քիաֆայէլ ՇաՀինեանի եւ լ&կ* Գեզամ քԱ ոսրո վե ստ
թե ամը , երկ ո լ ոստ,•էկ– ւն զինուորն եր. բաբձ բացան ձանք պո զո տ ան՝ : նի քանքերր դպրոցներ՛ո ւն զարգացման Համար ար
մեր սենեակին սեմը։ Մէկը ունէր քարիւղի մխա
Տ րապիզոնէն մեկնելէ \ի ՛վեր չէէսք Հանդի ֊ ժանի են շնորՀաւորութեան ։ Ցաքող էին Օր* Մա
ցող սլզտիկ լամբար մը։ Անոնք աչք մը նետեցին պած մէկ Հատիկ ճամբորդի Հ Պողոտա՛ն փակ էր ռի Խոսրովեան , դաշնակ , Օր * Փարիզի Լիտալու–
կիներուն ե՛– աղքիկնե ր ո ւն վյրայ վաւաշոտ եւ մաա– անցուդարձի Համար, ո րպէս զիւ ոեւէ մէկը չտես Հի) Հայերէն իր երգերով, Օր* Շաքէ Գալայճեան
նագէտփ ակնարկներով եւ յանկարծ երկուքէն մէկը նէր մեզ ։ Հան դիպեցանք միայն խումբ մր յոյն եւ ՀԵ՛ է-ն՛ լ1> Հու–րքաարէ ամ բողք խումրը իր շնոբ–
ծռեցաւ վար եւ աղքի կ մը խլեց, գուբս քաշեց ։ զին ո ւո րն ե ր ո լ ո բոնք 1լ աշվսատէին՝ նեղգիծ զինուո Հալի պաբուՀիով։ ինչպէս միշտ եւ ամէն տեղ,
Լամբարով ոստիկան գինուս ր ը Հ ե տ ե ւե ց ալ անոր րական երկաթուղիին վրայ, ոբ կը միացնէր Տ րա– այս անդամ եւս խօսեցաւ մեր գաղութի նշանաւոր
լռութեամբ : պգոնի նաւաՀանգիստը ճէվիղլիքին , մօտ քսան ճառախօս ը , ու իր սովորութեան Համ աձա յն , քա
Ոչ ոդքք Հ աՀմաամրձարւձակեց ալ բա ում ը արտասանէ1 ։ մղոն գէսչի ներս։ Այս մանրանկար երկաթուղին ռասուն նիւթ իրար խաոնեց , աք ու ձախ քարեր
լծին վրայ
Բոլորս փռուած էինք տախտաղւ վա յբաշարժ չունէր ել յո յն՛ զինո լո րն ե բը կը քչէ– գլորեց, մոռնալով Ց* Օշականի լոբելեանին առ -
մաՀաՀանգոյն արգո ր րութեամ բ ։ " է^՝ կառքերը , որոնք լեցուած էին բանակի յատուկ թիւ Տրքած խագը եւ ուրիշ տխուր մարզւ նքնեբ ։
Ո սա ի կան զինո ւո բները սլար զա պէս բռնի ու - մանր գամերու պարկով մը ։ Ի ըենց քազաքային Շահայն1–Սեւ.ա1ն
մով կ*աոձնէին կը տանէին իրենց Հաւնած աղքիկ - Հագուստները Հագածէ թե եւ մ եզ կըգիտէին թախ ԿՈՒՍԱԿՑԱԿԱՆ ԿԵԱՆ՚Բ
նե ՚ւ՚բ եւ կիները բռնարարելու Համար , եւ մարդիկ ծոտ աչքերով ։Լաւ էր որ նոբէնքրիստոնեայ դէմ– ՎՈ՝ԲԼԻՒԶ (Յսա֊աջ) ինչպէս Հաղորդած է
ինչպէս
չէին սսլաննեը միւս սենեակներուն մէք, քեբ կը տեսնէինք, իրակա՛ն մարդկային էակներու խ*՚Ք քանի մը ամիս առաք, պատերազմին՝ Հետե -
կը կարծէինք։ Բայց եւ այնպէս մեղմէ ոչ մէկը գէմքեր , որոնք մարդկային յուղումներ էլաըաա - ւանքով ՝ կազմալուծուած մեր Մուրատ» խումբը
զզքաց թոյնը առած ըլլալուն Համար։ Մեզ պիտի յայտէին։ Ցունարէն լեզուով ողքունեցի զանոնք։ վերակազմեց՛՛ինք տասնեակ մը ըն՛կերն՛երով։ Խոս
սպաննէին գիշերը ուշ ատեն, կամ յա քորդ օրը Համան չունիս ան՛ոնց Հետ խօսելու, մռլ - տացած էինք կրկնապատկել մեր թ է ՚ ֊ Ր * ԱրԳ 1 ՚Ս^Ր՜
կամ գիշերը , կամ քանի մը օը կամ գ\իշեբ վերքը։ տաց ո ս տ ի կան—զին ո լո բ մը : քինճ Հինգերսբդ մեր ժոզովին առթիւ եօթը նախ
Մ՛իեւնոյնն էր։ Մենք վեց ողք մեռեալներ էինք։ & ա ա կ աս կա ծ ամիտ է ր եւ ուզեց գիտնալ թէ կին ընկերներ եւս Հաճոյքով պատասխանելով մեր
Մօտեցող մաՀուան նշաններուն կը սպասէ ի ինչ ըսած էի յ ո յ ն զինո ւո բնե բ ո ւն ։ Հ.ՀԷգո ւշտ ց ի ր , Հրաւէրին , միացան մեր իւ ում բին :
իմ մէքս , բայց տարօրինակ կերպով "ձ/՚^ձ 4/* եթէ ոչ քեզ միւս տգոց Հետ առք ելէն քալել կու- կան ուրիշներ ալ, որոնք եւս խոստացած են
զգայի ։ էքլ ոչ ալ միւսները ազգուած էին թոյնէն , աամ» , ազդարարեց ինծի՛ ։ ի մ օտ\ո յ մ տնել խ ո ւմ բին մ էք , ալ աւելի ստուա ֊
բաց ի Վարդանոյշէն , ոբ ան Հ ան գիստ զգաց ինք - (5) ԼԵՒՈՆ Զ– ՍԻՒՐՄԷԼԵԱՆ րացնելով մեր կազմը։
ղինք , Հակեցաւ Ազնիւ Հօրաքոյր ին վրայ,Հա\նգչե– Իբրեւ ձեռնարկ կատարած ենք, Հ&Մ111յէս 28»/
լռվ ւերռ֊յն : Յայտնի է որ վեց Հողի ԳԱՒԻԹԷ ԳԱ՚ԼՈՒԹ առթիւ ընկեըաՀամ ակր ական դաշտա յին Հանգի -
սպաննելու Համար թ ո յ ՝ ^ ը բալա րա ր չէր 5 ծ ր բ պում մը ։ Որոշած ենք տօնել նաեւ Խանասորի
Հա յրիկը Ադեէւ– մ օըաքո յ ր ին տուաւ թո յնը , գա ֊ 4735 ՀՈԳԻ ԹՇՈՒԱՌՈՒԹԵԱՆ յիսնամ եակը , նո յնպէս ըն՚կե րաՀամ ակր ական շբ ՜
ղափա ր չո լնէ ը թէ ան պի տ ի բաժն էր ուր ի շ Հ ին գ
ՄԱՏՆՈՒԱԾ քանակի մէք։
Հոգիի միթւ։ ԹեհրայԹի «Ալիք»Է01 կը քաղե՛նք հեաեւեալ աե– էէ ր ագ րած են ք , մեր Հ բապաբակային վին
, Հոկտեմբերին ,
Վիքթորիան մեր ետին սպրդեցաւ որպէսզի ղեկոլթիւԹԶ)երը (10 Յունիս) .— ձեռն ւ ՚րկյլ ՛ւ դարել շնան
ո ստի կան—զին ո լորիները զինք չտեսնէին , խեղճը ա– Նախքան ներգաղթը ՝ք՝աղաղ , ՝ք՝ամարա , Գափ– Ց * Գ * ՕբՖ ուան առթիւ
նոնց ՜աւարը պիտի դառնար ։ Մենք նստանք անոր լաղ եւ ք*ուրվարփ չորս Հ այտ բն ակ շր քան նե բո ւն
վրայ։ "Քան՛ի մը վայրկեան վերք, երկու ուրիշ ոս 60 գիւղերուն մէք Հա յո ւթեան թիւն էր Հ/՚՚֊րք 17 ՆՈՐ ԶԷՑԹՈՒՆ
տիկան զինուորնեբ ներս մտան , մէկը , ինչպէս Հ ազաբ Հ ոգի որո՛նք ՀյաՀ Աբբաս ի տարագրած Հա֊ Ընդառաք երթալով Խ * Հայաստանէն (Հ այրե–
քիչ առաք, բռնած էը մխացող լամբար մբ։ Երթ յո ւթե ան սերունդն են ել 340 տարիներու անցեաւ ն-ակից Գաըանֆիլեան) եւ Զէյթունի Հայր * .Միու
Հաս ա լ մեր անկիւնը , լամբաբը բռնեց թե Վա րգա^ ունին Իրանի մէք։ թենէն ԼՊէյրոլ–թ) եկած պաշտօնական ՀրաՀանգ -
նոյշին վրայ որ կէս—զձիտակից վիճակի մէք էր։ Հա յ ր են ա գար ձ ի կո չը Հոս ալ լայն՛ արձագանգ ներուձն շինել Նոր Չ^էյթունր \Երեւանի մէք
—• «Հիւա^նդ էՖ , Հարցուցին ։ գտաւ ։ Մ խնչել իսկ անգրագէտ գիւգացին , որ բո– ֆրանսալճնակ Զէ յթուն ցիներս ան մ իքապէս գործի
- ^.Աքո՛՝^ , պատասխանեց Ազնիւ
Հօրաքոյրը։ Լսրսվիս տեղեկութիւն չուն ի Հա յա ս ա անի մ ասին , ձեռնարկեցինք ։ Լիոն - Տէսին եւ Փարիզ խո ր -
անՀ-ուն
՛Առանց ուրիշ բառ արտասանելու , շարունա Լ Հայաստանի կարօտով եւ քեբ մ զգացում ով փարած է Հբդակցական ժոգովնեբէ վերք , վերակազմեցինք
անուան եւ պատրաստ է ամէն զոՀո — Զէյթռւնփ եւ ՀՐ՛ քանի Վերաշինաց Հայր * Մ իու -
գութ իւն յանձն առնել ,ամէն տեսակ ՛զրկանք կրեի թիւնը , որ արդէն գոյութիւն ունէր պատերազ -
շէն՚քր եւ նորաձեւ մեքենաներ տպագրութեան Հա միայն թէ Հայրենիք վերադառնա՛յ ։ մէն առաք , Լիոն-Տէսինի մէք :
մար , բա յց չեն կրնար օգտագործե լ , գո րծաւո ր 1 946/՛ Օգոստոսին Գափ լա զի եւ Բ ուբվա ր իի Այժմ մ ասն աճ իւղեր, ունինք Փարիզ , Լիոն ,
կեդր * վարչոլ -
չունենալով։ Եթէ մէկ գբաշաը եւս գտնուի կա - շրքաննե րէն Հայաստան գա ցած են. ձ ո ՚ ՜ ր ք 6000 գի1֊՜ Տէսին , Մարսէյլ ել առժամեայ
րելի է շատ մը կարեւոր գէրքեր Հրատարակել ։ ղացինե ր , ս ո վ ո րական տնտեսութեան աէր եւ թիւն մը Փարիզի մէք :
Համեստ ^ընկերներ կան որ սիրայօժար 1լ աշխատին չքաւորներ ։ Աակայն անոնց Հետ ներգաղթած են Հետեւաբար , այս ծրագրի <իր ականաց մ ան՛ Հա՛
գիշերները մէկ երկու ժամ։ <ՀՅառաքյ»ի 5000 թիւը տասնեակ Հաղարներոլ կար՛ողութեան տէր անձեր։ մ ար կը լիազօրենք կազմ ուած մ ասնաճիւզերու
աչքի" առք եւ բերելով , կը զգամ թէ ինչ դժուա - Անոն՛ք իրենց Հարիւրաւոր ոչխարները , ընգաբձաե վար չութ ի լեները որ անմ իքապէս իրենց շր քանին
րութիլնե րով եւ Համ բե րութեամբ մեր սիրելի այգիները ծախած են նուազագոյն արժէքով, ո– մ էք Հանգանակութեան ձեռնարկեն^, \իսկ ա յն շըր–
խմբագիր Հյ/աւարշ Մէսաքեանը 1925^ 1'վեր կր մանք ալ ամէն ինչ լքած եւ Հեռացած՜ ։ քաննեբոլ մէք ուր մասնաճիւգեր չուն՚ինք,օրինակ՝
Հրատարակէ թերթը անշուք սենեակի մը մէք , ա - Ներգաղթին 0ժ ան գա կող կոմ իտէի եւ Ենթա Կ րըն\ո պլ էն Հ այրենա կ ից \ք եր ո ւն ե ան Ց ա րո ՚ ֊ թ է ~–ՍՐ 1
Գաբլազի
ռանց սեփական տպարան ի ։ կոմիտէի կողմէ առաքնութիւն կը տըուի Հօթ Աավուայի մէք Գալա յճեան Արմ էն բ իրենց
Գա ր ֊
կուսակցական կես/նքը լաւ է Հոս ։ ել Բո ւ բվար ի ի շր քաններո ւն* ։ կ ՝ա րձան աղբեն Բուը– գտնուած շր քանակին մէք Հանգանակութեան գոր
լագի 1 2 գիւղերու բո լո ը բն ա կի չնեը ը , իսկ ծը յառաք ա բան ին Հ
Խումբեր ո ւ բաժն ուած բաւական թիւով ըն՚կե բներ վաըիի 19 գիւղերէն միայն վեցը։ Մնացած 13 գէ*–*՜ Լիայո քս ենք որ $)րանսաՀայ գաղութը եւ
ունին* նաեւ ՀձԱբմենիա՚ֆ Երիտասարդական Միու– գհրը յ ո յ ս ունենալով որ կարգը իրենց պիտի գայ, մասնաւոբապէս Հա յ մամուլը լ այնօր էն պիտի ա ֊
թի֊-֊նը , Հ ՚ Տ *Ղ*աշնակցութեան Հովանաւորութեան ծախու կը Հանեն՝ իրենց ՐոքոՐ ՛ունեցածը ։ Եւ սա– քակցին այս Հ այրենա շէն՛ եւազգօգուտ ձեռնարկին :
տակ : Հոս ալ կապոյտ հ ) ա Հը շատ մը ան դամ ո լ - կա յն օրերը իրարու կը յա քո ր-դեն եւ ա յ դ 13 գէԼ֊– Գրամ ական առաքո ւմնե րը կատարել կեդր •
Հիներ ունի : Ա ենեակ մը տ րամ ադր ո ւած է անոնց ։ գերու բնակիչներու մասին որեւէ կարգագրութիւն վարչութեան գան ձա պաՀ Ա տեփան Մ ա ր գա ր ե ան ի
Հասցէով,
Ես Հոն տեսայ երեք կարի մեքենաներ որոնց վրայ չրլլար։ Ատոնց թիւն է 753 ընտանիք (4735 Հո 8 Ո16 (Խ ՃԱ1ՏՏՇ&Ա, Բ&ՈՏ (18) : Իսկ նա
շաբաքյ՜ը մէկ անգամ կար ի գաս կուտան ե ր իւ ա ա - գի ) 5 Այգ ընտս/ն իքնե ը ը ոչ գարնան ոչ ալ աշնան մակները քարտուգար Նագարէթ Պշտիկեանի Հ աս–
սաըդուՀ ին ե ր ո ւն • Հագո ւստնեբ կը կա բո լին եւ կր •վարուցան կատարելու Հնարաւորութիւն ունին ։ ցէով, 4 1Ա€ ԼԱ1§6Ո6 Տս€, ԲտէՈՏ (1 8) :
Գրկոլին (Հունաստանի, Աուբիա - Լիբանանի Հա ք Գիւղատէրը իր Հողերր անմշակ չձգելու Համար Զէ յթուն ի եւ չյրքանի Վերաշինաց Հայր* Մի
չքաւորներուն ։ կան թատերական խումբ մը եւ պարսիկ բնակիչներով կը լեցնէ իր գիւղերը, բնա ութեան Կեգր • Վարչութեան անդամներն են> *-—•
Մարզական Միոէ-թիձ՛՚ • Ամէն կիրակի 100/ մօտ կարանն ե ըր յանձնելով նորեկներուն Լայդ շըքան– Պշտիկե-սքլ Նագարէթ , ՄաբգարեանԱտեվւան , Պ"ւ–
ման՛չերու ել աղքիկներու Հայերէնի ղասեր կը ար նեբուն մէք բնակարանները գիւգատիրոք սեփակա ղուրեան Տէօվյէթ , Նոխուտեան էմմանուէլ, Եզե–
ուին ընկերս ք մը կողմէ; Հոս ալ կը սպասեն ՚քյեր^ նութիւնն են ) ։Հա յ ընտան իքն երէ շատեր ճարաՀատ կելեան Մարտիրոս , ԱաՀակեան Հրանա :
գաղթի լիազօրներու զ ա լուն : կը ց բուին ա յլ եւ այլ շբքս/նն եր՝ սպասելով նո բ
՚Անցեա/ շաբաթ Պուէնոս Այր էս այցելեց շար կարգագրութԼան , իսկ մեծ մասը Հնարաւորու - Հասնի, զուրկ ապրուստի ամէն միքոցէ , կ՚ապրին
ման կարի մեծանուն վարպետը, 1հ • Մամուլեան, թիւն չուզենալով տեղափոխուելու ստիպու՚սծ կր Հա՛զար ոլ մէկ գժո ւարո ւթ իւննե ր ո վ : Գարունէն ի
իր տիկնոք Հետ։ իրենց ի պատիւ Հացկերոյթ մր մնա յ ։ Ե բեք-չո րս ընտանիքներ կը Համ ախմբուին ի վեր միայն բան քարեղէններով կր սնանին։ 1»11Ա
տըուեցաւ Հայ—կեղրոնի կողմէ։ Ներկայ էը 1000/ մէկ բնակարանի մէք ,մինչեւ իսկ գոմերու եւ մա~ հիմա մաանու֊ած են կաաարեալ սռ.վամսւհոՆթհա1ն;:
է* ատեր ն ա լ մուբացկայԹութեան ճամբան բռնած՜,
մօտ Հասարակութիւն մը։ Տ եղականդ թե րթեր ը ղո - րագներու մէք կը տեղաւո բուին ։ Ուրիշներ աք գիւղերը կը շրջ(ի19, քաղաք կոՆգտւն՛ ու ոյու֊ււնէ
դոՆո. ողորմութիւն կը ի ^ ր ե ՚ Թ ։
վասանքով խօսեցան Մ՝ամոլլեանի մասի/և։ պարս՛իկ Հարեւանցին Հետ միասին , միեւնոյն յար
ՑԱԿՈՐ ՀԱՑԼաւՐԾԵԱ՚ե կի տակ , կերպով մը 1լ՛ապրին : Ձմեռը վրայ կը
Fonds A.R.A.M