Page 154 - ARM_19-1946_04

ԱՀԱ ՁԵԶԻ ՀԱՒԱՏԱ-ԲՆՆԻՋ1ԵՐ Նախ առնենք սա ԱՍսբաւլձալի բառբ Որ այս - ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐՐՂՆԵՐՈԻ
ԵՐԿՐՈՐԳ ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐԸ
՛իժ րախա արաբ մի քիւն գարուն չենք ապրիր* ա– քան առաձգական է, որ կրնայ ամէն ձեռքի մէքեբ–

կարիլ ու փրթիլ ։ «Անբաղձալին» եթէ զաղափար -

ներու անկիւնէն առնենք, կրնանք ըսե, թէ նախ

պա թէ ոչ^ Հա լա տ ա քւԽ ա կան Ատեանը կարեւոր Վարչութեան բոլոր անգամ՛ները իրարու, մէք ան -

պաշտօններու պիաի կոԼ\էր Հա/ Գրողներու Ընկե­ բաղձա լի են Լայս մասին նախագաՀբ արդէն խոս­ (ք*. եւ. վերջին մաս)
անդամնե բ բ , իրենց
րութեան արգի վարչութեան տովանած է իր մէկ բարեկամ ին մտերմաբար՛) եւ
Համար ՚.
ցուցադրած մտայնութեան յետոյ բոլոր մարդիկ իրարու անբաղձալի են առա­ Լուրք ւանգիմ անութ եան արժանացաւ նաեւ,

Բարեբախտաբար , խոբՀբգային վարչութեան ւ ե լ կամ նուազ : Հա յ Գբ ո ղնե ր ու Ըն կե ր ո ւթ ի ւն ր դրական քննա դա տ ո ւթ ի ւն բ : Համ ագո ւմ արբ նկա -
տեց՛ որ , մեր քննադատներ բ բա ւա ր ա ր չափով չեն
տակ ալ չենք, քանի որ, ոելէ ողջամիտ կոմիսար, ւ ն կա իս ոչ ֊֊ քաղաքական , պար զ աբՀեստակցւ
չի ^.Ր^աՐ^ Ի՜ ՝ վրաղի բ՝ սովետական գրականութեան խնդիրնե­
տեսնելով նոյն վարչութեան անդամ Լերուն անմիտ կան կազմակերպութիւն մբ ըէէաէով
կամ կուսակցա - րով, որ բանասիրութեան մարսին մէք գիտա-Հե–
եո֊անգբ, առնոլազն պիտի ապտակէր զանոնք եթէ բ ա ւա սու թ ի ւ ՛յ չոլն ի քաղաքական
իր ա աղօտ ական միաքբ զբաղեր է բաց ադա պէս ն֊ախա ,
շն/տրՀազռւրկ աչ Հյ&էր % կան ակնոցով ո լ կշիռով դիտելու ու կշռելու ^Ուրեմն սովետական Հայ գրականութեան ո լսում՛ն աս ի բ ո ւ

Օշականի պէս բազմավաստակ եւ ա րգիւնա - անգամներուն՝ ո եւէ գաղափար ական ելո յթը ու թեամբ , իսկ սովետական գրականութեան Հարցե­

շատ աշխատաւորի մբ յոբելեանբ տօնել կբ պատ - արդի Վաբչութիւնբ դիտակից փոքրոգութեամբ գրեթէ մ ոռա–
խա ր դա խ ո լ թ ե ա մ բ կբ մ եկն է ա յ դ բառբ ո ր կբ վե­ րս լ դի տա կան ուսումնասիրութիւնը
կանէր Հայ գրողներու ընկերութեան։ Նախորդ անբա­ ցոլթեան տրուած էէ Գրական մամուլի տ ե ս ա կան -

վա ր չո ւթ ի ւն բ նախաձեռնելով կազմ ա ծ էր յո բելե– րաբեր ի պարզապէս քրէական կամ օրէնքով քննադատական բաժիններուն մէք տպա դրուած են

էական մարմին մբ զոր Հաղորդած Էբ րնգՀ * մողո­ րո լ նկատուած արարքնեբու % մեծ մասամբ մակերեսային դբախօսութիւններ,

վին իբ տեղեկագրին մէք, եւ մողովբ զայն առանց (Հետոյ , իրաւունք չունի գա յն Հ րապա բակեէու
առանց բնղՀ * մողովի բնդՀ *
գիտողութեան ընդունած Րէէաէով » Լռելեայն իւ­ կար&իքին * Նո/"իսկ ան.ք տարակուսանք միայն 1լ )՚ացնեն դրող^՛նե­

րացուցած Կ*ԸԼԼաՐ եւ կը փոխանցէր նոր վա ր չո լ - մողովի որոշում ր Հրատարակելու արտօնութիւն րու մօտ եւ ընդունակ չեն որեւէ բան սորվեցնե­

թեան ի գորհագբռւթիւն : չկայ է Նախորդ կանոնագրին ^Էք Գռմ ^*ոՈՂ լու։ Առանձին գործերու բազմակողմանի վերլուծ­

Նոր վաբչութիւնբ ամիսներ քաշքշեց դործբ , ար տօն ո ւթիւնբ նոր կանոնադրի վիճաբան ութ եան ման եւ գնաՀատմա՛ն Հետ միասին մեր քնյսդատ–

ինքնագովական թէ յա սեղան մը սարքեց <ու,ր ակ ատեն քնքուեցաւ իրր անպատեՀ : ներլ պէտք է զբաղին նաեւ առանձին գրողներռլ

նարկութիւն իսկ չրրալ֊ ա յ գ մասին (զարմանալի Ուրեմն Հ ոս ալ գետնամած Հաճոյակատաբու - ե լ ստեղծագործութեան ամբողջական •ոլսումնա -
ւած դրականոլ -
է ոբ ներկաներէն ոչ ոք ալ Հարց չռլգգեց) , բերա - թեն. Է կամ անձն ական ատ ե լութ իւննեբ Է տա ր ո սիրութեան Հարցերով, սովետահայ
-. զարգացման
նա էլ ի Հարցումներու ❁խո ւս ա փ ե ց ա ւ պա տ ա ս խան ե ֊ նո յն իսկ կանոնագրի տրամ ագր ո ւթեան ց ոտնաՀա թեան արմատական Հարցերւ սնո ր

լէ 1 իսկ երբ «Տառաքդ շեշտակի գրաւ Հարցք բո է մ : առանձին Հ^էաաա^ներոլ ուսո ւմն աս ի բո ւթեան Հար­

վախցաւ Հրապարակ իջնելէ, եւ իր յանդգնութեան Ապասելով որ Գրողներու ԸնդՀ • մողովբ իր ո– ցերով : Գրական քննադատութիւն բ պա րաաւո ր է

այնքան խուճապա յին գո յն մբ տուաւ որ ,՛էք՛ի շատ բ ո շո ւմ բ տայ, մենք գոՀանանք Հանրութեան ներ ֊ Հ ե տեւի լ սովետ աՀա յ դրականութեան զար դաց մ ան

չափաւոր , նո յնիսկ թո յլ եւ բարեացակամ վե ր քա­ կա յացնելով թէ որոինք են մեր ա յսօրուա յ ա յ գ բնդՀանուր ընթացքին, վեր Հանել այդ ընթացքի

ւոր ո լթե ամբ մէկ քննա գա տա կան բ առիթ բռնելով ինքնակոչ Հաւատաքննիչնեբբ * մէք ա րժէքաւո բ ը , նորը , խրախուսելին , միաժա­

գուբս թափեց իբ շարաւբ, ոչ թէ գործին՝ ՝այէ ան– ԱՀաւասիկ իրենց ցանկը* • Պ՛ Պ՛ Հրաչ Զսյք՚֊ մանակ բաց՛ատրել այն թերութիւննեբն ու սխալն՛ե՛­

ձին դէմ : դար եան , Հրաչ Աարգիսեան , Լեւոն Զորմիսեան, րը , ո բոնք գրականութեան զարդացմ ան ա ր դե լք

Ծ ՚ Միսաքեանր կախակայելով , այգ Վարչու- Հս-յկ Պէրաէրեան , Զ • Որըունի , Պ՛ Զ" ՚րոյ եա ն ե՜ւ 1չ ըլլան %Ի զուր չէ , որ կորքի կը պաՀանքէր քննա­
Տիկին Աթմաճեաս :
թիւնր ոչ միայն մտքի աղքատութեան ու ոգիի դատներէն , ո րպէ սգի անոնք Հանդէս ղան ս ո վ ե -

պզտիկութե ան Օ բթեակ մ բ կբ ցոլցագբէ ա յլ նաեւ այտա րա բութ իւն բ ս տ ո ր ա գբ ո ւած ք,՝Խ/ալով , ւոական դրականութեան տարեկան տես՚ութիւննե–

ան գի ա ա կց ո ւթ ի ւն տար բտկան օ բին՛ա կան ո ւթ եան - այդ այ քաքասբտուքժեան նմոյշ մբ ™ բոլորն աք րով Հ Գրական քննադատութիւնը որ կոչուած է ս ո .

ու կանոնագրին տրամ ագրո ւթեանց բռն ա բա րո ւմ : պատասխանատու կբ Համա ր ենք այս ո րքան վաք .. վետական դրականութեան «իգէո լոդիական՝^ ղե -

ԱՀա՛ թէ ինչու , բոգի նոյնքան սնափառ արարքին : կավ արութեան Հ-գօբ միքոցներէն մէկը դառնալ, իր
Օշականի յո բո լեանբ
խանգարել կբ ն շան ա կէ առքեւ դրուած Հարցերը կարող է յա քո դո ւթեամբ

գբա կան պատկառելի վաստակի մ բ առքեւ կուրա­ X լուծել , եթէ մ շտապէս ղեկավա բուի մեր մեծ ա–

նա լ կուսակցական/ գձուձ Հաշփլներէ կամ անձնա ֊ Հիմա , ո րպէս զի նո յն վ ա ր չո ւթի ւհ բ Հ ետեւո ֊ ռաքնորգնեբ՝ Լենինի եւ Աթա լին ի մշակած գաղա­

կան զգտցրլմներէ խթանուած : Անկախ ու առողք զական Րէէա յ իր րլ թացքիս մ էք , կբ խնդրեմ որ փարախօս–՛ո ւթե ամ՛բէ կանխակալ կարծիքներէ զերծ,

միտք մբ չ ի կրնար Հանգոլրմել նման ուրացումի զիս ալ բանագրէ , ու կախակայէ - ամէն մէկ խմբակային , անձնական ու մտերմական

մբ% Օշակս՚ն նշանաւոր է իբր ^^սյր/^ոԳ^> ասիկա Բ-այց սպասեցէք, գիս կան խո զներ բ կան։ նկատումներէ վեր , Մաբքս-Լենինեան առաքադէմ

իբ տկար կամ անարժէք կողմբ կրնայ Համարուիք Ի^նչ պիտի ըսէ իր նախագաՀ ի մասին որ ան - տեսութեան եւ կեանքի խոր ու բա՚զմ ա կողմ անի

բայց զալն խաբոյկի յ/բաւ բարձրացնել իք * Հա ֊ ցած շաբթու Դաշնակցական Հաւաքոյթի մբ մաս - Հասկացողութեան վրայ Հիմնուած քննադաաու -

յասաանի գբաւլէտնե րուն Հ աւնած ԷՐԼԼա էոլս Հա - նակցելով Դաշնակցական ոգիով ճառ մ բ խօսած է : թիւն բ , ս կղբուն քա յին «պարտիականդ Լ կուս ա կցա­

մար , կա ր ճամ տ ո լթե ան մ իա ցած փոքրոգութիւն Ի^նչ պիտի բսէ իր երկու անգայթներուն ոբ Հա­ կան) քննադատս ւթիւնբ միայն կարող է լուրք ազ­

մբ չէռ , երբ անգին տարիներու գրական վաստակն կառակ 0 շա կան ի մ աս ին տրուած խեցեվճի ո ե ն , դեց ո ւթ իւն գործել, սովետական դրականութեան

ու տառապագին արաագլայթբ կալ որ կբ շարաւ ^ էւացած եւ ք ո բե լեն ա կան յանձնախումբին յա յան ած բնչթացքին վրայ ; <Մի այն այգ քննադատութիւնը

նակո լի գեռ ; են թէ «իրենց բո լո ր կաբելի մ իք*> ցնե բով պիաի կարող է վճռական պայքար մղել կեղծ իքի Հւ «շաբ­

Ուրեմն մարգ իրաւունք չունիմ Հա յասաանի աշխատ ին ա յ դ յ ո բե լե ան ին յա քո դո ւթե ան » % լոնիդ գէմ, «ֆորմալիզմիդ եւ ինքնանպատակ «է՛ս­

գրականութեան մ ասին քնն ա գա տ ա կան խօսք ար - թետիզմ իդ դէմ, գաղափարազուրկ եւ անարուեստ

տասանելու։ Երբէ^ն ի վեր կարծիքի ու քննական ՛՛աւ/ւհա ռա .՚ւ՚ձն քո % գործերու դէմ, «ապոլիտիզմիդ, «դե կա դեն ա ական-
8ԱԿՌԲ ՏԻՐ -
ազատո ւթիւնբ ֆաշական շղթան եր ու տակ է առ - ՑԱԿՈԲԵԱՆ սնկում տ յինդ տրամ ա դր ո ւթի ւնն եբո ւ , յոռետե
ասս ո ւ–
նուած : Երբէ^ն ի վեր բառարանէն ս րբո ւած է
թեան եւ պատմական անցեաԱԼ «իդեալականացնե­

գբագատոլթիլն բառբ ու ոՌր օրէնքով խցարդելու– ՑՈՒնԱՍՏԱՆԻ ՆՈՐ ՏԱԳՆԱՊԸ լուդ դէմ :

թեան կբ գատապարտուի գբագատ մ բ,,ըլլայ իսկ Համս սրբ գիւ տուաւ ՝ՈՐ<> Հ ա քաստանի
Ա՛ո վետական
ան պարսաւագիր մբ : Փա բիզի տա0 կր կ՚ապրինք գրողներու միութեան նախագաՀու -

թէ վրան ւ Տունասաանի ելեւմտական եւ տնտեսական վի­ թիւնբ, գրողներու գրական ֊ ստեղծագործական

Այղ պաբոններբ \որ խոբՀբգային իշխանոլ - ճակը խան՛գարուած է այս օրերս՛ էթախքեբբ իբ ե– աշխատանքները ղեկավարելու եւ անանց Մ արքս -

թե անց Հաճ ելի բլլա լո լ սն ա փ՛ա ռո ւթեամբ ա լ ս քան կամուտին կրկինն են՛. Աարիլի ելմտական տարե ֊ էէնինեան դաստիարակութեան Հարցերով բաւա -

գետնա մ ած կեղծաւոր ո ւթեան ու կեղծարար ու շբքանէն ի վեր եկամուտներ բ սպասուած ղում արբ կանաչափ չէ զբաղած %

թեան կբ գիմ են , չեռն տեսներ խո րՀ բգային թեր - չեն տուած ,իսկ ծախքեր բնա խատ ե ս ո ւածէն աւելի՛.

թերբ եւ Հայաստանի գրողներու ընկերութեան Նոր թգթադրամնեբոլ շբ քա բե բութ իւն՛բ շատ Համ * կեդր * կոմիտէի պատմական որոշում­
չեն
Համ ա բատ ո լութ իւննե ր բ ուր գրողներ զիրար կբ Հաւանական կը Համարուի եւ մասնագէտներ ներէն եւ բնկեր (իտանովի զեկուցումներէն վերք ,

յօշոտեն իբր գաղափարական քննագատո ւթ իւն , գիտեր ինչպէս ատոր առաքքն առնել ւ այժմ ամէ՛ն մէկուն Համար պարզ է, որ մեզ մօտ,

անվախ ու Համարձակ , մինչ ազատ Փարիզի ազատ Կորովի քանք կբ թափուի պաՀելու Համար սովետական երկրին մէք գրականութիւնը եւ* ար -

իմուզթերուն վրայ մարդիկ քարիւղ կբ թափեն վա­ տրախմիին աբմէքբ ոբ փետրուարէն ի վեր կայուն ուեստբ մասնաւոր, բնտանեկան կամ անձնական

ռելու Համար Հեղինակ մբ որ Համարձակած էր ա– էր, մեծ մասով շնորՀիւ Ան գլի ո յ ելեւմտական օ֊ գործ չէ , ա յլ ժոզովուրգի Հարազատ գործբ , որ
գբա -
նաիսորժ իսօսք մր արձակելու խոբՀրգաՀայ մանդա կո ւթեան ; Եթէ նոր թղթադրամ տպուի, սովետական դրա կան ո ւթ ի ւն բ էլ ապրի եւ պիտի

կան ութեան մասին : ծանր Հետեւանքներ պիտի ուն ենա յ , մասնաւորա­ ապրի ժողովուրդի շաՀերով, Հայրենիքի շաՀերովւ

Մենք երբեք զայրացա ծ ենք երբ խոբՀբգային բար խեղճ դասակարգին Համաբ , ,որ պատերազմի «Սովետական գրականութեան , աշխարՀիս ա մ են ա -

ԳՍՈԴ)*^* ՍէԼ մերգրական ութիւն բ պա ր սաւածուա րՀ ա– մ ի քո ցին շատ նեղութիւններ կրեց ւ յ ա էւաքա դէմ դրակ ան ո լ թե ան ո ւժն այն է , որ րս -

մարՀած են ՚ – եւ մինչեւ այսօր ~– իրր պուրժոլա– քաղաքային պաշտօնէութեան վի&ակը բաբե - ուած է Համ * կեգր • կոմիտէի 0 գո սա ո ս \^քի որոշ­

կան ուլորմհ լի մ աա յնութեան արատ յա յտութիւն %. կարգելու գլխաւոր դմուարութիւհն այն է, որ ա– ման մէք , որ նա կբ Հանդիսանա յ այնպիսի գբա–

Եթէ մեր Գրողներու Ընկերութեան արգի վ ա բ չո է - նոնց ամսականներու յաւելման պարագային , ամ - կանութիւն մը, որ չունի եւ չ ի կարոդ ունենալ այլ

թեան գծած օրէնքին Հ ետեւինք , պէտք է միանգամ ք*ոու\ ^Բհ-եՍ՚եԼ օրավարձքերու յաւելում պիտի պա– չաՀեբ , Քաս ՚^՜ոԳՈէԼո՚ԼՐԳԷ Ը ,պետութեան շաՀբ :

•րնգ միշտ ւիակենք մեր գռներն ու ա՛չքեր բ անոնց Հանքէ , որուն Հետեւանքով ապրանքներու դիներ բ Ա ս վետ ական գրականութեան պ ա ր տ ա կան ու -

արտագրութեան գէմ եւ պօյքոթ Հռչակել՛. Ի՛նչ դարձեալ պիտի ա՛ւելնան , ինչ ոբ պիտի նպաստէ թիւնն Է օգնել պետութեան՝ ճիշդ դաստ ի աբակելու

անմ տո ւթ քււս Հ թղթադրամ իգ շբ քա բե բո ւթեան յաւ ե լմ ան % եր ի տաս արգո ւթի ւնը , պատասխանել անոր պա -

Գոնէ թող Հարցնէին Հայաստանէն նոր դար - Տունասաանի ներկայ քաղաքականութիւնն է, Հանիներուն , դաստիարակել նոր , կայտառ սե ^

^"Ղ. 1՚Րե՚"Ց 1 ՚ ՚ հ հ ^ Բ ո ^ Որ բունի ի թէ Հայաստան ի ուրեմն յ ապրանք ճարել երկրին Համար եւ պաՀել բունդ , որ կբ Հաւատայ իր գործին, խոչընդոտնե­

մէք գրագատական ազատութիւն կա0յ թէ ոչ* քրն– օրավարձքերու ներկայ չափր։ րէն չ ի վախնար , պատրաստ է յաղթաՀարել ամէն

նագատներբ կբ բանադրոլին ու կր պատմուիլն թէ Անգլիան Տլօդնէ իբ զինակցին % (Հունաստան մէկ խոչբնդոտիդ :

ոչ՛. Ինչ որ մենք «քննադատութիւն» կբ կոչենք ա– վերքերս 500.000 սթեր լինի Հողագործական մ եքե– Համ* կեգր* կոմիտէի պատմական որոշումնե­
իւդ այս է
նոնք կ՚անուանեն ինքնաքննադաաութ նաներ եւ Հանդեբձեդէն զձեած էր Լոնտոնի մէք ու­ րէն եւ բնկեր (իաանովի զեկուցումէն յ\ետոյ, այժմ

մ իա յ% տար բեր ւ ւթիւնբ նեցած վարկերուն փոխարէն։ Անգլ* կառավարու­ ամէն մէկ գրողի Համար պարզ է, որ սովետական
Գանք կանոնականին
* թիւնը իբրեւ նուէ ր արձանագրեց ա յս գնումն երբ : զ՛րո զն երր կանգնած են կրակի առաքին գծին վրայ տ՝

Հայ գրողներու կանոնագրին գհած առաքին Տնտես ա կան վե ր ելքի յո յ ս բ կա խո ւմ ՛ուն ի Հ ա– Այգ պատճառով ալ ս ո վետ ա կան գբ ո զ բ պարտաւոր

նպատակն է «սատայւհյ եհսյ գրականութեան»։ ղո րդակց ո ւթե անց արագ բարելաւումէն ; է ընթանալ ժոզովուրգի առա քաւոր շարքերուն

Միսչ ս՚րգէ Վաբչութիւնբ այս սատարել բառբ կբ Ծովային փ ո խագրութիւն բ զգալապէս կբ զար­ մէք, Ժողովուրդին ցո յց տալով անոր զարգացման

յեաաշրքէ ու կբ գործէ ձախողելու Համար գրական՛ գանա յ , աւելի պիտի լաւանա յ , եթէ վ եր ա բա ց ո լի ուղին՛, «քիողովուբգբր պետոլթիւնբ , «պարտիան »

վաստակաւորի մբ ընծայուելիք պարզ յարգանքն կորն թո՛ս ի քրաԱսքը որ քանդուած է Գերմաններու կյուղեն ։ որ գրական ութիւնբ ոչ թէ Հեռանայ ար -

ԻՎ • ՚ կողմէ։ Բայց անՀրամեշտ դրամբ կբ պակսի ւ Գա­ ղի ական ութ են էն , այյ գրականութիւն բ «ակտիվո­

կանոնադրին \\րգ յօգոլած-ր կ ըսէ թէ Հայն լով երկաթուղիներուն, յոյն բանուորները լաւ րեն Ներխուժիդ սովետական կեանքի ամէն կողմե–

անդամը որ՛՛՛ իր ոեւէ արարքով կը դառնայ ան. գործ կբ կատարեն : Աթէնքի մասամբ նոբոգուած րուն մէք։ Համայնավարները բարձր կբ գնաՀատեն

րաոձափ, կը կորսնցնէ աււժամապէս իր իբ երկաթուղին , որ մեծ մասով Պելոպոնէսի Հետ կբ գրականութիւնը*, բացորոշ կը տեսնեն անոր պատ–,

՛աւո ւն- Հաղորդակցի , քանի մբ շաբաթէն բոլորովին պիտի մական մեծ Հ.միսիանդ եւ դերը, ժողովուրդի բա -

ՔԸ : Իր պարագան կբ ներկայացուի րնգՀ * մողովին րացուի : Մի*–Ա գլխաւոր գիծը Աթէնք - Աելանիկ , բո յա կան միասնութեան ամրապնդումի եւ ան ւ ր

(տես նաեւ յոգ * 19 ղ • ) որ իրաւասու է վճռելու իր կրնայ վե ր ա բա ց՛ո ւի լ երկու տարի էն տ Համախմբման եւ դաստիարակման գործին մէԼ ։

արա աքս ո ւ մ՝ ր ձա յնեբոլ 2 ) 3 " ՚ Հ 1> :

Fonds A.R.A.M