Page 134 - ARM_19-1947_02

Մ Ա ՀՈՒԱ Ն ՑԵՎԻՆ ՅԱՐՈՒԹԵԱՆ ՈԳԻՆ անոնք կը դառնան առողջ , գաղափարապաշտ , մտ–

քուր ու նուիրեալ սերունդ մը , արժ՜անի էթ^Հ՚ց

ՊՈՎՈՏԱ8ԻՆ ՎՐԱՅ նախորդներուն : Հակառակ կարգ մը խառնակիչ -

ներու ստոր գաւերուն՝ կազմալուծելու ե լ քա յ —

Երեսուն երկու տարի առաջ Հայ մ-ոզովուբդը քայելոլ Համար այս միութիւնը, իր անգա՚մներոլ

խՄՐ— Հաււասոծ մը Լհւոն Զաւէն Ախ-րմէ– կը դիմէր գ՚էպի իր անՀնարին Գողգոթան, առաջ­ թիւը կ՚աճի, )0.000նոց պատկառելի բանակ մր
լեանի գրք էս, «I ճտե յօս, Լ&Ա16Տ տւոճ §էոէ16ու6Ո» (Կը
նորդութեամբ Գորշ Գայլին եւ մեղսակց՚ււթեամբ կը դառնայ աւելի տարածուն , աւելի Հ ա յա -

Տեւտոն Արծինին : Կարաւաններու բեկորներ ան - նուէր , շնորՀիլ իր վարիչներու արթնութեան ել

Հարցնեմ ձեզի, Տիկիններ ես Պարոններ), ո ր մ է կ սուաղ ու. խրխլած՝ կը փլէին , կ՚իյնային , Միջ՚ս– տոկալու յամառ ճիգին։ Հ • Մ • կ • Մ • իր ցանցերը

անգամէն միջազգային, հոչակի տիրացաւ եւ որու գետքի անապաւէնէ բու կիզիչ տրեւին ու ւիոշիին լարած է իւրաքանչիւր գիւղ ու քաղաք, իր սար -

մասիս վերջերս ուսումնասիրութիւն մը երեւցաւ տակ։ Ն՚երսԷն՝ ենթակայ անողոք Հրամանի մը • - քած խաղերն ու տարեկան մրցումները կր կա -

«Յ՛առաջ»ի մէջ , 3 • Օշականի ստորագրութեամբ : ամբողջական ո շն չացոլմ : Արտաքին աշխարՀէն տաբու/ ին սա ո լա րսաթ/ իւ դգեւորեէ մ ու —
թեան մ՛ըը ներնկաեյրքկայութեան
Դէպքը տեղի կ՚ունենայ Տրապգոնքի մէջ , 1915– գաւազ իր մեկոււացում յոյսի Ու օգնութեաԿ– ոչ

ին: Հայաջինջ Սարսափները սկսած են արդէն, եւ մէկ նշան եւ Հաւանականութիւն՛. Հայոց Աշխար– Անցեալ տարիներու նմանդ այ ս տարի աք

Զ– Սիւրմէլհան, դեոահաս պատանի • • • Բայց թ ո զ Հի Արեւն էր մարած՛. Մ"նկոլեան խաւարն ու եա - Զատկին (Ապրիլ 5 7), աեղի ունեցած են Աուրիոյ

ինք պատմէ թազանր կը տիրապետէին : Գազանային բնազգով եւԼիբանանի 2\րգ միջմասնաճիւղայինմրցումները

Մթն շաղէն քիչ առաջ խումբ մր լալ Հ ագո լած մարդակերպ աղաննե ր դիւային պար կր րռնէիե \ 6 մասնաճիւղերու մԷջեւ , ՀալԷպի քազաքապե -

քհոլրքեր եկան Ամ՚երիկեան Մ իս իոնա րո ւթեան ու խնջոյք կը սարքէին՝ տօնելու Համար իրենց տարանի Հսկայ դաշտին մէջ՛* Երեք օր տեւոգ խա­

չէնքը : Անոնք անգամներ էին իթթիՀատ կոմիտէ– կաբծեցեալ յաղթանակը ։ Բնաջնջած էին ժողո - զերու ն եւ տողանցքին մասնակցած են 2038 կս ա -

ին ե լ կ՚ըսէին թէ Ամերիկացիները իրաւունք չու­ վու րզ– մ ր դ որ իրենց երկրին տնտեսական ո զնա ուտներ դ մարզիկներ դ ա ր են ո յշներ եւ արծուիկ -

նին պաՀելու մեղ։ Մենք ալ պէտք էըկորսուէինք։ յարն էր տ եւ որ սա /լա յն կը յանդգնէր մարգկա - ներ՝ ամենաՀեռաւոր շրջաններէն իսկդ որոնք նիւ­

Ե ո ուզեցի ցատկել յարակից պատէն ել. փախչիլ * յին ասրսՀ ովութեան տարրական հր"՛ ունէբներո թական ամէն զոՀողոլթիւն յանձն առնելով գա ցած

բայց մութը կը կոխէբ եւ կբ վախնայի ։ պաՀանջել * • * են մ ին չեւ Հալէպ : Եղած են մ րցումնե ր՝ գնդախա­

Ջէի գիտեր ինչ ընելիքս ։ Թուրքէ րր կը շրջա– Բայց խաւարը չէր կրնար երկար տիբապե - ղի դ Թէնիսի դ պասքէթպօլի , փէնկ –վանկի Դ ղա ս ր–

պատէին մանչերը , եւ սակաւաթիւ չափաՀաս աղ­ տել լոյսին վրայ։ Ամպերն ու փոթորիկր կք ԺԱ Օ 1 ներկայութեամբ 20.000 Հո՚գէէ*– ՝որոնք խան–

ջիկները որոնք իբրեւ խնամատարներ գեռ նոր մե­ մթագնեն երկինք ու երկիր , ի վերջո ք տեղ ի աս. վառութեամբ եւ Հ պա ր տ ո ւթ ե ա մ բ Հ ե տեւած են

ղի աո ւած էին Հաց եւ ձիթապտուղ : Աղջիկները լու Համար լուսասփիւռ արեւին ։ Եւ ծիւրած իւր*֊ խազերուն : ՝,

փորձեցին պաՀուիլ սենեակներու ե լ .արտաքնոցնե­ եակները մեր մողովւ ւր դին դ սորուն անուն յ քար

րու մ էջ • խեղճերը խուճապի մ ա ան ո ւած էին՝ : տէսէն ջնջուած զր ՝*ամարուէբ , թեւ կ աո Հեն , Զատկի երկուշաբթի իրիկուն տ\ե ղի ունեցած

/»սւյց Թուրքերը գտան ղանոնք ։ Ես կ՝՝ուզէի պաՀ­ կ ոգեկոչեն ա ր մ են ա կա լ իրենց Հ ինաւուրց ՚՚*ո ս ո են աւանդական թափո րը դ ե լ ^/–է/Հ ա զ% ա ց ո լթ ի ւնը

։ բոլոր մ ասնաճիւղե րոլ մասնակցութեամբ ել ա -

ուիլ կամ \որեւէ ձեւով փախչիլ ե լ աչքս յառած էի փառքերը ե լ Հ երոսական խոյանքով , մայիսեա ։•

պատի մը , կգմինտրաւո ր տանիքներուն վրա յ ^ ո– գեղածիծաղ առաւօտ մ ը դ կբ կերտեն ՛ր ր ենց ան ռաջնորդութեամբ Հալէպի մասնաճիւղին նուա -

րոնք Հ իմ ա 1 արեւմուտին , կր փա յլէին աՀ աւո ր , կախ Հայրենիքը ։ գա խ ո ւմրին է Ւ տես 2038 մ ա րզի կն եբ ո լ Համ ա չափ

մ աՀ ագո յն կաբմիրով մը * տողանցքին դ բո լո ր ի ա չքե բուն մ էջ ուրախութեան

Մ երոնց ուր ի Լ մէկ յո յն բար ե կամ ը դ փաստա՝– Այն վայրերն \ու անապատային բացաստաննե– եւ Հպարտութեան արցունքներ կը շողան։ Ւսկ Հա­

ււն մր 1ը մեր փո ղո ց ը կ ՚՚ապ րէ ր \ել կա ր ե լոր կ ա– րը դ ուր կը Հաւաքուէին մեր Հարազատներու կմ ա– լէպի կառավա րի չը իր տունէն գուբս գալով կր

պեր ունէ ր դ կառավարութենէն արտօնութիւն խացած խլեակները ^ Հոմանիշ էին մաղասս՛րսո։ ,ւ դիտէ ջաՀագնացութեան անցքը իր առջելէն եւ իր

ստացաւ որգեգրելոլ երկու քոյրերս ։ Այգ քմնդիրր գերեզմ աննոցնեբու * Տէր Զօր դ Հալէ ւլ , Մ է սքէ՜՜ սէրն ու Հ իացումր կր յա յանէ Հ * Մ * Ը * Մ՛ի եւ

կը քննէին երբ ես մօբքուր & ող ակաթ ի քովն էի ։ նէ դ Հյսւմ դ Բէս իւլ Այն դ եւն» եւն*։ Եւ սակայն ըն գՀ ան րա պէ ս Հայ ժողովուրդի Հ անդէպ :

^Երբ յո յն բարեկամը իմացաւ թէ չեմ կրնար Ամե­ գմ ո խքՀ ն վե բ ապրող մ՜ոզովո ւրգին յուսաբեկ ս ի ր– Նո յն ատեն կր կաաարուի բացում բ Նոր Գիւ­

րիկեան Մ իսիոնա ր ո ւթեան շէնքբ մնալ , Հաւանէ - տ ե ր ո ւն մ է ^ ան գամ մր եւս կը զարթնու ապր ե լո ւ ղի դաշտին դ 3000 Հանդիսատեսներու ներկայոլ -

ցաւ ղիս ալ ւորգեգրել , եւ մարգ մը գր՛կեց \որ եկաւ եւ չինե/ոլ գեղեցիկ առաքինութ իւննե ր ր , ու ամա–՛ թեամբ : Բացումը կը կատարէ Հալէպի առաջնոր­

իր քաղաքի տունը տարաւ ղիս դ ուր ինծի կը սպա– յ ի տափաստաններ ր կը վեր ած ո լին յուռթի դա շ– դը՝ Հայրենասիրական– գեղեցիկ ուղերձով մր եւ

սէին քո յրերս ։ Անկէ Ս արայ գացինք դ կառավա - տերոԼդ սիրուն գիւղաքաղաքներու։ ՚հպրոց ու մա՜ զայն կը կոչէ «Ն ա ւ ա ււ ա րզ եան դաշտ» ։

րա կան ապարանքը դ ուր թուրք պաշտօնեա յ մր տուռ ամ Անուրեք դ յարակից ազգային $ մշակութա­

մեր անուն երր գրեց աՀ ագին տոմարի մը մէֆ։ Այս յին ե լ մարմնակրթական կազմ ա կե ր պո ւթ իւննե - Հյաա ապրին ԱուրիոքԼիբանանի Հայերր դ ա -
նոնք արժանի են մեր բովանդակ քաջալերութեան
ձեւակերպութենէն վեբ^ գացինք իր ամառանոցը Ր"վ * յարգանք ու երախտագիտութիւն սլարտա - ե լ գուրգուրանքին
Ա– ՀԱԲԷԼԵԱՆ
մօաակայ գի՚֊ղի մը մէ^ դ կարծելով թէ փրր ՝~ Գրելով տեղացի արաբ բնակչոլթեան ։ Ու նախկին

կ ո լած ենք ։ մա Հ արոյր այգ վայրերուն մէջ՝ Հայկական կեան­

՛Բանի մը օր բարեկամներու մէջ , ապրեցանք , քը նոր աւիշ ստացած , կ՛եռա յ ա յմմ , յիշեցնելով

ճոխ շրջապատով Հ բայց այս բոլորը չՀանդստա — նախկին մեր Հայկական գաւառներու սրտապնդող ԳԱՂՈՒԹԻ ԳԱՂՈՒԹ

ցուցին մեզդ ընգՀակառակն սաստկացուցին մեր ոգեւորութիւնն ու Հայկական արժէքներու Հան -

Հոգեվարքը։ \/>ուաբգ եւ Ե՚֊գինէ կը պոռային գի - գէ՛զ ցոյց տուած բարձր ոգին ու Հայրենասիրու - «ՀՐԱՇԱԳՈՐԾ ԱՒԱԳ»Ւ մասին Երուսաղէմէն

Հերը) երբ անկողին կը մտնէինք։ Ե՛՜գիսէս Հաղիւ թիւնը : կր գրեն* ՀՀաբաթէ մը ի վեր Հոս կը գտնուի ան

եօթը տարեկան կար , բւ եւ այնպէս շատ բան Ներշնչման ի՛՛նչ անսպառ աղբիւր ֆրանսա - եւ մեծ Հետաքրքրութիւն ստեղծուած է իր Հո1–ր^Ր Հ

կր Հ աս կնար : բնակ Հայերուս Համար։ Ես կը կարծեմ թէ՝ որեւէ Բոլոր շրջանակներոլ մէջ օրուան խօսակցութեան

ճակատագրական յուլիս մ է կը եկաւ ու ան - մէկը նոյն եզրակացութեան պիտի յանգէր , եթէ մի ակ նիւթը Աւ ագն է եւ անո ր բո ւժ ա կ ան ո ւմը ։

ցալ : Ե՛– մեր ժոդոփոլրդին գէմ արձակուած մա– կարդար Աոլբիոյ ե լ Լիբանանի թերթերր։ Բուն Հա ք եւ օտար Հի ւան գներ , զանազան ցաւ ու ախ -

Հավճիռբ գործագրոււեցաւ : Մէկ շաբաթ այս տու­ Հայրենիքէն վերջ մեր երկրորդ Հայնոցն է ան : ահ րով տառապեալներ դ տկարներ դ Հաշմանդամ -

նը մնալէ վերջ դ վւ ա ս տա բանը Հ րամ ան ստացաւ Անոր իրա՛ւ Հա յոլթեանը կրնայ վստաՀիլ մեր ներ դ խուլեր ու Համրեր ամէն կողմէ կբ խուժեն

մեղ նռրէն կառավարութեան յանձնելու։ Մ՛եղ պի՛­ Հայրենիքը; Այս խրախուսիչ իրողութիւնը արդ - •Երուսաղէմ ու անՀամբեր կր սպասեն մեչ^. օրուան ։

տի Հոգային տորրանոցի մը մէջ ղո ր կառավաբու - եօք անո ր Համար, որ Հողը որուն վրտյ կ՚ապրին Աւագր ներկայիս ինքնամփոփ աղօթքի մէջ է ։ Ոչ

թիւն ր վեՀ անձնա բար րաց ա ձ֊ էր աքս՚որա՚զ հան անոնք՝ ուռճացավ– է Հա յո լ արիւնով, կամ մեր կր խօսի եւ ոչ ալ կը խնդայ։ Եթէ երբեք պետա­

ծնողներու զաւակներուն Համար։ նաՀատակնեբու ցիրուցան ոսկերոտիքբ կ՚առինքնէ կան արգելք չյարուցոլի դ նախ քան իր մեկնումըդ

Ոստիկան — զինո .որ մր մեղ տարաւ Հայկա - զիրենք , յիշեցնել տալով անցեալր ... Երուսազէմի մէջ ի գործ պիւհի գնէ իր բուժական՛

կան թափուր տուն մր մեծ շէնք մբ եւ մենք Առոյգ ու Հայրենասէր երիտասարդութիւն մր կարողութիւնները։ Անիկա յետոյ պիտի մեկնի Ա—

կարծեցինք թէ ծ\ո ւղակ մ ըն էդ մ եղ ղաղտնապէս Հասակ կր նետէ այնտեղ, Հովանաւորութեամբ Հ, մերիկա դ «Գինիի թագաւոր» Առաքելեանի Հրաւէ­

պիտի սպաննեն Հոս դ թէ մեր ալ վախճանը Հա - 3՛ Գաշնակցութեան Հզօր շունչին; Խմբուած֊ մար­ րով եւ անոր ծախքովդ բուժելու Համ ար անոր

ծս ա է ։ զական մեծ ու միակ կազմակերպութեան , Հ. Ա՝ . միակ մանչը որ կը տառապի խոբՀրդաւոր եւ ան­
Մի՛ վախնաք դ ըսաւ
>ո ստ իկան—զինո ւո րը դ Ը՛ Մ՛ի ՀԲարձրացիր , բարձրացուր» դրօշին տակ, բուժելի ախտէ մը • • .

այս ամբողջ շէնքբ պիտի լեցուի Հայրերով ։

Եւ շատ չանցած ո ս տ ի կան—զին ո ւ\ո րնե ր ր բե -

րին մօտ քառասուն Հայ աղջիկներ որոնք կ՛աղա - քերը փակ ե լո վ խա չա կնքե ց ։ « Ազօթենք ո ր չգա — պէյի Հետ, Հիւանդանոցի պաշտօն եան եր էն ոեւէ
արեւը
ղակէի\ն ջզաձգօ րէն , եւ \իրր աասնըՀ ինգ մ անչե ր ե են ։ Տոքթ • Մեթաքսաս կրնա լ փրկել զանոնք դ Թուրքի Հետ : կամա կո ր կին մ ըն էր : Եւ եըր մութը
, ինչ–
ինծի տարեկից ^ բոլորն ալ տխուր-տրտում եւ կրնայՄ անասթրր տանիլ ւԱստուած \ո զո րմիմեղի» ։ մարփցաւ Եորող Հրուանդանին ետին ե լ զայն։

չրթները կղպուած ։ կաթոլիկներու խումբ մ ըն էր Ո ՚ ֊ ր ի շ յուսատու լուր մը այն էր որ Ոէմղի Աամի կոխեց, նէնէ5ք անՀետացալ մեր տեսութենէն

այս ։ կաթոլիկները վայելած էին ֆրանսական եւ պէյի Հրամանով մեր երկու մեծ մայրիկնեբր փո - պէս ուրուական մը։ Այլեւս երբեք չտեսանք

դբիակւ յպւ պա շտ պան ո ւթ ի ւն ը խագրուած էին կառավարական Հիւանդան՛ոց մը ո– Մենք բանտարկեալներու կը նմանէինք եւ ի–

եւ սերտ կապեր ունէին 3)րանկներուն Հետ ։ վա­ բուն վերակացուն– էր ինք ։ Բայց մենք Հազիւ թէ րաւունք չունէինք դուրս ելլելու; Մ՛Ա ր միակ այ­

տերը ֆրանսերէն կր խօսէին իրենց տուներուն գիտէ ինք որ անոնք ալ մ աՀ ո ւան դատապարտուած ցելուներն էին ՒթթիՀատին տեղական վարիչները ,

մէջ եւ կը յուսային թէ աքս ո րէ աղատ պիտի ըլլան էին ե լ շատ չանցած պիտի մեռնէին թունաւոր - տաշուած - կոկուած , մաքուր սաստ լա լած Թուր՞՜

բայց չեղան ; ո ւած սէուրճէ ։ Ամէն պարագայի մէջդ ասիկա նր - քեր , շատերը փրուսիացած : Կր Համտեսէին մեր

՝Բանի մը օր վերջը ո տ ս ի կան ղինուորները ու­ ոլաղ վայրագ միջոց մ ըն էր զանոնք սպաննելու ; կերակուրը, կը Հարցնէին մեր որպիսութիւնը ,

րիշ խումբ մը կիներ եւ մանուկներ ըերին ե լ ու­ Գիաէ^ք ինչ պատաՀաձ֊ է քեռի Լեւոնի դ միշտ յօժ՜ար էին մեղի պէտք եղած բաները ճա -

րախացանք ան՛ոնց մէջ գտնելով Ազնիւ մօրաքոյ– Հարցուցի Ազնիւ մօրքուրին ։ Ամէնէն աւելի կը րելու։ Հրապուրիչ աղջիկներու Հետ կային քա­

ՐԸ) Վ՚իքթորիանդ Վարդանոյշը ե լ վառնիկ մօրեղ– տառապիմ անոր Համար՛. Զ ա յ ն ձերբակալեց՛ին եւ նի մը Հատ , վայելչօրէն Հ ագո ւած մատմուսւգէլ -

րօր փոքր տղաքները Միքայէէ ե լ Սիմոն եւ տա^– կարծեմ աքս\որեցին ծովու ճամբով ։ Ա՛՛Հ դ սիրելի–՛ ներ կը վարուէին իբրեւ կնամեծար քավալիէ -

սը տարեկան աղջփկը Զեփիւռ։ Ազնիւ մօրքուբր ներս դ չեմ գիտեր որը աւելի ողբամ դ մեռա9ծը թէ ներ։ Օր մ ր իրենց սիրական աղջիկներէն մէկր

ըսաւ թէ Հայր՛ի կը եւ մ այրիկը աքս ո րո ւած չեն եւ. ողջը : կարի մեքենայ մը ուզեց։ Անմիջապէս բեռնակիր­

պաՀուած կբ մնան մեր տունին մէջ^ զոր Թուրքե­ ❁ ներ բերին տասը - տասներկու կարի մեքենաներ

րը կերպով մր անտեսած են դ թերեւս անւոր Համար Ւրիկնամոլտին տեսանք ոբ Հօբենական մեծ եւ կերպասի Հայկական վաճառատան մը պարոլ -

որ յունական փողոց մը կ՚ապրէինք դ երբ Ցուլիս մայրիկը նստած է պատոլՀանի մը առջեւ , երրորդ նակութիւնը։ Աղջիկները գործի ձեռնարկեցին ան­

1 փ առա ո լհ ո ս տ ի կ ան - զին ո ւձո րնե ր դ ոստիկ աննե ր յարկր Հիւանդանոցին ՛որ մեր լրբանոցին մոտիկն ձեռոցներ եւ Հագուստներ կաբելով բոլորիս Հա -

եւ Հէ^թ֊էներ դ առաջնորդութեամբ ՒթթիՀատի ան­ է ր ։ Մէկէն պոռացի ՆԷնԷ, նէնէ , ե լ շարժեցի մար։ Ես նոր տափատ ստացայ; Ւմ Հագածս ար–

գամն ե ր ո լ դ բո լո ր Հա յեր ը գուբս քշած էին իրենց ֆէսս , բայց ան չլսեց : ՒՀնչ բանի մասին կը մտա– գէն պատռտած էր պարտէզին ծառերն ի վե ր

տ՛ուներէն եւ ճամբայ Հանած գէ՛զէ Միջագետք ; ձ՜էր , կը Հարցնէինք զարմանքով։ Զէր շարէ/֊եր , բարձրացած ատեն : (Նոր տափատ մը Հազիւ մէկ

Մ ենք միակ Հայ ընտանիքն էինք մեր փողոցին այլ նստած Էր Հոն իբրեւ թէ մեր սիրելի նէէնէն շաբաթ դիմացաւ) : Անկարելի էր Հաւատալ թէ

մէջ դ փ"կ մ իւս բ ո յ ո ր ը 8 ո յներ էին : չըլլար, այլ ուրուական մը։ Նստած կը գիտէր այս մաըդիկը, այնքան ազնուաբարոյ ե լ քազա -

- Բայց եթէ Թուրքերը իմանան որ պաՀուա^ծ ամրան արեւուն մայրամուտը, իբրեւ լոձին, ան - քավար , այսքան բարեացակամ երեւոյթով, մեր

են դ Հառաչեց ՛Լ/ո լար գ ։ ճար բողոք մը մարդկութեան եւ Աստծու դէմ։ ցեղին գաՀիճներն էին ;

Աղնիլ մօրքուբր խոր շունչ մը քաշեց եւ աչ -» ՎսաաՀ էինք թէ կր մերՀէր խօսիլ Րէմզի Աամի (1) ԼԵՒՈՆ Զ՛ ՍԻՒՐՄԻԼԵԱՆ

Fonds A.R.A.M