Page 27 - ARM_19-1947_03

6 ԱէԻԱԶ

6դւ առաջԱոպը ՋԱ8ՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ 1օ€11<1^ խօսեցաւ 0) բան սա յի ներքին տագնապի մա­
պատ^իա^ք
սին յ ծանրանալով տնտեսական եւ աշխատ աւո րա=

եղաւ կան Հարցերուն վրայ։

ԱՆՄՈՌԱՆԱԼԻ ՕՐ ՄԸ ԿԱՐՏԱՆԻ ՄԷՋ Վ եր շին խօսո զն ե ղա ւ երիտասարդ ըն կե ր վա–

րական լ\օ%Շէ Լ&ՃՅԼ ՛որ մէկ ամի սէ մր ի վեր կբ

ՄԱՐՍԷՅԼ, 30 Յունիս (Ցապաղած) Տու - սկսած՛ է գրեչ ՛իա շն ակց ո ւթեան պատմութիւնդ

1913 Յուլիոի առատյտյո մյլ, ^իդրանակեբտէ նիս 29, կիրակի կէսօրէ վերջ ընկերներ Ա. ՚Բէօ– Նախ յանուն ընկերավարութեան շս՝ոբՀաւորեց Գաշ*

դպրոցէն մէշ շշուկներ աարած՝ուած֊ էին թէ մեր աէեան , Արամ Պետիկեան եւ տարէց ընկերներէն նակցութեան 56 տարուան տոկունութիւնը , պատ՛

առաշնորդր սլա ար ի արք ոնարուած– է եւ. մօտեբս Նշան Աճէմեան կը սպասենք ինքնաշաբԺ–ի , րարձ՛ մեց իբ Հ րաաարակելիք գբքո յ կ է. ՜ե 1; ի ւթ կ ~ զ մ ՚ ղ

պ՛ո–էիս կշ մեկնի տ, «Պատրիարքէ բատւը , մեզի* մա– ^ բանալու Համար Պիվէր մի քանի գրուագներ ոլ ը&աւ •

•նու-կևերու֊ս Հասկացողութենէն դուրս կր մնար ՛֊ 0 ր առա շ կանաչ կամար մր պաաաարլաստած ես - %ք*)եչպէս ամ՛էն ազգի, նոյնպէս Հայ աղգին
օրն էբ֊գ . Ղ* աջակցութեան տան առշեւ, որուն երկու կող՛՝
Ա եզ Հեաաքր։բրողր Հանդիսաւոր մեկնումի մ էշ կան մ ատնիչ , վատ անՀատներ։ Անցեալները

որուն անՀամ բեր կբ ս սլա ո է ինք % մհրր կը ֊ծածանվ.ն ֆրանսական ել Հայկական– ե - Հայ խմբակցութիւն մր մեգ ԸնկեբվաբականՏէեբուս

Ամբողշ Հայ ժողովուրդը ոտքի էր* Խանդա֊ ռագոյննեբր։ Ա-պաճոյճ սբաՀ մը, աղքատիկ բե­ .կը տեղեկացնէր թէ Գա շնակց ո ւթ ի ւԽ,ը Ապգայ ՍՕՍ -

վառութ իւն , ո զշեր թի Հ անգիս ո ւթ ի մէն երո լ պատ­ մով . արգիւձԼք աշխատ աւո բ ըն՚կե բն՛՛եր ո ւ զովողու­ կան. ֆաշիսա կուսակցութիւն՛ մոն է , մի\1 չ մենք

րաստ ո լթիւնն եր ։ Ուրախ էր ու Հպարտ Տ11 գբանա՛֊– թեանց ։ ԱբաՀը կը յորդի երկսեռ բազմութեամբ։ գիտենք թէ Դաշնակցութիւնը \ 907էն ի վեր մաս

կե րաց ին՝ տեսնելով մօտ ատենէն Թուրքիս յ մայ­ *եոր Սերունդը կբ Հնչեցնէ ֆրանսական քայլերգը, կբ կազմէ Բ • Ա՝իշազգայնականին : Կեցցէ* Գաշ -

րաքաղաքին պատրիարքական՝ աթոռին *Լրայ Բա"~ նաեւ Հայերէն թաբգմանութիւնը նոյն՛ եղանակով։ նակցութիւնը, կեցցէ՛ միշազգային ընկերվաբու -

մած՝ իր առաշնոբգր։ Աիեւն՚ոյն ատեն՛ տխուր էր^ Ընկեր Հայրապետ Աւետիսեան կատարեց բացու ~ թի՛՜նը գ կեցցէ* Ֆբանսանք ։

քանի որ պիտի կորսնցնէր իր Համեստ , ժրաշան ու մը, արագ ակնարկ մ բ նետելով Հա յոց պատմու­ Ընւկեր Աւետիսեան ամէն ֆրանսացի խօ *

ուսումնասէր առա^ւորգը ։ թեան վրայ , կիլիկեան շրշանէն մինչեւ Մայիս 28։ ս՛ողէն վեր շ սրամիտ նախա գաս ութիւննե րով շնոր–

Բարձր դասարան ի աշակերտները կր պատ •՝- Նոր Ա եր ուն գէն Պ * Առաքելեան զգացումով ար - Հակալութիւն կր յայտնէր :

մէին թէ մթչեւ 1911 առաշնոբգներբ Հազիւ մէկ տասանեց Եղիշէ Ջարենցի «կանչ Հայաստանէն» , Ապրի1 Նիկոլ-Գուման ենթակոմիտէն ո ր ան–

երկու ամիսը անգամ մր մեղի կ^ այց ե լէ ին ,կանխաւ իսկ Օր՛ Մարի Ղթավոյեան՝ աբժեցուց Ա– Վարանդ– մ ոռանալի օր մ ը պարդե՚ւեց կա բտանց ինե բուն %

իմացն ելո՛վ : Այգ ՚ոո֊ի^ի1՝ պաշտօնական՝ ընդունե - եանի «Հայ Հերոսները»։ Տիտոյ շ ութ ակ մը* «Ծ ի" ՊԱՐԹԵԻ

լութչ ւննեբ կբ սար քուէին տօնական օրերու պէս ՝ բանի ծ՜առ» եւ խմբերգ* «Տառաշ \,աՀաաակֆ,

Զաւէն եպիսկ* իր երեք տարուան առաշնորդու » միշտ Նոր Աերունգի կողմէ։ Ե՛– աՀա օրուան բա= Գ Ա Շ Տ Ա Հ ԱՆ Գ է Ս

թեան ժամ ան ա կա շր շան ին* ամ էն օր դպր՝ո ցնե բր նախօսը, ընկեր Աս ատ ուր փէօսէեան բեմին վրայ %

կ՚այցելէր 1 յանկարծ գասաբանէն ներս կր մտնէր, Ընկերը մօտ մէկ ժամ խօսեցաւ, պարզելով Հայ ՄԱՐ11Է8Լ, I Յուլիս, 1947 (Յաււաջ) ; -

աշակերտ ա շակերտուՀ իներբ կբ Հա բցուփո բձէ ր ժողովուրդի ազատագրական՝ պա յ քարին զան աղան Պուլվառ Օտտոյի Հ* Տ» Գ* Վռամեան են թա կո~

մ տեր մ օրէն ։ Ջ է ր սիրեր պաշտօնական՝ արա ր ո ղու­ ելեւէշնեըը։ Ա աս՛ն աւո րապէս ծանրացաւ յ եղավ յո միտէի նախաձեռնութեամբ եւ մասնակցութեամբ

թի լեներ րլ Հ խական շրշանին վրա յ %«Փա*ռք այն* սերունդին որ Հ *Ց *Գ • Նոր Աերունդ «էՕատիսեան» խումբին դաշ՞

Օրեր առա շ քաղաքիս մօտ* Տիգրիս գետին ե– աստուածնեբու պայքարը մղեց որպէսղի ապրի տաՀա՛նգէս մը տեղի ունեցաւ քԱաՂասորի աբշա -

ղերքր ^^՜Ըլ^ւԸլ .ըսուա՛ծ՛ գիւ֊ԴձԸ ծ՜ած՜կուած– էբ Հա­ այս ժողովուրդը»։ ւանքի 50 ամեակին առթիւ, Տունիս 29ի կիրակին՝,

րիւրաւոր վրաննե՛րով։ •կեդրոնը խոշոր վրան՛ մլէ Նոր Ա երուՏեդը վեր սկսաւ իր Հաճելի անակն­ Աէնթ Անդբէի ծ՜առախիտ պարտէզին մէշ՛. Առտուն

կաՀաւո՚-րուած՞ ու զարդարուած՜ գորգերո՛վ ու մե–* կալները։ Օր* Մարի Աւետիսեան արտասանեց,* եւ ճաշերով փութալ դէպ ի պարտէզ : Եկողներուն

աաքսաՀիւս կերպասներով^ ողջերթի ՛ընդունելու– «իմ Հայրենիք» , ^արուՀի Ա՚անկոյեան «Հէյ. շան կանաւխէն Հ անգի ս ա կաննե րր սկսած^էինընաանիքով

թ եանց Հ ամար ։ Հայրենիք», իսկ վարժուՀին՝ Օր. Անժէլ Աիմո%֊~ կուրծ՜քե րը կը զարդարուէ ին եռա դո յն զարգանի -

Աեկնւմի օրն Է ։ ՛Բանի մը տասնեակ Հազար եան ծ՜ափեր խլեց նախ ֆրանսերէն «Ազատութիւն» շերով : ք*եմր զարդարուած– էր ֆրանսական եւ

ժողովուրդ Հաւաքուած՛ Է Ա * Կիրակոս եկեղեցիին եւ Հայերէն «Հայուն արիւնը» գեղեցիկ արտասա­ Հայկ ակ ան գ ր օշակն երով, որ ոնց միջել կը ծա՛ծ ա–

բակը ու շրշակայ փողոցները ։ ք*ոլոր յա րանո՚ւա - նութիւներով ։ նէր Հ »3 *Գ * ԳՐ°ձԸ ։ Պ * մ*աՔ Տէրտէբեանի բար -

նութեանց եկեղեցական եւ աշխաբՀական պետերը Վերշին՛ բանախօսն էբ ընկեր Ա* Աիլտ*ոնեան– ձրախօսբ Հայկական եզան՛ա կներոքվ կ* ո զշուն էր

ներկայ են, կաթոլիկ, բողոքական , ասորի , քաղ­ որ մ ատնանշեց Ա այիս 2,$ի դէմ եղած՛ առարկու - Հանդիսականները։ Հանդիսավայրը դարձած՝ էր

դէացի , յոյն, ն՛աեւ թուրք բարձրաստիճան– պաշ– թիւններբ եւ փաստերով պարզաբանե՛լէ վերշ ըսաւ Հայկական զբօսարան *

տօատարնեբ * Առա շն ո ր դա ր ան էն՝ եկեղեցիին բա - թէ* ապագայ պատմաբանը չի կրնար 1918 եւ 1919 Ժամը ճիշտ Յին Հանդէսը բացուած՜ յայտա -

կը* մինչեւ փողոցի դուռներր գորգեր փռուած՝ են։ տարիներու վբայէն ոստում մը կատարել* Հասնե– րարուեցաւ Վռամեան ենթակոմիտէին կողմէ Նոր

Թափորը կր սկսի յ առա շան ալ : Առշեւը եր­ Համ ս 1920 Նոյեմբերին–. Աերունգի երգերով ու նուագախումբով , առա շ -

մր բռ­ Ղ՝պ բո ցական աշակերտներու ա բա աս ան ո ւթիւննե - նորգութեամբ ընկեբուՀի Տիկ՛ 9" • Ար զում ան եա -

կու փոքր աղշիկնեբ խոշոր ծաղկեփունշ ն՚ի ։ Երգեցին «Մէակ Բանուոր»ը , «ՄաՐսէյէղ^ՏԷ

նած՝ , ետեւէն իրենց ՝ո ԼԱ ո ւց չո ւՀ ին , յետո յ բարա­ րէն ու խմբերգներէն վերջ, Հանդէսին գեղար - «Կռուեցէք , տղերք» , բուռն Լափերու մէշ։ Նախա­

պանը : ԱռաշԼոբգին կ՚ընկերակցի նաՀաւնգին կու­ ուեստական բամ ինը փակուեցալ եւ սկսաւ երկ - գաՀ բ ընկ* Ա* Աբմաղանեան բացատրեց օրուան

սակալը ; կարգով կը Հետեւին՝ մօտ 40 զոյգ երխ րորգ մասը՝ ընկերաՀամակրական խնճոյք։ ժրա֊ աօնին նշանակութիւնը եւ արժէք՛ը ու յայտա բա՝

տասարգներ ու տա րէ ցնե բ , սել «ֆ ր ա ք»նե ք Հա - ջան կապոյտ հ աչոլՀ ինե րը արագօրէն պատրաս - րեց Ով որ կը մոռնայ իր ժողովուրդին ա\նցեա~

գա ծ , ճերմակ բաճկոններով , թե՛ւերուն կապուած՜ տեցին սեղա՚ւներր որոնք զարդարուած էին ախոր­ լի պատմութիւնը եւ չի յարգեր անոնց ւեշատակբ ,

ճերմակ ժապաւէններ : կոլսակց՚ութեանց նուագա­ ժաբեր աղանդերներով, խմիչքն՛երով։ քիամը տմարդի է (Ծափեր) :

խումբը , ՛հա շն՛ա կցական , Հնչակեան : Ապա դպրո­ վեցն էբ երբ եկան Ընկերվարական Հիւրերը, գլ­ Հանդէս ին առաշփն մասը սկսաւ աբտասանու -

ցական աշակերտները իրենց ուսուցիչներով ու խաւորութեամբ կարտանի քադաքապետ \՚1Շէ01 Տ յ – թիւննեբոՎ եւ երգերով , բոլորն ալ Նոր Սերուն՛֊

ժողովուրդը ; \11\շի որ՛ուն կ՚ընկերանար իր խորՀրղականը 1^0861՛ գէ՝և • Արտասանեցին՛ ընկե բ՛ո լՀին ե ր Ա * Ա* ար գար -

Առաշն-ո րդր երբ եկեղեցիէն դուրս կ^ոլլէր՝ ԼշրՃյ, ինչպէս եւ Փարիզի Տ.ք.1.0./ քաղաքական եան , Ա • Արթինեան, եւ Ալիս Տաբութիւնեան :

բոլոր ազգո ւթեան ց եկեղեցիներու. կ ո չնա կն ե րը Բիւրոյի նախազաՀ Գհ. \1յ1&<;Ոօ1&, եւ ուրիշ տեղացի Աեներգեցին ՚ըն՝կերուՀիներ Զ* Աաբոյեան, Պ ՚՝

միանուագ Հնչեցին։ թամբու ընթացքին տանիքնե­ ընկերվարականն՛եր իրենց ընտանիքներով, մօտ 14 Թնկրեան ել Ա* Աագայեան ։ Նոյն՛պէս քոյր եւ եղ–

րէն ու պատուՀաններէն Հետաքրքիրներ գոյեղ - Հոգի։ Օրուան՝ նախագաՀ ընկեր Հ* Աւետիսեան՛ բայ ր Տաբութիւնեան ( Ա էն ՀԻԷ բո մէձ\ մ իասինւ եր­

դո յն ծ՜աղիկներ ու վարդեր կը ցան է ին բաղմ ու - ֆրա՛նսերէն բարի գալուստ մաղթեց ընկերվարա­ գեցին քանի մը կտորներ , բոլորն ալ խէռէով բուոՀե՛

թեան վրա յ ։ Նուագա խումբը ազգա յին ՝ եղանակ - կան Հիւրեբուն ել առաջին խօսքը տուաւ քաղա - ծափեր ։ Երկրորդ մասը սկսաւ նոյնպէս Նոր

ներ կը նտւագէր, աշակերտներն ալ 1լերգէիհ% կբ քապետ \1\Հ\.ՕՀ Տ^1Ո6^ , որ ըսաւ . րունդի խմրեբգն՚երով,<տ.Կարկուտ տեղացի ել <լՀԼԷյ–

յիշեմ Հետեւեալ երկու տ՛ողերը երգի մը * Պէտք է սիրել Հայրենիքը, բայց պէտք է թունցի ենքֆ : Արտասանեցին ըն՛կեբուՀի Ա . Պա–

Հոգեւոր հայր մեր Զ^Ա-Էն աււաջնորդ, սիրել նաեւ ընկերվարութիէՀնր որ Հզօր ռաՀվիրան րոնեան, Ալիս Գէոըգեան եւ ընկ. Հ՛ Տէր Նա–
Տիգրանակերտի դպրոցի աշխատող վարպետ.:
Է ազատութե՛ան : Դ*ուք Հոս Հիւրեր Էք, Րայո ձեր զարէթեան , երգեց ընկեր Ն՛ ՚Բէօսէեան՛ ,

չարքաշ աշխատանքով , արդար քրտի՛ն քո վ ապրող ծափաՀարուեցան բոլորն ալ։ Յետոյ խօսեցաւ րնկ.

Այսպէս թափորը կամաց կամաց յառաշանա* Հիւրեր : Գոլք օր մը պիտի երթաք ձեր ոն ո֊ա ո - Թագոյեան, դրուագներ պատմելով ազատագրել -
դուրս կ՚ելլէր ու կը Հասնէր
լով լիրան֊ դուահէն ւՀ ակ ո ւած , իսկապէս ժողովրդավար Հայրենիքը ,\ո՛ թեան պայքարէն ել յիչելով պատմական թուա -

Տիգրիս դետը; բուն շուտափոյթ իրականացման Համար ֆրանսա­ կաննե բ : ՀՄ ինչեւ ա յգ թուականները մեզ կր ճանք

կան Ըն կե բվա րութեան՛ մաղթանքները ՝կը բերեմ նային վախկոտներ , անկէ վերջն էր որ մենք այ

Տ ի դրան ակեր տ քաղաքը կա ռո լցուած է Տիգ՜ ձեզի» ; անցանք քաջերու կարգը, շնոբՀիւ անձնազոՀ Հե–
րիս գետի աշ ափը, ^ուրի
մեթր վեր՝ րարձարաւանգաղի մակերեսէն մօտ 300 խօսողն էր Հձ, 1\4շէ1ծՇոճծ, րոսերուն՛, ու Հ՛ Գաշնակցութեան՚ֆ :
սլա աո ւահ՝ է մօտ 30 մեթր
մը ՚վբայ : ՛էք րշ\ս - Երկրորդ զաւակ, Որ շեշտեց «՚ ազնուական Երրորդ մասն սկսաւ Հայկական եւ կովկասեան
գերդաստանի
բարձր պարիսպներով։ պարերով ղեկավարութեամբ Պ՛ Համոյի ե՛լ իր

Ունի չորս շատ խոշոր գուռն եր , մուտքի եւ ելքի «Ջոզի Հետ կբ խօսի բարե՛կամ մր որ կբ նուագախումբի ել մասնակցութեամբ ՆորԱեըուն–

Համար։ Ջմեռր գետր մօտ 10 մեթր խորութիւն ճան չնա յ Հա յերր եւ Հայաստանը* մանաւանդ լաւ դի աղջիկներու, մե՛ծ ՛ոգեւորութեան պատճա -

ու 200 300 մեթր լայնութիւն կ՚ունենայ : Ամառր կր ճան չնա ք Ղ՝աշեակցոլթիւնը եւ զաՀե կր նկատէ ռելով ։Պ • Պարոյրի թառը եւ կովկասեան՛ պարերը

2/ււրբ կր քաշուի ,աեղ–տեղ ան՛ցանելի կր դառնայ ըկերվարութեան մէկ մասնաճիւղը։ Ղ՝ուք բազմա­ կրկնապատկե ցին խանդա վառութ իւնր :

ել կղղիակներ կր ձեւանան՛։ Տիգր՚անակերտի 50—՚ կողմանի առաւելութ իւննե րով օժտուա՛ծ ժողո - Ջորրորդ մասին ն՛երկայացուե՛ցաւ զաւեշտ մը,
Ա.
60 քիլոնոց Համբաւաւոր ձմեր՛ուկն՛երը՝ այս աւա– վուրդ մրն էք* որուն ես կենդան ի վկան եմ անձ­ «Բանաստեղծը» , ղեկավարութեամբ րնկեր
Լերեքն
գոտ կղյլեակներուն՛ վրա լ է որ կր բուսն ին : նական յիշատակնեբո՛վ : Առաշին անգամ ճանչցա ւ Յակոբեանի , Այվազեանի եւ Վ– Կիւլեանի

Առաւօտէն սկսեաւ նաւակները կը փոխագրէ­ Հայերը 1918^5/ , Թուլոնի մկշ դպրոցական ա– ալ Նոր Աերունդ) :

ին մողովոլրդը, ոման՛ք կէս մամ Հեռու գտնուած շակեբա էի : Ունէի ղասլան՚կերներ որոնք թրքական Հանդէս բ փակուեցաւ Նոր Աերունդ ի «Յառաք

կամոլը^էն կ՚անցն՛էին, շատեր ալ, ինչպէս մենք շարգեբէն ազատուած՝ էին ։ քԼօբաւոբ կամքի տէր նաՀատա՚կ^ով։ Յետոյ այս տողերը ստորագրողր
կէս մէչ\քր սոթթած չլուրը
աշակե՛րտներս մինչեւ աշխատաւոր Հա յ ր Ֆրան սա դալով շուտոՎ դար - շնորՀակալութիւն յայտնեց բոլորին։

կը կտրէինք, առնելի ափը անցնելու Համար։ ձաւ ուղղամիտ առեւտրական ու սկսաւ օզթել մեր Խորոված Հալ մը վիճակախաղի դրուած էր ,

Զա՚-էն եպիսկ - կուսակալին Հետ առաջնորդ­ ^Րհբէ^՛ ^Ր^ՐռՐԳ Հայրենիքին բարգաւաճ * շաՀեցաւ Պ • Ս • Աճէմեան՚ը ն՛ուիրելով 200 ֆրանք :

ուեցաւ կեդրոնի խոշոր ու կաՀ աւո րո լած վրանը տ մ ան: \)ս եղայ ուսուցիչ եւ ունեցա յ բաղմ աթիւ Ժամը 7՛ին սկսաւ կերուխումը : Ամ՛էն սե -

Ողջերթի մաղթանքները սկսա՛ն՛ տեւելով մինչեւ ի– Հայ աշակերտներ, ուշիմ, աշխատասէր ու կբթ ՜ զան կ ոլզէբ իր Հիւրը ունենալ : Ուրախութիւնը

րիկուն։ Հարիւրաւոր ոչխարներ մորթուեցան, ուած։ Այս վերշին պատերազմին իբր սպայ, ունե– տեւեց մինչեւ գիշերուան մամը 10ը , քաղցր յիշա–

բացօթեայ ճաշասեղաններ սարքուեցան՛: Առաջ - ց ա յ Հ ա յ զինուո րնե բ ։ Ա լ տոտ ո լ կարգապահ , ես 1/1111 կներ ով :

նորդը իր վերջին՛ օրՀնոլթիլնները ել մաղթանք - Հ պարտ էի անոնց մ ով , ոբովՀ ետ ել պա բտաճանա ք Տ • Ստւեփսւնհան

ները կատարէ լէ վերջ՝ ճամբայ ելաւ։ Հազարա - էին ու անկեղծ՜ ։ Այս տեսակ ժողովուրդ մը չ ի կր–

Լ՚ո բն՛եր ընկերացան՝ կառքերով ո՛ւ ձիերով մին­ նար երկար ատեն Հայրենազուրկ մնալ : Ֆբտ-% սան

չեւ երկու երեք օրուան՛ ճամբայ եւ իրենց վերջին Հեղ Կորնայ պաՀել իր ծ՜ոցին մէշ երկար ատեն, ԲԱԶՄԱԹԻՒ ՀԱՅԵՐ

Հրամեշտը տալով վերադարձան : Հիողովոլրդր քա­ Րայ& ընկե՚բվա բութի ւնը կ՛ուղէ ոբ դուք երթաք պատրաստոլթիլններ կր

նի մր օր տխուր էրէ ձեր Հայրենիքր* Գուք ազատ .պետականութեամբ տեսնեն զբօսական պտ՚ոյտներ կատարելու ինքնա

մեծ շարմ՚ով եւ երկաթուղիով դէպի Սեւ էքովոլ բո­

Թ– աԼՊԱՆՏԵԱ՚Օ Գա ո ժը դառնալու կոչումն ունիք» :(Ծափեր) լ՛՛ Ր ձՐւ^^երշ : իյ • Հայաստանի կառավարութիւ­

ւՀւժռթն Հայկակս/ն մա՝Աղ փակելէ Հեր^ \\\. 1\1յ– նը մե՛ծ գիւրոլթիւններ կ՝ըն\ծա՚յէ :

Fonds A.R.A.M