Page 294 - ARM_19-1947_02
P. 294
Ա ԱՀԱ Ր ՈՆԵԱՆԻ ԽնսոԱի թատեաւկաԱ նկարները, անոնց պատկանող դիրքերը^ թէպկէւ
նաեւ տպագրուահ֊ եւ անտիպ բազմաթիւ թատր եր
թաէգաոսԱը գութիւնն եր , քանդակներ ։
Այս Հարստութեան զգալի մասը ստացուած– է
անհատական նուիրատուութիւններոլ միջոցով։
Խ Մ Ի — 1934 Փետբ. ՚ 11իՏ, Հ ա մ ա զ գ ա ց ի Բազմաթիւ թատերասէրներ , Հայ թատրոնի
Մ ա ր ս է յ լ ի մասնասիՆւլյւ հանդէս մը սարքած է ր
<ւ|րէպսւն Մաբսէյէի սրահին մէջ , իրրեւ րաւնսւխօս Ա՛ աչքի ընկնող գէմքերու մառա՛նգ1 եր , տեսնելով թէ
հրաւիրելով Ա. 1Լեայասեապւ • $արարախտ գրա -
դէտիւս վերջին սաււն եղաւ ա յ դ - Իսկապէս կաակ ԽՄք*– — ԱովեսԱ Հայաստան ամսագրի 1947 պետական ինչպիսի Հոգատար վերաբերմունք ու
փեւոր — Մարտի թիլէն, Արեւմտահայ աշխարհա
բարի վհրածւուած •--( խնամք գոյութիւն ունի թանգարանին մէՀ պահ -
Ալանու ած դիւանաթո ւղթե րո լ մասին , մեծ սի ֊,
մը։ Կ՚ամփսփենք հիմնական մասերը — Երեւա՛նի թանգարաններէն ամէնէն Հինր ունի րոմ թանգարանի՛ն կը յանձնեն իրենց ձեռքի տակ
Հազիւ քառորդ գարու պատմութիւն տ Այգ թան– - գտնուած այն ր" լո ր նիւթերը որոնք այս կամ այն
Օրեր ենք ապրում $ օրեր անօրինակ, շա֊ դարանները ծ՛նունդ ւսոած են սովետական կաբգե– չափով առն չութ իւն ունին թատրոն ի պատմութեան
Հայ ան–րոլ օրով։ Պետականութենէ զուրկ Հայ ժողովուր
րաաա2ւ9 եւ. անոտ ոյգ, երթ իւրաքանչիւր Հետ։ իսկ երբեմն ամբողջական ղիւանաթոլղթեր
Հատ աաեէութիւն ել կիրք է ամբարած՝ իր Հոգու դը առաք Հնարաւորութիւն չէ ունեցած՝ յատուկ կր նոլիրուին թանգարանէն : Հայկական ԱՍ Ո՝ Գի.
Է*ՈՐՔԷ\1 Այգ ԲոԼոՐէ խօսելու Համար մէկ նիւթ կայ թան սե գա բ անն եբ ւ մէ1 Հւ ՚յքօլք, ւՀե, տոլթիլններոլ Ակադեմիայի թղթակից անդամ
եւ ա ^ հ ա յ Ս շ ա կ ո յ թ ն է »" ր իմ ասին որո չեռի խոսեք յուշարձանները ։
ժողովուրդի սքէցեա^ \իկոլա Մ ա բ՛ուրեան ր սիրով թանգարանին յանձ–
ես ձեղ։ Այգ նիւթը ըԼդՀանբական է Րոէորի Հ"+–* Սովետական իշխանութեան Հաստատ ո լմէն վերք նած– է իր մօր՝ դերասանուՀի 0ԷԳա Մայսոլրեանի
մար, վէճ, ^էէրք՚ւ ճիգ չի րն գուն ում ։ Գեոեց– իրարու ետեւէ Հիմնուեցան Պատմական , կերպ - Հարուստ դիւանա թուղթե ր ր Հ
կութիւն է Հնուց, գարերէ մնացած՜ , ցեղային գե արուեստի , Գրական եւ այլ թանգարաններ X Ա– Ան^ն^ելի տպաւորութիւն կր թողու թս/նգա -
ղեցկութիւն եւ ճշմարտութիւն ցեղայինէ Տանուն տոնց ամէնէն երիասէսարդբ թատերական թանգա րանի ցուցադրական բամինըՀ Այս բաժնին մէք
նրա, բոլոր միւս ազգերի պէս , մենք է լ մեղ ոլիտի րանն Է , Հիմնուած– \% տաբի առաչ : Հակառակ այդ մասնաւոր խնամքով կը պահ ո լին 7 0 0 ուրուագծեր,
զգանք միաձոյլ, դիմագրաւենք բոլոր տեսակի կարճ ժամ ան ա կամիլո ց ին , սովետական կառավա տարրեր րեմագրութիւններու վերաբերեալ։ իւ -
պատաՀարնեբը, որովՀետեւ մեր ժողովուրդը ա– րութեան ամենալայն Հոգատարութեան– եւ օժան - րաքանչիւր դերասանի Համար կր պաՀ ո լի յատուկ
ո անց մշակոյթի ոչինչ է եւ մաՀուան դատապար դակութեան ՀԼոբՀիլ, թանգարան ը դարձած՛ Է թղթապանակ, ուր զետեղուած են դե րա սանին կա ր~
տուած՛ * Հայ թատրոնի Հին ել նոր շրչանի պատմութեան ներր տարրեր դերերու մէ^ կամ դերասանական
Հայ՛ Աշակո^յյթր , ցեղային գեղեցկութեամբ պաՀ պամ ան մ իակ լաւագոյքն օճախը : խումբԼրու Հետ։ Այդպիսի նկարներոլ թիւր կր
օժտուած՜ եւ ինքնա յատուկ դրոշմով » ոՐ աէտք է Անցեալին մ Է չ, երբ պետ ա կան Հ ո գա տ ա բ ո ւ - Հասնի 6 0 0 0 / : Կ ր պաՀուին՛ Հին ել նոր թատրոնի
տեւակաևացնենք ; թիւն չէ եղած՜ Հայ թատրոնի եւ անոր դոբծիչնե- քանի մը Հազար ազդեր եւ ծրագիրներ։
Գիաո^ւմ էք աշխարՀը , ազգեր նորաստեղծ՜ թէ բոլ նկատմամբ , Հայ դերասանները ամէնէն՝ շատ Այս բոլորը գիտողի աո ո՛ք ամբոզք թատերա
Հին, ՐՈԼՈՐՐ իրարու են– սեղմւել, իւրաքանչիւրը յուղած՛ է այն միսւքր թէ մաՀէն յետոյ մոռացու կան աշխարՀ մ ր կը բանա՛ն : Այցելուն կը տեսնէ
իր տունն ու տեղն է շտկում, թիկունք է որոնում ։ թեան պիտի մատնուի անոնց արուեստը, Հռչակը X Հայ թատրոնի անցած ամրող^ ուզին, կը ծանօ
Գո՛լ, Հայոց ժողովուրդ, քո օ^աիւի , քո կտուրի Հանճարեղ դերասան Պետրոս Ադամ եան իր նա - թանաք թէ ֆնչպէս ըմբռնալած–, մ եկն ուած են այս
մասին ւք տած՜ելու վաիսարէն, ^էէրՔ °ս փնտռում, մակներոլն մէչ , նո ր իսկ բանա ստեղծ՜ ութ ի ւննե — կամ ւո յն դերր տարբեր դերասաններու կամ վա
ատելութիւն ես սերմանում X բ ո ւն մ է չ յաճախ կ^աբտայայտէբ այն մ իաքբ թէ րիչներու կողմէ։
Հա յ մողովուրգր մի առած՝ ունի Աստուած՜ գրողը իր մաՀէն յետո ք կբ ձգէ տպագիր դոբծ՜եբ, Թատրո՛՛նի ցուցադրական մասր կբ զարդարեն
սա ր ր տեսել է% ձիւ^Լր գրել։ ճշմարիտ է այգ ա՜ որոնք անմոռաց կբ պաՀ են զայն երկար գաբեր , կարգ մը ականաւոր նկարիչներու եւ քանդակա
ռա ծ՜ր ամբող^ աշխաբՀի Համար , բացի մեզանից : նկարիչը, քանդակագործ՜ը կբ ձգեն իրենց վրձինի գործէ բու ստեզծադո րծութ իւննե ր ը –.Ցուցադրուած
Մեզ Համար չէ գաւ Մեր լեռների վրայ ձիւնն ա– կամ բրիչի աբտադբանքբ , որ՛ոնք յաճախ երկար ու են Հայկական ԱՍ (հ ժողովրդական նկարիչ Մ ս* ր -
է֊ելի ծ՜անր Էր, քան մեր լեոՏների տարողութիւնը։ ձիգ դարերու մէչէն անցնելով, ապագայ սերունդ
Մեր երկրի ձիւնր չէր միայն մեր վայ թափլողը,, ներուն կը պատմ են անո բ Հեղինակին մ ասին * ա յ դ տիրոս Աարեանի բազմաթիւ գործերը , որոնք կր
այլ ամբող^ աշիսարՀի ձիւնը ։Աեր ձիւնը շատ ծ՛անր ՛զէ ս չէ թատերական արուեստը, ինչքան ալ գեբա– պատկերեն դերասանուՀի (Հասմիկր, Հ» քյերսէս–
կը թուլ
եղաւ, մեր ժողովրդի ցաւբ ծ՜անր եղաւ, մեր մէչ֊ սանր մեծ՛ է ու Հանճարեղ, անո ր Հմայքբ իսկ աս եանը , 0 • Գուլազես/ն ր , 9* * Զան ի րէ կեանը , Ս *
քր խորտակեց եւ երկրէ երկիր ընկանք : ^ամանակ նայ այն րոպէէն , երբ ան կ՚իչնէ բեմէն, Պ՚արագաշր , //» . Վ^արդանեանր, Ա> Գուլակեանը ,
է որ խորՀինք, իրար Հասկանանք։ տիճանաբար կբ մոռցուի մաՀէն վերչ։ Ա • Բուրքյսլեանը եւ ուրիշներ :
Այս Րոլորէ գէմ խաղաղութիւն փնտռի ր , ժո՜ Եւ արդարեւ, նո յն իսկ Ադամեան ի նմ ան դե Ցուցադրուած են նկարիչներ Ստեփան Աղա–
ղովո ւրգ Հայոց, ներքին խաղաղութիւն, այն քեղ րասան՝ մը, մաՀԷ% յետոյ կբ մոռցուի ։ Անոր յիշա^ քան եան ի , Փ– Թէ րլէմէզեանի , Գ, Շարրաբքեանի ,
ա է ա Ք է քո Հողի եւ չրի Հափ։ տակբ քանի մբ տասնամեակ շարունակեց վառ մր Մ ի ան ս ա ր եան ի եւ ուրիշների իւղաներկ գործերը ,
Այս փոքրիկ նաիսաբանից յետոյ, ես 1լ անցնեմ նա լ զայն ծ՚ափաՀարելու բախտն ունեցող որոյ թէւչպէս նաեւ մօտ 2 0 քանդակ, որոնց Հեղինակ
իմ բուն նիւթին X | մարդոց յիշողութեան մէչէ ներն են Հանրապետութեան Ա՛չքի զարնող քան գա -
Ւ**նչ է մշակոյթը գազթաշխարՀի Համար եւ ի^նք կադործներր։ Ուշագրաւ են յատկապէս Պետրոս
է մշակո յթը Հա յրենիքի Համ ար Հ Մ լ\ա^ո.յք^Ր ան– Ա ո վետ ական իշխանութիւն բ պետականութիւն Ադամեան ի , Յասմիկի , Արուս Ոսկանեանի ,
սահման մէկ բան է կապւած՝ մի երկրի արեւին , տալով Հա յժողովուբդինՀն իւթական ի բա կան պայ Փափաղեանի , Վ . Վազարշեանի քանդակներր
Հողին, չրին, օդին, ցեղին եւ մարդկութեան։ Ա— մաններ՛ ել Հ ն ա բալո բ ութ ի ւննե բ ստեղծեց անցեա (գործ՝ Արա Աարգսեանի) , Սիրանոյշի, Գ. Ջմշկ–
ռաէց Հողի մշակոյթ չկայէ լի ա բժէքնեբր Հաւաքելու եւ մէկ կեդրոնի մէչ եանի քանդակներ ր (գործ՝ Աուրէն Ա տեփանեա -
€է՝ադԲայէ^ ^Լահո4^ԼՀ ն ՚ է քա*քք է՛ Ով որ պաՀ պան ելո Լ Համար : Եւ եթէ Ադամեան ը ա յսօբ նի) : Մասնաւոր խնամքով կը պաՀուին Պետրոս
գիւղացի է ինձ պէս, նա լաւ. գիտէ , թէ ի՛նչ է ոու\ ՐԱաՐ՚ • հէԼ աեսնէբ թէ ինչպիսի մեծ՛ Հոդա - Ադամեանի գաճէ կիսանդրին , որ պատրաստուած
քամքլչ։ Գիւղացին՝, իր արտը չրելուց յետո ք կտ տարութեամբ շրչա պա տուած՛ է անոր ՚ յիշատակբ է 6 0 տարի առաք քանդակագործ Եոնդորովսկիի
Մ ո վետական Հայաստանի մէք, ուր առանձին աշ կողմէ։
րում է չուրը, որպէսզի ուրիշի արտն է լ չրու֊ի Հ խատութիւնն եր լոյս կբ տեսնեն անոր կեանքի եւ Գ– ՄԱաՍԵԱ*ե
Ջէ^ որ կարգով էւ կտրուած՛ չուրը, սակայն , գեռ բեմական գո ր ծ՜ուն է ո ւթե ան մասին, սովետաՀա •
Հոսում է դէպի արարել տեսնողը կարող է կար դերասանները սիրով կ՚ուսումնասիրեն անոր աբ ֊
ծ՜ել, թէ չուրր գեռ կտրուած՛ չէ՛– ք*այց իրականի ուեստբ, իսկ թատերական թանգարանին մէչ պաՀ– ԽԻՍՏ ԾԱՆՈՒՑԱԳԻՐ ՄԸ ուղղելով քհումա -
մէչ մնացորդ չուրն է այդ, քամքը, որ ուժ չունի, ուած՛ են ան ո բ փառքի վա ւե բաթուղթեբ բ Հ անդ ի– նիոյ , անգլիական կառավարութիւնը գիտել կու
Հոսանք չունի իր ե տեւը։ սա ցող նամակները , Նկա րնե բ բ , բանաստեղծ՚ու - տայ թէ «քաղաքական Հակառակորդներու անխտիր
Եւ այդպէս է մշակոյթը Հայկական գաղութ թիւննեբբ եւ այն բոլորը , ինչ ո ր կբ յիշեցնէ Ա– ձերբակալութիւնը վերքին ամիսներու ընթացքին՝
ների Համար , նա քամք է ։ ՄԼակ։ւ//^Ր * * Ո Գ Է Ց է &ն– դամեանը ։ ՂԸ յԻշե՚/նէ գերմանական Կէսթափոյին մեթոտնե
ւում, Հողն է կերպարանք, բնութիւն եւ դրոշմ Վ ե բչին տասն ամ եակի ընթաց քին վի թխարի րը՛» : Նոյն աղրիլրին Համաձայն , կալանաւորնե -
տալիս նրան։ Մշակոյթը ժողովրդին տալիս է լե Հարստութիւն Հաւաքուած՜ է Երեւանի քՒատեբա - բուն մէք կան ծերունիներ , ուսանողներ , քաՀա -
զու, գեղեցկութիւն , ճշմարտութիւն։ Գաբերի ըն կան թանգարանին մէչ ։ Ձե ռք բերուած՜ են բազ « նաներ , ուսուցիչներ ել ամէն դասակարգի անմեղ
թացքին մեր մողովուրգր եբկնե. եւ լոյս աշխարՀ մ աթիլ դեբաս անն– ե բու դիւանա թո ւղթեբ բ , լուսա– քաղաքացիներ :
բերեց անմատչելի գեդեցկութիւեներ , սրբազան եւ
տիտան արժէքներ ։ իր ուրախութեան եւ վշաի եր
գերով, սաՀմռկեցուց ի չ եւ անասելի փոթորիկնե
րի միչից բերեց ել մինչեւ այստեղ Հասցրեց մեր մէք : Հայոց աշխարՀի լեռնախմբերը ինքնին օր - րելի է առանց նրան : Ի " ն չ ասել է գաղութ • • • Ի՛ն՛ք
մշակոյթը : Բայց մենք ցան ու ցրիւ եղած՜, ո®ր բան են բանաստեղծութեան : ենք Հասկանում սիւրիաՀայ գաղութ , ամերիկա ՜
ռրկրի ժ՚էչ պիաի գնենք այդ աւանդը, Հայ մշա՝––. իսկ մեր դաշտե՜րը • • • Ա՛՛Հ , Արւգրատեան հայ, կամ ֆրանսաՀայ գաղութ ասելով։
կոյթը։ Բալկս/նների՞ մէչ, թէ Աուբիա կամ Ամե Գաշտ , օբՀնաբե ր ու արգասաբեր , ուր ան ծա յա Այն ինչ որ ունինք արտասահմանի մէք սրպէ"
րիկա % Ո՚չ^ միայն օւ միայն Հայրենիքի մէչ։ ծիր տարածութեան վրայ Հողն ու Հորիզոնը ՛նոյ բազմութիւն շատ մեծ է գաղութ լինելու Համար ,
Մեր ազգային մշակոյթը խո րապէս կապւած՛ է նանա ւմ են : Հարիւր կիլոմետր երկայնք եւ վաթ իսկ շատ փոքր է ազգ լինելու համար։ Մենք չենք
արեւի Հետ, որ իր ճառագայթներով մեր Ժողո– սուն կիլոմետր լայնք, որի վր՚սյ քարի կտոր իսկ գաղթել գրամ դիզելու, քաղաքական նւաճաւմներ
*Լրրգի Հոգու խորքն է մտել։ Արելը մեր Հոգու ե*~ չես կարող գտնել։ Մեր ժողովուրդն ասում է, — անելու , ինչպէ ս ուրիշ ազգեր :
լեզուի մէչ է ներմուծելում X Արարատեան Դաշտի մէկ ծայրը Հաւկիթ գիր, եւ Ի՛՛նչ ճակատագիր է այս • • •> ի՛՛նչ այլանդակ
Հա յաստ ան ի երիտասարդ բանաստեղծներ ից միւս ծայրից կբ տեսնես : դասաւորում. . . ի՛նչ անբնական երեւոյթ : Ո՞ւր է
մէկբ (Եդիշէ Զաբենց) յանկարծ՜ակի մի բռնկումով Մեր աշխարՀ ի գետերը , բաշերը ցցած առիւծ֊ տեսնւած որ մի ժողովրդի կէսր իր երկրի մէք
մի սքանչելի ցուպը ձեռքը , երկ՛
ա /աս֊ ների պէս , կատաղութիւն են, պայքար են ու մեր ապրի, իսկ կէսն է լ տարագիր
<Հ,Ես իմ անուշ Հայ
բան է ասել, մշակոյթի ոգին : րէ երկիր ման գայ։
տանի արեւահամ բառն եմ սիրում»* Եւ գիշերը մեր . . . Ի՜նչ մռունչ , ի՜նչ գալա Ժողովուրդ Հայոց, գիտակցիր, որ սպասման՛է
Ղ՚աբեբի իմաստութիւնը , խորքն ու տարողու րում ալիքների , եւ ի ՜ ն չ փոթորիկ* . . վիճակ Է այս։ Հաւատա՛ , որ պիտի ՛վերադառնաս
թիւնն է ամփոփւած՜ այգ բառեր՝ մէչ*, Արեւահամ Մեր մչակոյթր կշիռն է նաեւ մեր կամքի ու քո պապերի , արիարանց քա9երի երկիրը։ Եկել ենք
* * • Ասացէ՛ք 5 խնդրեմ , կա* յ ճիշտ ա յգ բառի թափի, մեր ուժի ել ճիգի։ այստեղ չմնալու Համար։ Եկել ենք վերադառնա
թարգմանս ւթիւնը եղող մի բառ ուրիշ ազգերի լե ԱՀա այսպէս է կազմաւորւե/ մեր ցեղի նկա լու Համար։ Մենք գաղութների մէք պիտի գառ -
զուների մէչ։ Ո՛չ*– ԱբեւաՀամ բառ ր ուրիշ լեզոլով րագիրը։ Այս է մեր մշակոյթը * • . այսպէս է կազ ՚նանք ամրապնդման ել զօրացման մէկ մէկ աղ -
իմաստ չունի, սակայն Հայերէն • ;ք ունի։ մակերպվել մեր սեզի Հոգին, բնոլթիւնր։ դակներ մեր Հայրենիքի Համար , որ կայ Արա -
Մեր մշակոյթին մէչ արեւբ .ոաբբեբ է ։ Մ եր Կրկնում եմ Պարիզի մէք ասածն ե ր ս Հայ Մշա րատեան ԱշխարՀի մէք–.Գիտցի՚ր, Հայժոզովուրդ ,
բառերն աբեւաՀամ են մեբ ժոդ ւ իրդ ի բերնում, կոյթի օրուան առթիւ։ Ֆրանսացիներր մշակոյթի որ արժէք ես դու եւ խօսք օւնիս ասելու այս նա
. արեւբ Հոտ է լ ունի ։ Երբ Հայ տ ւԿտիկինը Հա - տօն չո ւնեն, վ ասնզի իրենց ամենօրեայ կեանքը մարդ աշխարՀին։
գուստնե ր է փռում չո բացն ե լու , ասում է՝ արեւի մշակոյթի տօն է ։ ք՝այց մե՚՝ք գաղութների մէք Ա– ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ
Ծանօթ— Տասր վայրկեան եւս շարունակելի
Հ ոտ ո ւն ի : ենք, Հող չկայ մեբ ոտքի տակ : Մենք գաղութների վերջ , Ահարոնեան յանկարծ կակազեց
Ու մեր բնութի՛ւնը*
. . Հսկայ լեռներ, մթի՛ն մէք պարտաւոր ենք պաՀել այն բոլոր արժէքներր ,
ձորեր , աննման դաշտեր
, քինք ո– վճիտ շՐեր–. ՄեՐ որոնք մշակոյթ ան լան տակ Հասել են մ ե զ ։ Մ շա. ՀձՀա ք ժո . . ՛զո • • *ղո . •
լեռների ոգիներից յ ո յ ս , գեղեցկութիւն, զարհու ԿոյԲ՝Ը արմէք ունի գաղութների մէշ եւ դար հ ոլ Է Լ միանգամ ընդ միշտ լււեց:
րանք ոլ ապշանք Է թափլում մա .կանց Հոգիների
Fonds A.R.A.M
նաեւ տպագրուահ֊ եւ անտիպ բազմաթիւ թատր եր
թաէգաոսԱը գութիւնն եր , քանդակներ ։
Այս Հարստութեան զգալի մասը ստացուած– է
անհատական նուիրատուութիւններոլ միջոցով։
Խ Մ Ի — 1934 Փետբ. ՚ 11իՏ, Հ ա մ ա զ գ ա ց ի Բազմաթիւ թատերասէրներ , Հայ թատրոնի
Մ ա ր ս է յ լ ի մասնասիՆւլյւ հանդէս մը սարքած է ր
<ւ|րէպսւն Մաբսէյէի սրահին մէջ , իրրեւ րաւնսւխօս Ա՛ աչքի ընկնող գէմքերու մառա՛նգ1 եր , տեսնելով թէ
հրաւիրելով Ա. 1Լեայասեապւ • $արարախտ գրա -
դէտիւս վերջին սաււն եղաւ ա յ դ - Իսկապէս կաակ ԽՄք*– — ԱովեսԱ Հայաստան ամսագրի 1947 պետական ինչպիսի Հոգատար վերաբերմունք ու
փեւոր — Մարտի թիլէն, Արեւմտահայ աշխարհա
բարի վհրածւուած •--( խնամք գոյութիւն ունի թանգարանին մէՀ պահ -
Ալանու ած դիւանաթո ւղթե րո լ մասին , մեծ սի ֊,
մը։ Կ՚ամփսփենք հիմնական մասերը — Երեւա՛նի թանգարաններէն ամէնէն Հինր ունի րոմ թանգարանի՛ն կը յանձնեն իրենց ձեռքի տակ
Հազիւ քառորդ գարու պատմութիւն տ Այգ թան– - գտնուած այն ր" լո ր նիւթերը որոնք այս կամ այն
Օրեր ենք ապրում $ օրեր անօրինակ, շա֊ դարանները ծ՛նունդ ւսոած են սովետական կաբգե– չափով առն չութ իւն ունին թատրոն ի պատմութեան
Հայ ան–րոլ օրով։ Պետականութենէ զուրկ Հայ ժողովուր
րաաա2ւ9 եւ. անոտ ոյգ, երթ իւրաքանչիւր Հետ։ իսկ երբեմն ամբողջական ղիւանաթոլղթեր
Հատ աաեէութիւն ել կիրք է ամբարած՝ իր Հոգու դը առաք Հնարաւորութիւն չէ ունեցած՝ յատուկ կր նոլիրուին թանգարանէն : Հայկական ԱՍ Ո՝ Գի.
Է*ՈՐՔԷ\1 Այգ ԲոԼոՐէ խօսելու Համար մէկ նիւթ կայ թան սե գա բ անն եբ ւ մէ1 Հւ ՚յքօլք, ւՀե, տոլթիլններոլ Ակադեմիայի թղթակից անդամ
եւ ա ^ հ ա յ Ս շ ա կ ո յ թ ն է »" ր իմ ասին որո չեռի խոսեք յուշարձանները ։
ժողովուրդի սքէցեա^ \իկոլա Մ ա բ՛ուրեան ր սիրով թանգարանին յանձ–
ես ձեղ։ Այգ նիւթը ըԼդՀանբական է Րոէորի Հ"+–* Սովետական իշխանութեան Հաստատ ո լմէն վերք նած– է իր մօր՝ դերասանուՀի 0ԷԳա Մայսոլրեանի
մար, վէճ, ^էէրք՚ւ ճիգ չի րն գուն ում ։ Գեոեց– իրարու ետեւէ Հիմնուեցան Պատմական , կերպ - Հարուստ դիւանա թուղթե ր ր Հ
կութիւն է Հնուց, գարերէ մնացած՜ , ցեղային գե արուեստի , Գրական եւ այլ թանգարաններ X Ա– Ան^ն^ելի տպաւորութիւն կր թողու թս/նգա -
ղեցկութիւն եւ ճշմարտութիւն ցեղայինէ Տանուն տոնց ամէնէն երիասէսարդբ թատերական թանգա րանի ցուցադրական բամինըՀ Այս բաժնին մէք
նրա, բոլոր միւս ազգերի պէս , մենք է լ մեղ ոլիտի րանն Է , Հիմնուած– \% տաբի առաչ : Հակառակ այդ մասնաւոր խնամքով կը պահ ո լին 7 0 0 ուրուագծեր,
զգանք միաձոյլ, դիմագրաւենք բոլոր տեսակի կարճ ժամ ան ա կամիլո ց ին , սովետական կառավա տարրեր րեմագրութիւններու վերաբերեալ։ իւ -
պատաՀարնեբը, որովՀետեւ մեր ժողովուրդը ա– րութեան ամենալայն Հոգատարութեան– եւ օժան - րաքանչիւր դերասանի Համար կր պաՀ ո լի յատուկ
ո անց մշակոյթի ոչինչ է եւ մաՀուան դատապար դակութեան ՀԼոբՀիլ, թանգարան ը դարձած՛ Է թղթապանակ, ուր զետեղուած են դե րա սանին կա ր~
տուած՛ * Հայ թատրոնի Հին ել նոր շրչանի պատմութեան ներր տարրեր դերերու մէ^ կամ դերասանական
Հայ՛ Աշակո^յյթր , ցեղային գեղեցկութեամբ պաՀ պամ ան մ իակ լաւագոյքն օճախը : խումբԼրու Հետ։ Այդպիսի նկարներոլ թիւր կր
օժտուած՜ եւ ինքնա յատուկ դրոշմով » ոՐ աէտք է Անցեալին մ Է չ, երբ պետ ա կան Հ ո գա տ ա բ ո ւ - Հասնի 6 0 0 0 / : Կ ր պաՀուին՛ Հին ել նոր թատրոնի
տեւակաևացնենք ; թիւն չէ եղած՜ Հայ թատրոնի եւ անոր դոբծիչնե- քանի մը Հազար ազդեր եւ ծրագիրներ։
Գիաո^ւմ էք աշխարՀը , ազգեր նորաստեղծ՜ թէ բոլ նկատմամբ , Հայ դերասանները ամէնէն՝ շատ Այս բոլորը գիտողի աո ո՛ք ամբոզք թատերա
Հին, ՐՈԼՈՐՐ իրարու են– սեղմւել, իւրաքանչիւրը յուղած՛ է այն միսւքր թէ մաՀէն յետոյ մոռացու կան աշխարՀ մ ր կը բանա՛ն : Այցելուն կը տեսնէ
իր տունն ու տեղն է շտկում, թիկունք է որոնում ։ թեան պիտի մատնուի անոնց արուեստը, Հռչակը X Հայ թատրոնի անցած ամրող^ ուզին, կը ծանօ
Գո՛լ, Հայոց ժողովուրդ, քո օ^աիւի , քո կտուրի Հանճարեղ դերասան Պետրոս Ադամ եան իր նա - թանաք թէ ֆնչպէս ըմբռնալած–, մ եկն ուած են այս
մասին ւք տած՜ելու վաիսարէն, ^էէրՔ °ս փնտռում, մակներոլն մէչ , նո ր իսկ բանա ստեղծ՜ ութ ի ւննե — կամ ւո յն դերր տարբեր դերասաններու կամ վա
ատելութիւն ես սերմանում X բ ո ւն մ է չ յաճախ կ^աբտայայտէբ այն մ իաքբ թէ րիչներու կողմէ։
Հա յ մողովուրգր մի առած՝ ունի Աստուած՜ գրողը իր մաՀէն յետո ք կբ ձգէ տպագիր դոբծ՜եբ, Թատրո՛՛նի ցուցադրական մասր կբ զարդարեն
սա ր ր տեսել է% ձիւ^Լր գրել։ ճշմարիտ է այգ ա՜ որոնք անմոռաց կբ պաՀ են զայն երկար գաբեր , կարգ մը ականաւոր նկարիչներու եւ քանդակա
ռա ծ՜ր ամբող^ աշխաբՀի Համար , բացի մեզանից : նկարիչը, քանդակագործ՜ը կբ ձգեն իրենց վրձինի գործէ բու ստեզծադո րծութ իւննե ր ը –.Ցուցադրուած
Մեզ Համար չէ գաւ Մեր լեռների վրայ ձիւնն ա– կամ բրիչի աբտադբանքբ , որ՛ոնք յաճախ երկար ու են Հայկական ԱՍ (հ ժողովրդական նկարիչ Մ ս* ր -
է֊ելի ծ՜անր Էր, քան մեր լեոՏների տարողութիւնը։ ձիգ դարերու մէչէն անցնելով, ապագայ սերունդ
Մեր երկրի ձիւնր չէր միայն մեր վայ թափլողը,, ներուն կը պատմ են անո բ Հեղինակին մ ասին * ա յ դ տիրոս Աարեանի բազմաթիւ գործերը , որոնք կր
այլ ամբող^ աշիսարՀի ձիւնը ։Աեր ձիւնը շատ ծ՛անր ՛զէ ս չէ թատերական արուեստը, ինչքան ալ գեբա– պատկերեն դերասանուՀի (Հասմիկր, Հ» քյերսէս–
կը թուլ
եղաւ, մեր ժողովրդի ցաւբ ծ՜անր եղաւ, մեր մէչ֊ սանր մեծ՛ է ու Հանճարեղ, անո ր Հմայքբ իսկ աս եանը , 0 • Գուլազես/ն ր , 9* * Զան ի րէ կեանը , Ս *
քր խորտակեց եւ երկրէ երկիր ընկանք : ^ամանակ նայ այն րոպէէն , երբ ան կ՚իչնէ բեմէն, Պ՚արագաշր , //» . Վ^արդանեանր, Ա> Գուլակեանը ,
է որ խորՀինք, իրար Հասկանանք։ տիճանաբար կբ մոռցուի մաՀէն վերչ։ Ա • Բուրքյսլեանը եւ ուրիշներ :
Այս Րոլորէ գէմ խաղաղութիւն փնտռի ր , ժո՜ Եւ արդարեւ, նո յն իսկ Ադամեան ի նմ ան դե Ցուցադրուած են նկարիչներ Ստեփան Աղա–
ղովո ւրգ Հայոց, ներքին խաղաղութիւն, այն քեղ րասան՝ մը, մաՀԷ% յետոյ կբ մոռցուի ։ Անոր յիշա^ քան եան ի , Փ– Թէ րլէմէզեանի , Գ, Շարրաբքեանի ,
ա է ա Ք է քո Հողի եւ չրի Հափ։ տակբ քանի մբ տասնամեակ շարունակեց վառ մր Մ ի ան ս ա ր եան ի եւ ուրիշների իւղաներկ գործերը ,
Այս փոքրիկ նաիսաբանից յետոյ, ես 1լ անցնեմ նա լ զայն ծ՚ափաՀարելու բախտն ունեցող որոյ թէւչպէս նաեւ մօտ 2 0 քանդակ, որոնց Հեղինակ
իմ բուն նիւթին X | մարդոց յիշողութեան մէչէ ներն են Հանրապետութեան Ա՛չքի զարնող քան գա -
Ւ**նչ է մշակոյթը գազթաշխարՀի Համար եւ ի^նք կադործներր։ Ուշագրաւ են յատկապէս Պետրոս
է մշակո յթը Հա յրենիքի Համ ար Հ Մ լ\ա^ո.յք^Ր ան– Ա ո վետ ական իշխանութիւն բ պետականութիւն Ադամեան ի , Յասմիկի , Արուս Ոսկանեանի ,
սահման մէկ բան է կապւած՝ մի երկրի արեւին , տալով Հա յժողովուբդինՀն իւթական ի բա կան պայ Փափաղեանի , Վ . Վազարշեանի քանդակներր
Հողին, չրին, օդին, ցեղին եւ մարդկութեան։ Ա— մաններ՛ ել Հ ն ա բալո բ ութ ի ւննե բ ստեղծեց անցեա (գործ՝ Արա Աարգսեանի) , Սիրանոյշի, Գ. Ջմշկ–
ռաէց Հողի մշակոյթ չկայէ լի ա բժէքնեբր Հաւաքելու եւ մէկ կեդրոնի մէչ եանի քանդակներ ր (գործ՝ Աուրէն Ա տեփանեա -
€է՝ադԲայէ^ ^Լահո4^ԼՀ ն ՚ է քա*քք է՛ Ով որ պաՀ պան ելո Լ Համար : Եւ եթէ Ադամեան ը ա յսօբ նի) : Մասնաւոր խնամքով կը պաՀուին Պետրոս
գիւղացի է ինձ պէս, նա լաւ. գիտէ , թէ ի՛նչ է ոու\ ՐԱաՐ՚ • հէԼ աեսնէբ թէ ինչպիսի մեծ՛ Հոդա - Ադամեանի գաճէ կիսանդրին , որ պատրաստուած
քամքլչ։ Գիւղացին՝, իր արտը չրելուց յետո ք կտ տարութեամբ շրչա պա տուած՛ է անոր ՚ յիշատակբ է 6 0 տարի առաք քանդակագործ Եոնդորովսկիի
Մ ո վետական Հայաստանի մէք, ուր առանձին աշ կողմէ։
րում է չուրը, որպէսզի ուրիշի արտն է լ չրու֊ի Հ խատութիւնն եր լոյս կբ տեսնեն անոր կեանքի եւ Գ– ՄԱաՍԵԱ*ե
Ջէ^ որ կարգով էւ կտրուած՛ չուրը, սակայն , գեռ բեմական գո ր ծ՜ուն է ո ւթե ան մասին, սովետաՀա •
Հոսում է դէպի արարել տեսնողը կարող է կար դերասանները սիրով կ՚ուսումնասիրեն անոր աբ ֊
ծ՜ել, թէ չուրր գեռ կտրուած՛ չէ՛– ք*այց իրականի ուեստբ, իսկ թատերական թանգարանին մէչ պաՀ– ԽԻՍՏ ԾԱՆՈՒՑԱԳԻՐ ՄԸ ուղղելով քհումա -
մէչ մնացորդ չուրն է այդ, քամքը, որ ուժ չունի, ուած՛ են ան ո բ փառքի վա ւե բաթուղթեբ բ Հ անդ ի– նիոյ , անգլիական կառավարութիւնը գիտել կու
Հոսանք չունի իր ե տեւը։ սա ցող նամակները , Նկա րնե բ բ , բանաստեղծ՚ու - տայ թէ «քաղաքական Հակառակորդներու անխտիր
Եւ այդպէս է մշակոյթը Հայկական գաղութ թիւննեբբ եւ այն բոլորը , ինչ ո ր կբ յիշեցնէ Ա– ձերբակալութիւնը վերքին ամիսներու ընթացքին՝
ների Համար , նա քամք է ։ ՄԼակ։ւ//^Ր * * Ո Գ Է Ց է &ն– դամեանը ։ ՂԸ յԻշե՚/նէ գերմանական Կէսթափոյին մեթոտնե
ւում, Հողն է կերպարանք, բնութիւն եւ դրոշմ Վ ե բչին տասն ամ եակի ընթաց քին վի թխարի րը՛» : Նոյն աղրիլրին Համաձայն , կալանաւորնե -
տալիս նրան։ Մշակոյթը ժողովրդին տալիս է լե Հարստութիւն Հաւաքուած՜ է Երեւանի քՒատեբա - բուն մէք կան ծերունիներ , ուսանողներ , քաՀա -
զու, գեղեցկութիւն , ճշմարտութիւն։ Գաբերի ըն կան թանգարանին մէչ ։ Ձե ռք բերուած՜ են բազ « նաներ , ուսուցիչներ ել ամէն դասակարգի անմեղ
թացքին մեր մողովուրգր եբկնե. եւ լոյս աշխարՀ մ աթիլ դեբաս անն– ե բու դիւանա թո ւղթեբ բ , լուսա– քաղաքացիներ :
բերեց անմատչելի գեդեցկութիւեներ , սրբազան եւ
տիտան արժէքներ ։ իր ուրախութեան եւ վշաի եր
գերով, սաՀմռկեցուց ի չ եւ անասելի փոթորիկնե
րի միչից բերեց ել մինչեւ այստեղ Հասցրեց մեր մէք : Հայոց աշխարՀի լեռնախմբերը ինքնին օր - րելի է առանց նրան : Ի " ն չ ասել է գաղութ • • • Ի՛ն՛ք
մշակոյթը : Բայց մենք ցան ու ցրիւ եղած՜, ո®ր բան են բանաստեղծութեան : ենք Հասկանում սիւրիաՀայ գաղութ , ամերիկա ՜
ռրկրի ժ՚էչ պիաի գնենք այդ աւանդը, Հայ մշա՝––. իսկ մեր դաշտե՜րը • • • Ա՛՛Հ , Արւգրատեան հայ, կամ ֆրանսաՀայ գաղութ ասելով։
կոյթը։ Բալկս/նների՞ մէչ, թէ Աուբիա կամ Ամե Գաշտ , օբՀնաբե ր ու արգասաբեր , ուր ան ծա յա Այն ինչ որ ունինք արտասահմանի մէք սրպէ"
րիկա % Ո՚չ^ միայն օւ միայն Հայրենիքի մէչ։ ծիր տարածութեան վրայ Հողն ու Հորիզոնը ՛նոյ բազմութիւն շատ մեծ է գաղութ լինելու Համար ,
Մեր ազգային մշակոյթը խո րապէս կապւած՛ է նանա ւմ են : Հարիւր կիլոմետր երկայնք եւ վաթ իսկ շատ փոքր է ազգ լինելու համար։ Մենք չենք
արեւի Հետ, որ իր ճառագայթներով մեր Ժողո– սուն կիլոմետր լայնք, որի վր՚սյ քարի կտոր իսկ գաղթել գրամ դիզելու, քաղաքական նւաճաւմներ
*Լրրգի Հոգու խորքն է մտել։ Արելը մեր Հոգու ե*~ չես կարող գտնել։ Մեր ժողովուրդն ասում է, — անելու , ինչպէ ս ուրիշ ազգեր :
լեզուի մէչ է ներմուծելում X Արարատեան Դաշտի մէկ ծայրը Հաւկիթ գիր, եւ Ի՛՛նչ ճակատագիր է այս • • •> ի՛՛նչ այլանդակ
Հա յաստ ան ի երիտասարդ բանաստեղծներ ից միւս ծայրից կբ տեսնես : դասաւորում. . . ի՛նչ անբնական երեւոյթ : Ո՞ւր է
մէկբ (Եդիշէ Զաբենց) յանկարծ՜ակի մի բռնկումով Մեր աշխարՀ ի գետերը , բաշերը ցցած առիւծ֊ տեսնւած որ մի ժողովրդի կէսր իր երկրի մէք
մի սքանչելի ցուպը ձեռքը , երկ՛
ա /աս֊ ների պէս , կատաղութիւն են, պայքար են ու մեր ապրի, իսկ կէսն է լ տարագիր
<Հ,Ես իմ անուշ Հայ
բան է ասել, մշակոյթի ոգին : րէ երկիր ման գայ։
տանի արեւահամ բառն եմ սիրում»* Եւ գիշերը մեր . . . Ի՜նչ մռունչ , ի՜նչ գալա Ժողովուրդ Հայոց, գիտակցիր, որ սպասման՛է
Ղ՚աբեբի իմաստութիւնը , խորքն ու տարողու րում ալիքների , եւ ի ՜ ն չ փոթորիկ* . . վիճակ Է այս։ Հաւատա՛ , որ պիտի ՛վերադառնաս
թիւնն է ամփոփւած՜ այգ բառեր՝ մէչ*, Արեւահամ Մեր մչակոյթր կշիռն է նաեւ մեր կամքի ու քո պապերի , արիարանց քա9երի երկիրը։ Եկել ենք
* * • Ասացէ՛ք 5 խնդրեմ , կա* յ ճիշտ ա յգ բառի թափի, մեր ուժի ել ճիգի։ այստեղ չմնալու Համար։ Եկել ենք վերադառնա
թարգմանս ւթիւնը եղող մի բառ ուրիշ ազգերի լե ԱՀա այսպէս է կազմաւորւե/ մեր ցեղի նկա լու Համար։ Մենք գաղութների մէք պիտի գառ -
զուների մէչ։ Ո՛չ*– ԱբեւաՀամ բառ ր ուրիշ լեզոլով րագիրը։ Այս է մեր մշակոյթը * • . այսպէս է կազ ՚նանք ամրապնդման ել զօրացման մէկ մէկ աղ -
իմաստ չունի, սակայն Հայերէն • ;ք ունի։ մակերպվել մեր սեզի Հոգին, բնոլթիւնր։ դակներ մեր Հայրենիքի Համար , որ կայ Արա -
Մեր մշակոյթին մէչ արեւբ .ոաբբեբ է ։ Մ եր Կրկնում եմ Պարիզի մէք ասածն ե ր ս Հայ Մշա րատեան ԱշխարՀի մէք–.Գիտցի՚ր, Հայժոզովուրդ ,
բառերն աբեւաՀամ են մեբ ժոդ ւ իրդ ի բերնում, կոյթի օրուան առթիւ։ Ֆրանսացիներր մշակոյթի որ արժէք ես դու եւ խօսք օւնիս ասելու այս նա
. արեւբ Հոտ է լ ունի ։ Երբ Հայ տ ւԿտիկինը Հա - տօն չո ւնեն, վ ասնզի իրենց ամենօրեայ կեանքը մարդ աշխարՀին։
գուստնե ր է փռում չո բացն ե լու , ասում է՝ արեւի մշակոյթի տօն է ։ ք՝այց մե՚՝ք գաղութների մէք Ա– ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ
Ծանօթ— Տասր վայրկեան եւս շարունակելի
Հ ոտ ո ւն ի : ենք, Հող չկայ մեբ ոտքի տակ : Մենք գաղութների վերջ , Ահարոնեան յանկարծ կակազեց
Ու մեր բնութի՛ւնը*
. . Հսկայ լեռներ, մթի՛ն մէք պարտաւոր ենք պաՀել այն բոլոր արժէքներր ,
ձորեր , աննման դաշտեր
, քինք ո– վճիտ շՐեր–. ՄեՐ որոնք մշակոյթ ան լան տակ Հասել են մ ե զ ։ Մ շա. ՀձՀա ք ժո . . ՛զո • • *ղո . •
լեռների ոգիներից յ ո յ ս , գեղեցկութիւն, զարհու ԿոյԲ՝Ը արմէք ունի գաղութների մէշ եւ դար հ ոլ Է Լ միանգամ ընդ միշտ լււեց:
րանք ոլ ապշանք Է թափլում մա .կանց Հոգիների
Fonds A.R.A.M
