Page 303 - \ARM_19-1946_03

8 Ա Ռ Ա4

Լ Ա ՊՏ եՐԸ ՊՈԻՏ՚Մ ԾԻԾԱՂ Այսօր , .Աորպոնի սրաՀները ամէն Հայու տրա­
մադրելի։ են ; Զայն կուտան Հոն Հայ երդերն՛ ու

Երր գիշերը գար այցի երթալու, խօ"ՔԲ մեր երեւելեացյարգատօներոլ առթիւ %
«Լապտերը վ ա ո է ՚ » , կ՚ըսէր եայրըս ինձ,
(Ա՜ճ, այգ օրերուն բերկրանքըս անբիծ) , Կաբեւար Հիամառրւոլթիւն կուտանք գեղարուֆսաից վարժա­
Ու կարծես վերէն գար կայ ծ մը աղու ,
րանին կամ բժշկական ֆԱՅյկՈէնլւդէաի առքեւ., Հա­
•պաարճյգը ու հոգիս տըղու • • • :
- . . «Յառաքդի պատ ւ ո յ ամ պիոն ի բևաԱիչնխրէն գուստի կերպաս ըքւարիլու. կամ ձէթասլտրւղ^, սալ–
Ափիս մէջ բանտած անւոլբը անոր,
–•՚-Աասկան ճեո՜ք-իԱ պէս ջերմութեամբ եռուն, Սօսի , անցաի օր, իբրեւ «ցաւալի երեւոյթ մը » ՚մ՚Ա-ցու տերեւ, թ է լ գաաայւիՓ գնելու Հայ նպար՛" -

•Կը վազէի դուրս՝ դիտել շուքերուն , կ "ղբեըգէբ , ԼՀ"ելով թէճ Հիմա Համալս ա բանա - վաճառէն * » .
՝ Պատէ պէստ հս1պնՖպ ՛փախուստը մոլոր,
կաններ չունինք Եվրոպայի վարժոցներ ուն մէք : «Գեանոց ԸնկեբակոութեաԱ՜ֆ սրաՀներրթ-ն մէք
Ու կ՚ԸԱայի հիւր աստղհրուն բոլոր • • • :
Հ^ֆքեբախաաբար պարապ են դասարանները » ; Ես կը Հանդիպինք Մ խմբիս գի^ղացի Մ րաօյֆն , Զամ -

"քիքոի^ըսէի՝ «բարեբախտաբար^ ; քէօյթի Մ՚ելիաոս Աւմւււ-ին կամ Աըմպլենց ման -

Համալսարանական կրթութիւնն : Աւելորդ ժա­ չուն՝ կ իւրեղին ;

մ՛ ավյսճառութ իւն : Հի՜մա, թաղական, Հոգաբարձու, ազգ՛ային
.Համար
Երբ մեր երկիրն էինք, օ* , ի՛նչ մեծ՛ արժանիք դէմք կամ Բարեգործ՜ականի տիար ՐէէաԼոլ–

Հոգիիս վերեւ բաղեղի նըման , , ԷՐ Գ1՚Բ ~ Գ1՚ո$ մարգ բլլալըՀ Աանկ գիւղին - պէտք չունինք գիր - գրող իմանալու Հ Լիքը քասկ՝
Կ՚սպեզնսւր աննաո դիւթանքը մութին ,
Ը սպիտակ ուղին, սըրտէս՝ ծիրկաթին, քաղաքին դպրատոլնէն գլուիս ցոյց տուողը՝ թա — արժանիք է հիմակ:

զական կամ Հոգաբարձու կ՝ընտրէի% : Եթէ ունիս փող եւ եթէ կրնաս , սանկ քիչ

Կ՚օբօրոլէր արբշիռ բոյ ր է ն գիշերուան ,* *՝ՈԼ"ՐԼ\ ) ԳԲՀռՑ ՜ մարդուն կը դիմէին /"ելք սխալով նամակ մը տողել կամ ստորադրել, առաք

Լապտերս ալ ծաղկած զերթ լոյսի խարան • • • : զ ն ե լ ո ւ ։ Տէբտէրին չգիտցած՜ը ան գիտէր : Եւ օր մը անցիր , զի քո են ադգա յին բո լո ր պատիւներ ը X

ինքն ալ Տէր Ոնոփրիոս մը կը դառնար ; Եր քան ի՛ կ Անմիքապէս վիզէդ կը կախեն «պատւՈյ նաիագա–

թոլբվառի պէս զայն շարժելով չարս դին, ժամ տնակներ I հոՆթ-եաւքբ եւ հռվանաւււրււՆթեաւքս ազգային ծա -
Խաւարէն անվախ կ ՚ ե ր թ ա յ ի յաււաջ ,
Ոգիներ կարծես անձայն, անհառաչ , Եթէ քանի մը գիրք ալ՝ելի մաշեցնէիր , Ա տամ– նօթ– դէմք երէն Տիար կււսկռսւեանի»ն :
Փողոցէ փողոց կսսւչսւծ– մեր ե ր թ ի ն / կարդա­
Կ^Րլւային հաղորդ մեր խօսք, ու խինդին. • • : պուլէւն եկած՜ ԷԲագիբՐ առանց կակազելու « Վա՛յ մեղ» վա՛յ մեղ» , պիտի աւաղէր անճա­
խոստացող
• Տ՚ռւնեբէն հ ո ս հոն, նբրագներ առկայծ , յիր եւ բացատրէիր , իբրեւ֊ ապագայ քեզ,ու.– րակ բարոյագէտը ;
Ինձ կը թուէին կոյսեր մոլորուն,
Պարիկ նեբու պէս՝ ծըփուն վարսերուն տղայ–,Պոլսոյ մենծ՝ գարոսները կը ղրկէին իսկ ես կ՛ըսեմ\ նախընտրելի է , օրական
Շոյանքը քըն՚քուշ հովերուն տուած,
Հ ելքով մը շուրջը կ՚իյնային յանկարծ • • • : սռւմ - գիտութիւն խմ ելու Համար : քանի մը մուրճ զարնելով , մարգոց ոտքեր ուն Հա­

էս կը կարծէի թ է քայլերուս տակ , Հոն խոշոր վաճառականի մը մօա իբրեւ դրա– մար պատսպարաններ շինեք կամ մուկի աչքի մե­
Վարդեր կը տեղան երկինքին ծոցէն,
Ու լապտերիս յորդ շողերուն բոցէն, գիր «մարգ^ կ*ԲԼԼայէ՛է1 ՚ ^ամ եթէ , բախտը թեւերը ծ՜ութիւնով զմրուխտ մը ծ՜ա խելով, ամ բողք տարե­
Աղբեւրը թաղիս ժայթ–քավն իբ յըստակ ,
կը ծորէր ոսկի վըտակ աո վըտակ . . . • բացած՜ վրադ թառեսծ՜ ր լ լա բ եւ դուն Փարիզի մայ­ կան ծ՜ախքդ գրպանել քան թէ, քանի մը փրոֆէ ~~

Շարժում մը ձեռքիս ու ծիրերուն մէջ թերը կոէ՚ելով Համալսարան աւարտէիր , Պ՛՛ոլիս սէ օր ի ստորագրութիւնով նա խ շս լած՛՝ Համ ալսա -
Անմեղ հրնուանքին՝ սիրտըս էը հեւաբ ,
Հ ո ծ ըստուերներու զըբկումը խելաո. , վերադարձիդ «մեծ^այարգ^ ու «տաղանդաւորէ բանի վկայականի ետեւէ վազելով ապրուստ ի եւ
Կ՚եռար գիրկէ գիրկ կայթերով անվերջ ,
Կ՚ըսէի , ա՛յս է հրադբ անշէջ • . . : : տիտղոսներ,ով կ՚աւետէին : ՚ք՚երա յի թ աղա կ անս լ - « ազգայ ին գէմք» ԲէէաԼո լ *ղ ատ իլէն ղր կո լիլ :

Յետոյ դաոնալով այցէն դէպի տուն, թեան ատենապետ , քաղաքականի կամ Ազգ* ժո­ Եթէ ազգ մը իր Համալսարանականներով կը

ղովի անդամ , Ա * Փրկչեան Հի ւանդան ո ց ի տնօրէն վւրկուի , փառք Հօրն Երկնաւորի , առատ է Հունձ­

կամ բժշկապետի աթոռներն ալ գր կա լ՛ա ց քեղի կը քը մանաւանդ Հայաստանի մէք, ուր ւիւսկւ11֊ւաէւՈ.–

սպասէ ին ; Ազնուական , այսինքն Հարուստ գեր - ները անընդՀատ կ՚արաադրեն անկէ երկու սեռով :

դաստան ի Հարսնցոլ մըն ալ քեզ յՍ^ւրսլԱւն. ; Հոն , մեր Հայրենիքին մէք^ ընտանիք գլուխ, մէկ

Եր քանի՛ կ օրեր , անցան ու գնացին , է լ չեն ինսւէլիգենա բաժին կրնայ իյնալ կարծեմ X
դառնալու • « •
Աօտիկ ապագային , Հայոց ազգին մէք, Հա -

՛Լքեր կայիս , Փարիզի Համալսարանական թա - սարակ ժողովուրդի սով կբ նա իւ ատ ես ուի :

զամ ասի մայթերը չափելը, շատ Հասարակ բան էէ Եթէ կ՝ոսղենք օ դա ակար բլլալ մեր Հայ բեն ի–

^՝յԳ է^աՂ.Է "V & ար անն եր ը մէկ մէկ Հ ամա լսարան քին , ապա տուրեմն , օր առաք ձեռնարկենք պատ -

են մեզի Համար : Մեր գրական - գեդարուեստա - րաստելու ոչ թէ Համալսարանականներ , այյ պարդ

կան վէճեբր Հոն տեղուանքը կը լուծո Լին՝ գաւաթ եւ Հասարակ քաղաքացիներ Հա լաստանի Համ ար :

մը գարե քուրի մ իքն ո ր դո ւթեամ բ ւ Կ– ՊԵՏՈՒՇ

Դեռ համբ բերնիս միրգերուն դէզ դէզ ,

Խազը երազիս վերջ կ՚առնէր այսպէս • Ի» խ ա ա յ ատիաէ մէք ինկած՜ են այնպիսի մարդիկ՝ որոնց Համար Ե՛
Լապտերը մարած թողլով մէկ անկիւն,
Դի՛րքին մէջ քաւէին կ՚իյնայի իսկոյն– • • : Երբ թուղթին կուտանք այս տողեր ը , Հայաս­ բեւանի մեծ՜ագոյն ամբաստանութիւնը պիտի կա -

X տանի մէք բացուած՜ է, թերեւս , Հայ Սիրողներու րենար ըլլալ «անվնասի ո բակում բ ԼԱ արոյեան ,

Հիմա օրերուս; հեւքը ալեւոր , /• • Համ ագում արը * Սիւրմէլեան^ ; ԱրտասաՀմանեան «ներկայացու -
Ի զուր կ՚բսպասէ ձայնեբաւն՝ որ իմ
Առջի վանկերուս եզան մըտերիմ , Ըստ էութեան , տարակոյս չկայ՝ թէ ձեռնար­ ցիչ^նեբու մե&ագոյն կոտորակը կը կազմեն • • • ա–
Ու գիշեբնեբու խորհուրդին մէջ խոր,
Յոլշովը անոնց կը թ հ ւ ե մ մոլար • • -• : կը շինարար քայլ է առաւելապէս ձեռնարկողին տոք Հասկերն ու բերրի Հոզերը, որոնք վաղը ծ՜իք

Համար , որ , քառորդ դարէ ի վեր , կռնակը տուած՝ ա ւ ծ՛ղօտ պ իա ի արձակ են ՝ երբ վերադառնան՛ Հ այ–

Սվւիւռքին, ու քիթը քաշած՝ վերմակին տակ, րենիքէն X ՝է՝ ի չ մը շատ դառն է մեր փո րձառու

տարրական գաղափար իսկ չունի արտասաՀման - թիւնը այս կարգի «նուիրականդ նախաձեռնու -

եան շարժումներու մասին, գիրքէնմինչեւքանգակ ; •որոնց մէկ վիմ՜ուկբ ^լաբեէի է սեպեք

Ա ուր ի,ո յ թէ Լիբանանի մէք ստեղծ՛ուած" թունոտ

Բայց կանթեղին պէս սուրբի մը առջեւ , Անմիքայդէս ճշդենք սակայն , որ ներկայ ձեւով մթնոլորտր *
Լապտհբբս վառ է աչք եբուս դիմաց,
ժըպի՞տ մ ՚ է արդեօք անհունէն արծարծ , թէ ոգիով կազմակերպուած՜ Հանդիպում մը, տ չ Երեւակայեցէք «Գ ր ո զն եր ո ւ Համ ագում ար ^
կամ թ է ՛երազին կոյսը լուսաթեւ,
Ան ամէն գիշեր կուգայ հեւ ի հհւ • • • : միայն \^\^՝աիտի չունենալ դաղութներուն , այլեւ,

«յբ՚եցէ՚ք պատին վրայ , մեր մտաւորականոլ– մը՝ որուն մաս կազմող ներկայացուցիչներու 99

թեան սաՀմանափակ բո լո բակէն ներս եւս փուշ ոճ առ Հ1,1 Բ ի ՚-Լ՛ է՛ նշանաւոր անծ՜անօթներ են արտա–

տատասկ պիտի, բուսցնէ * Տարբեր խօսքով՝ պիտի սաՀմանի մէք ^ կամ՝ բնդՀակառակն , անուանի՝ ի*

ԶԱՐԵՀ ԳԱԶԱԶԵԱՆ սպաննէ , չափով մ բ առողք բնազդր մեր գր ո զնե– րենց ծ՜անօթ եղանակով , լորձունք ու ԼՐ՚էէք

բուն , որոնք ենթարկուին Հաւանօրէն կազմակեր­ Աթալինին , Աովետին ու քհեսպոլբլիքային *••

պուած՜ ու օտար դաւի մը չարիքներուն X Բուսոց եւ տնկոց քերմանոց։ կատարեալ բաղնիք,

մը է՚նդրեց որ քէէ մը կամաց զարնեմ , «Հին է– Կ՛ենթադրենք , թէ գէթ այս կալուածքին վբայ , ուր, անշուշտ, նախ պիտի բանաձեւուի ո*լքոյնի

լքէքսւար է , ոսկորները չկոտրես» : Պրխսէլէ՚ն մ տա֊ ներելի չէ աւելի երկար ինքնախաբութիւն մը, այն դիր մը՝ ՚Աարաքախտ Հ այր ի կին , ապա պարսաւա -

ւորական գործ՜իչ մը թելադրեց ձգել մեր ախոյ - յոյԱով թէ ձեռնարկբ կր միտի կապ ստեղծվել ար– գիր մը Օշականի Հասցէին X Աաբեցա^ւ մեր ա -

եանը քանի այդքան արՀամարՀելի է իր դրական տասաՀմ ան ի ու բն ա շիւ ար Հի գրակ ան շարժ ո ւմն ե - կանքներուն մէք արձագանգբ Հայաստանի լի ա -

ե անօթութեանց պաշարովդ, եւ Հարցը քննել ու - բուն միքեւ , ու որդեգբել պատուաստի դրութիւ - զօր պատուիրակ, Արդարադատութեան «մինիստրի

սումնաս ի րո ւթեան ձեւին տակ ,եւ Հարցը քննել սլ­ սանքՀ թէ ինչ փերեզակային ողիով գործ՜եց Գառնիկ Ն աղար եան ի ձայնին* «Որքան շՈ՚ւտ ՄԱՔ–

նա կան եդանա կով^ մը, որու Հ եգնանքի խաղերը , «Արաասահմաքփ. հւեա Մշակռլր-այֆն Կապի ընկե– ԸՈէ^-է1^ անոնք ԼՕշականներբ) , այնքան լաւ կր լի՛­

ՀՀ 1յ. Պէրնըրտ Հյօ , օգտակար չեն կրնար դաոնալ րութ-իւնը», որ գադոՆթ-նելաւ մէջ փնտռեց նի Հ ա յր են իքին Համ ար » • • * :

մեր ժողովուրդին հ Այսպէս ստացայ բաղմաթիւ ու գտաւ ամ էնէն գարշաՀոտ կր պա կն ե բը , անոնց Կը յիչենք այս ի ր ո զութ իւննե ր բ , ու կը թուենք

նամակներ , մին հ՜ափ կը զարնէր, միւսը Հ արցում - խողովակով Հաղորդուելու ե լ Հաղորդելու Հա - այս Հաւանականութիւններբ , մէկ կողմէ բաբե -

նե ր կ՛ո լղզէ ր գ բա կ ան ր ո լ եւ տեսութեանց մար։ Ֆրանսայէն մինչեւ Արժան թ ին , Հայ մտաւո­ յոյս բարեկամներու լաւատեսութիւնը քանդելու ,

մասին զորս կը յ ի չատակէ ի , ՛ուրիշ մը կը խնգրէբ րական ո՛ւթ ե ան կա ր կա ռո ւն դէմքերը մոռացոլթեան ու միւս կողմէ արձանագրած ր յլա լ՛՛ ւ Համար մեր

որ շաբաթը 2 3 անգամ գրէի սլա տաս իւ աններս եւ տրուեցան, ու Հայ մամուլի թէ ընթերցարաններու բացարձակ ապաՀ ովոլթիւնը ^ թէ «Հա յ Գր ո զն եր ո ւ

ոչ թէ կիբակիէ ^ւէրա\է * Երիտասարդ գրոգ մը գոյութիւնը գարձալ տեսակ մր «աչքի փուշֆ , են­ Համ ագում ար՛դի պատրուա1լով գլուխ գլխի տուող
«Տետագիմա––
փափաք կը յայտնէբ վէճին մասնակցելու ւ Հին՝ սե­ թակայ՝ տեւական Հսկողութեան : խայտաբղէտ նկա բագի րներո լ այդ ցուցաՀանդէ -

րունդէն գրագէտ մը^կ՚ոլզէր պաշտպանել նոր .սե­ կան մամ ուլը իԲն չ թերթեր ու Հանդէսներ ունի ձեր ս էն ՝ վաղբ ա է ա Ւ աա՚1*Ղ ռւ՜1՛ նոր սլա յքաբնե բու ,

րունդին նուաճումներս՝ եթէ անձնականս ւթեան գաղութին մ էք., քետադիմ ական Ո<°Բ ԳԲոդներ բ երկպառակութեան նոր փոբձերու, ապազգային ու

չտարուէր վիճաբանութիւնը X Վ^եբքապէս ոլՐ\էէ. կ՛ աշխատակցին ա յ դ Հանդէսներուն , ի նչ դիրք ան բա րոէյացոլցի չ նոր քէներու դրօշ մբ X Կբ րա–

գրագէտ մբ սխալ եւ անխոՀեմ՛ութիւն կը Համարէր ո ր գե գր ե ց ին անոնք Հա յ րենական պատերազմի ըն­ լէ որքան պաբզմ իա ու կո յս Հոգիով մօտեցանքնը–

Պարս ամ եան ի ճակատ իլը ինծ՛ի դէմ : թացքին՝^ Հ Ու֊, տակաւին , «մշակութային՝^ այ ք մ ան նախաձեռնս ւթ իւննեբու ; Կը աւէ բա յս քանմե–

Այս տեղեկատուութիւն ո՝ Պարսամեան ի Հա - աշխատանքներ , որոնց գործ՛իք դարձան «մաալո– ՚ծ՜անձն ութ իւն մարգոց գէմ՝ որոնք օր ցերեկով

մար : Երբեք չոլդեցի ամբոիսավսւ՚րոլթիւն րնել , րական՝^ կամ ՀգբոԳ՝^ սսյփրք՚էէ աշկերտներ , Հայ ոտք կը տնկեն մեր մ տալ ո ր ա կ ան ո ւթ ե ան գէմ,

քան ի1 քանի1 ըհ թեր ց ո զնե ր նամ ակն եր գր եցին ին– դրականութեան անտաղանդ ^^\^Նդ\Լ\§ն ե ր ^ ու ո լ կ անարգեն գազոլթներու մէք իրենց արիւնը

հ՜ի , զզուանք յայտնելու Համար՝ երբ Պարսամեան կ ո մ կո ւս ի փետուրներուն տակ արիւն ծծ^ող մակա­ կաթիլ կաթիլ քամող Հայ մ շակներու աչքին լո յ–

հԼՀ ԴԲագէր էմ անձովս ու նկարազիրովս : Աղեցի բոյծ՛ներ , կը կարծ՜ենք, որ գէթ այս մեղադրանքին սը...–. ՕՏԱՐՈՒԹԻՒՆԸ ակնբախ է, մենք զմեզ

որ Պարսամեան պարծ՜ենա յ իր ընթե բցոզներով եւ մէք՝ բաց պատուՀան չեն գտներ Երեւանի «Արտա­ չխաբենք : Հաւատանք ի փեր.^ոյ , թէ բաբոյակս/ե .

Համակիրներով, վստաՀ իմ Հումիս վրայ, մանա–~ սահմանի հէտ Մշակութային կապի Ընկերակցու - կալուահ՜էն մինչեւ ընթաց իկ աո օ ր եան , անգոլնգ

ւանգ որ ինքզինքս տխմարացած՜ պիտի Համարէի ր֊եան» վստաՀ ե լիները , որոնք եթէ խակ մնացին կաք մհբ ըմ՛բոքս ո զութեան եւ անոնց մտայնութեան

եթէ վայելէ ի ^իր այգ Համակի բներուն գնաՀատու– գիրի եւ գրքի շարժումին մէք, ապաՀովաբար միշեւ։ Ու մանաւանդ, ու մանաւանդ խորհինք ,

թիւնբ, Համաձայն կէրէնսկիի հօսէՅւձշին : վարժ ո լեց ան շա Հ ե կան թղթած՜ բա բներ կազմ ե լու : այժմէն իսկ, Արտասահմանի մէջ Հայ Գրողներու

ԱՀա վերքին պատմութիւնը ։ Վերջին յօգուա - «Հայ Գրողներու Համագումարը^, կերպով մը Ընդհ– Միութիւն մը ստեղծելու կարելիութեան

ծ՝ով մը՝ թէ ի՚նչպէս կը վեբքացնեմ այս վէճը, պսակումը պիտի դառնայ երկու տար ի է վեր ծ՛ա յր շուրջ :— Զինուորագրութիւն մը՝ հա՛յ մշակոյ .
թին, հա՛յ գիրին ու գրքին , հայ հոգիին եւ արիւ­
չարաչար սլար աո ւթեամ րբ եւ գատապարաու - տուող աշխատանքին : Եթէ ուշադրութիւն գար -

թեամբը Հայ գրականութեան մի՛ակ ախոյեանին ւ ձնէք ընտրութեան ձեւին թէ ոգիին, պիտի Հաս­ նին փրկութեան համար:

Շ՚ՆԱՐԳՈՒՆԻ տատէք, թէ որդեգրոլած– սկզբունքը . Հեռու է Յոլղանեբը անթիւ են։ Պիղատոսնեբ չոլնե -

ւԼաբգագոյն Հեռանկարներ աարղեկէ , եւ ուռկանին նանքգէթ... (FԱoրեnւdելsք A, .1R5 .AԱե.աMտ.)