Page 214 - ARM_19-1947_02

ԳՐԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ մձ± մրցակիցն էր*** Մոսկուա երբեք չէր երեւա^

Թ ա ւ է ք ի ա միշտ Վտա&ոգ կայեր թէ թրքական վերաՆնա-նգր պիաի ըլլար

այդքան արագ եւ այդքան ազդու՛ի. Մ"սկուս,յի

Ի՛ՆՁ է ԱՐԺԷ* ՄԸ եւ Անգարայի միթլ սա եղծ ուած քսան տարուան

բնականոն վիճակը երբեք չքնացրւց աո հաւական

(Գ– ես վերէիճ մտ») ՒՈԼՐՔ երիտասարդ, քաղաքաղէա Հհ Օրխան զգորշացումը թոԿրք ոխկավարկԿբ«*֊ն՝ Հանդէպ
գք՚ԲՔ
ԳոնքԷր , Անգարայի մէՀ ՀրաաարակաՀ էր ^Մ՚՚^^ոֆ^նհրռ^ն ;
Վի՝նօ~
Յօդուածիս մէ1 աեղ մը , Հարց կուաայի թէ , մԱ% աք առիթ տուաւ խորհրդային դեսպան նախ որ I)թալին մեֆ– սխալ մը գործեց, թ,,,,

ընթերցողը ի՛՛նչ քեր ունի , որքա՛՛ն մաս կյլ կազմէ կրատովի անմիջական րողոքէն ։ Ասոր վրայ թուրք տալով ա ր \929ին թարք կառավարական պատուի­

արժէքը իր լրացումին Հասցնելու. Համար։ ճիշտ կառավարութիւնը սաիպուեցաւ դիրքին վաճա - րակութիւն մը հ • երկիրէ " ՚ յ ց ե լ է ։ Աւլածին ան ֊

է որ այս մէկը, պարզ գիծ մը իսկ չի բերեր, ար­ ռումր արգիլել**՛ գրատուննեբտւն մէ^ մնացեալ դամն էր որ օտար պաշտօնատարներ կր մտնէին

ուեստի գործին վրայ։ Սակայն , առանց անոր ա– քանի մր օր ինակնե ր ր բոլորն աչ դնուեցան խոր - Խ • պետութեան մէՀ քննական պտոյտի մը Համար •

իւկցութեան արմէքբ նշանակութիւն մը ր//ա/է կը Հ րւլ ա յին դեսպանատան գո րծ՜ա կա լն ե ր ո լ կողմ է ։ Իսմէթ ինէօնիւ՝ այն ատեն վարչապետ , պատուի­

ղաղրի : Վաս՛նզի ընթերցողը, միակ միիցն է ար­ Այս գէրքր կ՚Ը թո*–էր ա Բ " Լ Ո Ր բախումները ^ղորս րակութեան վարիչն էր, նկատեց յ, ր երկրին

ուեստագէտին ապրած փորձառութիւնը վերապ ա յսյրոյց Թուրքիա Հիւսիսի մեծ՜ դրացիին է ւ/եր^ին ճարս աարրտաարրւուեստր կը զարգանար խելայեգ արա -
ամէն, բան կը աամագրա լէր ղին–
րեցնելու։ Փոքրիկ տարրերութեամ՝ր մը, նոյնն է երեք գարու րեթացքին • • • : ճէչգ ինն րս ո ւն րեօ թ ր

նաեւ Հեղինակին ղիրքը ՚^Րթ Կ՝ոլ%է վերստին ապ­ կռիւ տեղի ունեցած՝ է ք^ոլրքիոյ եւ Յարերու գութեամր մը եւ

րիլ իր փորձառութիւնը։ Ուրեմն, իր Հարազատ էլա յս րութեան մ իէ\եւ , երկու տարի խաղաղութեան ուորական անհրաժեշտութիւներու։ ինէօնիւ, իր–
(11-1՛ ր ա ւչ «-• " "–" ֊– - լ լ.
էութեամ բը կրկնուելու Համար, Հաղորգականու -
դէմ մէկ տարի պատերաոմ % րել զօրավար ել նախկին սպայակոյտին պետ ,

թիւնը պէտք ունի արտաքին անձի մը յուզակա - Երբ Ան գարա յի ղեկավարներուն Հարցնես թէ զգաց թէ հնգամեայ օ֊րազի րնե լալն իրական նպա­

նոլթես/ն ։ Գործին մօտենալու Համար, պայման է ի^նչ բանֆ է որ իրենց կասկած՝ է լ կւււտայ թէ տակը՝ մոզովրդային զանգուածներու բարԼլա -

որ այգ անձը Հոգեկան լաւագոյն տրամագրոլ - Ս թ ա լին 1լուդէ (կարերու քաղաքականութեան Հե - ւումր չէր, այլ երկիրը օմտել զինուորական ղօ -

թեան մէչ՝ գտնուի։ ինչպէս որ բանաստեղծր ա– տեւիլ^ անոնք կր պատասխանեն» րտւթեամբ մը , ոբ առանց Հիթլէրի , Խ • Միութիլ–

մէն ժամանակի Համար բանաստեղծ ,չէ , նոյնպէս Հ ո լոր դիկաատորներոկն յա ա կա՚Լ ի շն Է նը պիտի դարձնէր աշխարհի ամենաումեղ զին -

ալ ընթերցողը ամէն վայրկեան պատրաստ չէ գործ այդգ ոչ ոք կրնայ ժխտել թէ ԱթալԷ-ն ալ այդպէս ուորական պետութիւնը ։ Անգարա վերադարձին

մը Հասկնալու ել ըմբռնելու։ Ո՛չ ալ քննադատը, չէ , որ ան ալ փառասիրութիւն ր չունի դառնալու Ինէօնիւ մանրամասն տեղեկագիր մը տ՛ուաւ ՝Բէ ֊

միշտ վերլուծելու յայտնատեսութեան մ էի Ներ­ շարունակողը տարած՜ումի այն մեծ՝ ծ՛ր ագի րնե մալ Աթաթիւբքի ։ ք՝այց Անգարայի բոլոր <Ւոդո ֊

շնչումի վայրկեաններ կան երեքին Համար ալ ։ րո ւն , որոնք իր երկրին փառքր կաղմեցին ; Նա - ՚վուրգր գիտէ անոր պատասխանը ՜.

Հակառակ պարագային՝ բանաստեղծը կ՝արտա - վ/ոլէոն 9* * շա րունակեց րն թ ան ա լ իր Հօրեղբօր ՀԱբդիական սլատե բազմին յառածդ իմ ութ իւս–

գրէ գէշ , ընթերցողը՝ չեզոք կամ շուարած է >ԻսԿ քայլերուն վրայէն ^ Ա՝ուսոլինի կը փափաքէր նոր ներն ու Հիւլէական ռումբին գոյութիւն ր վեր ի

քւնադատը շատախօսութեան նոպայի մը նշա - Կե սար մը լՀԼԼաէտ Հւ՚Օ՚^լէր է Ր դրասենեակին մէք

լակ։ Ուրեմն, ՀազորղականութիւնըՀոգեկան որոյ ունէր նկարր ւհրետէրիք /» * ին ^ որ մինչեւ վերջին վայր շրշ^աձ՜ չե՞ն ռազմագիտական պայմանները ,

վիճակ մըն է ու այդ վիճակին Հարազատութեամբ օ րր իր տի պարր Հան դի սացալ ել \որ ինքղի ն քր կ ր մեօ֊ապէս նուազեցնելով քհուսերուն Համար \ ե ֊

փորձառութիւնը կրնայ կրկնուի լ լաւագոյն պայ - Հ ամ արէր նոր ^ իղմ ա ր ք մը ^ երբեմն մ ին չեւ իսկ զոլզներուն կարեւորութիւնը, որռվՀ՚ետեւ անոնք

մաններու մ էի Ֆրէտէրիք ՀթիկամօրոլսՀ Ֆրանքօ՝ կարոԼՈսքյ *ի ե– ա/լելս անՀրսյյ՜եշտ պիտի չըլլան իրենց ասլաՀո -

րագանքն ունի : Ա թալին փնքր կ՛՝ ե րաւլէ վան ԱՀ ե— վութեան տեսակէտով ^:

Ինչպէ՞ս պէտք է ըմբռնել կրկնութեան զաղտ– « Այո, պատասխանեց ինօ՜ի Հասան Աաքա,

ւիաբր։ Բժշկութեան մէ9, նո յնա բուժ ութ իւն ը ին­ ղի յ Աեծ՜ն Պետրոսին ել թերեւս ^քատարինէի մա­ քՒուբքիոյ արտաքին նախարարը Լոնտռնի մէչՀ,

ծի տուած է այգ երեւոյթին լաւագոյն բացատրու­ սին» . • Ա թալին ի րո լո ր գո րծ՜ո ւնէ ո ւթի ւննւե րր կր բայց Աովետներր Նեղուցները կ՛ուզեն ապաՀ ո վու–

թիւնը։ Անիկա կը կայանայ , նախապէս փորձ­ 3-դտ.ին վերաՀաստատեէ $արերպ,ւ կա յս րութիւնր^ թեա՞ն թէ ծ՜աւալումի նպատակով »:

ուած ՓոՔրԻԿ քանակութեամբ գեղեր տալ Հիւան– Պալթեան երկիրներու գրաւումէն մ ին չեւ \ 805/՛ Նախարարը դիլանադիտօրէն չպատասխանեց

գին, որոնց ։աւ ո ւյ V մարմնի վրա յ տուած աիստա* ճավ/ոնական պարտութեան վրէ-^՜Ր * իր իսկ Հարցումին : Բայց ամբոզ9 Ան զար ան դիտէ

նիշերը, ըսենք թունաւորումը, յար ել նման են, քՒ,ոլրքր արեւելքցի է եւ չի Հ ետաքրքրոլիր վի— պատասխանը •

բժշկուելիք Հիւանգութեան ախտանիշերով։ Մեր ճակագրութիւններով* • * բայց ռուսական յարճա՜ Հ Ն՛եղուցներն ու քՒոլրքիոյ անկախութիւնը՝

պարագային՝ նմանութեան եզրը կը կայանայ ար­ կումներու հիշատակը այնքան կենդանի է չափա — 1լը կազմեն գլխաւոր արղելքր արեւելեան Ա՝իչ^երկ–

ժէքը՝ իբր ախտանիշ ընգունելու մէի Այսինքն Հաս սերունդի մտքին մէՓ ^ որ Աովետներու վըս— րականի Համայնավարացման» ։ 3>ալիՀ Րըֆքի Ա -

արժէքը՝ պէտք է յառաչ^ բերէ նոյն, փորձառու­ տաՀելտւ գաղավւարը անՀեթեթ կր թուի ։ թայ, ռր թուրք մամուլին մէչ* կառավարութեան

թիւնը, ախտանիշը, իր ամբող^ ուժովը ու Հմայ­ Անշուշտ *$էմալ Աթաթիլրք Հանգուցեալ պաշտօնական բերանը կը Հանդիսանայ , ինծի եր–

քովը, ընթերցողին վրա ք ճիշտ ինչպէս որ արուես– նախագաՀր եւ Հիմնագիրր սաՀմանագրական վար­

տա գէտ ը ապ ըած է ր զա յն ստեղծելու ժամ ան ակ ։ չաձեւին յ փորձեց բարեկամ արար վարուի է Աո - կաթօրէն բացատրեց այս կէտը։ Խնդիրը միայն

Այսպէս , այգ ուժին ու Հմայքին Համաձայն վետներուն Հետ , մինչեւ անգամ որոշ ատեն մր ա— Նեղուցներու վրայ չի կայանար ։ Վոսվւորի եւ

արժէքները կր ստանան իրենց աստիճանաւս բու - նոնցմէ դն աՀ ա տեէի օգնութիւն ստացաւ : Ա ա կա յն Տարտանէլի գրաւումը կարմիր բանակներ ո լ կող -

մը։ այս բանը ոչ թէ անոր Հ ամ ար , որ Համ ա յն ա վա ր– մէ վտա՛նգաւոր է անոր Համար, որ այդ գրաւու­

Հք) Արուեստներու. Հետ ամէնէն աւե լի շփում ներր ուղղամիտ մտադրութիւննւեր կր սնուցանէին մք՛ը՝ ւ։ ւ պրիրտիիII յ նվեշՀանապակեէտակար ն ան մ ի իիւ րկան ւնքնե է ոչնչացումեւը

ունեցող ու Հոն արժէքներու խոր Թուրքերու Հանդէպ ^ ւս յ լ պարղ անոր Համար որ զայն պիաի վերած Էր Խ * ^իշխանութեան Հաբկա -

ութիւնը փն առ ո ո Աովետներր երկու սլատերաղմներոլ ժամանակա­ աու պետութեան մրէ Վ-տանգը ^յելիպռլուի թերա­

անձը որ տակաւին կ այ ու կր մնա յ ^քննադատն է ։ շրջանին մէ^ կր գտնուէին եւ շատ տկար էինճ ի ~ կղզիին ծ՜այ րր գտնո ւող ո ո ւսա կան թնդանօթն երր

Անոր մտած՜ումներուն կեդրոնը գրաւուած է միշտ րականացնելու Համար կայսերապաշտական ծ րա — չեն , այլ Մ իֆեր կրական ի ափին վրա յի երկաթեա /

նո յն Հոգով ։ Անիկա նոյն մ տատան^ութեամ ր կր գիբներ ր , ի րենց ուշագրոլթիլնր կեդրոն ա ց ո ւցած՜ վա ր ագո յ րր 1

մօտենայ մտքի պ այ հա ո ա ա ե ս ո լ.թ հան , ինչպէս ԷՀԼԷաէով Հիթէէրականութեան ի նպաստ Ղ*երմա - Պ ատ ե ր ա էք մ ի մ իդոսին քՒոլրքիտ ապ րոգ Անգ–

Ր^՜ԻլԿր մ արմնի առողջական վիճակին ։ Անշուշտ նիոյ խլրտումնւեբուն– վրայ՛ Օգնելով թրքական լիոյ եւ Ամերիկայի առաքելութեանց պետերը ,ինԷ՛

շատ տարրեր եղանակներով ՝ել առողջական շատ նորաստէեղձ֊ Հ ան բա պետութեան , որպէսղի կարե - պէս նաեւ ներկայիս Հոն գտնուող անգլիացի զինո­

Զնուրբ Հ ա ս կա ո ո գո ւթ ե ամր մր , ա .ք1՛ Հտմ ողում ով նայ յաղթել աճումի իր առածին դժուարութիւն - ւորական մասնագէտները, կ ա ա ար ե րոպէս Հա -

թէ պայհ՜առ մտքի մր ազգեսութեան տակ միայն ^ ներուն գ անոնք մ ասնաւո րապէս 1լ ուդէին թո յ/ մաձայն՛ են թուրք սպայակոյտին եւ անոր պետ

արմէքբ իր չրի՛– ա րտա յայտ ո թեան կր Հասնի ։ չտալ Հոր Թուրքիան ղ.առնայ մեծ՜ խամաճիկր Անգ— ՚Բ-եազիմ Օրպայի կարհ՜իքին թէ՝ Նեղուցները ռազ­

Եթէ ը&՚թերսողին Համար , ան յաճախ ուշա՝ - լիոյ * որ "՛յգ ^հէ^Յ^ ռուս Համայնավարներուն՝ մագիտական կերպ՛ով կենսական անՀ րամ-եշտու -

դրութեան արժանի գորհ՜երոլ տեղեակ մնալու

լրագրական Հնարք մր ^ աղրիւր մր կր նկատուի ,

ան իր բուն, կոչումին մէ^^ կր ներկայանայ ար­

ուեստը գասաւորելու , Հո\ն յայտնուող կամ գեռ կայ նկատի տողելու ուրիշ կէտ մըն ալ։ Ինչ­ կամ նեցուկ դառնալ նորածին տաղանդներուն մին­
չեւ որ անոնք ծաղկին իրենց
թաքուն մնացաք արժէքներու իրական վայելքը պէս կր աեսնենք, Հասարակութեան զարգացումը մէշ անկորնչելի ։ բոյր ու Հրապոյրին

պատրաստելու եւ կամ անօգուտ ու մակաբոյծ՝ ու–~ օրէ օր աւելի կը նրբաֆայ ։ Անոր ճաշակը նոյնքան

<եերուվնասակա ր աճ ո ւմրչէզո քաբնե լով ու երբեմն խստապաՀանշ կը դառնայ, ոբքս/ե թիլով աւելի Արժէքի մասին ըրած այս պրպտոլմներէն յե­

արմաաաիւիլ ընելով աւելի արժանաւորներու կեն՜­ նուաղ, բայց իրենյյ ըմբռնումով աւելի բարձր տոյ , թերեւս անտեղի չէ , միիւնկեալ կերպով յ ի –

սական աւիշը ասլաՀովելոլ իբր՛եւ Լաւագոյն աղ — ճա՛ն չցոլած դասակարգին ճաշակը : իրար բաժ՜նող շել ու շեշտել լեզուի ու ոճի կարեւորութիւնը իբ­

գակր ։ խրամը կը լայննա յ ամէն վայրկեան ։ ՀԼայն կամ ր– րեւ ազդակ՝ բանաստեղծութիւն մը ար^եւորելու

ծանրակշիռ է իր պատասխանատու գի ք՚քր ո * ֊ ի լ ո լ առիթը տակաւ կը գժ՜ուարանայ ։ Ու մենք մէչ\, մամհաւորապէս ծանրանալով անոնց յստա ™

շատ բարձր ըմ բոձևոզութեան մր կարօտ անոր ըս~ արդէն Հանդիսատես կ՝ըլլանք արժէքներու փոխ - կութեան ոլ ճշտութեան վրայ, որոնցմով կարելի

տա\՚ւձն ահ՜ գոր&ն ու գո րհ՜ո ւն է ո ւթ ի ւն ր : $՝երեւս ա՛նցման շրիյն՚ի մը, չըս՛ելու Համար վտանգաւոր ս 1 է տ է Ը ւ լ ա յ արթնցնել նոյն փորձառութիւնը եւ

մտաւո րականնե րո ւ մէ^ միակն է ան որուն Հա - յեղաշրիւմի մը։ յոյ1Ը> ընթերցողին մտքին ու Հոգիին մէչ\ առանց

մար1 իմասա/լան կարողութեան ու զարգացման ՝թննա գա տ ին ուս ին վ րա յ կը ծ՜անրանա յ երկդիմութեան ։ Լեզուի ու ոճին բնոյթ ր այս է,

բարձրագոյն աստիճանին ընդունակ ել ղայն իլրա– այգ Հոսանքին դէմ թումբ րարճրաո նե լու պար - պահելով Հանդերձ, ներդաշնակութիւնն ու կշռոյ–

ւլ ո ւ էյ ա «V րլլաչո լ ապաց ո յո ր պարտագիր ր լ/ւլյք Հ Ւ ր՜ տ ա կան ո ւթ իւն ը ու , ա շխատանքը : ՈրովՀեաեւ ար– թը , պատկերները ու ա՛նոնց գրաւիչ երանգը , որ՛

մԷէ\ կր պաՀան^յւլի ամբարած֊ րլ/ալ^անվիճելի ար~ (եէքը ամւիոփէտխ Է : ՝ք^նֆադաաին կր մնայ զայն "/է ՛՛ղի յ ո ւղա կան ութիւնը միայն գաղափարէն չծո–

ժէքնե րոլ ղս/նազա\*յ ո ւթիւն մր : ^ ր պաՀան^ոլի նա­ պաշտպանն ել ու պաՀ ել Հասած՜ բատ ուսին մ Է ^ : 1՚Ի 1 այլ այդ գաղափարին արտայայտութեան ե-

եւ անկողմնակալ րէէաք իր գնաՀատումով ^ անդորր Կ ո չում ին գիտակիս Հ&Հե ա դա տ ին մ տաՀոգու - դանակէն։ Այս տարբերութիւնը պէտք չէ մոռնալ։

իր գասէելու եղանակին 1 ու ներշնչումի վայրկեան– թիւնր պէտք է ՐԱա յ յ առաջնորդել արուեստ ի Բանաստեղձ-ը ոճն ու բառերը պէտք է յքետըէ ոք

ներուն մէ^ւ քէրովՀետել քննադատն ալ արուեստա­ բարդութիւններուն մէ^էն^ Հասնելու Համար անոր թէ միայն անոնց պարոլքւակած իմացակա՛ն նշանա՛­

գէտ մ րն է եւ ա յգ արգա րառնեչու Համ ար , կր բարձունքին ուր արուեստագէտին ամրոգ^ական՝ կութեան Համար այլ եւ անոնց երաժշտական ար­

պաՀանցուի ՀոգերսՀնի մր լրֆա խոՀ ութ իւնը ^ կա - փորձառութիւնը կր բաբախի , իմաս* յազթանակր ժէքին Համար։ Միայն այս կերպով լեզուի ու ոճի

րենալ իւորանալու Համար դիւրազգաց մզումներու կր թալա լի գադտնօ րէն * ո րպէս զի մ ենք կարոդաա յուզական ութիւնը զերծ կը պաՀ ուի Հռետորական

ւլանռին մ է^ ) յարգելով Հոն տիրող կա՛րգապաՀ ու– նս/նք գիւրութե ամ բ զգալ անոր վա բակի չ ուժն ու այլափոիսումէ •

թիւնր , առա՛նց իւանգարեչոլ , առանց իւաթտրելու Հմայքը; Վերապրիլ անոր ներքին աչխարՀին խոր–

արժէքր ներկայացնող յօրինուածքին նիւթր յաւ Հուրդը) ունենալու Համար ղմուա րութիւննե բոլ Նկատի առնելու դեռ շատ կէտեր կան , արժէք

ծրագրին րնատիպարր : Հանդէպ Հաշտ վե բաբեր ում մը , անոնս ան իւ ո ւսա– մը րր կատարեալ բնոյթով ներկայացնելու Հա -

Ա* անաւաֆգ մեր ժամանակներ ո ւն , որքա՛ն փհլիութիւնը խառնելով մեր առօրեայ կեանքի մար , սակայն ինչ որ Հոս զարգացուցինք Համա­

շեշաուահ՛ է այս պաՀան^ր : քննադատներ կան ո– գբուա ռնե րուս ։ ռօտ բացատրութիւներով բաւական կր՛՛՛՛այ Հա -

րոնք կր մօտենան արժէքներուն ճիշտ այնպէս ինչ՜ Հարկ կը սեպեմ կրկնել թէ , բռնադատումով մարուիլ անոր իսկական դիրքը ճշտելու։ Աըգէ^՛

պէս օուլ մր կր մտնէ յախճապակիի խանութէն կամ արուեստակեալ միիցներով տաղանդներ չեն օրաթերթի մր պայմաններն ալ ասկէ աւելին չեն

ներս , իր դունչր աչքին զարկած֊ առարկային Գա~~ ծնիր : ՛Բննա զատ ր մ ասնաւո րապէս՝ ոչինչ ունի կա. թոյլատրեր ,

էքեելոլ տենչով^։ Աակայն ի նչ աղէտալի վերԳաւո՝* տարելիք այդ ուղղութեամբ։ Բայց ան կրնայ ար. Մոլորած քննադատույթ֊հանց տողանցք մը,

րութեամր րոլորտիքին Համար հ $՝ող ներուժի Հոս ժէքներոլ մասին ունեցած Հեղինակոլթեամբը

քբնձ ույս փոխարերութիլնր , որոՎՀետել շատ պատ– ( խորագիրը՝ յաիրղ յօդուածիս Տ

կերածից ու կտրուկ կերպով միտքս կր րացաա^էէ Լոյս տ շիւ ար Հ բերել անտեսուած տաղանդները, ել. ԶԱՐ ԵՀ ԳԱԶԱԶԵԱ1»

Fonds A.R.A.M